Konfederacja Lewiatan razem z organizacjami pracodawców z Finlandii (EK), Danii (DI), Norwegii (NHO), Szwecji (SN), Portugalii (CIP), Irlandii (IBEC) i Łotwy (LDDK) wysłała list do przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen i do wiceprzewodniczącej Margrethe Vestager w sprawie planowanej rewizji polityki konkurencji UE.

List pracodawców w języku angielskim znajdziesz tutaj>>>

Sygnatariusze listu podkreślają, że optymalne warunki prowadzenia biznesu wymagają większej, a nie mniejszej konkurencji. Silna konkurencja i jej przestrzeganie zwiększają elastyczność i odporność gospodarki, a co za tym idzie zapobiegają tworzeniu monopoli. Pracodawcy z siedmiu krajów dodają ponadto, że poziom interwencji publicznej powinien być systematycznie i stopniowo zmniejszany, gdy tylko sytuacja na to pozwoli.

Jak dotąd Komisja Europejska wzorowo poradziła sobie z wyzwaniem, jakim była pomoc państwom członkowskim w ochronie przedsiębiorstw i miejsc pracy w czasie pandemii, przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum zakłócania konkurencji na jednolitym rynku UE. Przykładowo KE zainicjowała wprowadzenie na czas kryzysu tymczasowych ram zasad konkurencji i pomocy państwa, zapewniając ich adekwatność oraz ukierunkowanie na wspieranie ekologicznej i cyfrowej transformacji. W miarę jak Europa wychodzi z pandemii, przemysł jest siłą napędową wzrostu gospodarczego oraz ekologicznej i cyfrowej transformacji.

– Jednolity rynek unijny jest kluczem do utrzymania konkurencyjności. Choć wciąż funkcjonują na nim liczne bariery, stymuluje wydajność i innowacyjność europejskich firm. Jednak kluczową kwestią jest to, że wszystkie podmioty na nim funkcjonujące powinny działać i konkurować na równych warunkach – mówi Kinga Grafa, dyrektor Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

– Sprawdzone i skuteczne reguły konkurencji oraz oparte na faktach egzekwowanie ich przestrzegania przez Komisję Europejską to warunek konieczny dobrze funkcjonującego jednolitego rynku UE. Optymalne warunki dla działalności gospodarczej wymagają większej, a nie mniejszej konkurencji – mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE w Biurze w Brukseli.

– Umiejętne dostosowanie polityki konkurencyjności do zmieniających się realiów nowoczesnej gospodarki jest szansą na przeprowadzenie efektywnej zielonej i cyfrowej transformacji. Planowane zmiany legislacyjne w tym obszarze muszą uwzględniać rzetelną analizę ekonomiczną i gwarantować równe szanse rozwoju na jednolitym rynku – mówi Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan ds. cyfrowych.

Zdecydowana polityka konkurencji i jej egzekwowanie przyczyniają się do większej elastyczności, odporności i dynamiki europejskiej gospodarki, w której prawdopodobieństwo powstania skoncentrowanej siły rynkowej jest mniejsze. Ponadto poziom interwencji publicznej w gospodarce powinien być stale i stopniowo ograniczany, gdy tylko pozwoli na to sytuacja gospodarcza.

Konfederacja Lewiatan

In 1991, the French, German and Polish Foreign Ministers created the Weimar Triangle, based on the concept that the three countries share a common vision of the future of Europe and that the reconciliation of societies among them is indispensable for securing peace and prosperity in Europe. The Triangle was initially a key platform for German-Polish reconciliation, inspired by the Franco-German experience. After Poland’s accession to the EU in 2004, it became a very important forum for cooperation and exchanging views regarding all most important EU initiatives and policies.

Due to the fact, that this year marks the 30th anniversary of the Weimar Triangle, business federations and members of BusinessEurope – The Polish Confederation Lewiatan, Mouvement des Entreprises de France (MEDEF) and Bundesverband der Deutschen Industrie (BDI), would like to demonstrate close collaboration in matters of the utmost importance not only for businesses in our countries, but for the entire EU.

As the EU emerges from the pandemic, it will be crucially important to focus on restoring the economy, investing in future growth capacity, including investmensts in digital and green transitions, with a special focus on deepening the Single Market, as well as increasing EU competitiveness and resilience, also in the global context.

The European Single Market is one of the EU’s greatest achievements. It has fuelled economic growth and contributed to the prosperity and integration for three decades. But it is an ongoing project that requires special attention both from the EU and from the member states. Restoring the Single Market after the end of the pandemic is not enough. The deepening of the internal market in all areas, including services and data, must become the vital center of the European policy.

The EU, more than ever before, needs an industrial and economic policy that strengthens our businesses and ensures the competitiveness of our companies.

Our businesses are committed to the climate ambition, which has to go hand in hand with our industrial competitiveness. Furthermore, the green transition must be supported by reliable legal framework and bring new technologies to the market. However, we must be aware of the challenges and transition costs for businesses and societies. Appropriate financial resources, reliable carbon leakage protection measures, progress in global carbon pricing and the availability of sufficient amounts of renewable energies at competitive prices are some essential preconditions in this respect. Any WTO-conform carbon border adjustment mechanism requires a sectoral, gradual approach and test phase first. Investments in all decarbonization energies must be integrated into the taxonomy.

Our businesses are also committed to the digital transition that is making the EU and our companies fit for the digital age. The EU legal framework must enable innovations, stimulate investments in digital solutions and be predictable. Europe has an ambition to lead in the regulatory approach on AI, and efforts have to be made in order to use the full potential of this technology. At the same time we have to remember that those technologies should be human-centred and foremost benefit the whole society.

The EU and the Member States must also ensure the respect of rule of law requirements. Defending the fundamental freedoms guaranteed by the Treaty and the rule of law is crucial for the functioning free market economies. Public authorities must create a trustful environment for citizens and businesses. Without trust, companies do not invest.

Therefore, we would like to call upon the Polish, French and German governments, as well as the EU institutions, to take immediate actions, enabling quick economic recovery, smooth green and digital transitions that acknowledge the challenges the European businesses and societies are facing and truly support them in achieving ambitious goals. We need urgent actions aimed at deepening of the Single Market that is the main driver of European prosperity. Only then, we can achieve a resilient, competitive and inclusive European Union, which our countries, businesses and societies need and deserve.

Konfederacja Lewiatan

O wzmocnieniu współpracy między Niemcami, Francją i Polską, transformacji energetycznej, wymianie handlowej, upowszechnianiu nowych technologii w Europie – dyskutowano na sesji plenarnej „Biznesowy Trójkąt Weimarski – otwarcie. Kluczowe wyzwania stojące przed europejską gospodarką: energia, polityka handlowa, podatki cyfrowe”. Debata odbyła się w cyklu „Nowy początek starego świata?”.

Konfederacja Lewiatan, Federacja Przemysłu Niemieckiego – BDI oraz Stowarzyszenie Firm Francuskich – MEDEF zapowiedzieli podpisanie wspólnej deklaracji o współpracy.

