Podczas spotkania w Lewiatanie europoseł Jan Olbrycht mówił, że aby sięgnąć po pieniądze z Funduszu Odbudowy, państwa członkowskie będą musiały przedstawić plany reform, czyli tzw. Krajowe Plany Odbudowy. 37 proc. środków z każdego KPO będzie musiało zostać przeznaczone na projekty związane z ochroną klimatu, a 20 proc. na projekty dotyczące cyfryzacji. Polsce z tego tytułu przypadnie w sumie 55 mld euro w formie grantów oraz pożyczek. Pieniądze powinny zostać wydane w latach 2021-2026.
KPO ma odbudować gospodarkę, ale nie przez zasypywanie dziur, które powstały w czasie pandemii, ale przez tworzenie nowych rozwiązań. Rząd musi dokładnie wyznaczyć cele, musi zaproponować reformy i inwestycje. (…) Chodzi o to, aby nie była to tylko lista projektów, ale też zaproponowanie nowych reform – mówił eurodeputowany Jan Olbrycht.
Państwa członkowskie mają czas do 30 kwietnia, aby przedstawić Komisji Europejskiej Krajowe Plany Odbudowy. KE będzie miała 2 miesiące, aby je recenzować i przekazać Radzie UE do zatwierdzenia, czego można spodziewać się najwcześniej w czerwcu.
Eurodeputowany Jan Olbrycht podczas spotkania on-line Konfederacji Lewiatan
Nie tylko KPO
Europoseł zauważył także, że oprócz KPO, Polska z Funduszu Odbudowy UE otrzyma 900 mln euro dodatku na politykę rolną oraz dodatek do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w wysokości 2 mld euro. Będzie też dodatek do polityki spójności o wartości 1,9 mld euro i 2 mld euro z REACT EU, czyli z dodatkowych zasobów na walkę ze społecznymi i gospodarczymi skutkami pandemii.
Podkreślił również, że w ramach Funduszu Odbudowy polskie firmy i ośrodki badawcze mogą się ubiegać o pieniądze z programu Horyzont Europa (5 mld euro) oraz InvestEU (5,6 mld euro).
Fundusz Odbudowy będzie finansował projekty zgłoszone Komisji Europejskiej do grudnia 2023 r. i wstecznie od lutego 2020 r, ale ich dalsze finasowanie będzie możliwe do końca 2026 r.
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST), czyli pieniądze na dekarbonizację i transformację energetyczną
Jan Olbrycht przypomniał też o Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, którego wartość to w sumie 17,5 mld euro. Według szacunków, do Polski z tej puli mogłoby trafić około 3,5 mld euro. Warunkiem jest to, że Polska zgodzi się na cel neutralności klimatycznej. Jeśli nie – dla Polski dostępna będzie zaledwie połowa tej kwoty.
Pieniądze z FST mają otrzymać województwa: śląskie, dolnośląskie i wielkopolskie. Polski rząd zabiega obecnie, aby wsparcie otrzymały też województwa: lubelskie, łódzkie i małopolskie. Jan Olbrycht zauważył jednak, że Komisja chce przeznaczyć środki FST na redukowanie negatywnych skutków o charakterze społeczno-gospodarczym, związanych przede wszystkim z zamykaniem kopalń. Z tego powodu, Komisja proponuje pozostawienie wsparcie jedynie dla 3 wyżej wymienionych regionów w Polsce.
Warunkiem ubiegania się o środki z FST jest przygotowanie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji. Te plany, które są obecnie w Polsce przygotowywane, mają zawierać opisy wyzwań charakterystycznych dla poszczególnych obszarów, ich potrzeb rozwojowych oraz celów, które należy osiągnąć do 2030 r. oraz rodzaje planowanych działań i mechanizmy zarządzania. Przy tworzeniu planów sprawiedliwej transformacji brana jest pod uwagę specyfika poszczególnych regionów oraz ich potencjał. W Polsce poza terytorialnymi planami, opracowywany jest również krajowy plan sprawiedliwej transformacji, który ma stanowić dokument horyzontalny, pokazujący potrzeby regionów w kierunku łagodzenia skutków transformacji.
Nowy Plan Marshalla dla Europy
W 2019 r. ukształtował się nowy Parlament Europejski i nowa Komisja Europejska z nowymi priorytetami – Zielonym Ładem dla Europy oraz cyfryzacją. Wybuch pandemii spowodował jednak, że Komisja Europejska musiała zrewidować projekt Wieloletnich Ram Finansowych i przedstawić nowy. Został on opublikowany w maju 2020 r. jako nowy Plan Marshalla dla Europy po pandemii.
W projekcie zaproponowano wstępnie 1,1 bln euro w ramach WRF oraz 750 mld euro jako Fundusz Odbudowy. Ostatecznie uzgodniono budżet nieco niższy niż zaproponowała Komisja tj. 1,074 bln euro razem z Funduszem Odbudowy wartym 750 mld euro (z czego 390 mld euro to granty, a 360 mld euro to pożyczki). Łączna wartość nowego planu to ok. 1,8 bln euro.
Firmy obecnie skupiają się na konsultacjach KPO, co jest oczywiście całkowicie zrozumiałe. Jednak warto pamiętać o innych możliwościach wsparcia rozwoju firm, jak np. program ramowy Horyzont Europa, dzięki któremu można uzyskać wsparcie na realizację innowacyjnych projektów, m. in. dzięki konkursom realizowanym przez Europejska Radę ds. Innowacji, czy program InvestEU. W obydwu przypadkach, o zapewnienie finansowania mogą ubiegać się również firmy z sektora MŚP.– zauważyła Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.
Uważamy, iż środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji powinny stanowić ważny impuls zielonej transformacji w Polsce. Apelujemy aby Fundusz ten stanowił skuteczną interwencję publiczną, która zyska akceptację partnerów samorządowych, społecznych i gospodarczych, a ramy terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji były opracowywane i uzgadniane z poszanowaniem zasady dialogu społecznego z udziałem szerokiego grona interesariuszy – mówi Dorota Zawadzka-Stępniak, dyrektorka Departamentu Energii i Zmian Klimatu Konfederacji Lewiatan.
29.03.2021 r.
***
Europoseł Jan Olbrycht jest członkiem komisji ds. budżetu, członkiem-zastępcą w komisji ds. rozwoju regionalnego i komisji ds. kontroli budżetowej. Sprawuje też funkcję wicekoordynatora w komisji ds. budżetu z ramienia Europejskiej Partii Ludowej. W czasie piątkowego spotkania przedstawił najważniejsze zagadnienia dotyczące unijnych środków, które napłyną do Polski w ciągu najbliższych sześciu lat.
Konfederacja Lewiatan