Nowy mandat Komitetu, jak zawsze na początku kadencji, wymagał czasu na pełny rozruch. Sesja grudniowa zakończyła ten trudny okres: wybory do sekcji, obserwatoriów, komitetów doradczych i prezydiów wszystkich tych ciał uruchomiły kolejny etap, kiedy dyskutowane są priorytety Komitetu we wszystkich obszarach na najbliższe 2,5 roku. W sposób oczywisty koncentrują się one na najbliższych regulacjach, strategiach i komunikatach Komisji Europejskiej, pracach Parlamentu Europejskiego i programie kolejnej prezydencji UE, tym razem portugalskiej.

Sesja grudniowa Komitetu była dość gorąca, przede wszystkim z powodu debaty nad Opinią sekcji INT (Jednolitego Rynku), INT/913 :Transformacja przemysłowa w kierunku zielonej i cyfrowej europejskiej gospodarki – niezbędne regulacje i rola partnerów społecznych. Choć opinia pochodziła z sekcji INT, w ostatecznej wersji skoncentrowała się wyłącznie na kwestiach społecznych i to oderwanych od realiów Europy w trakcie pandemii i jej skutków. W opinii zgłaszano też liczne postulaty dotyczące projektów przyszłych dokumentów KE, takich jak „Plan działania na rzecz pełnej implementacji EFSP” czy Nowego Paktu Społecznego. Wykroczyło to daleko poza prośbę Parlamentu Europejskiego o taką opinię. W tej sytuacji 12 członków Grupy Pracodawców (w tym 6 członków z Polski) przygotowało 31 poprawek, z których w dwóch osiągnięto kompromis, na cztery zgodziła się sprawozdawczyni, a pozostałe 25 zostało odrzuconych. Po co więc było to robić? A no po to, by w efekcie głosowania, jeśli poprawki uzyskają co najmniej 25 proc. głosów „za” w trakcie sesji plenarnej, zostały załączone do opinii. Tym razem tych głosów było ponad 37 proc. To pierwsze, tak mocne zderzenie grupy pracodawców z pozostałymi dwoma grupami: pracowników i tzw. różnych interesów zapowiada, że racjonalna debata będzie także w tym mandacie EKES bardzo trudna.

Warto wspomnieć o dwóch innych opiniach, przyjętych praktycznie prawie jednogłośnie: SOC/638: Zagwarantowanie rzeczywistych praw osób z niepełnosprawnościami do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego (sprawozdawcą był Krzysztof Pater) i SOC/643: Zasady dotyczące usług publicznych a stabilność demokratycznego ładu (sprawozdawcą był Christian Moos z grupy III). Ta ostatnia dobrze odzwierciedliła stan naruszeń praw obywatelskich i reguł praworządności w sytuacji pandemii w wielu państwach członkowskich, na co w przyszłości nie może być zgody.

Rozdzielono też nowe prace, w które są też zaangażowani przedstawiciele Lewiatana: Jacek Krawczyk został członkiem grupy studyjnej opinii sekcji TEN na temat „Białej Księgi Transportu”, a Lech Pilawski przewodniczącym i członkiem grupy studyjnej opinii sekcji SOC: „Unia równości: Europejska strategia na rzecz równości osób LGTBIQ 2020-2025 /COM(2020) 698 final/ i członkiem grupy studyjnej opinii sekcji INT: Strategia farmaceutyczna dla Europy /COM(2020) 761 final/.

Christa Schweng, przewodnicząca EKES, zwróciła się na dzień przed szczytem, z osobistym apelem do Rady UE o przyjęcie Wieloletnich Ram Finansowych i Budżetu Odbudowy (publikowany także na stronie Lewiatana)

16 grudnia 2020 zaprezentowałem sekcji SOC program Obserwatorium Rynku Pracy, któremu przewodniczę.

Lech Pilawski, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan

Więcej: www.eesc.europa.eu

SOC/638 https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/opinions-information-reports/opinions/need-guarantee-real-rights-persons-disabilities-vote-european-parliament-elections-additional-opinion

SOC/643 https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/opinions-information-reports/opinions/principles-public-services-ie-public-services-citizens-public-administration-contribute-directly-stability-free

Konfederacja Lewiatan

Negocjacje między PE i Radą trwały ponad dwa miesiące. Najtrudniejsze tematy negocjacji, to przede wszystkim: nowe zasoby własne, rola PE w administrowaniu Funduszem Odbudowy, dofinansowanie szeregu programów flagowych.

27 maja br. Komisja Europejska (KE) wydała komunikat, w którym zaproponowała plan odbudowy gospodarczej po pandemii, obejmujący odnowione WRF na lata 2021–2027 w wysokości 1,1 bln oraz 750 mld euro w ramach Funduszu Odbudowy (500 mld euro jako granty, 250 mld euro jako pożyczki). 21 lipca, państwa członkowskie uzgodniły budżet w wysokości ok. 1,8 bln euro, zmniejszając WRF i utrzymując poziom finansowania Next Generation EU, w ramach którego 390 mld euro będzie przeznaczone na pomoc bezzwrotną, a 360 mld euro na pożyczki. Kolejnym brakującym elementem w procedurze przyjęcia WRF była zgoda Parlamentu Europejskiego (PE) na rozporządzenie w sprawie WRF oraz osiągnięcie porozumienia w sprawie przepisów sektorowych dotyczących konkretnych programów, takich jak Horyzont Europa, którego celem jest zwiększenie innowacyjności unijnej gospodarki.

Negocjacje między PE i Radą trwały ponad dwa miesiące. Najtrudniejsze tematy negocjacji, to przede wszystkim: nowe zasoby własne, rola PE w administrowaniu Funduszem Odbudowy, dofinansowanie szeregu programów flagowych, jak m. in. Horyzont Europa i Erasmus, włączanie realizacji celów klimatycznych i bioróżnorodności do wszystkich obszarów działań UE, promowanie równości płci oraz funkcjonowanie mechanizmu praworządności. Osiągnięte 10 listopada porozumienie zakłada, m. in. o 15 mld euro więcej na naukę, zdrowie i edukację poprzez wzmocnienie programów Horyzont Europa, EU4Health i Erasmus+. Budżet ma być bardziej elastyczny, co umożliwi szybszą reakcję na nieprzewidziane sytuacje.

16 listopada, rozporządzenie ws. powiązania środków unijnych z praworządnością zostało przyjęte większością kwalifikowaną, przy sprzeciwie Polski i Węgier. Z tego powodu oba te państwa zgłosiły weto ws. WRF, których przyjęcie wymaga jednomyślności państw członkowskich. Prezydencja niemiecka zaproponowała rozwiązanie kompromisowe przed grudniowym szczytem europejskim, m. in. zawierającym wytyczne ws. stosowania mechanizmu praworządności.

Podczas Rady Europejskiej 10 grudnia, po wycofaniu weta przez Polskę i Węgry, jednomyślnie przyjęto porozumienie ws. WRF i Funduszu Odbudowy. W ślad za konkluzjami Rady, Komisja zobowiązała się opracować i przyjąć wytyczne dotyczące sposobu, w jaki będzie stosować rozporządzenie, w tym metodykę przeprowadzania przez siebie oceny. W konkluzjach czytamy m. in., że wytyczne te zostaną opracowane w ścisłym porozumieniu z państwami członkowskimi. W przypadku zaskarżenia mechanizmu do TSUE, KE wstrzyma się z opracowaniem wytycznych do rozporządzenia, tak aby uwzględnić wszelkie istotne elementy wynikające z takiego wyroku. Ponadto, stosowanie mechanizmu będzie uwzględniało jego pomocniczy charakter i środki w ramach mechanizmu będą rozpatrywane jedynie w przypadku, gdyby inne procedury nie pozwoliły na skuteczniejszą ochronę budżetu Unii.

Parlamenty narodowe również odgrywają istotną rolę w tym procesie, ponieważ muszą wyrazić zgodę na decyzję w sprawie zasobów własnych UE. Dopiero wówczas KE może zacząć pożyczać pieniądze na rynkach finansowych, aby sfinansować Next Generation EU. To ważna decyzja, ponieważ uwspólnotowienie długu fundamentalnie zmieni funkcjonowanie Unii. Przyjęcie decyzji w sprawie zasobów własnych wymaga jednomyślności w Radzie, po konsultacji z Parlamentem (art. 311 TFUE). Proces ratyfikacji w 27 krajach UE jeszcze się nie rozpoczął.

17 września br., Komisja Europejska opublikowała komunikat określający wytyczne dotyczące przygotowywania krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności (KPO), w którym zachęca rządy krajowe do przedkładania KE wstępnych projektów już od 15 października 2020 r. Termin przekazania ostatecznych wersji tych planów upłynie 30 kwietnia przyszłego roku. Komisja dokona oceny reform określonych w KPO, uwzględniając w szczególności trzy kwestie: czy zaproponowane projekty przyczyniają się do skutecznego rozwiązywania problemów określonych w rekomendacjach dla poszczególnych krajów w ramach Semestru Europejskiego, czy zawierają środki, które skutecznie przyczynią się do zielonej i cyfrowej transformacji oraz czy przyczynią się do wzmocnienia wzrostu, tworzenia miejsc pracy oraz odporności gospodarczej i społecznej państw członkowskich. Każdy KPO będzie musiał obejmować co najmniej 37% wydatków związanych z klimatem i 20% z cyfryzacją. Wśród sztandarowych projektów, które wspomina KE, można wymienić m. in. budowę punktów do ładowania samochodów elektrycznych, renowację budynków, tworzenie infrastruktury sieci 5G, modernizację administracji publicznej, czy podnoszenie kompetencji, zwłaszcza cyfrowych. Czerwcowa Rada Europejska zatwierdzi zalecenia dla poszczególnych krajów z zakresu polityki fiskalnej.

Jako Konfederacja Lewiatan jesteśmy aktywnym uczestnikiem przygotowywania KPO. Liczymy, że znajdą się w nim projekty przedłożone przez firmy. Na poziomie unijnym, w ramach BusinessEurope, zabiegamy m. in. o odpowiednie dofinansowanie programu Horyzont Europa, którego celem jest zwiększenie innowacyjności unijnej gospodarki. Budżet programu w wysokości ok. 80,9 mld euro zostanie rozłożony na najbliższe 7 lat i podzielony między trzy filary.

Nowe WRF integrują istniejący program COSME, który oferuje finansowanie specjalnie w celu wspierania MŚP, z nowym programem InvestEU. Pula środków dla MŚP zostanie zatem określona w ramach negocjacji w sprawie InvestEU. Ten nowy program będzie następcą Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych (tzw. „Planu Junckera”) i skonsoliduje 14 różnych programów. Pula InvestEU jest podzielona na cztery segmenty: zrównoważona infrastruktura, badania naukowe, innowacje i cyfryzacja, MŚP oraz inwestycje społeczne i umiejętności. Zaproponowana zmiana wychodzi naprzeciw naszym postulatom i stanowi potrzebne usprawnienie, które umożliwi np. wykorzystanie wspólnej infrastruktury projektu, takiej jak portal internetowy, co ułatwi użytkownikom nawigację i dostęp do finansowania.

Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli

Konfederacja Lewiatan

W ostatnim czasie na poziomie unijnym zaobserwować można wzmożone zainteresowanie kwestiami związanymi z prawem własności intelektualnej. Komisja Europejska w listopadzie opublikowała IP Action Plan, który zakłada uaktualnienie ram prawnych Unii Europejskiej tam, gdzie jest to konieczne, oraz wprowadzenie zrównoważonej polityki w zakresie własności intelektualnej, aby pomóc przedsiębiorstwom, również MŚP, w pełni korzystać z ich dóbr własności intelektualnej, a więc wynalazków, znaków towarowych, wzorów przemysłowych czy choćby oznaczeń geograficznych. Ponadto, IP Action Plan ma na celu, uwzględniając obecną sytuację, wzmocnienie ochrony twórczości w czasach kryzysu zdrowotnego i gospodarczego spowodowanego koronawirusem SARS-CoV-2, a także ułatwienie płynnego przejścia na systemy cyfrowe oraz te, które uwzględniają założenia Zielonego Nowego Ładu.

Dodatkowo, na stronach Komisji Europejskiej zamieszczono wstępną ocenę skutków (inception impact assessment) dotyczącą przeglądu obowiązujących przepisów dotyczących wzorów przemysłowych oraz oznaczeń geograficznych, przede wszystkim skupiając się, w przypadku tych drugich, na dodatkowych świadectwach ochronnych dla produktów leczniczych oraz produktów ochrony roślin. Kolejnym tematem będącym w zakresie zainteresowania Komisji Europejskiej są patenty konieczne do spełnienia normy.

We wszystkich przedstawionych kwestiach Komisja Europejska wyraźnie podkreśla potrzebę harmonizacji, głównie w przypadku procedur, na poziomie unijnym obowiązujących w państwach członkowskich przepisów w zakresie własności intelektualnej. Poza tym organem Unii Europejskiej, również europejskie organizacje pracodawców sprawnie reagują na przyszłe zmiany legislacyjne, rozpatrując możliwe rozwiązania i próbując znaleźć wyjście kompromisowe.

