Gośćmi sesji byli: przewodniczący Rady Charles Michel i wiceprzewodniczący KE ds. gospodarki służącej ludziom – Valdis Dombrovskis.
Charles Michel proponuje zmianę obowiązujących zasad przyjmowania do UE krajów starających się o członkostwo. Sprawa jest mocno dyskusyjna, ale agresja Rosji na Ukrainę już zmieniła wiele reguł. Rada być może rozważy nowy scenariusz, zgodnie z którym, kraj kandydujący, po osiągnięciu zgodności w jakieś dziedzinie z wymaganiami UE, mógłby korzystać z dostępu do tej części wspólnych rozwiązań i korzyści. Pozwoliłoby to przyspieszyć cały proces i wcześniej uruchomić synergie. Jak można przewidywać, będzie wykaz obszarów, których zgodność stanie się warunkiem koniecznym złagodzonego podejścia. Pomysł już dziś budzi wiele kontrowersji, ale, jak widać na przykładzie choćby Polski czy Węgier, wcześniejsza całkowita zgodność z wymogami członkostwa nie gwarantuje, iż to się nie zmieni po przyjęciu do UE.
Sesję zdominowały kwestie bezpieczeństwa energetycznego i odporności energetycznej UE. Komitet poparł (TEN/778) Komunikat „REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie” przedstawiający nowe działania mające na celu zwiększenie produkcji zielonej energii, dywersyfikację dostaw i zmniejszenie popytu na rosyjski gaz, ponieważ przedstawia on rozwiązania zgodne z celami Zielonego Ładu i europejskiej unii energetycznej. Komitet ostrzega, że Europa musi zachować szczególną ostrożność w przypadku zasobów zastępujących rosyjski gaz, gdyż niektóre z nich mają szkodliwy wpływ na środowisko oraz mogą doprowadzić do nowej zależności od państw trzecich, które nie podzielają wartości europejskich. EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar przyspieszenia przez Komisję Europejską przejścia na gazy odnawialne, jednak zwraca uwagę, że określono system gazowy i wodorowy jako dwa oddzielne systemy. Przepisy zawarte w pakiecie dotyczącym gazu oznaczałyby, że wymogi są bardzo różne. EKES uważa, że tak różne i restrykcyjne wymogi wobec tych dwóch systemów są nieproporcjonalne. Gazy odnawialne powinny być w pełni zbywalne na wspólnym rynku. W związku z tym od samego początku należy wprowadzić jednolity ogólnounijny system norm jakości i zrównoważoności gazu.
W opinii (TEN/767) dotyczącej Szóstego sprawozdania na temat unii energetycznej EKES wyraził przekonanie, że w tej chwili trzeba zwrócić szczególną uwagę na jej pierwszy filar dotyczący bezpieczeństwa, solidarności i zaufania. Jednocześnie należy nadal wzmacniać synergie między jej filarami wraz ze wszystkimi odpowiednimi instrumentami wsparcia (finansowanie, opodatkowanie, systematyka, uprawnienia do emisji i przepisy proceduralne). EKES podkreśla, że szóste roczne sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej nie jest dobrze wyważone. Ze względu na efekt szoku podażowego na rynku energii, w sprawozdaniu skupiono się w znacznym zakresie na cenach energii oraz na instrumentach umożliwiających wyeliminowanie emisji dwutlenku węgla, a kwestie bezpieczeństwa dostaw lub innowacji i badań naukowych potraktowano pobieżnie. Podobnie jak w poprzednich, znowu nie wspomina się o głównych celach europejskiej unii energetycznej lub też czyni się to na marginesie. Trzeba przypomnieć, że chciano m.in. zmniejszyć zależność od importu, postawić obywatela w centrum unii energetycznej i uczynić UE światowym liderem w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych. Należy oczekiwać, że w rocznych sprawozdaniach na temat stanu unii energetycznej dokona się gruntownej analizy tych kluczowych zagadnień i wyraźnie wskaże ewentualne niedociągnięcia, aby w razie potrzeby można było opracować nowe inicjatywy. W rozpatrywanym sprawozdaniu bynajmniej tak się nie dzieje, na przykład w karygodny sposób zaniedbuje się kwestię rozwoju energetyki obywatelskiej. EKES oczekuje, że w sprawozdaniu na 2022 r. Komisja jasno wypowie się na te tematy w osobnych rozdziałach. Potrzebna jest też ocena wpływu związku między energią a sektorem cyfrowym i między unią energetyczną a nową strategią przemysłową dla Europy, a także prognozy dotyczące oddziaływania obecnej ryzykownej sytuacji na sektor energetyczny, działalność gospodarczą i społeczeństwo w UE. W sprawozdaniu na temat stanu unii energetycznej należałoby też zamieścić osobny rozdział poświęcony wysiłkom na rzecz sprawiedliwej transformacji, w tym i wdrożonym w państwach członkowskich i na szczeblu europejskim najlepszym przykładom pokazującym, w jaki sposób wykorzystuje się finansowanie UE.
Z kolei w opinii (NAT/846) dotyczącej Zrównoważonego obiegu węgla, Komitet popiera komunikat Komisji, która proponuje dwa rozwiązania służące usuwaniu i sekwestracji dwutlenku węgla: jedno uwzględniające zasoby przyrody (znane jako uprawa sprzyjająca pochłanianiu dwutlenku węgla) i drugie, uwzględniające przemysłowe rozwiązania technologiczne. EKES uważa, że sektor gruntów (rolnictwo, leśnictwo, torfowiska itp.) może odgrywać aktywną rolę w walce z globalnym ociepleniem, przyczyniając się zarazem do osiągnięcia ogólnej równowagi żywnościowej, a także zapewniając wszystkim wystarczającą ilość żywności odpowiedniej jakości po przystępnych cenach, która będzie opłacalna dla producentów. Uprawa sprzyjająca pochłanianiu dwutlenku węgla powinna być postrzegana nie tylko jako szansa biznesowa, lecz także jako podstawowy element przyszłości europejskiego rolnictwa i sposób przeciwdziałania zmianie klimatu. Komitet podkreśla, że sama wspólna polityka rolna (WPR) nie zapewni realizacji celów neutralności emisyjnej: powinna ona stworzyć ramy polityczne torujące drogę do niskiej emisyjności w rolnictwie (które będzie emitować mniej, a sekwestrować więcej), lecz składowanie dwutlenku węgla nie powinno być warunkowością tej polityki; należy w tym celu stworzyć oraz wspierać odrębny rynek. Należy uwzględnić dobrostan pracowników, przewidywalność kariery oraz warunki pracy w sektorze rolnym, a także potrzebę godziwego wynagrodzenia, aby rolnicy i pracownicy zaangażowali się w przejście na gospodarkę niskoemisyjną i by odnieśli na tym polu sukces.
Komitet poparł też „Politykę UE w zakresie magazynowania gazu” (TEN/779).
Spośród wielu innych opinii przyjętych prze Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny warto zwrócić uwagę na opinie: Polityka konkurencji – nowe wyzwania (INT/971), Cyfryzacja transgranicznej współpracy sądowej INT/711), Przemysł opakowaniowy (CCMI186), Strategia w zakresie normalizacji i rozporządzenie w sprawie normalizacji (INT/977, INT/983), Agencja UE ds. narkotyków (SOC/716), Unia bezpieczeństwa (SOC/710), Wsparcie dla niezależnych mediów na Białorusi.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny poinformował, że 19 lipca w Krakowie odbędzie się specjalna konferencja poświęcona planom wsparcia dla Ukrainy.
Lech Pilawski, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan
Jacek Krawczyk
Artykuł dla majowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan