Duża część orędzia Przewodniczącej Komisji została poświęcona problemom związanym z wysokimi cenami energii, które wynikały z agresji Rosji na Ukrainę. Przewodnicząca podkreśliła jednak czynniki związane z klimatem.
Fale upałów zwiększyły zapotrzebowanie na energię elektryczną. Susze doprowadziły do zamknięcia niektórych elektrowni wodnych i jądrowych, w efekcie czego ceny energii wzrosły. Natomiast wytwórcy energii mogli osiągać znacznie wyższe zyski.
W orędziu zarysowane zostały kierunki działania. Zaproponowano pułap przychodów dla przedsiębiorstw produkujących energię elektryczną po niskich kosztach. W ocenie Przewodniczącej, osiąganie rekordowych zysków dzięki wojnie, kosztem konsumentów, jest niedopuszczalne. Należy dzielić się zyskami i kierować je do tych, którzy ich najbardziej potrzebują. Dotyczy to także dużych przedsiębiorstw naftowych, gazowych i węglowych.
Przewodnicząca wyraziła opinię, że aktualna struktura rynku energii elektrycznej, oparta na rankingu cenowym, przestała służyć konsumentom. Powinni oni czerpać korzyści z taniej energii odnawialnej. Złożyła także zapowiedź głębokiej i obszernej reformy rynku energii elektrycznej.
Należy w tym miejscu zauważyć, że obecnie w Polsce analizowane są przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska działania, jakie należy podjąć w celu obniżenia cen energii elektrycznej na rynku hurtowym. Do Sejmu trafił właśnie projekt ustawy, który ma zapewnić wsparcia dla odbiorców energii elektrycznej w pokryciu części kosztów wynikających ze wzrostu cen na rynku energii. Równolegle procedowana jest ustawa, która będzie podstawą do tworzenia programów wsparcia dla przedsiębiorców zagrożonych wysokimi cenami energii. W tym jednak przypadku konieczna będzie notyfikacja KE takich programów pomocy publicznej. Niestety, w dalszym ciągu wstrzymane są prace nad projektem ustawy liberalizującej zasadę 10H, która mogłaby odblokować inwestycje w elektrownie wiatrowe. Brakuje również regulacji dot. linii bezpośrednich, które umożliwiłyby rozwój instalacji OZE zasilających bezpośrednio przedsiębiorstwa w tanią, zieloną energię.
Brakuje również regulacji dedykowanych dla wodoru. Tymczasem Przewodnicząca KE zapowiedziała, że rynek wodoru musi stać się rynkiem masowym, a nie jak dotychczas – niszowym. Celem jest wytwarzanie w Unii Europejskiej 10 mln ton wodoru odnawialnego rocznie. Utworzony zostanie nowy Europejski Bank Wodoru, który będzie występował jako gwarant przy zakupie wodoru, między innymi przy użyciu zasobów funduszu innowacyjnego. Bank będzie mógł zainwestować 3 mld euro, by pomóc stworzyć przyszły rynek wodoru.
Podsumowując, krajowe polityki publiczne powinny brać pod uwagę kierunki przedstawione przez von der Leyen podczas tego wystąpienia. Polska ma w dalszym ciągu dużą pracę do wykonania, by wdrożyć regulacje, które wpiszą się w kierunki działania UE.
Jakub Safjański, dyrektor Departamentu Energii i Zmian Klimatu
Artykuł dla wrześniowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan