Pięć załączników do ASMR zawiera dodatkowe dane dotyczące wdrażania niektórych unijnych dokumentów strategicznych np. strategii przemysłowej, strategii MŚP, wielkości inwestycji, ale tylko załącznik nr. 2 dotyczy barier na jednolitym rynku. Jest to podsumowanie realizacji planu działania UE do 2020 r. na rzecz wzmocnienia jednolitego rynku. Niestety raport odnosi się do barier regulacyjnych w bardzo ograniczonym zakresie i w zasadzie nie daje żadnych wskazówek, co do dalszego kierunku ich usuwania.  

Główne ustalenia raportu

Raport przedstawia bieżącą odbudowę tzw. ekosystemów przemysłowych[1] po kryzysie wywołanym pandemią, odnosząc się do sektorów najbardziej nim dotkniętych i tych, które mają największe trudności z powrotem do normy. Pokazane zostały wahania wskaźnika zaufania gospodarczego, wzrost cen producentów oraz brak równowagi podaży i popytu, które mają wpływ na przedsiębiorstwa działające na jednolitym rynku. ASMR zwraca uwagę, że cyfryzacja odgrywa kluczową rolę dla odporności przedsiębiorstw w czasach kryzysu zauważając, że MŚP w sektorze cyfrowym odnotowały spadek wartości dodanej o zaledwie 0,5% w porównaniu z MŚP „niecyfrowymi”, których wartość dodana spadła aż o 8% (dane za 2020 r.).

Działania Komisji Europejskiej dot. barier na jednolitym rynku UE

Raport odnosi się również do egzekwowania zasad jednolitego rynku i pozostałych barier. Komisja wskazuje, że skoncentrowała się na następujących obszarach:

• towary
• zamówienia publiczne
• opóźnienia w płatnościach
• usługi

W konsekwencji przyjęła ona 120 decyzji w formalnych postępowaniach w sprawie naruszenia przepisów. Raport poświęca dużo uwagi środkom egzekwowania w odniesieniu do dyrektywy ws. uznawania kwalifikacji zawodowych (restrykcyjne regulacje dotyczące zawodów, funkcjonowanie europejskiej legitymacji zawodowej, ostrzeżenia, częściowy dostęp do usług zawodowych itp.) oraz dyrektywy usługowej (w sprawozdaniu odnotowano „znaczące postępy w kierunku w pełni funkcjonujących pojedynczych punktów kontaktowych”, dzięki udoskonaleniu interfejsów użytkownika, rozszerzeniu e-procedur i integracji z narzędziami e-administracji).

Grupa Zadaniowa ds. Jednolitego Rynku (SMET) zajmuje się konkretnymi „barierami systemowymi”[2] i wskazuje na narzędzia prewencyjne, takie jak powiadomienia o projektach regulacji krajowych na mocy dyrektywy w sprawie przejrzystości jednolitego rynku i dyrektywy usługowej, których liczba gwałtownie wzrosła w czasie kryzysu. ASMR nie wspomina jednak o żadnych działaniach ani rezultatach wynikających z tych powiadomień.

Podkreślono działania Komisji w zakresie wewnątrzunijnych ograniczeń lub zakazów wywozu przez państwa członkowskie produktów leczniczych i budowlanych oraz zgodności z przepisami w sektorze motoryzacyjnym, a także w zakresie zamówień publicznych w odniesieniu do ograniczeń dotyczących podwykonawstwa lub obowiązku posiadania lokalnego przedstawiciela, aby móc prowadzić wymianę handlową.

Jeśli chodzi o usługi, Komisja powtarza swoje dotychczasowe działania dotyczące wspólnego dobrowolnego formularza elektronicznego do zgłaszania delegowania pracowników oraz ogólnej koncepcji wykorzystania norm europejskich w celu usunięcia barier w świadczeniu usług transgranicznych.

