UE podjęła liczne działania mające przeciwdziałać negatywnym skutkom gospodarczym COVID-19. Poniżej przedstawiamy instrumenty finansowe, z których już mogą korzystać firmy, albo będą mogły to robić w niedalekiej przyszłości.
Komisja Europejska zaproponowała 750 mld euro na Fundusz Odbudowy nazwany „Next Generation EU” oraz 1100 mld euro na nowe Wieloletnie Ramy Finansowe UE na lata 2021-2027. Wielkość tych środków oraz sposób ich dystrybucji będzie jednak jeszcze przedmiotem negocjacji przywódców 27 państw członkowskich a Parlament Europejski musi wyrazić zgodę na propozycję Rady.
Tymczasem już teraz UE wprowadziła instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych dla sektora opieki zdrowotnej. W celu sfinansowania tego działania uruchomione zostanie 3 mld euro dodane do tegorocznego budżetu UE. Będą też możliwe dodatkowe wkłady od państw członkowskich, a także od osób fizycznych, fundacji, a nawet z finansowania społecznościowego. Niezależnie od tego, Komisja Europejska zaproponowała, aby do tegorocznego budżetu dodać jeszcze 11,5 mld euro.
Ponadto, UE przekierowała dotychczas dostępne fundusze na walkę z koronawirusem w ramach wartej 37 mld euro inicjatywy w zakresie reagowania na koronawirusa (CRII) udzielającej wsparcia służbie zdrowia, rynkowi pracy i MŚP. Zostało to uzupełnione 28 mld euro z inicjatywy w zakresie reagowania na epidemię koronawirusa plus (CRII +), która wprowadza elastyczność umożliwiającą w pełni wykorzystanie środków Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych. Polsce przysługuje w ramach tych inicjatyw w sumie 7,4 mld euro (tabela na str. 8) . Środki te nie są nowe – pochodzą z obecnego budżetu UE, ale dzięki działaniom UE będzie można je rozdysponować na nowe cele związane z reagowaniem na kryzys koronawirusa (CRII), a także wydać te z nich, które nie zostały wykorzystane przez państwa członkowskie i w normalnych warunkach wróciłyby do budżetu UE (CRII +). Ich dystrybucja już się odbywa na poziomie krajowym w ramach Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych.
Poza tym 6 kwietnia Komisja Europejska odblokowała 1 mld EUR z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) , który posłuży jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), należącego do grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Umożliwi to EFI udzielenie specjalnych gwarancji w celu zachęcenia banków i innych pożyczkodawców do zapewnienia płynności co najmniej 100 000 europejskim MŚP i małym firmom o średniej kapitalizacji dotkniętym skutkami gospodarczymi pandemii koronawirusa. MŚP już mogą składać wnioski bezpośrednio do swoich lokalnych banków i kredytodawców uczestniczących w programie, które są wymienione na stronie www.access2finance.eu
W ramach obecnych funduszy UE finansuje także badania związane z COVID-19 warte w sumie 550 mln euro . Wszystkie projekty, na które można aplikować w tym zakresie znajdują się na jednej stronie internetowej.
Poza tym, UE już zaakceptowała trzy zabezpieczenia w sumie o wartości 540 mld EUR:
Filar I Pracowniczy
Nowy instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w sytuacji awaryjnej (po ang. Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency tj. w skrócie SURE) został zatwierdzony ostatecznie przez Radę 19 maja br. Zacznie on funkcjonować, jak tylko wszystkie państwa członkowskie zapewnią swoje gwarancje i będzie działać do 31 grudnia 2022 r. Program ten ma na celu ochronę miejsc pracy i pracowników dotkniętych pandemią koronawirusa. Powinien zapewnić pomoc finansową w formie pożyczek udzielonych państwom członkowskim na korzystnych warunkach w wysokości do 100 mld EUR. Pożyczki te pomogą państwom członkowskim poradzić sobie z nagłym wzrostem wydatków publicznych w celu zachowania zatrudnienia.
Filar II Biznesowy
Ogólnoeuropejski fundusz gwarancyjny EBI w wysokości 25 mld EUR, który umożliwi wsparcie gospodarki europejskiej kwotą 200 mld EUR został uzgodniony 26 maja br. Fundusz rozpocznie działalność, gdy państwa członkowskie, których udział w kapitale EBI wynosi co najmniej 60%, podpiszą umowy dotyczące wkładu finansowego i gdy zostanie powołany komitet uczestników. Początkowo fundusz będzie zatwierdzał operacje do końca 2021 r., ale państwa członkowskie mogą przedłużyć ten okres. Zapewni on finansowanie przedsiębiorstwom, które są rentowne w perspektywie długoterminowej, ale borykają się z trudnościami spowodowanymi obecnym kryzysem. Co najmniej 65% środków przeznaczono dla MŚP.
Filar III Państw członkowskich
Mechanizm „Pandemic Crisis Support” warty 240 mld euro będący specjalną linią kredytową dostępną tylko dla państw strefy euro o wysokości max. 2% wartości PKB dla jednego państwa.
Konfederacja Lewiatan