Paolo Gentiloni, komisarz europejski ds. gospodarki zwrócił uwagę, że w transformację klimatyczną bardzo mocno będą zaangażowane firmy prywatne. – Na dodatkowe inwestycje będziemy potrzebowali 520 mld euro i będą to głównie inwestycje prywatne. Powinniśmy zadbać o stabilny wzrost gospodarczy i zrównoważony rozwój. Do tego potrzebne jest wzmocnienie polityki przemysłowej i konkurencyjności gospodarek. Przyjęty przez Komisję Europejską pakiet „Fit for 55″ może być przykładem dla innych części świata, które emitują znacznie więcej CO2 do atmosfery niż Europa. Oczywiście dla niektórych krajów, np. Polski będzie on ogromnym wyzwaniem. Ale aby złagodzić jego negatywne skutki powołaliśmy fundusz sprawiedliwej transformacji – powiedział.

– Trójkąt Weimarski, który funkcjonuje od 30 lat, ma duże znaczenie dla naszych państw. Nowy rząd niemiecki, który właśnie powstaje, przywiązuje do niego ogromną wagę – przekonywała Claudia Dörr-Voss, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki i Energii Niemiec. Zdaniem gościa z Niemiec Unia Europejska musi poradzić sobie ze skutkami pandemii, wzmocnić jednolity rynek, wprowadzić w życie pakiet „Fit for 55″, czyli nowy zielony ład, wzmocnić odporność europejskiej gospodarki oraz rozwijać handel oparty na wolnym rynku. Ważnym zadaniem będzie także połączenie zielonej rewolucji z transformacją energetyczną.

Uczestniczący w dyskusji Marek Niedużak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii podkreślił, że Trójkąt Weimarski stworzył ramy do komunikacji i rozmów między trzema krajami, pozwolił budować mosty. – Polska przez ostatnie 30 lat odniosła ogromny sukces, nasz eksport wzrósł 30-krotnie. Dla Niemiec staliśmy się ważniejszym partnerem handlowym niż Francja. Aby nasza współpraca dalej tak się układała musimy być otwarci i uczciwi. Zbliży nas również troska o politykę przemysłową – dodał.

Dieter Kempf, wiceprezydent Federacji Przemysłu Niemieckiego, BDI mówił o odejściu w Niemczech od energii jądrowej. Jego zdaniem była to decyzja polityczna, która nie uwzględniała oceny jej oddziaływania na gospodarkę. – Teraz pojawiają się w moim kraju głosy, aby jednak przedłużyć produkcję jądrową. Ale to jest niemożliwe. Potrzebujemy w Europie zielonej transformacji przemysłu, ale zajmie ona bardzo dużo czasu. Tymczasem Bruksela nie ma pomysłu jak wdrażać ambitne cele klimatyczne. Nie powinniśmy wykluczać wodoru czy gazu, bo one pozwolą nam przetrwać zanim osiągniemy cele „Fit for 55″ – dodał.

Geoffroy Roux de Bezieux, prezydent Stowarzyszenia Firm Francuskich, MEDEF również przestrzegał, że nie jesteśmy do końca przygotowani do ambitnych celów zawartych w pakiecie „Fit for 55″. Potrzebne są gigantyczne pieniądze, innowacyjne pomysły i zmiana sposobu produkcji. Inaczej nie utrzymamy konkurencyjności gospodarki. W najbliższych latach przed firmami staną wielkie wyzwania – akcentował.

Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan stwierdził, że zielona transformacja jest wielką szansą dla Europy. – Nie mamy europejskiego Googla, Facebooka. Jeśli uda nam się zrealizować zielony ład, to zwiększymy konkurencyjność Europy wobec Ameryki i Azji. Pole manewru jest niewielkie, ale wierzę, że możemy osiągnąć ambitne cele. Inaczej nawet nie chcę myśleć o przyszłości naszego kontynentu.

Prezydent Witucki poinformował również o wspólnej deklaracji o współpracy, którą podpiszą Konfederacja Lewiatan, Federacja Przemysłu Niemieckiego – BDI oraz Stowarzyszenie Firm Francuskich – MEDEF. Czytamy w niej m.in., że pogłębienie rynku wewnętrznego musi stać się celem polityki europejskiej. UE bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje polityki przemysłowej i gospodarczej, która wzmocni nasze przedsiębiorstwa i zapewni ich konkurencyjność. Nasze firmy są zaangażowane w realizację ambitnych celów klimatycznych, co musi iść w parze z konkurencyjnością przemysłową.

Organizacje biznesowe z trzech krajów są również przekonane, że UE i państwa członkowskie muszą zapewnić przestrzeganie praworządności. Obrona podstawowych wolności gwarantowanych Traktatem i rządów prawa ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarek wolnorynkowych – czytamy w deklaracji.

Dyskusję moderowała Ewa Łabno-Falęcka, dyrektorka ds. Komunikacji Korporacyjnej i Relacji Zewnętrznych, Mercedes-Benz Polska

Partnerami sesji plenarnej byli: Federacja Przemysłu Niemieckiego – BDI oraz Stowarzyszenie Firm Francuskich – MEDEF

Konfederacja Lewiatan

W ramach Europejskiego Forum Nowych Idei w Sopocie odbył się panel pt. „Lobbing w Brukseli”. Paneliści rozmawiali o tym jak pojęcie lobbingu jest rozumiane w Polsce, jak polski biznes lobbuje w stolicy UE oraz jak to robią inne kraje, zwłaszcza z Europy Zachodniej. Uczestnicy panelu zastanawiali się także dlaczego lobbing jest w Polsce postrzegany pejoratywnie. Panel został przygotowany oraz moderowany przez Kingę Grafę, dyrektorkę Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Dyskusję poprzedziła prezentacja wyników ankiety przeprowadzonej wśród firm członkowskich Konfederacji Lewiatan ws. priorytetów biznesu dla UE, przeprowadzonej w związku z Konferencją o Przyszłości Europy (COFE). Na zadane w niej pytanie: „Czy dostrzega Pani/Pan, potrzebę większego zaangażowania firmy/związku branżowego w działania lobbingowe/advocacy/PR w Brukseli?”, aż 82% uczestników ankiety odpowiedziało że „tak, zaangażowanie powinno być większe”. Pozostali respondenci byli zadowoleni z obecnego poziomu zaangażowania w działania lobbingowe. Zatem firmy rozumieją, że lobbing w Brukseli jest działaniem koniecznym, jednak angażują się w nie w niewystarczającym stopniu. W dyskusji udział wzięli: dr Katarzyna Bąkowicz, specjalistka ds. komunikacji, Magdalena Cedro, dziennikarka z Dziennika Gazety Prawnej, Łukasz Klejnowski, doradca europosłanki Róży Thun oraz Małgorzata Molęda- Zdziech, pełnomocniczka Rektora SGH ds. współpracy z UE.