Instrument na rzecz Stabilności i Bezpieczeństwa Jednolitego Rynku – ruszają konsultacje publiczne Komisji Europejskiej

Co ciekawe, Komisja stwierdza, że „ogólne ramy prawne jednolitego rynku uznaje się za solidne” w rozdziale poświęconym wyzwaniom dla łańcucha dostaw w związku z kryzysem Covid-19. ASMR potwierdza, że dostępność informacji i kanały komunikacji w sytuacjach kryzysowych pozostają kluczowymi wyzwaniami, które należy rozwiązać za pomocą Instrumentu na rzecz Stabilności i Bezpieczeństwa Jednolitego Rynku (SMEI). Otóż Komisja planuje, że będzie to instrument służący do rozwiązywania wszelkich kryzysów związanych ze zdrowiem publicznym, klęskami żywiołowymi, kryzysami migracyjnymi, konfliktami zbrojnymi, poważnymi awariami technologicznymi lub innymi kryzysami, które mogą znacząco utrudnić swobodny przepływ osób, towarów i usług na jednolitym rynku oraz zakłócić łańcuchy dostaw.

Głównym celem w ramach inicjatywy SMEI jest zwiększenie odporności jednolitego rynku poprzez odpowiednie i niezbędne przygotowanie na sytuacje i zarządzanie kryzysowe oraz zagwarantowanie jego sprawnego funkcjonowania w czasach kryzysu. Komisja Europejska w końcu rozpoczęła konsultacje publiczne w tej sprawie. Zainteresowane tym tematem firmy zachęcamy do kontaktu z Konfederacją Lewiatan.

Ocena Raportu przez BusinessEurope i Konfederację Lewiatan

Mankamentem jest to, iż pomimo raport jest zatytułowany „Roczne sprawozdanie na temat jednolitego rynku 2022”, to nie ma w nim zbyt wielu informacji oceniających rzeczywiste bariery, z wyjątkiem sprawozdania z realizacji planu działania na rzecz egzekwowania przepisów dot. jednolitego rynku w załączniku nr 2. ASMR jest kompilacją przemyśleń i działań Komisji dotyczących jej strategii przemysłowej i podejścia opartego na ekosystemach przemysłowych, w tym skutków pandemii, ale niewiele mówi o barierach regulacyjnych dla transgranicznej działalności gospodarczej. Powtarza on wiele informacji, które były już publicznie dostępne przez rok lub kilka lat, czasami poświęcając wiele miejsca oczywistym stwierdzeniom i ich wyjaśnieniom (np. „wyzwania związane z łańcuchem dostaw mogą mieć negatywny wpływ na ożywienie gospodarki UE”, „wyniki gospodarcze jednolitego rynku usług można poprawić poprzez zmniejszenie barier regulacyjnych i zapewnienie, że ograniczenia regulacyjne są odpowiednie i proporcjonalne”).

Ponadto, nie trudno jest zakwestionować stwierdzenie Komisji, iż „ogólne ramy prawne jednolitego rynku uznaje się za solidne”. Sama ilość naruszeń, interwencji i działań Komisji wspomnianych w Raporcie zdaje się temu przeczyć, nie mówiąc już o niektórych niedawno przyjętych, nowych unijnych inicjatywach legislacyjnych takich jak np. Pakiet Mobilności I, wprowadzający nieuzasadnione bariery na rynku świadczenia usług w sektorze transportu drogowego.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż Raport odnosi się do barier regulacyjnych na jednolitym rynku UE w bardzo ograniczonym zakresie i w zasadzie nie daje żadnych wskazówek, co do dalszego kierunku ich usuwania. Dlatego ma on niestety niewielkie znaczenie instrumentalne.

[1]Jest to lista zdefiniowanych przez Komisję Europejską 14 ekosystemów przemysłowych: lotniczy i kosmonautyczny oraz obronny; rolno-spożywczy; budownictwo; kulturalny i kreatywny; cyfrowy; elektroniczny; energochłonny, energetyczno-odnawialny, zdrowia; mobilność – transport – motoryzacja; bliskość, gospodarka społeczna i bezpieczeństwo cywilne; handel detaliczny; tekstylny; turystyka.

[2] BusinessEurope przedstawiło ocenę oddzielnego raportu SMET we wrześniu 2021 r., stwierdzając bardzo ograniczone postępy tej grupy zadaniowej.

Adam Dorywalski, ekspert ds. UE, Przedstawicielstwo Konfederacji Lewiatan w Brukseli

Artykuł dla kwietniowego newslettera Brussels Headlines