Opinia dotycząca projektu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (z dnia 3 marca 2015 r.)
Pozytywnie można zaopiniować wszystkie zmiany związane z wprowadzeniem rozporządzenia stanowiącego przedmiot niniejszej opinii:
1. Rozszerzenie możliwości pracy bez zezwolenia na pracę na studentów i doktorantów przebywających na terytorium RP na podstawie wizy w celu odbycia studiów w Polsce. Warto podkreślić, że praca taka będzie mogła być wykonywana przez cały rok kalendarzowy, a nie jak dotychczas tylko w miesiącach: lipiec, sierpień i wrzesień.
Jest to korzystne rozwiązanie co najmniej z kilku powodów. Po pierwsze, pracodawcy oczekują od absolwentów dużego doświadczenia zawodowego, które trudno zdobyć jedynie w miesiącach wakacyjnych. Po drugie, koszty związane ze studiowaniem
za granicą (a co za tym idzie funkcjonowaniem poza domem rodzinnym),
są tak znaczące, że bez możliwości pracy w roku akademickim, część studentów
z zagranicy z przyczyn finansowych nie mogłaby studiować w Polsce. Po trzecie,
jest to korzystne rozwiązanie dla studentów z Ukrainy, których rodziny w dobie obecnego kryzysu mogły utracić zdolność do finansowania nauki za granicą. Po czwarte, w dobie niżu demograficznego, z którym borykają się polskie uczelnie
jest to rozwiązanie, które powinno przyczynić się do zwiększenia liczby studentów
w krajowych uczelniach. Co więcej, wzrost liczby studentów z zagranicy sprzyja internacjonalizacji działalności uczelni zarówno w ramach dydaktyki, jak i działalności badawczo-rozwojowej.
2. Objęcie cudzoziemców zamieszkałych w Polsce możliwością wygłaszania
(do 30 dni w roku kalendarzowym) okazjonalnych wykładów, referatów lub prezentacji
(o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej[1]) bez wymogu posiadania zezwolenia na pracę – pozwoli to na uniknięcie zbędnej biurokracji cudzoziemcom, którzy chcą dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniami.
3. Rezygnacja ze zwolnienia z wymogu uzyskania zezwolenia na pracę w przypadku studentów i uczniów skierowanych do odbycia praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, zorganizowanych w ramach umowy pomiędzy zagraniczną szkołą wyższą lub zawodową a pracodawcą (zarejestrowanej
w powiatowym urzędzie pracy), które w praktyce nie jest wykorzystywane
przez pracodawców (w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej odnotowano jeden przypadek rejestracji umowy między zagraniczną szkołą a pracodawcą) – nie jest zasadne dalsze stwarzanie możliwości, która w praktyce okazała się zbędna. Ponadto,
z uwagi na brak mechanizmów weryfikacji przez urząd pracy, czy spełnione są warunki rejestracji takiej umowy (tj. czy instytucja zagraniczna ma status szkoły wyższej
lub zawodowej i czy praktyki są przewidziane programem kształcenia) dotychczasowe rozwiązanie stwarzało możliwość nadużyć, sprowadzających się do wykonywania pracy bez konieczności uzyskania zezwolenia, pod pretekstem odbywania praktyk zawodowych.
4. Doprecyzowanie przepisu dotyczącego oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi (które są rejestrowane przez powiatowe urzędy pracy),
tak aby okolicznością umożliwiającą wykonywanie pracy bez zezwolenia na pracę było oświadczenie określające rzeczywiste warunki pracy cudzoziemca. Zmiana ta powinna sprzyjać lepszemu zabezpieczeniu praw cudzoziemców pracujących na podstawie oświadczeń, zbliżając poziom ochrony tych praw do tych dotyczących cudzoziemców pracujących na podstawie zezwoleń na pracę. Ponadto, proponowane rozwiązanie powinno wyeliminować wątpliwości niektórych organów dotyczące skutków oświadczeń niezgodnych z rzeczywistymi warunkami pracy.
dr Kamil Wiśniewski
Ekspert ŚZPP Lewiatan