Propozycje dotyczące reformy rynku energii elektrycznej przedstawione przez Komisję Europejską można uznać za wyważone i dostosowane do oczekiwań inwestorów.
Istnieją jednak kwestie, które powinny zostać poddane szerszej dyskusji w nadchodzących miesiącach. Dotyczą one zwłaszcza limitów przychodów wytwórców energii – uważa Konfederacja Lewiatan.
Reforma rynku energii elektrycznej w Unii Europejskiej zaproponowana przez Komisję Europejską, potocznie nazywana Electricity Market Design – EMD stanowi dostosowanie zasad funkcjonowania wewnętrznego rynku energii elektrycznej do niestabilnego otoczenia gospodarczego. Reforma bezpośrednio adresuje zagrożenia, z którymi w ciągu ostatniego roku zmagały się państwa członkowskie UE, w tym zwłaszcza skokowe wzrosty cen paliw i energii, rzutujące bezpośrednio na sytuację finansową odbiorców końcowych. Przedstawione przez Komisję Europejską rozwiązania mają na celu długoterminową stabilizację cen energii dla odbiorców. Przyjęcia aktów prawnych należy spodziewać się na przełomie 2023 i 2024 roku.
Warto zwrócić uwagę na następujące kwestie poruszane w ramach EMD wymagające szerszej dyskusji i potencjalnie zmian w toku procesu legislacyjnego:
Ograniczenie przychodu wytwórców energii
– Dyskusja nad kształtem EMD nie może pomijać tematu wprowadzonego w 2022 roku unijnego rozporządzenia 2022/1854 w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii. Formalnie rozporządzenie przestanie obowiązywać z końcem czerwca 2023 roku, ale nie oznacza to automatycznego wycofania limitów cen w państwach członkowskich wprowadzonych na mocy krajowych aktów prawnych. Uwolnienie rynku i zniesienie obowiązujących wytwórców OZE limitów przychodów ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju projektów OZE. Komisja Europejska powinna podjąć działania zmierzające do wycofania krajowych mechanizmów limitujących przychody wytwórców energii. Konsekwentnie EMD nie przedłuża obowiązujących mechanizmów interwencyjnych, ale otwiera dyskusję nad wprowadzeniem ogólnounijnego mechanizmu reagowania na sytuacje kryzysowe – mówi Artur Leśniak, główny specjalista ds. regulacji w Veolia Energia Polska, ekspert Konfederacji Lewiatan.
Uzupełnienie rynku o instrumenty długoterminowe
Komisja Europejska w ramach EMD zaproponowała wzmocnienie rynku przez zwiększenie udziału długoterminowych instrumentów: dwukierunkowych kontraktów różnicowych oraz umów typu PPA (z ang. Power Purchase Agreements). Dwukierunkowość kontraktów różnicowych odnosi się do zapewnienia zarówno pokrycia ujemnego salda jak i zwrotu osiągniętej przez wytwórcę nadwyżki ponad ustaloną cenę energii. Dwukierunkowe kontrakty różnicowe mają stać się podstawowym mechanizmem wsparcia odnawialnych źródeł energii z wykorzystaniem środków publicznych, podczas gdy wykorzystanie umów typu PPA ma być promowane i wspierane przez państwa członkowskie. Umowy typu PPA mają zapewnić wytwórcom OZE pewny strumień przychodów niezbędny do sfinansowania inwestycji OZE, podczas gdy odbiorcom zapewniają stabilność i niższą ekspozycję na ryzyko wynikające z kontraktów krótkoterminowych. Warto zwrócić uwagę, że EMD proponuje przyznanie pierwszeństwa w dostępie do systemów wsparcia dla tych projektów, które przedstawią podpisaną umowę typu PPA lub zobowiązanie do jej zawarcia. Systemy wsparcia – ogólnie – powinny umożliwiać udział inwestycji, które rezerwują część energii lub mocy do wykorzystania poza system wsparcia, ale taki mechanizm nie powinien być sprowadzany wyłącznie do pierwszeństwa dla projektów z umowami typu PPA.
Dostęp do sieci elektroenergetycznej oraz rozwój usług elastyczności i magazynów energii
– Unia Europejska czyni postępy w dziedzinie OZE, ale dostęp do sieci elektroenergetycznej nadal pozostaje barierą rozwoju OZE w części państw. Istniejące instalacje OZE ze względu na chimeryczną naturę pracy wymagają rozwoju usług elastyczności oraz magazynów energii elektrycznej, które w nadchodzących latach będą odgrywać kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa i stabilności dostaw energii elektrycznej. EMD adresuje problem dostępu do sieci energetycznej i zobowiązuje operatorów systemów elektroenergetycznych do kwartalnego publikowania informacji o dostępnych mocach przyłączeniowych. Zasady publikowania takich informacji powinny mieć uniwersalny charakter i zostać ujednolicone na poziomie całej Unii Europejskiej – dodaje Artur Leśniak.
Obowiązki sprzedawców energii elektrycznej
Wreszcie przepisy EMD powinny w racjonalny sposób wyważać ryzyko kontraktowe pomiędzy sprzedawcami energii, a odbiorcami końcowymi. Przepisy EMD nie powinny narzucać na część sprzedawców energii obowiązku przygotowania konkretnych ofert dla odbiorców końcowych (np. ofert umowy na czas określony ze stałą ceną energii), ponieważ takie działanie może ograniczyć poziom konkurencji na rynku. Należy skoncentrować się na pokonywaniu barier umożliwiających innowacje i różnorodność, a nie na nadmiernej regulacji ofert rynkowych sprzedawców energii. Podobnie w przypadku tworzenia obowiązków zabezpieczenia dostaw energii elektrycznej – nie należy tworzyć przymusu w postaci obowiązku zabezpieczenia sprzedawanego wolumenu w drodze PPA. Należy tworzyć regulacje, zgodnie z którymi będzie to jedno z dostępnych i nieobligatoryjnych rozwiązań.
Konfederacja Lewiatan