W związku z tym, że w Polsce słowo lobbing ma negatywne konotacje, zastępuje się je często np. „rzecznictwem interesów” („z ang. „advocacy”). Dlatego warto przypomnieć, że lobbing jest działalnością legalną, regulowaną na mocy ustawy z 2005r., a pro¬wadzony na warunkach określonych w ustawie, przyczynia się do demokratyzacji procesu stanowienia prawa, zapewniając różnym grupom interesu, takim jak organizacje pracodawców, związki zawodowe, or¬ganizacje konsumenckie możliwość prezentowania i obrony swoich stanowisk. Ponadto, każdy interesariusz, który chce spotykać się z przedstawicielami instytucji UE, musi być albo osobiście, albo poprzez reprezentowaną przez siebie organizację wpisany do unijnego rejestru przejrzystości.
Uczestnicy spotkania przekonywali, że skuteczny lobbing musi zacząć się na samym początku procesu legislacyjnego, kiedy pomysł na nową regulację dopiero powstaje w Komisji Europejskiej. Należy przy tym pamiętać, że aż 70% nowej legislacji dotyczącej przedsiębiorców jest przyjmowana na poziomie unijnym, a nie krajowym. Dotyczą one takich kwestii jak środowisko, gospodarka o obiegu zamkniętym, limity CO2, sektor energetyczny, cyberbezpieczeństwo, sztuczna inteligencja czy też funkcjonowanie jednolitego rynku.

Co ciekawe, z przytaczanej w trakcie spotkania analizy danych unijnego rejestru przejrzystości przeprowadzonej przez portal „Politico” wynika, że w 2016 r. lobbyści w Brukseli wydali na swoją działalność w sumie 1,7 mld euro, przy czym tylko 5% tej kwoty pochodzi od krajów, które dołączyły do Unii po 2004r. Więcej od Polski wydają o wiele mniejsze państwa jak Austria, Dania, czy Portugalia. Ma to znaczenie o tyle, że ilość przeznaczanych środków na chociażby organizację konferencji i wizyt studyjnych w Brukseli przekłada się na tzw. „widoczność” i uwzględnienie punktu widzenia interesariusza w unijnym procesie decyzyjnym. Widać, że złe postrzeganie lobbingu w Polsce wynikać może z faktu, że ciągle uczymy się dialogu społecznego i percepcja lobbingu może być wynikiem braku zaufania społecznego, na który zwracają uwagę badacze i eksperci. Dodatkowo, warto żeby media prezentowały także pozytywne przykłady lobbingu, których jest znacznie więcej niż afer.

Jednak warto podkreślić, że coraz więcej polskich firm zaczyna działać w Brukseli. Skuteczniejsze od działania w pojedynkę jest zrzeszanie się i lobbowanie poprzez różne stowarzyszenia, takie jak Konfederacja Lewiatan, która działa również w ramach BusinessEurope, budując koalicje z innymi federacjami pracodawców z całej Europy, wokół spraw ważnych dla firm. Do większej aktywności namawiała firmy Kinga Grafa, dyrektorka Biura Lewiatana w Brukseli. Przekonywała, że firmy najlepiej same prezentują swoje argumenty, a brukselskie biura stowarzyszeń, znając unijny proces legislacyjny i mając odpowiednie kontakty, otwierają właściwe drzwi i pomagają w przygotowaniu strategii lobbingowych.

Konfederacja Lewiatan

Komisja Europejska przedstawiła właśnie swój program prac na 2022 r. Planowane są 32 nowe inicjatywy (w sumie 42 nowe wnioski) oraz dokonanie 26 przeglądów istniejącego prawodawstwa. Ponadto, 76 obecnie procedowanych wniosków określono jako priorytetowe (do szybkiego przyjęcia przez instytucje) oraz obiecano wycofanie 6 obowiązujących przepisów.

– Konfederacja Lewiatan będzie przyglądać się pracom Komisji w 2022 r. w tak kluczowych obszarach dla naszych firm jak zielona i cyfrowa transformacja, jednolity rynek oraz sprawy społeczne. W przyszłym roku upływa połowa kadencji przewodniczącej Komisji Ursuli von der Leyen, więc będzie można stawiać już pierwsze bardziej pogłębione oceny. Zgodnie z zasadą lepszego stanowienia prawa w UE można by jednak oczekiwać propozycji wycofania większej ilości przepisów. Na ten moment mamy propozycje 42 nowych wniosków i wycofania zaledwie 6. – mówi Kinga Grafa, dyrektorka Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

– Z nowych wniosków Komisji zaplanowanych na 2022 r. na pewno wart uwagi będzie Instrument Nadzwyczajny Jednolitego Rynku, który ma być planem działania i propozycją zestawu środków uruchamianych przez UE na wypadek przyszłych kryzysów takich jak pandemie. Jednak biorąc pod uwagę to, że jednolity rynek jest kamieniem węgielnym integracji europejskiej a w przyszłym roku będziemy obchodzić jego 30-lecie, to niestety brakuje nowych propozycji harmonizujących i pogłębiających jednolity rynek UE – mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan.

Nowe propozycje warte uwagi to m.in.:
• Przegląd norm emisji CO2 dla pojazdów ciężarowych o dużej ładowności
• Inicjatywa dot. prawa do naprawy
• Europejski Akt dotyczący odporności cybernetycznej
• Europejski Akt o Chipach
• Instrument Nadzwyczajny Jednolitego Rynku
• Ułatwianie małym i średnim przedsiębiorstwom dostępu do kapitału
• Zalecenie w sprawie poprawy oferty umiejętności informatycznych w kształceniu i szkoleniu
• Multimodalne usługi w zakresie mobilności cyfrowej
• Rekomendacja dot. minimalnego wynagrodzenia
• Europejski Akt ws. Wolnych Mediów

Ponadto, 2022 r. będzie Europejskim Rokiem Młodzieży. Pełen program prac Komisji Europejskiej na 2022 r. znajduje się tutaj.

Konfederacja Lewiatan

BusinessEurope wysłało list do Rady ds. Konkurencyjności, która miała miejsce 29 września br. Znajdują się w nim nasze postulaty dot. Zielonego Ładu, poprawy unijnych regulacji oraz jednolitego rynku UE.

Europejski Zielony Ład

Europejskie prawo klimatyczne stawia za cel uczynienie UE pierwszym kontynentem neutralnym klimatycznie do 2050 roku. Niedawno opublikowany pakiet Fit for 55 ma na celu dostosowanie unijnych ram prawnych w zakresie klimatu i energii do tych nowych ambicji. Stanowi on radykalną modernizację istniejących obecnie ram. Wszystkie przedsiębiorstwa europejskie są zaangażowane w realizację ambicji klimatycznych i będą nadal ograniczać swój ślad węglowy oraz wprowadzać do społeczeństwa technologie i rozwiązania zero- i niskoemisyjne.

Ze względu na skalę podjętych wysiłków i tempo przekształceń przyspieszona transformacja będzie miała głębokie skutki gospodarcze i społeczne. Przejście to przyniesie szereg pozytywnych skutków, takich jak rosnące rynki czystych technologii, nowa fala postępu technologicznego, przesunięcie krzywych kosztów redukcji emisji w dół itp. Przewiduje się jednak również wyzwania, np. wpływ na ceny energii, ryzyko zamknięcia zakładów i ucieczki emisji, trudności z realokacją siły roboczej, ogromny wzrost zapotrzebowania na inwestycje, zwłaszcza w perspektywie krótkoterminowej.

„Europejskie przedsiębiorstwa pomimo, że są żywotnie zainteresowane przejściem na gospodarkę neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, to nie jest to powód, aby zapominać o wyzwaniach i kosztach transformacji. Prawdopodobnie będą one znaczne i dlatego należy je dokładnie ocenić i przedyskutować, aby je ograniczyć w możliwie największym stopniu. Należy również zmobilizować znacznie większe środki finansowe niż te, które są obecnie przewidziane na szczeblu krajowym i unijnym.” – mówi Kinga Grafa, Dyrektor Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Jednolity rynek UE

BusinessEurope uważa, że nadal wzmocnienia wymagają powiązania między zieloną i cyfrową transformacją, a niezbędną skalą rynku, którą powinny zapewnić ramy regulacyjne na jednolitym rynku. Jest to konieczne, by podwójna transformacja w ogóle zakończyła się sukcesem.

Wzywamy Radę ds. Konkurencyjności do odegrania ważnej roli w zapewnieniu, by nowe inicjatywy legislacyjne dotyczące zielonej i cyfrowej transformacji oraz odnowiona strategia przemysłowa respektowały swobody jednolitego rynku i nie pozostawiały luk, które mogą doprowadzić do jego fragmentacji. Takie inicjatywy powinny uzupełniać wysiłki na rzecz usuwania barier już istniejących na jednolitym rynku, w tym działania podejmowane przez grupę zadaniową ds. egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku (z ang. SMET). BusinessEurope wspiera SMET w jego staraniach, w tym w działaniach mających na celu sprostanie wyzwaniom jednolitego rynku związanym z Covid-19.

„Należy zwrócić uwagę na fakt, że zalecenia Rady w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczenia swobodnego przepływu (2020/1475 i 2021/961) wymagają aktualizacji, aby uwzględnić nie tylko rozwój sytuacji epidemiologicznej, ale także poziom szczepień w poszczególnych państwach członkowskich, tak aby uniknąć nieproporcjonalnych ograniczeń i utrzymać swobody jednolitego rynku.” – mówi Adam Dorywalski, Ekspert ds. UE w Biurze Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Pełna treść listu znajduje się tutaj.

Konfederacja Lewiatan

Na przestrzeni ostatniego roku Komisja Europejska opublikowała projekty znaczących dla środowiska cyfrowego regulacji, takich jak Akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act), Akt o rynkach cyfrowych (Digital Markets Act), Akt w sprawie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act) czy choćby projekt rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Regulation), będący wynikiem przeprowadzonego w ubiegłym roku przeglądu dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów.

Nie można pominąć inicjatyw legislacyjnych związanych bezpośrednio z ochroną prywatności, bezpieczeństwem danych i ogólnie, szeroko pojętą cyfryzacją usług, takich jak Akt w sprawie zarządzania danymi (Data Governance Act), projekt rozporządzenia w sprawie prywatności i łączności elektronicznej (ePrivacy) oraz projekt rozporządzenia mający na celu ustanowienie europejskich ram tożsamości cyfrowej. Dodatkowo, najbliższe plany Komisji Europejskiej obejmują również przygotowanie regulacji dotyczącej dzielenia się danymi nieosobowymi, a dokładniej wymiany danych między przedsiębiorstwami a organami administracji w interesie publicznym oraz wymiany danych między przedsiębiorstwami, co ma objąć swoim zakresem Akt w sprawie danych (Data Act), którego publikacja została zapowiedziana na grudzień br. Dokument ten ma także skupić się na ochronie prawnej baz danych, z czego wynika, że w najbliższym czasie Komisja Europejska będzie również coraz intensywniej koncentrować się na zagadnieniach związanych z ochroną własności intelektualnej.

Prace nad większością z wymienionych projektów zostały już wznowione po okresie wakacyjnej przerwy w pracach instytucji unijnych a dyskusje toczą się obecnie przede wszystkim w Radzie UE, dokładniej w grupie roboczej ds. konkurencyjności i wzrostu oraz w grupie roboczej ds. telekomunikacji i społeczeństwa informacyjnego.

Akt w sprawie usług cyfrowych (Digital Services Act)

Projekt służący unowocześnieniu i doprecyzowaniu przepisów dyrektywy e-commerce czeka aż  Parlament Europejski przygotuje finalną treść sprawozdania, aby możliwe były dalsze działania. Aktualnie trwają konsultacje tekstu kompromisowego przygotowanego przez prezydencją słoweńską, który wprowadza nowe definicje. Ich treść zasadniczo rzutuje na zakres całego projektu. Prezydencja słoweńska zaproponowała brzmienie definicji wyszukiwarek internetowych, aktywnych odbiorców platform internetowych i wyszukiwarek internetowych, a także modyfikację treści definicji internetowej platformy handlowej.

Akt w sprawie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act)

Akt w sprawie sztucznej inteligencji, będący pierwszym projektem regulującym systemy sztucznej inteligencji na poziomie Unii Europejskiej budzi spore emocje. Wciąż najbardziej problematyczną kwestią, a także kwestią bez rozwiązania której dalsze prace wydają się być znacznie utrudnione, jest sama definicja systemów sztucznej inteligencji. Coraz częściej pojawiają się głosy, że być może ujęcie tego pojęcia w sztywne ramy prawne nie wpłynie pozytywnie na rozwój tych systemów w Unii Europejskiej, a tym samym jedynie utrudni zamiast ułatwić rozwój innowacji. Kolejnym ważnym wątkiem jest dopuszczenie możliwości rozpoznawania twarzy przez systemy AI. Unia Europejska dostrzega w tej praktyce zagrożenie dla praw podstawowych, czego wyrazem jest choćby niedawno opublikowana analiza Parlamentu Europejskiego. Warto wspomnieć również o tym, że w połowie września br. Wielka Brytania opublikowała narodową strategię w sprawie sztucznej inteligencji, która w przeciwieństwie do unijnego projektu, nie poświęca zbyt wiele miejsca na rozważania na temat konkretnego uregulowania systemów sztucznej inteligencji. Jest za to nastawiona na konkretne cele i ambitne wyniki.

Najprawdopodobniej jeszcze pod koniec bieżącego roku Komisja Europejska opublikuje kolejny projekt odnoszący się do sztucznej inteligencji. Tym razem poświęcony odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję.

Projekt rozporządzenia mający na celu ustanowienie europejskich ram tożsamości cyfrowej (eIDAS 2)

Nowy projekt, będący niejako nowelizacją eIDAS, wprowadza Europejski Portfel Cyfrowej Tożsamości. Państwa członkowskie będą mogły oferować obywatelom oraz przedsiębiorstwom cyfrowe portfele, które pozwolą na połączenie krajowej tożsamości cyfrowej z dowodem uwierzytelniającym inne dane osobowe. Dowodem tym mogą być przykładowo rachunek bankowy czy prawo jazdy. Zakłada się, że portfele będą oferowane zarówno przez organy publiczne, jak i podmioty prywatne. Państwa członkowskie będą musiały jednak je poprzednio uznać. Niedawno zakończyły się konsultacje Komisji Europejskiej dotyczące treści projektu. Oczekujemy obecnie na stanowisko rządu RP w sprawie regulacji.

Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan ds. cyfryzacji
e-mail: edziuba@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

W związku z toczącą się do połowy przyszłego roku Konferencją o Przyszłości Europy (COFE), BusinessEurope i federacje członkowskie pracują nad wkładem biznesu do dyskusji o kierunkach rozwoju Unii Europejskiej. Za przygotowanie projektu stanowiska odpowiada zespół zadaniowy ds. COFE, do którego mam przyjemność należeć.