Tematem niezwykle ważnym wśród organizacji pracodawców na poziomie unijnym stało się ostatnio zagadnienie harmonizacji materialnego prawa patentowego, w szczególności nieszkodliwego ujawnienia określonego w art. 55 Konwencji o patencie europejskim. Określa on wyjątki od kryterium nowości, niezbędnego do uznania, że dany wynalazek posiada zdolność patentową. Pozostałymi dwoma kryteriami, również poddawanymi ocenie, są poziom wynalazczy oraz przemysłowa stosowalność. Zgodnie z treścią przytoczonego przepisu ujawnienie wynalazku nie jest brane pod uwagę, jeżeli nastąpiło nie wcześniej niż sześć miesięcy przed dokonaniem europejskiego zgłoszenia patentowego i jeżeli spowodowane było bezpośrednio lub pośrednio:

• oczywistym nadużyciem w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego, albo
• faktem, że zgłaszający lub jego poprzednik prawny wystawili wynalazek na oficjalnej lub oficjalnie uznanej wystawie międzynarodowej w rozumieniu Konwencji o wystawach międzynarodowych, podpisanej w Paryżu dnia 22 listopada 1928 r. i po raz ostatni zmienionej dnia 20 listopada 1972 r.

Pomijając przepisy Konwencji, podobne uregulowania znaleźć można w art. 25 ust. 5 ustawy prawo własności przemysłowej, zgodnie z którym przepisy nie wyłączają możliwości udzielenia patentu na wynalazek, jeżeli jego ujawnienie nastąpiło nie wcześniej niż sześć miesięcy przed dniem dokonania zgłoszenia wynalazku i było spowodowane oczywistym nadużyciem w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego. Uregulowanie to nosi nazwę „ulgi w nowości”.

Warto zatem podkreślić, że ulga w nowości będzie dostępna jedynie w przypadku jednoczesnego wystąpienia dwóch warunków, mianowicie czasowego – badanie, kiedy nastąpiło ujawnienie oraz przyczynowego – stwierdzenie czy ujawnienie było spowodowane oczywistym nadużyciem w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego.

BusinessEurope aktywnie uczestniczy w pracach Industry Trilateral (IT3), która skupia się na temacie harmonizacji materialnego prawa patentowego. W obecnym kwartale, grupa planuje publikację wniosku w sprawie harmonizacji materialnego prawa patentowego, który obejmuje przede wszystkim takie zagadnienia jak:

1. stan techniki
2. wnioski patentowe
3. nieszkodliwe ujawnienia
4. pierwszeństwo do uzyskania patentu
5. publikacja zgłoszenia po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa.

Konfederacja Lewiatan stanowczo sprzeciwiła się tym zmianom, zwracając uwagę, że w systemie  europejskim nie funkcjonuje, poza przypadkami wskazanymi w art. 55 Konwencji o patencie europejskim okres karencji, dlatego też zupełnie bezzasadne wydają się postulaty jego wprowadzenia, przy jednoczesnym przedłużeniu z obecnie obowiązującego warunkowo okresu 6 miesięcy do okresu 18 miesięcy.

Dodatkowo, wskazano na zasadnicze różnice między przepisami prawa patentowego poszczególnych państw członkowskich, podkreślając jednocześnie, że tego typu modyfikacja doprowadzi do licznych zawiłości prawnych, a także zwiększy koszty postępowań w sprawie udzielenia patentu. Co więcej, zwrócono uwagę na multiplikację ilości postępowań, będącą wynikiem wprowadzenia okresu karencji, który daje nową możliwość rozpoczęcia postępowania.

Temat ten jest niezwykle aktualny, uwzględniając ustanowienie jednolitego systemu patentowego w Europie, a tym samym Jednolitego Sądu Patentowego. Jednolity patent europejski wejdzie w życie dopiero, gdy umowę o powołaniu Jednolitego Sądu Patentowego ratyfikuje co najmniej 13 państw UE. Z tym większą uwagą, obserwuje się plany przyjęcia aktu zatwierdzającego do Porozumienia o JSP przez Niemcy. W przypadku jego przyjęcia Jednolity Sąd Patentowy może rozpocząć funkcjonowanie, najprawdopodobniej, już w 2022 r.

Pobierz stanowisko Lewiatana w tej sprawie (materiał w jęz. angielskim)

Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan

Konfederacja Lewiatan