Przedstawiamy Stanowisko Konfederacji Lewiatan dotyczące zidentyfikowanych problemów na gruncie regulacji przeciwdziałających zatorom płatniczym oraz dotyczące rekomendacji zmian tych przepisów. Zawiera ono dziesięć zidentyfikowanych problemów wraz ze wstępnymi propozycjami rozwiązań.
Konfederacja Lewiatan, KL/424/293/AZ/2021
Pobierz stanowisko
W nawiązaniu do prowadzonych prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1681), przedstawiamy stanowisko Konfederacji Lewiatan do ww. projektu ustawy.
Konfederacja Lewiatan, KL/422/292/RL/2021
Pobierz stanowisko
• Państwa uczestniczące w konferencji klimatycznej COP26 w Glasgow zawarły porozumienie, którego celem jest powstrzymanie zmian klimatu. Przewiduje ono stopniowe odchodzenie od produkcji energii z węgla, który w największym stopniu przyczynia się do powstawania gazów cieplarnianych.
• Podczas COP26 zdecydowano, aby wszystkie państwa zwiększyły do końca 2022 roku swoje cele klimatyczne zgodnie z celem 1,5-2 st. C. Coroczną ocenę krajowych planów klimatycznych ma prowadzić Organizacja Narodów Zjednoczonych.
• Konfederacja Lewiatan popiera działania różnych interesariuszy, w tym firm prywatnych w kierunku transformacji energetycznej i odejście od węgla, przy czym za kluczowe uważa zapewnienie również transformacji technologicznej i społecznej.
Podczas szczytu w Glasgow kraje wskazały ważne cele w ochronie klimatu, m.in. Indie zadeklarowały osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2070 roku, a do 2030 roku chcą pozyskiwać 50 proc. energii ze źródeł odnawialnych. Z kolei Chiny i Stany Zjednoczone, dwaj najwięksi emitenci CO2 ogłosiły wspólne porozumienie, w którym zobowiązały się do wzmocnienia współpracy na rzecz ochrony klimatu. Planują powołanie grupy roboczej, która będzie spotykać się regularnie, by omawiać działania, które mają zapobiec kryzysowi klimatycznemu. To bardzo ważne deklaracje największych emitentów gazów cieplarnianych, które popiera Konfederacja Lewiatan.
Polska zobowiązała się do odejścia od węgla w energetyce do 2049 roku i była jednym z 18 sygnatariuszy, którzy wcześniej tego nie deklarowali. Transformacja w najbliższych latach musi być jednak dobrze zaplanowana i sprawiedliwa. Ważne jest wdrożenie wielu przedsięwzięć stanowiących impuls do transformacji. Konfederacja Lewiatan przygotowała na ten temat specjalne raporty „Impuls energii dla Polski” i „Zrównoważone finanse – krótki przewodnik dla firm”.
– Popieramy dialog i decyzje podjęte podczas COP26 dotyczące zarówno dążenia do neutralności klimatycznej, jak i finansowania działań ograniczających zmiany klimatu i adaptacyjnych m.in. w krajach rozwijających się. Aby stały się one faktem kluczowa jest współpraca z firmami prywatnymi – mówi Dorota Zawadzka-Stępniak, dyrektorka departamentu energii i zmian klimatu Konfederacji Lewiatan.
Powstrzymanie zmian klimatu wymaga współpracy różnych interesariuszy. Dlatego pracodawcy popierają inicjatywy takie jak kampania UNFCCC Race To Zero. Celem globalnym jest zjednoczenie przywództwa i wsparcia ze strony przedsiębiorstw, miast, regionów i inwestorów na rzecz zdrowego, odpornego, bezemisyjnego świata, które zapobiegnie przyszłym zagrożeniom, stworzy nowe miejsca pracy i umożliwi zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu.
