Zrównoważone finanse szansą dla przedsiębiorstw
13 października 2021

Zrównoważone finanse szansą dla przedsiębiorstw

Firmy będą musiały w coraz większym stopniu wykazywać, że działają w sposób zrównoważony. Inaczej wypadną poza obszar zainteresowania inwestorów, stracą kontrahentów i szanse na pozyskanie finansowania, w konsekwencji znikną z rynku – ostrzega Konfederacja Lewiatan w raporcie „Zrównoważone finanse – krótki przewodnik dla firm”.

Zrównoważone finanse – przewodnik dla firm

Przyszłość niesie gruntowne zmiany dla całych gałęzi gospodarki w skali globalnej. Diametralnie zmienią się portfele inwestycyjne i kredytowe oraz relacje banków i firm finansowych z klientami i regulatorami. Standardy ESG oraz dojście do nich powinny być obecnie priorytetem dla przedsiębiorstw. Skrót ESG (ang. Environmental, Social and Corporate Governance) to opis działań podejmowanych przez firmy z punktu widzenia ich wpływu na ochronę środowiska (E), dbanie o społeczeństwo (S) i prowadzenie ładu korporacyjnego (G).

– Należy sobie zdawać sprawę, że firma, która będzie chciała utrzymać się na rynku i zachować swoją konkurencyjność będzie mu¬siała w coraz większym stopniu wykazywać, że działa w sposób zrównoważony lub przedstawić ścieżkę dojścia do odpowiednio ambitnych celów ESG – mówi Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan.

Unia Europejska chce być światowym liderem we wdrażaniu standardów ESG. W lipcu 2021 r. Komisja Europejska przyjęła nowy pakiet dotyczący zrównoważonego finansowania, który będzie wyznaczać kierunki przepływu środków na finansowanie zielonej transformacji w UE w najbliższej przyszłości. Główną rolę w tym procesie odegra sektor finansowy, ale zmiany dotkną całą gospodarkę.

Nowe inicjatywy KE są szansą na zmiany również na polskim rynku: w postaci wzrostu skali inwestycji przyjaznych środowisku, ograniczania zjawiska „greenwashingu” oraz rozwijania rynku zielonych obligacji.

„Zrównoważone finanse – krótki przewodnik dla firm” to pierwszy tego typu raport, który w krótki i przystępny sposób odpowiada na coraz częściej pojawiające się pytania: co to jest taksonomia? Jakie działania można uznać za zrównoważone? Co oznacza skrót ESG? O jakie środki z UE można się ubiegać i jakie warunki trzeba spełnić by je uzyskać? Jakie nowe wyzwania związane z raportowaniem czekają na przedsiębiorców po wejściu w życie dyrektywy CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) i przede wszystkim z jakimi konsekwencjami przedsiębiorcy będą musieli się zmierzyć w przypadku nie zastosowania się do nowych wymogów regulacyjnych?

Autorem przewodnika jest Ludwik Kotecki, dyrektor Instytutu Odpowiedzialnych Finansów.

Konfederacja Lewiatan

Raport: „Zrównoważone finanse – krótki przewodnik dla firm”
13 października 2021

Raport: „Zrównoważone finanse – krótki przewodnik dla firm”

„Zrównoważone finanse – krótki przewodnik dla firm” to pierwszy tego typu mini-podręcznik, który w krótki i przystępny sposób odpowiada na coraz częściej pojawiające się pytania: co to jest taksonomia?  Jakie działania można uznać za zrównoważone? Co oznacza skrót ESG*? O jakie środki z UE można się ubiegać i jakie warunki trzeba spełnić by je uzyskać? Jakie nowe wyzwania związane z raportowaniem czekają na przedsiębiorców po wejściu w życie Dyrektywy CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) i przede wszystkim z jakimi konsekwencjami Przedsiębiorcy będą musieli się zmierzyć w przypadku nie zastosowania się do nowych wymogów regulacyjnych?

 

Celem przewodnika jest wyjaśnienie kontekstu powstania zrównoważonych finansów oraz zmapowanie kluczowych regulacji z obszaru zrównoważonych finansów, w tym dot. taksonomii, jak również identyfikacja nowych możliwości, jakie wynikają ze wsparcia zrównoważonych finansów – możliwości uzyskania wsparcia ze środków publicznych oraz sektora finansowego.