Prace nad wkładem BusinessEurope, jako europejskiej federacji pracodawców i europejskiego partnera społecznego, zbiegły się z corocznym Orędziem o stanie Unii, wygłoszonym przez Przewodniczącą Komisji Europejskiej, 15 września w Strasburgu. Pomimo toczącego Europę kryzysu spowodowanego pandemią, usłyszeliśmy niewiele na temat działań na rzecz zwiększania konkurencyjności unijnej gospodarki i ochrony oraz pogłębiania jednolitego rynku. Za mało zostało powiedziane na temat unijnej polityki handlowej i relacji ze Stanami Zjednoczonymi. Ursula von der Leyen nie odniosła się także do relacji na linii UE-Rosja.

Rola Unii Europejskiej globalnie

Ambitna polityka handlowa jest kluczem do wzmocnienia globalnej roli Unii. W ramach coraz bardziej złożonych globalnych relacji handlowych, musimy dążyć do poprawy i pogłębienia relacji z naszym kluczowym partnerem – Stanami Zjednoczonymi, równocześnie równoważąc relacje z Chinami. Priorytetowe powinno być wdrożenie umowy z Wielką Brytanią. Konieczne jest także zreformowanie Światowej Organizacji Handlu, dostosowując ją do nowoczesnego świata, w którym mierzymy się z wyzwaniem podwójnej transformacji: zielonej i cyfrowej.

Europejska polityka handlowa to obszar, który powinien pozostawać w wyłącznej kompetencji UE, zgodnie z traktatami i orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Ratyfikacja umów handlowych i inwestycyjnych, do których Komisja jest upoważniona przez państwa członkowskie, może i musi być dokonywana przez europejskich prawodawców i nie powinna być następnie opóźniana lub blokowana przez poszczególne państwa członkowskie. W przeciwnym razie ucierpi wiarygodność Europy, jako partnera w negocjacjach i zawieraniu umów na szczeblu międzynarodowym.

Silniejsza gospodarka, sprawiedliwość społeczna i miejsca pracy

W miarę wychodzenia z pandemii, konieczne będzie położenie większego nacisku na odbudowę europejskiej gospodarki, inwestowanie w czynniki wzrostu gospodarczego, w tym opracowywanie sposobów zaspokojenia potrzeb transformacji cyfrowej i zielonej, a także zwiększanie konkurencyjności UE. Dla polityków kluczowe staje się uniknięcie przedwczesnego wycofania środków wspierających przedsiębiorstwa i pracowników, dlatego zasadnicze znaczenie będzie miała pomoc państwom członkowskim w zapewnieniu stabilności ich finansów publicznych. Niezbędne jest szybkie wdrożenie unijnego instrumentu odbudowy Next Generation EU oraz dopilnowanie, aby wspierał on reformy modernizujące europejską gospodarkę, pobudzające jej wzrost i konkurencyjność.

Jednolity Rynek jest największym osiągnięciem Unii Europejskiej, jednak wciąż jest niedokończony, a unijne przepisy nie zawsze są w pełni egzekwowane. Przywrócenie jednolitego rynku po zakończeniu pandemii to za mało. Pogłębienie rynku wewnętrznego we wszystkich obszarach – zwłaszcza w usługach i technologii cyfrowej – musi stać się unijnym priorytetem. Chociaż UE jest promotorem wolnego handlu na świecie, handel w ramach jednolitego rynku nie przebiega w sposób optymalny.

UE potrzebuje polityki przemysłowej i gospodarczej, która zapewni konkurencyjność przedsiębiorstw i stworzy warunki dla powodzenia europejskiego modelu gospodarczego i społecznego. Dlatego instytucje UE powinny ukierunkować wszystkie dziedziny polityki na globalną konkurencyjność gospodarki europejskiej i na wczesnym etapie wprowadzić perspektywę konkurencyjności przemysłowej do dyskusji na temat polityki środowiskowej, klimatycznej i konsumenckiej.

Europejski model gospodarczy opiera się na społecznej gospodarce rynkowej i partnerstwie społecznym. Zgodnie z Traktatami partnerzy społeczni mają do odegrania szczególną rolę w integracji UE i muszą być konsultowani przed wprowadzeniem jakichkolwiek przepisów z zakresu polityki społecznej. Europejski dialog społeczny jest skutecznym instrumentem aktywnego kształtowania unijnej polityki w tym obszarze. Polityka społeczna nadal pozostaje w gestii państw członkowskich, a jej kluczowe obszary nie powinny stać się kompetencją UE.

Transformacja cyfrowa

​​Cyfrowa transformacja to unijny priorytet i szansa dla Europy. Wzmocnienie naszych zdolności cyfrowych i innowacyjności ma strategiczne znaczenie dla budowy odporności europejskiej gospodarki. Wraz z narastającymi napięciami geopolitycznymi, zwłaszcza między USA a Chinami, nasila się konkurencja w polityce technologicznej. Jej przykładem jest niedobór półprzewodników, do czego obszernie odniosła się Przewodnicząca von der Leyen, ale podobne przykłady można zaobserwować w dziedzinie standaryzacji, 5G/6G czy cyberbezpieczeństwa.

Pandemia COVID-19 pokazała, jak ważna dla życia w XXI wieku jest wysokowydajna infrastruktura cyfrowa. Niezwykle ważne jest, aby badania i rozwój technologii sieci mobilnych i stacjonarnych były wspierane odpowiednimi środkami.

Potrzebna jest bliższa współpraca z naszymi partnerami transatlantyckimi w zakresie standaryzacji nowych technologii. Standardy dotyczące sztucznej inteligencji także będą miały kluczowe znaczenie, ponieważ jej rozwój będzie opierał się na tworzeniu kultury innowacji, której podstawą są zasady i wartości etyczne. Europa ma ambicję przewodzenia w podejściu regulacyjnym do sztucznej inteligencji i należy dołożyć starań, aby w pełni wykorzystać potencjał tej technologii do dostarczania korzyści społeczeństwu w oparciu o globalną współpracę.

Zmiana klimatu a środowisko

Musimy połączyć ambitne plany klimatyczne z tworzeniem warunków wzmacniających konkurencyjność przemysłu. Większość technologii służących osiągnięciu neutralności klimatycznej wciąż znajduje się na początkowym etapie produkcji. Jednocześnie ryzyko ucieczki emisji oraz ucieczki inwestycji pozostaje wyraźnym zagrożeniem. Dlatego koncentracja na badaniach i rozwoju technologii musi być połączona z podjęciem odpowiednich środków zabezpieczających przed ucieczką emisji. Polityka europejska w tym zakresie musi zapewnić możliwości rozwoju wszystkich niskoemisyjnych i przejściowych źródeł energii, takich jak odnawialna energia elektryczna, gaz, wodór lub biopaliwa, aby przyczyniały się do długoterminowej dekarbonizacji gospodarki.

Zdrowie

Konieczne jest przeanalizowanie doświadczeń związanych z pandemią, aby poprawić zdolność Europy do reagowania na przyszłe kryzysy. Na wielu płaszczyznach brakuje aktywnego zaangażowania przemysłu w sektor zdrowia, który okazał się kluczowym partnerem w okresie pandemii. Dzięki współpracy przemysłu, nauki i polityki, badania i produkcja mogły być prowadzone w niespotykanym dotąd tempie. Ważne jest, aby kontynuować tę współpracę po pandemii.