W inicjatywy UNFCCC Race To Zero na rzecz neutralności klimatycznej, włączone są obecnie 733 miasta, 31 regiony, 3067 firm, 173 największych inwestorów oraz 622 uczelni wyższych. Ci aktorzy „realnej gospodarki” dołączyli do 120 krajów w największym w historii sojuszu, którego celem jest osiągnięcie zerowej emisji dwutlenku węgla netto najpóźniej do 2050 roku. Łącznie podmioty te odpowiadają za ok. 25% globalnych emisji CO2 i ponad 50% PKB.
Podczas COP26 podjęte zostały też ważne decyzje dotyczące pomocy dla rolnictwa i ochrony lasów. 45 krajów zobowiązało się do przekazania 4 mld dolarów na pomoc krajom rozwijającym się. Wszystko po to, aby rolnictwo tych państw stało się bardziej ekologiczne i odporne na zmiany klimatu, a gospodarka gruntami bardziej zrównoważona. 110 krajów zawarło porozumienie w celu zatrzymania wycinania lasów. To oznacza koniec „wielkiej masakry piłą łańcuchową” światowych lasów – stwierdził brytyjski premier Boris Johnson.
Konfederacja Lewiatan
Jedna z wielu liczb znajdujących się w opublikowanym przez Komisję Europejską nowym sprawozdaniu dowodzi znaczenia otwartej polityki handlowej dla europejskich miejsc pracy. Sprawozdanie odnoszące się do wymiany handlowej i miejsc pracy zawiera szereg danych statystycznych dotyczących europejskich miejsc pracy powiązanych z europejską wymianą handlową.
W sprawozdaniu znajdują się dane, gromadzone przez określony czas na szczeblu europejskim i na szczeblu państw członkowskich. Dane pogrupowano według branż, poziomu umiejętności, płci etc. Pokazują one np., że unijny eksport wspiera ponad 38 mln miejsc pracy w UE. Jest to o 11 mln więcej niż dziesięć lat temu. Wynagrodzenie takich miejsc pracy jest średnio o 12 proc. wyższe niż w przypadku miejsc pracy w gospodarce w ujęciu ogólnym. Ten wzrost liczby miejsc pracy wspieranych przez eksport jest wynikiem wzrostu eksportu w UE, którego zasięg był jeszcze większy: równolegle ze wzrostem liczby miejsc pracy powiązanych z eksportem, który w latach 2000-2019 wyniósł 75 proc., łączny eksport wzrósł o 130 proc. Dane te wyraźnie wskazują, że rozwój handlu oznacza więcej miejsc pracy. Najlepszym sposobem na zagwarantowanie tego wzrostu jest zawieranie umów handlowych oraz ich staranne wdrażanie. Mając na uwadze, że 93 proc. wszystkich eksporterów unijnych to małe i średnie przedsiębiorstwa, duże znaczenie ma przekazanie im wiedzy i umożliwienie zrozumienia możliwości i warunków oferowanych przez obszerną sieć 45 umów handlowych zawartych przez UE.
Wiceprzewodniczący wykonawczy i komisarz do spraw handlu Valdis Dombrovskis powiedział: Powyższe liczby potwierdzają, że handel jest kluczowym motorem wzrostu miejsc pracy w UE. Wskazuje na to nieprzeciętny wzrost liczby miejsc pracy powiązanych z eksportem, który miał miejsce na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat i który wyniósł aż 75 proc. Odnowa gospodarcza przyspiesza, a naszym priorytetem jest utrzymanie tempa rozwoju i tworzenie rynków dla dóbr i usług z UE. Pomoże to naszym spółkom, zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom, które stanowią 93 proc. wszystkich unijnych eksporterów, w tworzeniu miejsc pracy w całej UE. Kluczową rolę w umocnieniu tej tendencji odegra nieprzerwana realizacja naszej nowej unijnej strategii handlowej, z naciskiem na poszukiwanie nowych możliwości i asertywne wdrażanie naszych umów handlowych.
Dzięki wymianie handlowej powstają miejsca pracy w całej UE; ich liczba nieustannie rośnie. Największy wzrost od 2000 r. odnotowano w Bułgarii (+368 proc.), na Słowacji (+287 proc.), w Irlandii (+202 proc.), w Słowenii (+184 proc.) oraz w Estonii (+173 proc.). W sprawozdaniu znajdują się szczegółowe zestawienia wyników dla poszczególnych państw członkowskich UE.
