UE podjęła liczne działania mające przeciwdziałać negatywnym skutkom gospodarczym COVID-19, który najbardziej jest odczuwany przez sektor MŚP. Poniżej przedstawiamy instrumenty, zarówno te finansowe, jak i prawne, z których już mogą korzystać MŚP, albo będą mogły korzystać w niedalekiej przyszłości.
Z czego już mogą korzystać firmy?
1. 6 kwietnia Komisja Europejska odblokowała 1 mld EUR z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), który posłuży jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), należącego do grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Umożliwi to EFI udzielenie specjalnych gwarancji w celu zachęcenia banków i innych pożyczkodawców do zapewnienia płynności co najmniej 100 000 europejskim MŚP i małym firmom o średniej kapitalizacji dotkniętym skutkami gospodarczymi pandemii koronawirusa. MŚP już mogą składać wnioski bezpośrednio do swoich lokalnych banków i kredytodawców uczestniczących w programie, które są wymienione na stronie www.access2finance.eu. Kluczowymi cechami tych gwarancji są:
- Uproszczony i szybszy dostęp do gwarancji EFI;
- Wyższe pokrycie ryzyka – do 80% potencjalnych strat z tytułu indywidualnych pożyczek (w przeciwieństwie do standardowych 50%);
- Koncentracja na pożyczkach na kapitał obrotowy w całej UE;
- Zezwolenie na bardziej elastyczne warunki, w tym odroczenie, zmianę terminu lub płatne dni wolne.
2. 13 marca Komisja Europejska zaproponowała pierwszy zestaw środków, w tym ustanowienie 37 mld euro inicjatywy w zakresie reagowania na koronawirusa (CRII) udzielającej wsparcia służbie zdrowia, rynkowi pracy i MŚP. Weszły one w życie 1 kwietnia 2020 r. Zostało to uzupełnione propozycją Komisji ws. inicjatywy w zakresie reagowania na epidemię koronawirusa plus (CRII +) , która wprowadza nadzwyczajną elastyczność, aby umożliwić w pełni wykorzystanie środków Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych. Środki te są zarządzane bezpośrednio przez państwa członkowskie. Polsce przysługuje w sumie 7,4 mld euro (tabela na str. 8).
3. 19 marca Komisja przyjęła tymczasowe ramy prawne, aby umożliwić państwom członkowskim pełną elastyczność przewidzianą w przepisach dotyczących pomocy państwa w celu wspierania gospodarki w kontekście wybuchu COVID-19. Tymczasowe ramy prawne przewidują pięć rodzajów pomocy, w tym bezpośrednie dotacje, selektywne korzyści podatkowe i zaliczki (państwa członkowskie będą mogły ustanowić programy przyznające przedsiębiorstwu do 800 000 EUR w celu zaspokojenia pilnych potrzeb w zakresie płynności), gwarancje państwowe w przypadku pożyczek zaciągniętych przez firmy z banków (państwa członkowskie będą mogły udzielać gwarancji państwowych w celu zapewnienia, że banki będą nadal udzielać pożyczek potrzebującym ich klientom), dotowanych pożyczek publicznych dla przedsiębiorstw, gwarancji dla banków kierujących pomoc państwa do realnej gospodarki oraz krótkoterminowe ubezpieczenie kredytu eksportowego.
4. Aby poradzić sobie z kryzysem COVID-19 i ochronić jednolity rynek, Komisja zaproponowała kilka innych środków, między innymi w celu utrzymania swobodnego przepływu towarów przez „zielone pasy”, opublikowała wytyczne dotyczące swobodnego przepływu pracowników podczas wybuchu COVID-19 dla pracowników przygranicznych, pracowników delegowanych i pracowników sezonowych w celu zachowania funkcjonowania podstawowych usług.
Z czego będą mogły korzystać firmy?
1. Odblokowany 1 mld euro z EFIS, o którym mowa w punkcie pierwszym tego artykułu, to zaledwie część pakietu środków ogłoszonego przez grupę EBI 16 marca liczącego nawet 40 mld euro, mającego na celu szybkie wsparcie dla europejskich MŚP i spółek o średniej kapitalizacji. Jest też pomysł grupy EBI, wsparty przez ministrów finansów państw członkowskich, utworzenia ogólnoeuropejskiego funduszu gwarancyjnego w wysokości 25 mld EUR, który umożliwi wsparcie gospodarki europejskiej kwotą 200 mld EUR.
2. 2 kwietnia Komisja zaproponowała także nowy tymczasowy instrument o wartości do 100 miliardów euro na ochronę miejsc pracy i osób zatrudnionych – SURE . Nowy instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w sytuacji awaryjnej (po ang. Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency tj. w skrócie SURE) ma na celu ochronę miejsc pracy i pracowników dotkniętych pandemią koronawirusa. Powinien zapewnić pomoc finansową w formie pożyczek udzielonych państwom członkowskim na korzystnych warunkach w wysokości do 100 mld EUR. Pożyczki te pomogą państwom członkowskim poradzić sobie z nagłym wzrostem wydatków publicznych w celu zachowania zatrudnienia. W szczególności pożyczki te pomogą państwom członkowskim pokryć koszty bezpośrednio związane z utworzeniem lub przedłużeniem krajowych programów pracy krótkoterminowej oraz innymi podobnymi działaniami które podjęły dla osób prowadzących działalność na własny rachunek w odpowiedzi na obecną pandemię koronawirusa.
3. 8 kwietnia Komisja ogłosiła ESCALAR , nowe podejście inwestycyjne, opracowane wspólnie z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI), które będzie wspierać venture capital i finansowanie rozwoju dla obiecujących firm, umożliwiając im wzrost w Europie. ESCALAR zapewni do 300 milionów euro na zwiększenie zdolności inwestycyjnej funduszy typu venture capital i private equity, uruchamiając inwestycje do 1,2 miliarda euro, czyli czterokrotnie więcej niż początkowa inwestycja, w celu wspierania obiecujących firm. Wraz z uruchomieniem ESCALAR Komisja realizuje jedno z działań ogłoszonych w nowej strategii dla MŚP, aby poprawić dostęp MŚP do finansowania. Inicjatywa ta ma szczególne znaczenie w trudnej sytuacji gospodarczej, przed którą stoją obecnie MŚP z powodu wybuchu koronawirusa. Będzie wspierać innowacyjne firmy podczas kryzysu i po nim. W Polsce EFI współpracuje z następującymi pośrednikami finansowymi: https://www.eif.org/what_we_do/where/pl/index.htm
Konfederacja Lewiatan