W latach 2014-20 uczelnie pozyskały najwięcej pieniędzy unijnych na programy kształcenia, podnoszenie kompetencji i nowoczesne zarządzanie. Dofinansowano 261 projektów na ponad 2,4 mld zł. W pierwszym półroczu 2023 roku ogłoszone będą konkursy i uruchomione projekty z nowej perspektywy 2021-2027. Promowana będzie ścisła współpraca pracodawców i uczelni.
Ostatnie projekty finansowane ze środków unijnych na lata 2014-2020 powoli dobiegają końca. Czeka już kolejna pula pieniędzy skierowanych na rozwój uczelni wyższych. Nowa unijna perspektywa da uczelniom wiele możliwości. Program Fundusze Europejskie na Rozwój Społeczny (FERS) wciąż czeka na akceptację Komisji Europejskiej, która ma czas do końca grudnia 2022 r.
Największe sukcesy okresu programowania 2014-2020
Według stanu na 1 listopada 2022 r. w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 (PO WER) w obszarze szkolnictwa wyższego (oś III Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju) zorganizowano 59 naborów i zawarto 1941 umów na kwotę ponad 5,5 mld zł, co stanowi 92 proc. dostępnej alokacji.
Największą popularnością cieszyły się nabory dotyczące Zintegrowanych Programów Rozwoju Uczelni – kompleksowych projektów składających się z kilku wzajemnie uzupełniających się elementów. Wsparcie to umożliwiało wdrażanie projektów zawierających różne elementy dotychczas realizowane osobno (np. programy kształcenia, podnoszenia kompetencji, nowoczesne zarządzanie uczelnią). W dwóch konkursach do dofinansowania wybrano 261 projektów na kwotę ponad 2,4 mld zł.
Dużym sukcesem okazały się również trzy nabory w konkursie Uczelnia dostępna, który był częścią rządowego Programu „Dostępność Plus”. Celem tego wsparcia było likwidowanie barier w dostępie do kształcenia na poziomie wyższym. Łącznie do dofinansowania wybrano 202 projekty na kwotę prawie 674 mln zł.
Jakie środki dla uczelni przewiduje perspektywa finansowa 2021-2027?
W nowej perspektywie finansowej 2021-2027 w programie FERS na obszar szkolnictwa wyższego zaplanowano alokację w wysokości aż 700 mln euro (3,29 mld zł). Kluczowe będzie podnoszenie jakości kształcenia. Uczelnie będą musiały skoncentrować się m.in. na dostosowaniu oferty do potrzeb zielonej i cyfrowej transformacji, kształceniu kadr czy indywidualnych potrzebach studentów.
Przyszła perspektywa finansowa kładzie nacisk na ścisłą współpracę pracodawców i uczelni
Ważne będzie także budowanie wysokiej jakości szkolnictwa wyższego w ścisłej współpracy z pracodawcami.
Skończy się natomiast finansowanie dużych projektów instytucjonalnych rozwoju uczelni. Zgodnie z nowymi regulacjami dotyczącymi EFS+ oraz linią orzeczniczą KE punkt ciężkości przenosi się z instytucji/uczelni, jako organizatora procesu kształcenia i dostarczyciela usług edukacyjnych, na odbiorcę tych usług/studenta i na jego indywidualne potrzeby i możliwości.
Działania finansowanie w ramach FERS
Wśród działań, które będą mogły być dofinansowane w ramach programu Fundusze Europejskie na Rozwój Społeczny są m.in. tworzenie lub modyfikacja programów kształcenia przy uwzględnieniu wyzwań rozwojowych oraz potrzeb regionalnych rynków pracy. Liczyć się też będzie kompleksowe wsparcie studentów, w tym staże i zajęcia praktyczne u pracodawców.
Istotnym warunkiem będzie kształcenie na potrzeby zielonej i cyfrowej gospodarki. Dofinansowane będą także działania wzmacniające kompetencje kadry uczelni czy ograniczające przerywanie nauki. Ważne będzie też szersze zaangażowanie uczelni w edukację dorosłych, wzbogacenie oferty uczelni o kursy, szkolenia, wspieranie kształcenia zawodowego oraz poprawa dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.
Pełna lista działań i dostępne kwoty dostępne są w załączniku Wsparcie dla szkolnictwa wyższego z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Na co powinny zwrócić uwagę uczelnie planujące aplikowanie o środki EFS+?
Program FERS będzie w większej mierze koncentrował się na indywidualnych potrzebach, trudnych sytuacjach czy problemach typu przedwczesne opuszczanie uczelni przed zakończeniem studiów, studentach ze specjalnymi potrzebami. Kluczowa będzie także otwartość uczelni na nowe wyzwania i nowe obszary kształcenia: cyfrową transformację, kształcenie na potrzeby zielonej gospodarki, zmiany klimatyczne. Należy postawić na inwestycje w kształcenie kadr uczelni oraz gotowość do kształcenia osób dorosłych jako niestandardowych odbiorców szkolnictwa wyższego.
Administracja rekomenduje zmianę podejścia do korzystania ze środków unijnych
Kluczowa rekomendacja Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju to zmiana podejścia przez uczelnie do korzystania ze środków unijnych. Zalecają odejście od finansowania bieżących potrzeb, na rzecz wdrażania strategicznych, perspektywicznych przedsięwzięć, które będą w przyszłości procentowały i pozostaną trwałe.
Konferencja Liderzy Zarządzania Uczelnią LUMEN 2022
Kwestię związane z finansowaniem uczelni ze środków unijnych były wśród tematów VIII Konferencji Liderzy Zarządzania Uczelnią LUMEN 2022. Konfederacja Lewiatan objęła patronatem to wydarzenie. Z naszej strony udział wzięła Małgorzata Lelińska, dyrektorka departamentu funduszy unijnych i edukacji technologicznej, koordynatorka Rady ds. EdTech w Konfederacji Lewiatan. Zapis panelu dostępny jest na stronie organizatora konferencji: https://pcgacademia.pl/aktualnosci/podsumowanie-viii-konferencji-lumen-2022/
