Firma Deloitte Advisory sp. z o.o. sp. k. na zlecenie Konfederacji Lewiatan przygotowała raport pt.: Szacunek kosztu netto selektywnej zbiórki, transportu i zagospodarowania selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych pochodzących z gospodarstw domowych. Raport wzbudził ożywioną dyskusję, która pomoże w wypracowaniu efektywnego systemu ROP.
27 kwietnia b.r. zaprezentowano raport przygotowany przez Deloitte Advisory sp. z o.o. sp. k. na zlecenie Konfederacji Lewiatan z udziałem firm członkowskich. Jego celem było określenie szacunkowych kosztów związanych z selektywną zbiórką, transportem i zagospodarowaniem selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych pochodzących z gospodarstw domowych. Analiza została dokonana w podziale na poszczególne frakcje, z uwzględnieniem kluczowych grup polimerów, takich jak: PE, PP, PET, PVC i EPS, aby móc oszacować tzw. koszt netto, zgodnie z zapisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów COM/2015/0595 final – 2015/0275 (COD), art. 8A (ramowa dyrektywa odpadowa).
Wraz z publikacją opracowania liczyliśmy, że przyczyni się ono do wypracowania systemu ROP dla Polski, w którym uczestnicy będą rozumieli zarówno swoje role i obowiązki, jak i jedną z kluczowych składowych spodziewanych obciążeń finansowych systemu organizacji gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
Nowe stawki dla przedsiębiorców
Cieszymy się, że raport wywołuje dyskusje, gdyż jednym z celów inicjatorów jego powstania było rozpoczęcie debaty bazującej na rzetelnych analizach. Jednakże, data publikacji tego raportu zbiegła się w czasie z publikacją w wykazie ustaw do dalszego procedowania przez Radę Ministrów aktu prawnego w zakresie nowego systemu ROP dla Polski, gdzie w uzasadnieniu do zmian znalazły się m.in. propozycje stawek dla przedsiębiorców w pierwszym roku funkcjonowania nowego systemu. Zbieżność danych wyrażonych kwotowo, a podanych w obu publikacjach, Raportu prezentującego koszty jak również założeń ustawy, prezentujących „stawki” została przez niektórych interesariuszy mylnie zinterpretowana, jako różne stawki opłaty produktowej.
– Należy wyjaśnić, że szacunkowe „koszty” gospodarowania odpadami opublikowane w Raporcie nie są tym samym co „stawki”. Zestawienie stawek zawarte w propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska (dalej: MKiŚ) z końca kwietnia br. opiera się na systemie czeskim i opłatami na podstawie tych stawek obciążani są poprzez organizację odzysku EKO – KOM przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach na rynek za 1 tonę poszczególnego rodzaju opakowania. Należy również zwrócić uwagę, że zaprezentowane stawki dotyczą roku 2019, a w 2021 roku nastąpiła w Czechach zmiana stawek. Suma zebranych wpłat od przedsiębiorców ma pokryć koszt funkcjonowania systemu zbiórki selektywnej, a także zawiera ustalone w czeskim prawie dopłaty do sortowania odpadów. Należy podkreślić, że stawki w systemie czeskim, jak i każdym innym systemie ROP, nie są tożsame z jednostkowymi kosztami netto zbiórki i zagospodarowania odpadów opakowaniowych w analizowanych systemach – wyjaśnia Dorota Zawadzka-Stępniak, dyrektorka departamentu energii i zmian klimatu Konfederacji Lewiatan.
Nie można porównywać kosztów ze stawkami
Należy w tym miejscu podkreślić fundamentalną zasadę, która w nadmiarze nowych pojęć, na pozór podobnie brzmiących, może umknąć czytelnikowi, bądź osobie analizującej zagadnienie i będącej spoza branży. Ilość odpadów opakowaniowych zebranych, przesortowanych i przekazanych do recyklingu jest różna (niższa) od ilości samych opakowań wprowadzonych na rynek. Wyliczony w raporcie jednostkowy koszt netto odpadów opakowaniowych pochodzących z gospodarstw domowych odnosi się zatem do odpadów opakowaniowych zebranych, przesortowanych i przekazanych do recyklingu, natomiast stawka dla przedsiębiorców odnosi się do ilości (wolumenu) opakowań wprowadzanych na rynek. Tym samym liczby zaprezentowane w raporcie, nie są więc stawkami jakie ma płacić przedsiębiorca, a są szacunkiem rzeczywistych kosztów związanych z zagospodarowaniem konkretnej frakcji odpadów opakowaniowych od momentu ich odebrania od mieszkańców po przygotowanie na potrzeby recyklera i dlatego nie można ich porównywać bezpośrednio ze stawkami zaproponowanymi przez MKiŚ. Aby mogły być porównywane ze stawkami zaprezentowanymi z MKiŚ, wymagają przeprowadzenia stosownych kalkulacji, uwzględniając potencjalne inne składniki kosztów, które nie są nam znane, a mogły zostać ujęte przez MKiŚ w zaprezentowanych stawkach.
Dodatkowo, przygotowana analiza odnosi się do kosztów netto selektywnej zbiórki, transportu i zagospodarowania odpadów opakowaniowych, występujących w dzisiaj obowiązującym systemie gospodarki komunalnej. Kluczowym elementem formuły określającej całkowity wkład wprowadzającego jest zdefiniowanie kształtu systemu ROP po zmianach oraz określenie dokładnej struktury kosztów rodzajowych do pokrycia, w tym m.in. adresata odpowiedzialności finansowej za zagospodarowanie frakcji nienadającej się do recyklingu. Tym samym raport nie przesądza o kształcie tego systemu, w szczególności o finansowej czy też finansowo-operacyjnej roli organizacji odzysku.
– Cieszymy się, że raport wywołuje dyskusje. Taki był bowiem zamiar inicjatorów jego powstania, aby bazując na rzetelnych analizach móc podejmować debatę. Ponownie zachęcamy do szczegółowej lektury raportu – dodaje Dorota Zawadzka-Stępniak.
Konfederacja Lewiatan