Jak Powiedział Maciej Witucki- Prezydent Konfederacji Lewiatan:  „Należy sobie zdawać sprawę, że firma, która będzie chciała utrzymać się na rynku i zachować swoją konkurencyjność będzie mu­siała w coraz większym stopniu wykazywać, że działa w sposób zrównoważony lub przedstawić ścieżkę dojścia do odpowiednio ambitnych celów ESG”.

Zapraszamy do lektury!

 

Zrównoważone finanse – przewodnik dla firm

 

*) Skrót ESG (ang. Environmental, Social and Corporate Governance) to opis działań podejmowanych przez firmy z punktu widzenia ich wpływu na ochronę środowiska (E), dbanie o społeczeństwo (S) i prowadzenie ładu korporacyjnego (G).

Rada Przedsiębiorczości proponuje legislacyjny polski ład
12 października 2021

Rada Przedsiębiorczości proponuje legislacyjny polski ład

Jakość ustaw, dialog, czas i monitorowanie ex-post przepisów w decydujący sposób wpływają na nowoczesny, demokratyczny proces wdrażania regulacji – wynika z raportu „Legislacyjny Polski Ład”, który Rada Przedsiębiorczości przygotowała we współpracy z Grant Thornton.

Raport Legislacyjny Polski Ład

Od strony legislacyjnej sposób wdrażania pierwszych projektów ustaw w ramach Polskiego Ładu budzi liczne zastrzeżenia. Dlatego mając na uwadze troskę o dobro gospodarki Rada Przedsiębiorczości postanowiła powołać projekt Legislacyjny Polski Ład, w ramach którego będzie szczegółowo monitorować sposób wdrażania regulacji a także chce wspierać ustawodawcę w tym procesie, wskazując najlepsze rozwiązania i praktyki legislacyjne.

Rekomendacje Rady Przedsiębiorczości dotyczące nowoczesnego, demokratycznego procesu wdrażania regulacji w Polsce przedstawione w raporcie skupiają się na czterech obszarach: jakość, dialog, czas i monitorowanie ex-post. Jakość oznacza rzetelne przeprowadzenie oceny skutków regulacji; dialog – prawdziwe konsultacje publiczne i branie pod uwagę głosu społeczeństwa.

Średni okres vacatio legis dla ustaw podatkowych, czyli aktów prawnych najsilniej oddziałujących na prowadzenie firm, skrócił się w 2020 roku do 14,8 dnia z nawet 76 dni w 2015 roku. Dlatego trzeci postulat raportu – czas – zakłada przynajmniej 6-miesięczne vacatio legis dla ustaw regulujących działalność przedsiębiorstw. Jeśli chodzi o monitorowanie skutków ustaw ex-post, Rada Przedsiębiorczości proponuje wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia OSR ex-post dla wszystkich ustaw wpływających na prowadzenie działalności gospodarczej, w tym dla tych, które wpłynęły do Sejmu, np. droga poselską.

Problemem niskiej jakości stanowienia prawa nie jest brak dobrych zasad procesu legislacyjnego, ale częsta praktyka niestosowania się ustawodawcy do tych regulacji. Dlatego wiele rekomendacji zakłada nie tyle zmiany zasad procesu legislacyjnego, co po prostu stosowanie się ustawodawcy do obowiązujących reguł stanowienia prawa. Już samo rzetelne realizowanie utrwalonych tam zapisów byłoby istotnym skokiem jakościowym w polskiej legislacji.

Marek Kłoczko, prezes Krajowej Izby Gospodarczej, która obecnie przewodzi Radzie Przedsiębiorczości mówi: Diabeł naprawdę tkwi w regułach! Jako Rada Przedsiębiorczości wierzymy, że jeśli legislatorzy będą ich przestrzegać, to będzie to miało istotny wpływ na sytuację polskich przedsiębiorców.

