9 grudnia 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform. Celem dyrektywy ma być poprawa warunków pracy osób wykonujących pracę za pośrednictwem platform internetowych. Projekt niesie ze sobą jednak szereg ważnych pytań.
Planowane regulacje dotyczą w szczególności:
- prawidłowego określenia statusu zatrudnienia (domniemanie prawne). Projekt przewiduje wykaz kryteriów służących ustaleniu czy platforma jest „pracodawcą”.
- zarządzania algorytmicznego – cyfrowe platformy pracy mają informować osoby pracujące za pośrednictwem platform internetowych o zautomatyzowanych systemach monitorowania czy zautomatyzowanych systemach podejmowania decyzji.
- egzekwowania przepisów, przejrzystości i identyfikowalności. Zdaniem Komisji inicjatywa zapewni większą przejrzystość funkcjonowania platform dzięki wyjaśnieniu istniejących obowiązków w zakresie deklarowania pracy organom krajowym oraz udostępnianiu organom krajowym kluczowych informacji na temat ich działalności i osób pracujących za ich pośrednictwem.
Zagadnienie funkcjonowania platform jest kwestią złożoną ze względu na różnorodność działań obejmowanych tym pojęciem oraz istniejące różnice w stosunkach przemysłowych pomiędzy państwami członkowskimi. Środowisko pracodawców rozumie potrzebę dyskusji nad poprawą warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych, konieczność zwiększenia transparentowości.
Jednak działania te powinny być podejmowane w oparciu o rzetelną ocenę skutków działań, na odpowiednim szczeblu i przy użyciu odpowiednich i efektywnych instrumentów. Oznacza to, że to państwa członkowskie, krajowi partnerzy społeczni mają do odegrania kluczową rolę, zgodnie ze swoimi kompetencjami.
W świetle propozycji „cyfrowa platforma pracy” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną świadczącą usługę komercyjną, która spełnia wszystkie następujące wymogi:
- jest udostępniana, przynajmniej częściowo, na odległość za pomocą środków elektronicznych, takich jak strona internetowa lub aplikacja mobilna;
- jest świadczona na żądanie usługobiorcy;
- obejmuje, jako niezbędny i istotny element, organizację pracy wykonywanej przez osoby fizyczne, niezależnie od tego, czy praca ta jest wykonywana przez internet, czy w określonym miejscu;
Nie jest jasne jak rozumieć pojęcie samej cyfrowej platformy czy pracy w ramach platform. Analizując postanowienia projektu można odnieść wrażenie, iż celem regulacji jest ustandaryzowanie na poziomie unijnym powszechnego obecnie zjawiska pracy zdalnej.
Ponadto zasadnicze zastrzeżenia w zakresie zaproponowanych instrumentów prawnych budzi kwestia określania statusu współpracowników platform (domniemania istnienia stosunku pracy). Dyrektywa powinna określać rezultaty, które mają być osiągnięte przez państwa członkowskie a nie narzucać szczegółowe rozwiązania.
Robert Lisicki, dyrektor Departamentu Pracy
rlisicki@lewiatan.org
Artykuł dla styczniowego wydania newslettera europejskiego Lewiatana – Brussels Headlines.