Opublikowane dziś dane wskazują również na istotne pozytywne skutki uboczne, jakie unijny eksport wywołuje w obrębie UE. Dobre rezultaty eksporterów w jednym państwie członkowskim przynoszą również korzyści pracownikom w pozostałych państwach członkowskich. Dostawcy towarów i usług w ramach łańcucha dostaw zyskują bowiem, gdy ich klienci końcowi sprzedają ostateczny produkt za granicą. Na przykład francuski eksport do państw spoza UE wspiera około 658 tys. miejsc pracy w innych państwach członkowskich UE, zaś polski eksport – 200 tys. takich miejsc pracy.
Co więcej, wywóz z UE do krajów trzecich zapewnia wsparcie prawie 24 mln miejsc pracy poza jej terytorium. Od 2000 r. liczba tych miejsc pracy wzrosła ponad dwukrotnie. Na przykład aż 1,5 mln miejsc pracy w Stanach Zjednoczonych, 2,2 mln miejsc pracy w Indiach oraz 530 tys. miejsc pracy w Turcji zyskuje wsparcie dzięki produkcji towarów i usług w tych państwach, która to produkcja jest powiązana z eksportem UE za pośrednictwem globalnych łańcuchów dostaw.
I wreszcie, w badaniu przeanalizowano również kwestię równowagi płci i stwierdzono, że ponad 14 mln kobiet w UE zawdzięcza swoje miejsca pracy wymianie handlowej.
Kontekst
Komisja Europejska określiła politykę handlową jako kluczowy element unijnej strategii do 2020 r. Biorąc pod uwagę szybko zmieniającą się sytuację w gospodarce światowej, zrozumienie procesu oddziaływania przepływów handlowych na zatrudnienie ma szczególnie istotne znaczenie. W tym celu konieczne jest gromadzenie kompleksowych, wiarygodnych i porównywalnych danych i analiz zapewniających merytoryczne podstawy strategii politycznej.
W związku z tym Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej (JRC) i Dyrekcja Generalna ds. Handlu Komisji Europejskiej podjęły się wspólnie opracowania sprawozdania, które ma być cennym narzędziem dla decydentów i naukowców.
Jego pierwszą edycję przedstawiono w 2015 r. Najnowsze sprawozdanie zawiera szereg wskaźników, które szczegółowo ilustrują związek między handlem a zatrudnieniem w odniesieniu do całej UE oraz do poszczególnych państw członkowskich przy wykorzystaniu bazy danych dotyczącej przepływów międzygałęziowych na świecie uruchomionej w 2016 r. (World Input-Output Database, WIOD) jako głównego źródła informacji. Informacje te uzupełniono o dane dotyczące zatrudnienia według wieku, kwalifikacji i płci. Wszystkie wskaźniki odnoszą się do unijnego wywozu na rynki światowe w celu odzwierciedlenia zakresu polityki handlowej UE.
Sprawozdanie i analizy skupiają się wprawdzie na eksporcie z powodów metodologicznych, jednak warto odnotować, że również import ma niemałe znaczenie dla gospodarki UE. Import jest istotny dla naszej wewnętrznej produkcji i dla eksportu; dwie trzecie importu do UE to surowce, części i komponenty, a wiele z nich odnajduje się w towarach i usługach eksportowanych przez UE. W dzisiejszym świecie decydujące znaczenie z punktu widzenia produkcji UE oraz jej konkurencyjności ma dostęp do najlepszych czynników produkcji.
źródło: Komisja Europejska
Opinia dotycząca projektu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (z dnia 3 marca 2015 r.)
Pozytywnie można zaopiniować wszystkie zmiany związane z wprowadzeniem rozporządzenia stanowiącego przedmiot niniejszej opinii:
1. Rozszerzenie możliwości pracy bez zezwolenia na pracę na studentów i doktorantów przebywających na terytorium RP na podstawie wizy w celu odbycia studiów w Polsce. Warto podkreślić, że praca taka będzie mogła być wykonywana przez cały rok kalendarzowy, a nie jak dotychczas tylko w miesiącach: lipiec, sierpień i wrzesień.