O Radzie Przedsiębiorczości:
W dniu 24 marca 2020 r. osiem organizacji, w tym Krajowa Izba Gospodarcza, zadeklarowało reaktywację Rady Przedsiębiorczości (pierwotnie powołanej 17 listopada 2003 r.) i pełną gotowość do współpracy z Rządem i Premierem RP oraz ze wszystkimi stronami sceny politycznej w celu ratowania polskiej gospodarki.

Pracodawcy RP, Konfederacja Lewiatan, Business Centre Club, Związek Rzemiosła Polskiego, Federacja Przedsiębiorców Polskich, Polska Rada Biznesu, Krajowa Izba Gospodarcza, Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych i Związek Banków Polskich zadeklarowali chęć współpracy w zakresie zgłaszania i wdrażania konstruktywnych i efektywnych rozwiązań ratunkowych. Jak zaznaczają, nadzwyczajna sytuacja w naszym państwie wymaga nadzwyczajnych środków i działań. „Nie ma czasu na spory, dyskusje i politykowanie’ – podkreślają sygnatariusze.

 

Konfederacja Lewiatan

Z pracy zdalnej korzystają głównie osoby z wyższym wykształceniem
12 października 2021

Z pracy zdalnej korzystają głównie osoby z wyższym wykształceniem

Ważnym czynnikiem w ogłoszeniach o pracę jest to, czy oferty dotyczą formy wyłącznie pracy zdalnej – aż 41 proc. badanych deklaruje, że zwraca na to uwagę. Co istotne, robi tak ponad połowa osób z wyższym wykształceniem – pokazują wyniki 45. edycji badania „Monitor Rynku Pracy” realizowanego przez Instytut Badawczy Randstad i Instytut Badań Pollster.

Komentarz Moniki Fedorczuk, ekspertki Konfederacji Lewiatan
Badania potwierdzają to, co wiemy z obserwacji życia codziennego i innych analiz. Praca zdalna jest możliwością z której mogą skorzystać tylko niektórzy pracownicy – głównie ci z wyższym wykształceniem, choć i w tej grupie tylko 17% pracowało zdalne w momencie przeprowadzania badania. W całej populacji tylko 18% respondentów miało doświadczenie pracy zdalnej.

To oznacza, że rewolucja w zakresie sposobu świadczenia pracy o której dość często mówimy objęła stosunkowo niewielką część pracowników. Warto również zwrócić uwagę na postrzeganie plusów i minusów pracy zdalnej. Dla niektórych respondentów jest ona szansą na pogodzenie obowiązków zawodowych i pozazawodowych, dla innych – przeszkodą w balansowaniu między rolami życiowymi. Część respondentów deklaruje, że możliwość pracy z domu zwiększa ich efektywność, inni wydajniej pracują z biura.

Pracodawcy planując rozwiązania w swojej firmie muszą brać pod uwagę indywidualne preferencje pracowników. Nie ma rozwiązań idealnych, pozytywnie ocenianych przez wszystkich. Dopasowanie sposobu świadczenia pracy do potrzeb pracowników może być tym elementem, który będzie decydował o stabilizacji zatrudnienia i możliwości pozyskania nowych pracowników.

Konfederacja Lewiatan

Jednostki kogeneracji w roku 2022 – uwagi Lewiatana
12 października 2021

Jednostki kogeneracji w roku 2022 – uwagi Lewiatana

W odpowiedzi na prowadzone konsultacje publiczne projektu rozporządzenia w sprawie wartości referencyjnych dla nowych i znacznie zmodernizowanych jednostek kogeneracji w roku 2022 (nr w wykazie prac Ministra Klimatu i Środowiska – 654), przedstawiamy uwagi Konfederacji Lewiatan.

Konfederacja Lewiatan, KL/379/268/DZS/2021

Pobierz stanowisko
Maksymalna ilości i wartości energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji – uwagi Lewiatana
12 października 2021

Maksymalna ilości i wartości energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji – uwagi Lewiatana

W odpowiedzi na prowadzone konsultacje publiczne projektu rozporządzenia w sprawie maksymalnej ilości i wartości energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji objętej wsparciem oraz jednostkowych wysokości premii gwarantowanej w roku 2022 (nr w wykazie prac Ministra Klimatu i Środowiska – 653), przedstawiamy uwagi Konfederacji Lewiatan.