Lepsze przygotowanie w przyszłości oznacza korzystanie z niezbędnych informacji oraz znacznie szybsze udostępnianie danych. Musimy dołożyć wszelkich starań, aby uniknąć kolejnych lockdownów, które negatywnie wpływają na gospodarki UE oraz Europejczyków. Powinniśmy znaleźć rozwiązania, które trwale ochronią jednolity rynek UE – swobodę przepływu pracowników i towarów w przypadku kolejnych pandemii. Konieczne jest także zapewnienie większej synergii między zdrowiem publicznym a bezpieczeństwem i higieną pracy.

W ramach debat o przyszłości Europy jednym z głównych tematów jest wzmocnienie kompetencji UE w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego, przy jednoczesnym poszanowaniu podziału kompetencji między UE i państwa członkowskie w zakresie polityki zdrowotnej. Finansowanie systemów opieki zdrowotnej oraz zarządzanie i zdolność operacyjna w tym obszarze powinny pozostać głównym obowiązkiem państw członkowskich.

Demokracja europejska

Europejskie środowisko biznesowe jednym głosem wspiera demokrację na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. Tylko funkcjonalne, sprawnie działające systemy polityczne mogą zapewnić to, czego obywatele europejscy najbardziej oczekują od sektora publicznego: przejrzyste, sprawiedliwe i skuteczne podejmowanie decyzji, które pomaga w rozwoju gospodarczym  i sprawiedliwości społecznej. Dlatego konieczne są sprawnie funkcjonujące, niezależne sądy. Konieczne jest także skuteczne zwalczanie dezinformacji w życiu społecznym.

Oparte na dowodach i przejrzyste kształtowanie polityki przez instytucje UE jest warunkiem koniecznym dla akceptacji nowych projektów regulacyjnych przez przedsiębiorstwa i obywateli. Komisja Europejska musi dopilnować, aby wnioski ustawodawcze były poparte oceną skutków opartą na dowodach, a wysiłek wdrożeniowy był proporcjonalny. Zainteresowane strony muszą zawsze aktywnie uczestniczyć w opracowywaniu nowych środków. Ponadto potrzebne są konkretne działania ograniczające biurokrację na szczeblu UE.

Powinniśmy wspólnie dążyć do większego angażowania naszych społeczności w sprawy europejskie, m. in. wspierając debaty europejskie w kampaniach wyborczych do Parlamentu Europejskiego, podejmując tematy unijne na poziomach krajowych, regionalnych i lokalnych i zachęcając pracodawców i pracowników do udziału w unijnym procesie legislacyjnym.

Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli
e-mail: kgrafa@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen w swoim corocznym przemówieniu o Stanie UE wygłoszonym 15 września br. na sesji plenarnej PE w Strasbourgu podkreśliła wagę jednolitego rynku, nazywając go „nieocenionym napędem postępu i dobrobytu w Europie”. Nie ulega najmniejszym wątpliwościom, że tak jest w istocie. Pandemia COVID-19, która doprowadziła do powrotu kontroli granicznych w obrębie strefy Schengen i nagłego przerwania wielu paneuropejskich łańcuchów dostaw, odpowiada za skurczenie się unijnej gospodarki aż o 6,3%. Pomimo tego, mało prawdopodobne wydaje się, że unijne instytucje wykażą się wystarczająco silną wolą polityczną, aby przełamać impas i walczyć z narastającym protekcjonizm państw członkowskich oraz znosić bariery biurokratyczne utrudniające polskim firmom funkcjonowanie na jednolitym rynku.

Przewodnicząca Komisji w trakcie swojego wystąpienia nawiązała także do tego, że w przyszłym roku będziemy obchodzić 30 rocznicę istnienia jednolitego rynku. Brakowało w nim jednak zarysowania konkretnego planu działań dot. sposobu w jaki znosić istniejące bariery biurokratyczne oraz jak dalej pogłębiać jednolity rynek. Takie zapowiedzi można co prawda znaleźć w Strategii Przemysłowej UE, Sprawozdaniu ws. Barier na Jednolitym Rynku, czy też Planie Działania na Rzecz Egzekwowania Przepisów dot. Jednolitego Rynku, jednakże odniesienie się chociażby pokrótce do tych inicjatyw w takim przemówieniu na pewno nadałoby im większego politycznego znaczenia.

Pomysły Komisji na jednolity rynek

5 maja 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła zaktualizowaną Strategię Przemysłową UE, w której zaproponowała listę działań w trzech obszarach, a pierwszym z nich jest właśnie zapowiedź zwiększenia odporności jednolitego rynku. Komisja planuje osiągnąć ten cel mi.in. poprzez przyjęcie w pierwszym kwartale 2022 r. tzw. instrumentu nadzwyczajnego jednolitego rynku. Jest to propozycja strukturalnego rozwiązania mającego zapewnić swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów podobnych do obecnej pandemii koronawirusa. W tym kontekście warto przypomnieć, że niektóre restrykcje spowodowane pandemią są w mocy np. pomimo wprowadzenia tzw. unijnego paszportu covidowego, nadal państwa członkowskie wymagają od obywateli wypełniania formularzy lokalizacyjnych po przekroczeniu granicy.

Komisja zapowiada w Strategii Przemysłowej dalsze pogłębianie jednolitego rynku poprzez znoszenie niepotrzebnych barier, a także przyspieszenie cyfryzacji nadzoru rynku oraz wprowadzenie innych środków w sposób szczególny ukierunkowanych na wsparcie MŚP. Tym samym nawiązuje ona do Rocznego Sprawozdania na temat Jednolitego Rynku (opublikowanego 5 maja 2021 r.) oraz Sprawozdania ws. Barier na Jednolitym Rynku (opublikowanego 10 marca 2020 r.), w którym wskazuje się na potrzebę przełamania barier, jakie napotykają przedsiębiorstwa przy sprzedaży towarów lub świadczeniu usług transgranicznych. Sformułowano w nim 13 kluczowych barier i wskazano pięć ich głównych przyczyn tj.: 1) wybory regulacyjne na poziomie unijnym i krajowym, 2) transpozycja, 3) wdrażanie i egzekwowanie prawodawstwa, 4) zdolności administracyjne i praktyki w państwach członkowskich, 5) ogólne otoczenie biznesu i konsumentów oraz przyczyny niezwiązane z polityką publiczną, takie jak język i kultura.

Komisja starając się zaradzić przyczynom powstawania owych barier na jednolitym rynku zaproponowała 10 marca 2020 r. Plan Działania na Rzecz Egzekwowania Przepisów dot. Jednolitego Rynku mający na celu zapewnienie właściwego egzekwowania i stosowania już istniejących przepisów UE. Przedstawiono w nim 22 propozycje, w tym zaproponowano utworzenie grupy zadaniowej ds. egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku (skrót z ang. SMET), która już funkcjonuje, a jej pierwszy raport został opublikowany we wrześniu br.