Jest to korzystne rozwiązanie co najmniej z kilku powodów. Po pierwsze, pracodawcy oczekują od absolwentów dużego doświadczenia zawodowego, które trudno zdobyć jedynie w miesiącach wakacyjnych. Po drugie, koszty związane ze studiowaniem
za granicą (a co za tym idzie funkcjonowaniem poza domem rodzinnym),
są tak znaczące, że bez możliwości pracy w roku akademickim, część studentów
z zagranicy z przyczyn finansowych nie mogłaby studiować w Polsce. Po trzecie,
jest to korzystne rozwiązanie dla studentów z Ukrainy, których rodziny w dobie obecnego kryzysu mogły utracić zdolność do finansowania nauki za granicą. Po czwarte, w dobie niżu demograficznego, z którym borykają się polskie uczelnie
jest to rozwiązanie, które powinno przyczynić się do zwiększenia liczby studentów
w krajowych uczelniach. Co więcej, wzrost liczby studentów z zagranicy sprzyja internacjonalizacji działalności uczelni zarówno w ramach dydaktyki, jak i działalności badawczo-rozwojowej.
2. Objęcie cudzoziemców zamieszkałych w Polsce możliwością wygłaszania
(do 30 dni w roku kalendarzowym) okazjonalnych wykładów, referatów lub prezentacji
(o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej[1]) bez wymogu posiadania zezwolenia na pracę – pozwoli to na uniknięcie zbędnej biurokracji cudzoziemcom, którzy chcą dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniami.
3. Rezygnacja ze zwolnienia z wymogu uzyskania zezwolenia na pracę w przypadku studentów i uczniów skierowanych do odbycia praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, zorganizowanych w ramach umowy pomiędzy zagraniczną szkołą wyższą lub zawodową a pracodawcą (zarejestrowanej
w powiatowym urzędzie pracy), które w praktyce nie jest wykorzystywane
przez pracodawców (w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej odnotowano jeden przypadek rejestracji umowy między zagraniczną szkołą a pracodawcą) – nie jest zasadne dalsze stwarzanie możliwości, która w praktyce okazała się zbędna. Ponadto,
z uwagi na brak mechanizmów weryfikacji przez urząd pracy, czy spełnione są warunki rejestracji takiej umowy (tj. czy instytucja zagraniczna ma status szkoły wyższej
lub zawodowej i czy praktyki są przewidziane programem kształcenia) dotychczasowe rozwiązanie stwarzało możliwość nadużyć, sprowadzających się do wykonywania pracy bez konieczności uzyskania zezwolenia, pod pretekstem odbywania praktyk zawodowych.
4. Doprecyzowanie przepisu dotyczącego oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi (które są rejestrowane przez powiatowe urzędy pracy),
tak aby okolicznością umożliwiającą wykonywanie pracy bez zezwolenia na pracę było oświadczenie określające rzeczywiste warunki pracy cudzoziemca. Zmiana ta powinna sprzyjać lepszemu zabezpieczeniu praw cudzoziemców pracujących na podstawie oświadczeń, zbliżając poziom ochrony tych praw do tych dotyczących cudzoziemców pracujących na podstawie zezwoleń na pracę. Ponadto, proponowane rozwiązanie powinno wyeliminować wątpliwości niektórych organów dotyczące skutków oświadczeń niezgodnych z rzeczywistymi warunkami pracy.
dr Kamil Wiśniewski
Ekspert ŚZPP Lewiatan
We wrześniu br. w rachunku bieżącym bilansu płatniczego odnotowano ujemne salda obrotów towarowych (0,5 mld zł), dochodów pierwotnych (12,3 mld zł) i dochodów wtórnych (1,3 mld zł) oraz dodatnie saldo usług (8 mld zł – podał NBP.
Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Konfederacji Lewiatan
Kolejny miesiąc ujemnego salda na rachunku bieżącym. Takie wstępne dane przekazał dziś NBP. We wrześniu odnotowaliśmy 6,1 mld zł deficytu. Bank centralny dokonał także rewizji danych za sierpień. Rekordowy 7,7 mld zł deficyt w tym miesiącu okazał się przeszacowany. Ostatecznie deficyt w ostatnim miesiącu wakacji wyniósł 6,5 mld zł.
We wrześniu 2021 r. wartość eksportu towarów wyniosła 112 mld zł, co oznacza wzrost o 14,5% do analogicznego miesiąca 2020 r. Wartość importu towarów w porównaniu do września 2020 r. wzrosła o 24% i osiągnęła 112,6 mld zł. Oznacza to, że mamy za sobą kolejny – piąty miesiąc pogłębienia się deficytu handlowego, choć jego skala zdecydowanie wyhamowała. Może to oznaczać poprawę w odbudowie łańcuchów dostaw i pojawienie się nowych zamówień w przemyśle. Wzrost importu może być mniejszy w kolejnych miesiącach z uwagi na napięcia na granicy polsko-białoruskiej. Białoruś jest ważnym eksporterem dla rodzimego przemysłu meblarskiego.
Konfederacja Lewiatan
Wśród Polaków przeważają zwolennicy wolności. Preferują oni tą ogólną demokratyczną wartość znacznie częściej niż równość, a co ważniejsze, nie tylko częściej, ale też intensywniej. Podobny stosunek mają do innych przejawów wolności – rynku, postępu, przedsiębiorczości – wynika z raportu „Państwo w świadomości społecznej: postawy, oceny preferencje”, który zostanie zaprezentowany 16 listopada, podczas sesji „Jakiego państwa chcemy, jakiego potrzebujemy?” na VI kongresie Open Eyes Economy Summit w Krakowie, którego partnerem jest Konfederacja Lewiatan.
Autorami raportu są prof. dr hab. Radosław Markowski i Piotr Zagórski z Centrum Studiów nad Demokracją, Uniwersytet SWPS.
Generalnie, to młodzi, dobrze wykształceni są najczęściej zwolennikami rynku (raczej niż państwa) w radzeniu sobie z problemami społecznymi oraz dysproporcjonalnie częściej wspierają różne przejawy wolności i wykazują niechęć do inwigilacyjnych zapędów państwa – czytamy w raporcie. Oni też są podporą wizji państwa wspierającego postęp i przedsiębiorczość. Na państwie jako instytucji powołanej do rozwiązywania tychże problemów dysproporcjonalnie częściej niż mężczyźni polegają kobiety, choć afektywny stosunek do państwa nie różni obydwu płci.
W sesji „Jakiego państwa chcemy, jakiego państwa potrzebujemy?” udział wezmą prof. dr hab. Radosław Markowski, Uniwersytet SWPS, dr Michał Boni, Uniwersytet SWPS, prof. John L. Campbell, Dartmouth College [online], Aleksander Surdej, Stały Przedstawiciel RP przy OECD [online] i prof. dr hab. Magdalena Środa, Uniwersytet Warszawski.
Moderatorem dyskusji będzie dr Henryka Bochniarz, przewodnicząca Rady Głównej Konfederacji Lewiatan, członkini Rady Programowej OEES.
Konfederacja Lewiatan
W październiku br. wzrost cen towarów i usług wyniósł 6,8% – podał GUS.
Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Konfederacji Lewiatan
Nasze oczekiwania pozostają niezmienne, w styczniu 2022 roku inflacja przekroczy 8% i będzie zwalniać dopiero po drugim kwartale przyszłego roku. Rada Polityki Pieniężnej prawdopodobnie w grudniu ponownie podniesie stopy procentowe. Będziemy mieć zatem sytuację, gdzie studzenie gospodarki nakłada się na rekordowe poziomy cen, co ostatecznie będzie uderzało po kieszeni obywateli i przedsiębiorców.