Konfederacja Lewiatan, KL/378/267/DZS/2021

Pobierz stanowisko
Ustawa o cudzoziemcach – uwagi Lewiatana
12 października 2021

Ustawa o cudzoziemcach – uwagi Lewiatana

W związku z podjęciem przez resort kierowany przez Pana Ministra prac nad nowelizacją ustawy o cudzoziemcach (wpis do wykazu prac legislacyjnych rządu UD275), przekazujemy uwagi dotyczące funkcjonowania ustawy o cudzoziemcach oraz zasad legalizacji pobytu i pracy pozyskane od przedsiębiorców oraz propozycje zmian, które prowadziłyby do usprawnienia systemu bez zmniejszania poziomu bezpieczeństwa i spójności państwa.

Konfederacja Lewiatan, KL/380/269/MF/2021

Pobierz stanowisko
Przedsiębiorcy odczuwają wzrost cen gazu i prądu
11 października 2021

Przedsiębiorcy odczuwają wzrost cen gazu i prądu

Cała Europa zmaga się ze wzrostem cen towarów i usług konsumpcyjnych. Jest to konsekwencja wielu mechanizmów występujących jednocześnie. Wysokie ceny gazu czy prądu przekładają się na wyższe koszty działalności gospodarczej.

Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Konfederacji Lewiatan

Profesor Adam Glapiński, prezes NBP, podczas ostatniego wystąpienia dotyczącego podwyżki stóp procentowych informował, że ruch jaki wykonała RPP nie zatrzyma wzrostu cen w Polsce, gdyż ten jest powodowany przez czynniki zewnętrzne. Patrząc na szalejące na światowych giełdach ceny produktów rolnych, jak również paliw nie trudno jest się zgodzić z prezesem banku centralnego. Warto dodać, że przyszłość jawi się nam w coraz czarniejszych barwach. Cena baryłki ropy naftowej w ciągu roku na giełdzie w Nowym Yorku wzrosła o ponad 80%, osiągając maksima z 2014 r, czyli przekraczając poziom 80 USD za baryłkę. W tym samym czasie cena gazu na NYMEX skoczyła o 120%, przekraczając kwotę 5 USD za brytyjską jednostkę ciepła.

Kontrakty terminowe na te dwa dobra nie pozostawiają także złudzeń, ceny przez najbliższy kwartał utrzymają się na obecnym poziomie, co oznacza wzrost kosztów prowadzenia działalności operacyjnej dla przedsiębiorców. Świadomość niezmienności cen ma również rodzimy dostawca gazu, który zapowiedział już czwartą w tym roku podwyżkę cen. Tym razem prawdopodobnie przekraczającą poziomem wzrost ceny zakupu surowca.

Nie bez znaczenia dla, już spekulacyjnych, cen surowców mają ceny praw do emisji CO2. Jednocześnie proces dekarbonizacji gospodarek powoduje wzrost zainteresowania alternatywnymi źródłami energii, w tym właśnie gazu ziemnego.

Przedsiębiorcom nie sprzyjają także ceny frachtu międzynarodowego, gdzie międzynarodowa wysyłka kontenera, patrząc globalnie, zbliża się do 10 tys. USD za kontener. W tym samym czasie za transport z Chin do Północnej Europy trzeba zapłacić już blisko 14,5 tys. USD.

Widać to wszystko bardzo wyraźnie we wzroście cen produkcji sprzedanej przemysłu w Polsce. Przypomnijmy głównego sektora napędowego dla rodzimej gospodarki. Od początku roku wzrost cen w przemyśle każdego miesiąca sięga kolejnych szczytów. W sierpniu ceny były wyższe o 9,5% niż przed rokiem. Jest to jednocześnie najwyższy wynik od marca 2011 r. Podobne wzrosty odczuwa branża budowlana, gdzie wzrosty cen również sięgają 10%.

W konsekwencji nieuniknione wydają się dalsze podwyżki cen dla konsumentów. Bowiem samo utrzymanie mieszkania w koszyku inflacyjnym odpowiada za blisko 20% wartości całego koszyka, a kolejne 9% to koszty transportu.