Ponadto, Komisja potwierdziła w Strategii Przemysłowej, że w III kwartale 2021 r. zaproponuje tzw. Strategię Standaryzacji. Tym samym Strategia Przemysłowa pokazuje wyraźnie, że Komisja coraz mocniej dostrzega rolę norm jako ważnego narzędzia, które ma wzmocnić jednolity rynek – zarówno w odniesieniu do towarów, jak i usług. Komisja rozważa kilka opcji rozwiązania problemów dot. różnych norm dla towarów pomiędzy państwami UE. Dodatkowo Komisja zamierza bardziej integrować rynek usług, przede wszystkim budowlanych, inżynieryjnych, architektonicznych, informatycznych i prawnych, które ucierpiały z powodu restrykcyjnych przepisów krajowych w czasie pandemii Covid-19.

Ocena europejskiego i polskiego biznesu

Pierwszy raport opublikowany przez SMET wskazuje na swoje dwa konkretne osiągnięcia: wyeliminowanie 43 środków ograniczających stosowanych przez państwa członkowskie w związku z pandemią Covid-19 oraz zniesienie wymogów dotyczących uprzednich kontroli kwalifikacji w odniesieniu do łącznie 161 zawodów. W istocie nie jest jednak jasne, czy i jak bardzo SMET był faktycznie siłą decydującą w tych zmianach. Problemem jest również to, że raport stwierdzając, iż SMET będzie „nadal koncentrować się na pogłębianiu prac w wybranych obszarach priorytetowych w celu osiągnięcia namacalnych i konkretnych wyników w całej UE”, pośrednio przyznaje, że dotychczasowy postęp w znoszeniu barier biurokratycznych w UE jest w zasadzie żaden.

BusinessEurope zauważa, że zrewidowana Strategia Przemysłowa jest tylko częścią odpowiedzi na aktualne wyzwania i potrzebne są dodatkowe konkretne działania w celu usunięcia barier na jednolitym rynku, które szkodzą unijnym przedsiębiorstwom i konsumentom. Tymczasem wbrew szumnym zapowiedziom Komisji, wiele nowych inicjatyw legislacyjnych na poziomie UE nie jest zgodnych z logiką jednolitego rynku i raczej doprowadza do jego fragmentacji, wraz z inicjatywami na poziomie krajowym, które wykraczają poza zharmonizowany zbiór przepisów mających zastosowanie do całego jednolitego rynku.

Jest to chociażby widoczne w  przepisach dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) np. ze względu na rozbieżne krajowe wymogi dot. etykietowania w UE.  Dodatkowo mamy do czynienia z niespójnymi definicjami dostępu do rynku dla produktów np. podstawowa definicja „wprowadzenia do obrotu” w dyrektywie UE w sprawie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku ogranicza się do pierwszego udostępnienia produktu „na rynku państwa członkowskiego”, a nie na rynku unijnym.  Takie przepisy są zasadniczo sprzeczna z zasadami jednolitego rynku.

Innym przykładem są przepisy zawarte w niedawnym wniosku Komisji dotyczącym rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów umożliwiającej produktom, które nie są objęte normą europejską, uzyskanie „domniemania bezpieczeństwa”, jeżeli spełniają one krajowe wymogi ustanowione przez państwo członkowskie. Przepis ten może być interpretowany jako sprzeczny z zasadą wzajemnego uznawania, która jest jednym z fundamentów swobodnego przepływu towarów w UE.

Czego należy się spodziewać?

Wyraźnie można zaobserwować, że pomimo podkreślania wagi jednolitego rynku dla europejskiego dobrobytu przez Przewodniczącą Komisji w swoim corocznym przemówieniu oraz zapowiedzi sformułowanych w Strategii Przemysłowej, Sprawozdaniu ws. Barier na Jednolitym Rynku, czy też ostatnim raporcie SMET, nie dość że dotychczasowy postęp w znoszeniu barier biurokratycznych pomiędzy państwami UE jest prawie żaden, to jeszcze nowe pomysły instytucji UE na harmonizację np. zapowiadana Strategia Standaryzacji wcale nie muszą okazać się korzystne dla przedsiębiorców. Bardzo dobrym przykładem jest wprowadzony w lipcu 2020 r. Pakiet Mobilności I, który jest europejską regulacją harmonizującą przepisy dot. świadczenia usług transportowych o charakterze protekcjonistycznym, ponieważ zabezpiecza rynki tzw. starej UE przed swobodną konkurencją firm transportowych z państw UE z regionu Europy Środkowej i Wschodniej, w tym z Polski.

W związku z tym w najbliższym czasie należy spodziewać się ze strony instytucji UE propozycji usuwania niektórych barier biurokratycznych, przy jednoczesnym proponowaniu nowych regulacji, których intencją ma być pogłębianie jednolitego rynku, ale w rzeczywistości mogą one okazać się protekcjonistyczne i doprowadzić do jego dalszej fragmentacji. Biorąc pod uwagę rosnące tendencje protekcjonistyczne w wielu państwach członkowskich należy mieć również poważne obawy co do tego, czy propozycje instytucji UE zmierzające do usuwania barier biurokratycznych rzeczywiście będą mogły wejść w życie.

Adam Dorywalski, ekspert Lewiatana ds. UE, biuro Konfederacji Lewiatan w Brukseli
e-mail: adorywalskie@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Komisja Europejska (KE) ogłosiła w lipcu br. główną część długo oczekiwanego Pakietu FIT for 55. Jest to projekt zmian legislacyjnych, które mają na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (GHG) europejskiej gospodarki o co najmniej 55% do 2030 roku (w stosunku do poziomu z roku 1990).

Obniżenie emisji GHG w najbliższej dekadzie jest głównym warunkiem koniecznym do tego, aby Europa stała się pierwszym kontynentem na świecie, który jest neutralny dla klimatu. Ten cel ma zostać osiągnięty do 2050 roku. Warto zauważyć, że w lipcu br. weszło już w życie Europejskie Prawo o Klimacie, które zobowiązuje do uwzględnienia unijnego celu neutralności klimatycznej w krajowych działaniach, planach i strategiach.

Propozycje przedstawione przez Komisję Europejską są zestawem narzędzi prawodawczych, które mają służyć realizacji celów zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie i Europejskim Prawie o Klimacie. FIT for 55 to podstawa do gruntownej transformacji naszej gospodarki i społeczeństwa oraz – jak pisze Komisja Europejska – „sprawiedliwej, ekologicznej i dostatniej przyszłości”. Pakiet ten to również wielkie wyzwanie i szansa dla polskich firm do budowy konkurencyjności na poziomie unijnym, ale również zapewnienia transformacji energetycznej, technologicznej i społecznej w poszczególnych sektorach. Kluczowym elementem natomiast pozostaje wzmocnienie ochrony przed ryzykiem ucieczki emisji w świetle ambicji klimatycznych UE.

