Jest nowa strategia przemysłowa UE

W środę 5 maja Komisja Europejska przedstawiła zaktualizowała strategię przemysłową UE. Jej celem jest dostosowanie ambicji europejskiego przemysłu do nowych okoliczności wynikających z kryzysu związanego z COVID-19 i pomoc w szybszym przechodzeniu na bardziej zrównoważoną, cyfrową, odporną gospodarkę, konkurencyjną na arenie światowej.

W zaktualizowanej strategii potwierdzono priorytety określone w komunikacie z marca ubiegłego roku, opublikowanym na dzień przed ogłoszeniem przez WHO pandemii COVID-19. Jednocześnie uwzględniono wnioski wyciągnięte z kryzysu, aby pobudzić odbudowę przemysłu i zwiększyć strategiczną autonomię UE.

Komisja proponuje nowe środki podnoszące odporność jednolitego rynku, zwłaszcza w czasach kryzysu. Stara się odpowiedzieć na potrzebę lepszego zrozumienia zależności w kluczowych obszarach strategicznych i przedstawia zestaw narzędzi umożliwiających radzenie sobie z tymi zależnościami. Proponuje też nowe środki służące przyspieszeniu transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Zaktualizowana strategia jest również odpowiedzią na wezwania do określenia i monitorowania głównych wskaźników konkurencyjności całej gospodarki UE: integracji jednolitego rynku, wzrostu wydajności, konkurencyjności na arenie międzynarodowej, inwestycji publicznych i prywatnych oraz inwestycji w badania i rozwój.

Centralnym elementem zaktualizowanej strategii jest aspekt sektora małych i średnich firm. Obejmuje on wsparcie finansowe dostosowane do potrzeb oraz środki umożliwiające MŚP oraz startupom skorzystanie z zielonej i cyfrowej transformacji. Pełnomocnikiem ds. MŚP ma zostać mianowany Vazil Hudák.

KE przyjęła również wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających funkcjonowanie jednolitego rynku. To kluczowy element realizacji strategii przemysłowej UE. Chodzi o zapewnienie równych warunków działania oraz wspieranie sprawiedliwego i konkurencyjnego jednolitego rynku.

Zwiększenie odporności jednolitego rynku

Jednolity rynek przeszedł poważną próbę w związku z ograniczeniem dostaw, zamknięciem granic i fragmentacją związaną z pandemią COVID-19. Kryzys uwypuklił potrzebę utrzymania swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału na jednolitym rynku oraz konieczność współpracy mającej na celu wzmocnienie jego odporności. W tym celu Komisja zamierza m.in.:

• zaproponować instrument nadzwyczajny jednolitego rynku – rozwiązanie zapewniające swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów. Instrument powinien zagwarantować większą przejrzystość i solidarność, a także pomóc w rozwiązaniu problemu niedoborów produktów o krytycznym znaczeniu. Ma to być możliwe dzięki przyspieszeniu dostępności produktów i zacieśnieniu współpracy w zakresie zamówień publicznych;
• w pełni egzekwować przepisy dyrektywy usługowej, aby zagwarantować, że państwa członkowskie wypełniają swoje obecne obowiązki, w tym obowiązek powiadamiania, w celu identyfikacji i usuwania nowych potencjalnych barier;
• uruchomić znaczące inwestycje na wsparcie dla MŚP, opracować i wdrożyć systemy pozasądowego rozstrzygania sporów w celu przeciwdziałania opóźnieniom w płatnościach na rzecz MŚP oraz wprowadzić środki przeciwdziałające ryzyku niewypłacalności, które dotyka MŚP.

Rozwiązywanie problemu strategicznych zależności UE

Otwartość na handel i inwestycje stanowi atut oraz źródło wzrostu i odporności UE, która jest znaczącym importerem i eksporterem. Pandemia zwiększyła jednak świadomość, że konieczna jest analiza strategicznych zależności – zarówno technologicznych, jak i przemysłowych. W związku z tym Komisja:

• przeprowadziła oddolną analizę opartą na danych handlowych: spośród 5,2 tys. produktów importowanych do UE w pierwszej analizie zidentyfikowano 137 produktów (stanowiących 6 proc. całkowitej wartości towarów importowanych do UE) należących do wrażliwych ekosystemów, od których UE jest w wysokim stopniu uzależniona – głównie w energochłonnych gałęziach przemysłu (np. surowce) i w ekosystemach zdrowotnych (np. składniki farmaceutyczne). 34 produkty (stanowiące 0,6 proc. całkowitej wartości towarów importowanych do UE) mogą być bardziej wrażliwe ze względu na ich prawdopodobnie niski potencjał dalszej dywersyfikacji i zastąpienia produkcją w UE. Analiza pokazuje też wyzwania i zależności w dziedzinie zaawansowanych technologii;
• przedstawia wyniki sześciu szczegółowych ocen sytuacji w zakresie surowców, baterii, farmaceutycznych składników czynnych, wodoru, półprzewodników oraz technologii chmury i zaawansowanych technologii. Oceny te przedstawiają pogłębiony obraz źródeł i skutków występowania strategicznych zależności;
• rozpocznie drugi etap przeglądu potencjalnych zależności w najważniejszych obszarach, m.in. produktów, usług lub technologii kluczowych dla dwojakiej transformacji, takich jak odnawialne źródła energii, magazynowanie energii i cyberbezpieczeństwo oraz opracuje system monitorowania za pośrednictwem tworzonego przez Komisję obserwatorium technologii krytycznych;
• działa na rzecz dywersyfikacji międzynarodowych łańcuchów dostaw i dąży do tworzenia międzynarodowych partnerstw mających na celu zwiększenie gotowości;
• wspiera nowe sojusze przemysłowe w strategicznych obszarach. Sojusze przemysłowe dostaną wsparcie w sytuacji, gdy będą przyciągać inwestorów prywatnych do dyskusji nad nowymi partnerstwami i modelami biznesowymi w sposób otwarty, przejrzysty i zgodny z regułami konkurencji oraz jeśli wykażą potencjał pod względem innowacji i tworzenia miejsc pracy o wysokiej wartości. Sojusze są szeroką i otwartą platformą, w której szczególny nacisk położony jest na włączenie startupów i MŚP. Komisja przygotowuje się do uruchomienia sojuszu na rzecz procesorów i technologii półprzewodnikowych oraz sojuszu na rzecz danych przemysłowych, zaawansowanych technologii i technologii chmury, a także rozważa przygotowanie sojuszu na rzecz wyrzutni rakiet oraz lotnictwa bezemisyjnego;

• wspiera wysiłki państw członkowskich na rzecz łączenia zasobów publicznych za pośrednictwem ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) w obszarach, w których sam rynek nie jest w stanie zapewnić przełomowych innowacji, przy ewentualnym wsparciu z budżetu UE;
• zapowiada strategię i ewentualną zmianę legislacyjną na rzecz silniejszego przywództwa w ustanawianiu norm, m.in. w dziedzinie usług dla biznesu przy jednoczesnej współpracy z innymi podmiotami w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Przyspieszenie dwojakiej transformacji

W strategii przemysłowej 2020 zapowiedziano działania wspierające transformację ekologiczną i cyfrową przemysłu UE, ale pandemia drastycznie wpłynęła na tempo i skalę tych przemian. W związku z tym Komisja przedstawiła nowe środki, które mają wspierać biznesowe uzasadnienie transformacji ekologicznej i cyfrowej. Wśród działań KE wymienia:

• współtworzenie ścieżek transformacji we współpracy z przemysłem, organami publicznymi, partnerami społecznymi i, w razie potrzeby, innymi zainteresowanymi stronami, począwszy od sektora turystyki i sektorów energochłonnych. Wykorzystanie takich ścieżek ma zwiększyć wiedzę na temat skali, kosztów i warunków wymaganych działań towarzyszących dwojakiej transformacji w przypadku najważniejszych ekosystemów i doprowadzić do opracowania planu działań na rzecz zrównoważonej konkurencyjności;
• zapewnienie spójnych ram regulacyjnych pozwalających osiągnąć cele cyfrowej dekady Europy oraz programu „Fit for 55″ m.in. poprzez przyspieszenie wprowadzania odnawialnych źródeł energii i zapewnienie dostępu do obfitych zasobów przystępnej cenowo i bezemisyjnej energii elektrycznej;
• zapewnienie MŚP usług doradców ds. zrównoważonego rozwoju oraz wspieranie modeli biznesowych opartych na danych, aby jak najlepiej wykorzystać transformację ekologiczną i cyfrową;
• inwestycje w podnoszenie i zmianę kwalifikacji w celu wspierania dwojakiej transformacji.

Celem trwającego przeglądu unijnych reguł konkurencji jest również sprawdzenie, czy są one odpowiednie do wspierania ekologicznej i cyfrowej transformacji mającej przynieść korzyści Europejczykom w czasach potężnych przemian w globalnym krajobrazie konkurencji.

Komentarz biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli

„Prace nad sojuszami przemysłowymi na szczeblu UE mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju transgranicznych projektów przemysłowych na dużą skalę w strategicznych dziedzinach.  Sojusze przemysłowe wraz z ważnymi projektami będącymi przedmiotem wspólnego europejskiego zainteresowania (z ang. skrót IPCEI) mają kluczowe znaczenie dla łączenia inwestycji publiczno-prywatnych. Polityka przemysłowa i handlowa są ze sobą powiązane i muszą się wzajemnie wzmacniać. Zapewnienie, że UE pozostanie otwarta na handel i inwestycje jest konieczne dla osiągnięcia odporności oraz rozwoju unijnej gospodarki” – mówi Kinga Grafa, Dyrektor biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

„Jednolity rynek jest naszym największym atutem i będzie miał on kluczowe znaczenie dla umożliwienia przejścia transformacji cyfrowej i zielonej. Komisja powinna w dalszym ciągu koncentrować się na wdrażaniu i egzekwowaniu już istniejących przepisów. Po wyciągnięciu wniosków z kryzysu COVID-19 krokiem naprzód może być koncepcja nadzwyczajnego instrumentu jednolitego rynku, który miałby chronić swobodny przepływ towarów i usług w ewentualnych przyszłych kryzysach. Potrzebujemy jednak także zdecydowanych środków usuwających bariery na jednolitym rynku, które były obecne także przed kryzysem” –  mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE w Brukseli.

Konfederacja Lewiatan