Konfederacja Lewiatan

Relacja: „Zielone Finanse” – 30 lat działalności EBORu
11 października 2021

Relacja: „Zielone Finanse” – 30 lat działalności EBORu

W czwartek 7.10. br. odbyło się spotkanie online Grupy eksperckiej/roboczej ds. Zrównoważonego Finansowania działającej w ramach Rady ds. Zielonej Transformacji Konfederacji Lewiatan, w którym wzięli udział przedstawiciele EBOR (Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju): Patryk Borzęcki – Associate Director, Regional Head of Manufacturing and Services oraz Robert Adamczyk -Associate Director, Senior Environmental Adviser.

Spotkanie poświęcone było tematyce „Zielonego Finansowania”, omawiane były zasady, które nim rządzą (m.in. Europejski Zielony Ład, Plan Zrównoważonego Finansowania w UE, Taksonomia, nowe wymagania regulacyjne), a także wybrane instrumenty finansowe z nim związane czy wybrane przykłady „zielonych” projektów, w które EBOR był zaangażowany w ostatnim czasie.

FOTO

Spotkanie odbyło się w formule online

 

EBOR to międzynarodowa instytucja finansowa, która posiada najwyższa możliwą wiarygodność kredytową (AAA/Aaa) i jej obszar działalności obejmuje blisko 40 Państw. Akcjonariuszami banku są rządy państw, w tym także Polska, Komisja Europejska i EBI (Europejski Bank Inwestycyjny). W tym roku obchodzi 30 rocznicę działalności. Głównym zadaniem banku jest wspieranie i dopełnianie oferty banków komercyjnych, jest przygotowany do tego, by brać na siebie wyższy poziom ryzyka np. poprzez dłuższy okres finansowania.

Polska jest jednym z głównych krajów działalności banku- rocznie realizuje blisko 20-30 projektów o wartości ok. 3-4 mld PLN.

Strategia EBOR na lata 2018-2023 zakłada promowanie transformacji w kierunku „zielonej” gospodarki:

  • Poprawa efektywności energetycznej i efektywnego gospodarowania zasobami
  • Zwiększenie użycia energii ze źródeł odnawialnych / Bardziej zróżnicowany miks energetyczny
  • Mniejsze zanieczyszczenie powietrza / Poprawa efektywnego gospodarowania zasobami lokalnymi

Po prezentacji wśród Uczestników spotkania wywiązała się merytoryczna dyskusja nt. konsekwencji obowiązywania nowych regulacji (tj. raportowania niefinansowego dla spółek z sektora innego niż finansowy), przyszłości rynku kredytowego, nowych wyzwań, przed którymi stoją polskie przedsiębiorstwa czy zjawiska „greenwashingu”.

Rada ds. Zielonej Transformacji to Rada o charakterze horyzontalnym składająca się z członków Konfederacji Lewiatan pracująca nad inicjatywami regulacyjnymi i strategicznymi w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Rada składa się z Prezydium Rady oraz Rady Członkowskiej.

Celem pracy Rady jest:

  • Przekazywanie członkom Konfederacji Lewiatan aktualnych informacji nt. poszczególnych inicjatyw w ramach EZŁ mających bezpośredni lub pośredni wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej
  • Opiniowanie i konsultowanie regulacji oraz strategii wchodzących w skład EZŁ, w tym przygotowywanie ekspertyzy merytorycznej
  • Wypracowywanie stanowisk, opinii do regulacji i strategii wchodzących w skład EZŁ
  • Aktywna współpraca z administracją publiczną nad ostatecznym kształtem proponowanych rozwiązań
  • Organizacja spotkań, konferencji itd. w obszarze EZŁ w Warszawie i Brukseli.

 

W ramach Rady Członkowskiej powołanych zostało 5 grup roboczych/eksperckich:

  • Ambicje klimatyczne – Polityka klimatyczna: jak ambitne cele EU i PL, jakie strategiczne warunki ich przyjęcia z punktu widzenia biznesu, inne;
  • Regulacje – Legislacja/regulacje w obszarze klimat-energia;
  • Polityka przemysłowa – Strategia przemysłowa UE, integracja sektorowa, Innowacje technologiczne, inne;
  • Zrównoważona mobilność – Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności, Infrastruktura paliw alternatywnych i transeuropejska sieć transportowa, inne;
  • Zrównoważone finansowanie – Odnowiona Strategia Zrównoważonego Finansowania, polityka podatkowa, inne.

