W tym tygodniu ruszyła kolejna runda negocjacji Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) i Funduszu Odbudowy – Next Generation EU pomiędzy Parlamentem Europejskim, Komisją i Radą. Najtrudniejsze tematy to przede wszystkim: środki własne, rola Parlamentu Europejskiego w administrowaniu Funduszem Odbudowy, dofinansowanie piętnastu programów flagowych, jak Horyzont Europa i Erasmus, włączanie realizacji celów klimatycznych do wszystkich obszarów działań UE, promowanie równości płci oraz funkcjonowanie mechanizmu praworządności. Równolegle toczą się negocjacje regulacji sektorowych.
27 maja br. Komisja Europejska wydała komunikat, w którym zaproponowała plan odbudowy gospodarczej po pandemii, obejmujący odnowione WRF na lata 2021–2027 w wysokości 1,1 bln oraz 750 mld euro w ramach Planu Odbudowy (500 mld euro jako granty, 250 mld euro jako pożyczki). 21 lipca, państwa członkowskie uzgodniły budżet w wysokości ok. 1,8 bln euro, zmniejszając WRF i utrzymują poziom finansowania Next Generation EU, w ramach którego 390 mld euro będzie przeznaczone na pomoc bezzwrotną, a 360 mld euro na pożyczki. Ostatnim brakującym elementem w procedurze przyjęcia WRF jest zgoda Parlamentu Europejskiego na rozporządzenie w sprawie WRF oraz osiągnięcie porozumienia z Radą i Komisją w sprawie przepisów sektorowych dotyczących konkretnych programów, takich jak Horyzont Europa i budżet UE na 2021 r.
Negocjacje między Parlamentem Europejskim a Radą rozpoczęły się na koniec sierpnia i wciąż trwają. Możliwości wprowadzenia zmian w ogólnym porozumieniu Rady Europejskiej w sprawie nowych WRF, które określają ogólną pulę środków finansowych dla budżetu UE i jej programów, są bardzo niewielkie. Jednak mimo że Parlament Europejski nie jest współprawodawcą we wszystkich aspektach pakietu, to dysponuje dużym wpływem politycznym, mogąc zablokować przyjęcie rozporządzenia w sprawie WRF jeśli jego niektóre kluczowe wymagania nie zostaną spełnione, np. wprowadzenie silnego mechanizmu praworządności.
Warto pamiętać, że parlamenty narodowe państw członkowskich także mają istotną rolę w tym procesie, ponieważ muszą wyrazić zgodę na decyzję w sprawie zasobów własnych UE. Dopiero wówczas Komisja może zacząć pożyczać pieniądze na rynkach finansowych celem sfinansowania Next Generation EU. Przyjęcie decyzji w sprawie zasobów własnych wymaga jednomyślności w Radzie, po konsultacji z Parlamentem Europejskim (art. 311 TFUE). 16 września Parlament Europejski pozytywnie zaopiniował rozporządzenie w tej sprawie, a po jego przyjęciu przez Radę może rozpocząć się proces ratyfikacji w 27 krajach UE z udziałem parlamentów narodowych.
Ponadto, konieczne jest również osiągnięcie porozumienia między Parlamentem Europejskim i Radą w sprawie przepisów sektorowych dotyczących określonych programów, takich jak Horyzont Europa. W przypadku większości rozporządzeń sektorowych osiągnięto już częściowe porozumienia, ale ostateczne porozumienie może być osiągnięte po ustaleniu wielkości WRF, czyli de facto porozumienia w sprawach horyzontalnych. Aby uniknąć opóźnień, należy jak najszybciej, a na pewno przed końcem roku znaleźć porozumienie dotyczące wszystkich tych elementów. Brak porozumienia oznacza automatyczne przedłużenie obowiązujących pułapów, jednak wiele programów, np. Erasmus czy programy badawcze, wygaśnie pod koniec 2020 roku.
Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli
Konfederacja Lewiatan