W ciągu miesiąca największe wzrosty dotknęły ceny odzieży i obuwia (3,2% m/m) oraz użytkowania mieszkania i nośników energii (2% m/m). Biorąc jednak pod uwagę wagę poszczególnych produktów w koszyku inflacyjnym GUS, największe znaczenie mają nadal wzrosty cen nośników energii i paliw.
Zapowiadana przez premiera Mateusza Morawieckiego tarcza antyinflacyjna nie przyniesie w naszej ocenie istotnych zmian w obniżeniu cen. Oczywiście, ważny jest jej ostateczny kształt, ale w krótkim okresie wydaje się, że możemy wygenerować kolejny impuls inflacyjny. Istotne jest tutaj, że każdy z obywateli ma swój własny koszyk produktów i dla każdego wzrost cen jest inaczej odczuwalny. Uzależnienie pomocy jedynie od kryterium dochodowego, a tak jest zapowiadane, może spowodować, że pomoc trafi do osób, które jej de facto nie potrzebują, np. teoretyczny bon paliwowy do osób, które nie użytkują samochodu. Do tego wszystkiego nałoży się również start od nowego roku Polskiego Ładu.
Konfederacja Lewiatan
Opinia nt. projektu Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie sposobu podziału i trybu przekazywania dotacji na finansowanie zadań związanych z kształceniem uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich prowadzonych w uczelniach niepublicznych
(projekt z dn. 01.12.2014r.)
Na wstępie opinii trzeba jednak przypomnieć, że zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP „rozporządzenia są wydawane (…) na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.” Wynika z tego, że rozporządzenie musi realizować i tylko realizować upoważnienie ustawowe. Jak wielokrotnie podkreślał w swoich orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny rozporządzenie wydane na podstawie ustawy ma precyzyjnie realizować upoważnianie zachowując jego granice (zob. szerzej wyrok TK z dn. 30 września 2014r., U 4/13 i powołane tam wcześniejsze wyroki). W szczególności oznacza to, że w rozporządzeniu wykonawczym niedopuszczalne jest regulowanie zagadnień nie objętych wyraźnie upoważnieniem ani też pomijanie tych elementów, które w upoważnieniu zostały wskazane.
Poniżej przedstawiam szczegółowe uwagi w kolejności wynikającej z projektu, z uwzględnieniem powyżej przytoczonych wymagań konstytucyjnych:
Rozporządzenie nie wskazuje żadnych granic wielkości środków, które zostaną przekazane na przedmiotową dotację. Oznacza to, że minister może przeznaczyć na zadania objęte dotacją dowolną kwotę. Z rozporządzenia wynika jedynie, według jakich kryteriów kwota ta ma być dzielona. Gdyby nawet uznać dopuszczalność określenia przez ministra maksymalnej wysokości dotacji na jednego uczestnika studiów doktoranckich to w pełni zasadne byłoby również określenie minimalnej dotacji jednostkowej. Dałaby to uczelniom niepublicznych szanse na podjęcie ekonomicznie bezpiecznej dla danej uczelni decyzji. Jest to o tyle istotne, że zgodnie z art. 195 ust. 8a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w przypadku, gdy uczelnia niepubliczna otrzymuje dotacje na finansowanie zadań związanych z kształceniem uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich musi kształcić na tych studiach bezpłatnie. W konsekwencji wysokość dotacji winna pokrywać koszty takiego kształcenia. Wynika to również z faktu, iż dotacja jest przyznawana 9zgodnie z art. 94b ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym na finansowanie, a nie na dofinansowanie kształcenia. Wydaje się więc, że z tego powodu można również zarzucić projektowi niezgodność z ustawą, a gdyby otrzymana dotacja nie pokrywała obiektywnie uzasadnionych kosztów kształcenia, porównywalnych z kształceniem przez inne jednostki w tej samej dyscyplinie, to będzie to podstawa do żądania podwyższenia dotacji.
1) § 3 – przewiduje, że dane niezbędne do ustalenia wysokości dotacji na dany rok budżetowy dotyczące liczby uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich oraz stanu niewykorzystanych na koniec roku środków z dotacji są przekazywane przez uczelnie. Nie wiadomo, jaki będzie skutek nieprzekazania danych. Wydaje się, że nieotrzymanie dotacji. Tymczasem art. 95 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym nie uprawnia ministra do określenia dodatkowych warunków otrzymania dotacji, a przekazanie informacji takim warunkiem w istocie będzie. Minister ma jedynie określić sposób podziału dotacji i tryb jej przekazywania. Oznacza to, że zgodnie z przywołaną wyżej regulacją konstytucyjną wprowadzanie jakichkolwiek warunków dodatkowych, od których uzależnione byłoby otrzymanie dotacji przez uczelnię niepubliczną, jest niedopuszczalne. I nie zmienia tego ewentualne stwierdzenie, że zakres upoważnienia ustawowego jest, zdaniem ministra wykonującego upoważnienie, zbyt wąski lub niekompletny.
2) § 4 ust. 1 – nie wiadomo na jakiej podstawie minister wyłączył uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich, którzy są zatrudnieni w uczelni. W art. 95 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym wynika jasno, że należy brać pod uwagę „liczbę uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich”. Nie wzięcie pod uwagę jakiejkolwiek osoby, która takim uczestnikiem jest narusza upoważnienie ustawowe. Po wtóre, w tym przepisie (ani w innych zawartych w projekcie), nie wskazano jaki wpływ na kwotę dotacji będą miały poszczególne kryteria. Tymczasem jedną z dwóch kwestii, która ma być uregulowana w rozporządzeniu wykonawczym jest „sposób podziału dotacji”. Oznacza to, że w istocie w tym zakresie upoważnienie ustawowe nie zostało wykonane. Minister pozostawia sobie bowiem praktycznie całkowitą swobodę w podziale środków.
3) § 4 ust. 3 – stanowi kolejny przykład przekroczenia upoważnienia ustawowego. Minister nie został bowiem uprawniony do określania maksymalnej kwoty dotacji.
4) § 5 ust. 1 – nakłada na uczelnie niepubliczne, z naruszeniem upoważnienia ustawowego, kolejny obowiązek informacyjny bez podstawy ustawowej i bez wskazania konsekwencji jego niewykonania (choć z ust. 2 wynika pośrednio, że brak informacji będzie skutkował nieprzekazaniem dotacji). Chodzi mianowicie o potwierdzenie kształcenia uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich ze środków dotacji. Projektowany przepis określa termin przekazania informacji nie wskazując, na jaki dzień należy ustalić stan uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich. Dodać też trzeba, że w innych rozporządzeniach dotyczących przyznawania dotacji, w szczególności dotacji obejmującej środki na kształcenie uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich w uczelniach publicznych, takiego warunku nie ma. Jest to więc również ewidentny przykład nierównego traktowania uczelni w zakresie przyznawania dotacji na realizację tego samego zadania. Nie wiadomo oczywiście czym uczelnie niepubliczne „zasłużyły sobie na takie wyróżnienie”.
Wskazane błędy uzasadniają wniosek, iż opiniowany projekt wymaga gruntownej poprawy, która winna uwzględniać z jednej strony wymagania stawiane rozporządzeniom wykonawczym przez przepisy Konstytucji RP, a z drugiej treść upoważnienia ustawowego.
Opinię przygotował: dr Andrzej Kiebała, adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, adwokat
Konfederacja Lewiatan
W odpowiedzi na pismo numer DBF.WMP.1201.3.2014GW z dnia 25 lipca 2014 r. w sprawie konsultacji projektu rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad, trybu i kryteriów udzielania, spłacania oraz umarzania kredytów i pożyczek studenckich Konfederacja Lewiatan przesyła następujące uwagi.
1) Popieramy poszerzenie możliwości uzyskiwania pożyczek i kredytów o doktorantów studiujących w innych jednostkach, niż jednostki uczelni.
2) Odnośnie ustalenia wysokości raty pożyczek i kredytów proponujemy zmianę polegającą na wprowadzeniu innej niż miesięczna częstotliwości wypłaty rat kredytu przy jednoczesnym kumulowaniu ich wysokości. Propozycja polegałaby na następujących zmianach:
a) W § 9 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Rata pożyczki lub kredytu jest przekazywana na rachunek bankowy wskazany przez kredytobiorcę.”
b) § 15 i 20 otrzymują brzmienia:
„§15. Bank Gospodarstwa Krajowego lub bank kredytujący są zobowiązane do powiadomienia kredytobiorcy o wysokości raty spłaty pożyczki lub kredytu, wynikającej z kwoty wypłaconej pożyczki lub kredytu oraz liczby rat spłaty.”
„§20. 1.Wysokość raty pożyczki lub kredytu, w tym raty kredytu poręczanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego, w roku akademickim 2014/2015 wynosi:
1) 600 zł w przypadku miesięcznej częstotliwości wypłat rat;
2) 3000 zł w przypadku 5-miesięcznej częstotliwości wypłat rat;
3) 6000 zł w przypadku 10-miesięcznej częstotliwości wypłat rat.
2. Wypłaty rat pożyczki lub kredytu, w tym kredytu poręczanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego, w przypadku częstotliwości wypłat mniejszej niż miesięczna, mogą być realizowane w ostatnim miesiącu okresu jakiego dotyczy rata.”
Wnioskowana zmiana wynika z konsultacji ze studentami zrzeszonymi w Forum Młodych Konfederacji Lewiatan. Jej celem jest zwiększenie atrakcyjności tego narzędzia oraz kształtowanie postaw oszczędności, cierpliwości rozumianej jako umiejętności odroczenia korzyści i planowania poprzez aktywne zarządzanie strumieniem pieniądza w czasie.
Jedną z głównych wad oferowanego w ramach pożyczki lub kredytu wyparcia, jest wysokość miesięcznej transzy. Zgodnie z §20 rozporządzenia z 18 maja 2010 wynosi ona 600 zł miesięcznie płatne przez 10 miesięcy w ciągu roku. Ta kwota z jednej strony pozwala na opłacenie pokoju lub wydatków związanych z codziennym życiem, jak jedzenie, czy rozrywka, a z drugiej nie pozwala aktywnie zarządzać większymi zasobami finansowymi. Przykład: osoba studiująca chce zacząć kurs językowy, komputerowy czy fotograficzny. Ceny takich kursów wahają się w granicach do ok. 1000 zł. Student musi w tym celu oszczędzić 600 z jednego miesiąca i 400 z drugiego, co w praktyce życia codziennego studenta jest bardzo trudne. Zgodnie z obecnym brzmieniem rozporządzenia student nie ma możliwości negocjowania z bankiem wielkości wypłacanych transz. A taka możliwość dałaby mu szanse sfinansowania zakupów, które przewyższają kwotę 600 zł.
Proponowane przez nas zmiany mają umożliwić wypłatę większych transz bez dodatkowego kosztu ze strony banku. Służyć ma temu §20 ust. 2., w którym proponuje się, aby wypłaty następowały w ostatnim miesiącu jakiego dotyczy rata. Czyli w przypadku raty wypłacanej co 5 miesięcy, pierwsza wypłata następowałaby w 4 miesiącu od podpisania umowy. Dzięki temu osoby zainteresowane uzyskaniem większej kwoty na kurs, szkolenie, czy zakup narzędzi do pracy naukowej albo pierwszej działalności gospodarczej mogłyby skorzystać także z kredytu studenckiego, świadomie planując przyszłe wpływy. Dodatkowo kwestia odroczenia płatności w czasie uczy zarządzania płynnością finansów osobistych i kształtuje miękkie postawy: cierpliwość i umiejętności oszczędzania.
Wysokość proponowanych rat została wyznaczona tak, by możliwy był do zachowania obecny harmonogram wypłat, który przewiduje dwumiesięczną przerwę wakacyjną. W praktyce oznacza to, że raty wypłacane są przez 10 miesięcy z wyjątkiem lipca i sierpnia. Dzięki temu student może zaplanować sobie kluczowe wydatki na początku każdego semestru, albo roku akademickiego.
Konfederacja Lewiatan