Konfederacja Lewiatan

Apel Europejskiego Biznesu do Rady ds. Konkurencyjności UE
11 października 2021

Apel Europejskiego Biznesu do Rady ds. Konkurencyjności UE

BusinessEurope wysłało list do Rady ds. Konkurencyjności, która miała miejsce 29 września br. Znajdują się w nim nasze postulaty dot. Zielonego Ładu, poprawy unijnych regulacji oraz jednolitego rynku UE.

Europejski Zielony Ład

Europejskie prawo klimatyczne stawia za cel uczynienie UE pierwszym kontynentem neutralnym klimatycznie do 2050 roku. Niedawno opublikowany pakiet Fit for 55 ma na celu dostosowanie unijnych ram prawnych w zakresie klimatu i energii do tych nowych ambicji. Stanowi on radykalną modernizację istniejących obecnie ram. Wszystkie przedsiębiorstwa europejskie są zaangażowane w realizację ambicji klimatycznych i będą nadal ograniczać swój ślad węglowy oraz wprowadzać do społeczeństwa technologie i rozwiązania zero- i niskoemisyjne.

Ze względu na skalę podjętych wysiłków i tempo przekształceń przyspieszona transformacja będzie miała głębokie skutki gospodarcze i społeczne. Przejście to przyniesie szereg pozytywnych skutków, takich jak rosnące rynki czystych technologii, nowa fala postępu technologicznego, przesunięcie krzywych kosztów redukcji emisji w dół itp. Przewiduje się jednak również wyzwania, np. wpływ na ceny energii, ryzyko zamknięcia zakładów i ucieczki emisji, trudności z realokacją siły roboczej, ogromny wzrost zapotrzebowania na inwestycje, zwłaszcza w perspektywie krótkoterminowej.

Europejskie przedsiębiorstwa pomimo, że są żywotnie zainteresowane przejściem na gospodarkę neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, to nie jest to powód, aby zapominać o wyzwaniach i kosztach transformacji. Prawdopodobnie będą one znaczne i dlatego należy je dokładnie ocenić i przedyskutować, aby je ograniczyć w możliwie największym stopniu. Należy również zmobilizować znacznie większe środki finansowe niż te, które są obecnie przewidziane na szczeblu krajowym i unijnym.” – mówi Kinga Grafa, Dyrektor Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Jednolity rynek UE

BusinessEurope uważa, że nadal wzmocnienia wymagają powiązania między zieloną i cyfrową transformacją, a niezbędną skalą rynku, którą powinny zapewnić ramy regulacyjne na jednolitym rynku. Jest to konieczne, by podwójna transformacja w ogóle zakończyła się sukcesem.

Wzywamy Radę ds. Konkurencyjności do odegrania ważnej roli w zapewnieniu, by nowe inicjatywy legislacyjne dotyczące zielonej i cyfrowej transformacji oraz odnowiona strategia przemysłowa respektowały swobody jednolitego rynku i nie pozostawiały luk, które mogą doprowadzić do jego fragmentacji. Takie inicjatywy powinny uzupełniać wysiłki na rzecz usuwania barier już istniejących na jednolitym rynku, w tym działania podejmowane przez grupę zadaniową ds. egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku (z ang. SMET). BusinessEurope wspiera SMET w jego staraniach, w tym w działaniach mających na celu sprostanie wyzwaniom jednolitego rynku związanym z Covid-19.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że zalecenia Rady w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczenia swobodnego przepływu (2020/1475 i 2021/961) wymagają aktualizacji, aby uwzględnić nie tylko rozwój sytuacji epidemiologicznej, ale także poziom szczepień w poszczególnych państwach członkowskich, tak aby uniknąć nieproporcjonalnych ograniczeń i utrzymać swobody jednolitego rynku.” – mówi Adam Dorywalski, Ekspert ds. UE w Biurze Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Pełna treść listu znajduje się tutaj.

 

Konfederacja Lewiatan