Pakiet ten składa się z rewizji wielu dyrektyw i decyzji oraz nowych propozycji dot. m.in.:

• Zmian w systemie handlu uprawnieniami do emisji EU ETS polegających na rozszerzeniu systemu EU ETS o transport morski, zaostrzeniu zasad obecnego systemu, jak również objęciu systemem nowych sektorów tj. transport drogowy i budynki w ramach tzw. mini-ETS. Nowy cel na 2030 r. dla UE to zmniejszenie emisji GHG o 61% w stosunku do 2005 r. Kluczowe w zakresie finansowania są również zmiany dot. konieczności wykorzystywania całości środków ze sprzedaży uprawnień w drodze aukcji na projekty związane z klimatem i energią, jak również zwiększenie środków Funduszu Modernizacyjnego i Funduszu Innowacyjnego.
• Rewizji Rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego tzw. non-ETS w zakresie wyznaczenia nowych, podwyższonych celów dla poszczególnych państw członkowskich w oparciu o PKB per capita w zakresie redukcji emisji GHG w odniesieniu do budynków, transportu, transportu morskiego, rolnictwa, odpadów i drobnego przemysłu. Nowy ogólny cel redukcji GHG dla UE to 40% w stosunku do 2005 r.
• Rewizji Dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (OZE) określającej nowy ogólny cel na 2030 r. tj. zwiększenie udziału OZE w unijnym miksie energetycznym do 40%. Projekt określa również orientacyjny cel UE dotyczącego udziału energii z OZE w budynkach na poziomie 49% (zużycie energii końcowej) do 2030 r. Rewizja wskazuje również wiążący obowiązek zwiększania przez państwa członkowskie udziału OZE dla wytwarzania ciepła i chłodu o 1,1 p.p. rocznie (1,5 p.p. wliczając ciepło odpadowe) oraz niewiążący cel zwiększania udziału OZE w przemyśle o 1,1, p.p. rocznie do 2030 r.
• Rewizji Dyrektywy ws. efektywności energetycznej określającej m.in. wiążący cel na poziomie UE dot. zużycia energii końcowej i pierwotnej na poziomie 36-39 proc. do 2030r. Projekt zakłada również zobowiązanie do zwiększenia obowiązku rocznych końcowych oszczędności energii o 1,5 proc. dla wszystkich państw członkowskich oraz zapewnienia rocznych oszczędności energii w sektorze publicznym na poziomie 1,7 proc. Dodatkowo wskazane jest zobowiązanie państw członkowskich do renowacji co najmniej 3 proc. całkowitej powierzchni wszystkich budynków publicznych rocznie. Określono ponadto konkretne środki mające na celu zmniejszenie ubóstwa energetycznego i wzmocnienie pozycji konsumentów.
• Nowelizacji Rozporządzenia określającego normy emisji CO₂ dla samochodów osobowych i dostawczych. Cel to obniżenie całkowitych emisji w sektorze transportu o 90% do 2050 r. w porównaniu z poziomami z roku 1990 oraz wprowadzenie bardziej rygorystycznych norm emisji CO₂ dla samochodów osobowych i dostawczych tj. obniżenie średnich emisji z nowych samochodów o 55% od 2030 roku i o 100% od 2035 roku w porównaniu z poziomami z 2021 r.
• Rewizji Dyrektywy ws. infrastruktury paliw alternatywnych (AFID) określającej wymóg zwiększenia zdolności ładowania proporcjonalnie do sprzedaży samochodów bezemisyjnych oraz wymóg instalacji punktów ładowania i tankowania w regularnych odstępach na głównych autostradach (TEN-T), jak również dostępu statków powietrznych i statków (morskich) do czystej energii elektrycznej w głównych portach i na lotniskach.
• Rewizji Dyrektywy ws. opodatkowania energii, która stanowi dostosowanie opodatkowania produktów energetycznych do polityki UE w zakresie energii i klimatu, wspieranie czystych technologii oraz zniesienie przestarzałych zwolnień i stawek obniżonych, które obecnie zachęcają do stosowania paliw kopalnych.
• Reformy Rozporządzenia o LULUCF (eng. Land Use, Land Use Change and Forestry). Projekt określa ogólny cel UE dotyczącego usuwania dwutlenku węgla przez naturalne pochłaniacze, odpowiadającego 310 mln ton emisji CO₂ do 2030 r. oraz cel krajowy w zakresie pochłaniania gazów cieplarnianych.
• Nowego mechanizmu dostosowania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ (CBAM), który wprowadzi cenę za emisje dwutlenku węgla w przypadku importu określonych produktów, aby zagwarantować, że ambitne działania w dziedzinie klimatu w Europie nie doprowadzą do ucieczki emisji gazów cieplarnianych poza UE. W pierwszej fazie mechanizm obejmie wyroby, które wiążą się z największym ryzykiem ucieczki emisji tj. cement, żelazo i stal, aluminium, nawozy oraz energia elektryczna.
• Powołania Funduszu Społeczno-Klimatycznego, który ma być finansowany z budżetu UE (25% dochodów z handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do paliw stosowanych w budynkach i transporcie drogowym). Fundusz to specjalne środki finansowe na projekty w efektywność energetyczną, nowe systemy ogrzewania i chłodzenia oraz czystszą mobilność, dla najuboższych na walkę z ubóstwem energetycznym. Szacowany budżet Funduszu to 72,7 mld EUR na lata 2025-2032, z czego Polska jako jeden z największych Beneficjentów mogłaby otrzymać 12,7 mld euro, co stanowi 17,6 % całego budżetu.

Pakiet FIT for 55 jest bardzo kompleksowy i dotyczy większości obszarów i sektorów gospodarczych, dlatego też stanowiska Konfederacji Lewiatan w odniesieniu do poszczególnych elementów pakietu są w trakcie dyskusji i opracowywania. Kluczowe dla członków Konfederacji Lewiatan są następujące elementy pakietu tj.: rewizja dyrektywy EU ETS, w tym rozszerzenie systemu na sektor budynków i transportu, mechanizm CBAM, zmiany dot. norm emisji CO₂ dla samochodów osobowych i dostawczych oraz infrastruktury paliw alternatywnych, mechanizmy służące transformacja sektora energetycznego i ciepłowniczego w oparciu o efektywne kosztowo podejście i finansowanie transformacji przy wsparciu środków publicznych (krajowych i unijnych), w tym z Funduszu Modernizacyjnego i Funduszu Innowacyjnego i inne.

Konfederacja Lewiatan zwraca uwagę, że w przypadku polityki klimatycznej ważne jest to, aby zwiększanie ambicji odbywało się przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności polskiego i unijnego przemysłu. Zaproponowany pakiet FIT for 55 to ogromna reforma, która wpłynie na cały biznes, w tym na dostawców energii, przemysł ciężki, twórców technologii i produktów, producentów dóbr konsumpcyjnych i usług. Firmy w Polsce są gotowe do podjęcia tego wyzwania w drodze do neutralności klimatycznej przy budowie swojej konkurencyjności, zapewnieniu miejsc pracy i ochrony przed ucieczką emisji poza UE. Zdaniem KL pakiet FIT for 55 znacząco przyspiesza proces dekarbonizacji i transformacji energetycznej, dlatego kluczowe są decyzje strategiczne w Polsce dot. kierunku i harmonogramu transformacji. Decyzje te powinny być poprzedzone szeroką debatą i konsultacjami ze środowiskami naukowymi, biznesowymi, samorządowymi i pozarządowymi. Aby transformacja ta stała się faktem, kluczowe jest zapewnienie stabilnej i długoterminowej ścieżki zmian oraz środków finansowych do jej przeprowadzenia. Kluczowe w tym zakresie wydają się środki z Polityki Spójności 2021-2027, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji, nowego Społecznego Funduszu Klimatycznego i innych.

Dorota Zawadzka-Stępniak
Dyrektor Departamentu Energii i Zmian Klimatu
dzawadzka-stepniak@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan