Uprawnienia Komisji Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji zapisane w najnowszym projekcie ustawy o systemach sztucznej inteligencji nadal są zbyt szerokie.
Wątpliwe są też obecne w projekcie ustawy sankcje karne, które mogą wpłynąć negatywnie na rozwój sztucznej inteligencji (AI) w naszym kraju – ostrzega Konfederacja Lewiatan.
Zbyt szerokie uprawnienia Komisji
– Komisja ma uzyskać możliwość nakładania kar pieniężnych i daleko idących obowiązków bez konieczności udowodnienia naruszenia przepisów (do wydania ostrzeżenia ma wystarczyć uzasadnione podejrzenie) i bez wydawania decyzji administracyjnej (ostrzeżenie ma mieć postać postanowienia).Takie rozwiązanie budzi wątpliwości, ponieważ ostrzeżenie, jako instrument o charakterze „miękkim”, powinno służyć przede wszystkim zwróceniu uwagi na potencjalne problemy i zachęceniu do podjęcia działań naprawczych. Nie powinno być podstawą do nakładania dotkliwych sankcji bez uprzedniego przeprowadzenia postępowania administracyjnego i udowodnienia rzeczywistego naruszenia przepisów. Ważne jest również zapewnienie dostawcom AI czasu na dostosowanie się do wydanego ostrzeżenia oraz możliwości odwołania się od niego – mówi Eliza Turkiewicz, ekspertka Konfederacji Lewiatan.
Wiele kontrowersji budzi uprawnienie Komisji do nakazania operatorowi systemu AI zaprzestania korzystania z tego systemu lub wycofania go z rynku czy użytku publicznego. Brzmienie przepisu jest niejednoznaczne, co uniemożliwia precyzyjne określenie podstawy prawnej działań Komisji w tym zakresie. Brak konkretnych kryteriów i wskazówek, które Komisja powinna wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, stwarza możliwość arbitralnego podejmowania decyzji, co jest sprzeczne z zasadami pewności i przewidywalności prawa, które stanowią fundament demokratycznego państwa prawa.
Regulacja wykracza poza wymogi unijne
Uprawnienie Komisji do podejmowania tak drastycznych środków nie ma podstaw w rozporządzeniu UE w sprawie sztucznej inteligencji (AI Act) i stanowi ewidentny przykład “gold platingu”, czyli nadmiernej regulacji wykraczającej poza wymogi unijne, którego w polskiej regulacji miało nie być. Co więcej, Ministerstwo Cyfryzacji nie przedstawiło żadnego uzasadnienia dla wprowadzenia tego przepisu, co dodatkowo podważa jego zasadność i legitymację
Zdaniem Konfederacji Lewiatan zbyt szerokie i niejasne są także uprawnienia Komisji do zakończenia negocjacji ugodowych. Powinny być wprowadzone konkretne kryteria, które muszą zostać spełnione, aby Komisja mogła zakończyć negocjacje.
Za mało czasu na zgłaszanie poważnych incydentów
Wyzwaniem dla firm może być też 24-godzinny termin na zgłoszenie poważnych incydentów. W takich przypadkach priorytetem jest i powinno być natychmiastowe podjęcie działań naprawczych, a nie raportowanie do organów administracji. Dlatego konieczne jest wydłużenie terminu raportowania poważnych incydentów do co najmniej 7 dni.
Uprawnienie Ministra Cyfryzacji do udzielania wsparcia finansowego na rozwój sztucznej inteligencji stanowi ważny krok w kierunku pobudzenia innowacji w tej dziedzinie. Niemniej jednak, aby stymulować dynamiczny rozwój rynku AI w Polsce, konieczne jest rozszerzenie listy odbiorców, którzy mogą otrzymać takie wsparcie. Obecne ramy kwalifikowalności, choć wartościowe, mogą nie uwzględniać wszystkich podmiotów, które mogłyby wnieść istotny wkład w rozwój ekosystemu sztucznej inteligencji. Rozszerzenie tych ram pozwoliłoby na nawiązanie współpracy z szerszym gronem interesariuszy, w tym nie tylko z dużymi przedsiębiorstwami, ale także ze startupami, małymi i średnimi przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi, organizacjami pozarządowymi oraz uczelniami wyższymi.
Pozytywnie oceniamy nowe przepisy uruchamiające piaskownice regulacyjne, które mają na celu stworzenie bezpiecznego i kontrolowanego środowiska do testowania innowacyjnych rozwiązań.
Rygorystyczne sankcje karne
– Sankcje karne, w tym kary inne niż kara grzywny wydają się zbyt rygorystyczne i nieproporcjonalne dla różnego rodzaju naruszeń. Miałyby one znaczący efekt odstraszający i poważnie ograniczyłyby rozwój i wdrażanie sztucznej inteligencji. Aspekty karne są w pełni uregulowane w Kodeksie karnym, który należy stosować w takich przypadkach – dodaje Eliza Turkiewicz.
Konfederacja Lewiatan