Na przestrzeni ostatniego roku Komisja Europejska opublikowała projekty znaczących dla środowiska cyfrowego regulacji, takich jak Akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act), Akt o rynkach cyfrowych (Digital Markets Act), Akt w sprawie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act) czy choćby projekt rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Regulation), będący wynikiem przeprowadzonego w ubiegłym roku przeglądu dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów.
Nie można pominąć inicjatyw legislacyjnych związanych bezpośrednio z ochroną prywatności, bezpieczeństwem danych i ogólnie, szeroko pojętą cyfryzacją usług, takich jak Akt w sprawie zarządzania danymi (Data Governance Act), projekt rozporządzenia w sprawie prywatności i łączności elektronicznej (ePrivacy) oraz projekt rozporządzenia mający na celu ustanowienie europejskich ram tożsamości cyfrowej. Dodatkowo, najbliższe plany Komisji Europejskiej obejmują również przygotowanie regulacji dotyczącej dzielenia się danymi nieosobowymi, a dokładniej wymiany danych między przedsiębiorstwami a organami administracji w interesie publicznym oraz wymiany danych między przedsiębiorstwami, co ma objąć swoim zakresem Akt w sprawie danych (Data Act), którego publikacja została zapowiedziana na grudzień br. Dokument ten ma także skupić się na ochronie prawnej baz danych, z czego wynika, że w najbliższym czasie Komisja Europejska będzie również coraz intensywniej koncentrować się na zagadnieniach związanych z ochroną własności intelektualnej.
Prace nad większością z wymienionych projektów zostały już wznowione po okresie wakacyjnej przerwy w pracach instytucji unijnych a dyskusje toczą się obecnie przede wszystkim w Radzie UE, dokładniej w grupie roboczej ds. konkurencyjności i wzrostu oraz w grupie roboczej ds. telekomunikacji i społeczeństwa informacyjnego.
Akt w sprawie usług cyfrowych (Digital Services Act)
Projekt służący unowocześnieniu i doprecyzowaniu przepisów dyrektywy e-commerce czeka aż Parlament Europejski przygotuje finalną treść sprawozdania, aby możliwe były dalsze działania. Aktualnie trwają konsultacje tekstu kompromisowego przygotowanego przez prezydencją słoweńską, który wprowadza nowe definicje. Ich treść zasadniczo rzutuje na zakres całego projektu. Prezydencja słoweńska zaproponowała brzmienie definicji wyszukiwarek internetowych, aktywnych odbiorców platform internetowych i wyszukiwarek internetowych, a także modyfikację treści definicji internetowej platformy handlowej.
Akt w sprawie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act)
Akt w sprawie sztucznej inteligencji, będący pierwszym projektem regulującym systemy sztucznej inteligencji na poziomie Unii Europejskiej budzi spore emocje. Wciąż najbardziej problematyczną kwestią, a także kwestią bez rozwiązania której dalsze prace wydają się być znacznie utrudnione, jest sama definicja systemów sztucznej inteligencji. Coraz częściej pojawiają się głosy, że być może ujęcie tego pojęcia w sztywne ramy prawne nie wpłynie pozytywnie na rozwój tych systemów w Unii Europejskiej, a tym samym jedynie utrudni zamiast ułatwić rozwój innowacji. Kolejnym ważnym wątkiem jest dopuszczenie możliwości rozpoznawania twarzy przez systemy AI. Unia Europejska dostrzega w tej praktyce zagrożenie dla praw podstawowych, czego wyrazem jest choćby niedawno opublikowana analiza Parlamentu Europejskiego. Warto wspomnieć również o tym, że w połowie września br. Wielka Brytania opublikowała narodową strategię w sprawie sztucznej inteligencji, która w przeciwieństwie do unijnego projektu, nie poświęca zbyt wiele miejsca na rozważania na temat konkretnego uregulowania systemów sztucznej inteligencji. Jest za to nastawiona na konkretne cele i ambitne wyniki.
Najprawdopodobniej jeszcze pod koniec bieżącego roku Komisja Europejska opublikuje kolejny projekt odnoszący się do sztucznej inteligencji. Tym razem poświęcony odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję.
Projekt rozporządzenia mający na celu ustanowienie europejskich ram tożsamości cyfrowej (eIDAS 2)
Nowy projekt, będący niejako nowelizacją eIDAS, wprowadza Europejski Portfel Cyfrowej Tożsamości. Państwa członkowskie będą mogły oferować obywatelom oraz przedsiębiorstwom cyfrowe portfele, które pozwolą na połączenie krajowej tożsamości cyfrowej z dowodem uwierzytelniającym inne dane osobowe. Dowodem tym mogą być przykładowo rachunek bankowy czy prawo jazdy. Zakłada się, że portfele będą oferowane zarówno przez organy publiczne, jak i podmioty prywatne. Państwa członkowskie będą musiały jednak je poprzednio uznać. Niedawno zakończyły się konsultacje Komisji Europejskiej dotyczące treści projektu. Oczekujemy obecnie na stanowisko rządu RP w sprawie regulacji.
Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan ds. cyfryzacji
e-mail: edziuba@konfederacjalewiatan.pl
Konfederacja Lewiatan