Kategoria: Aktualności-Bruksela

Ważny krok w kierunku zwiększenia zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami
25 maja 2023

Ważny krok w kierunku zwiększenia zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami

Powrót

Do 2025 roku w Polsce może zabraknąć nawet 1,5 mln pracowników. Dostępne zasoby na polskim rynku pracy coraz mniej zaspokajają aktualne zapotrzebowanie. W obliczu wyzwań spowodowanych niekorzystnymi zmianami demograficznymi oraz nieustannym procesem starzenia się społeczeństwa należy podjąć zdecydowane kroki, które pozwolą zaktywizować zawodowo niedoreprezentowane na rynku pracy grupy społeczne.  

Zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami od lat utrzymuje się na bardzo niskim poziomie. Jak podaje Najwyższa Izba Kontroli, nieco ponad 80% osób z niepełnosprawnościami w latach 2018-2020 nie miało pracy, ani jej nie szukało. Polska należy do krajów o bardzo niskiej aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. W ciągu ostatnich dwóch lat odnotowano wzrost wskaźnika zatrudnienia z 28% do 32%, natomiast wciąż on znacznie odbiega od średniej unijnej, która wynosi ok. 50%.

W obecnych warunkach na rynku pracy budowanie nowoczesnej, konkurencyjnej gospodarki wymaga sięgnięcia do jak najszerszej puli talentów. Otwarte, różnorodne i włączające środowisko pracy zwiększa innowacyjność i konkurencyjność firm. Różnorodność w zespole odgrywa coraz większe znaczenie także dla pracowników: z 51. Monitora Rynku Pracy Randstad wynika, że dla 63% zatrudnionych różnorodność jest istotna. Tymczasem nie jest możliwe stworzenie skutecznej strategii różnorodności bez uwzględnienia perspektywy zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami.

10 maja br. podczas Kongresu Inclu(vi)sion, organizowanego przez Fundację Aktywizacja, objętego patronatem Konfederacji Lewiatan, odbyła się uroczysta inauguracja partnerstwa, którego celem jest istotny wzrost zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy w Polsce. Wśród postulatów jest m.in. dążenie do zwiększenia wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Polsce do 40% w perspektywie 2030 r.

Podczas Kongresu został również przedstawiony raport z badania „Inclu(vi)sion: Co pracodawcy w Polsce myślą o zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami?”. 77% pracodawców, którzy zatrudniali kiedyś pracowniczki i pracowników z niepełnosprawnościami, wskazuje, że obecnie rozważa przyjęcie do pracy osób z tej grupy. Zdecydowana większość była zadowolona z współpracy, wskazując, że osoby z niepełnosprawnościami pracowały sumiennie i efektywnie (79%) oraz, że obecność osób z niepełnosprawnościami dobrze wpływała na funkcjonowanie zespołu (56%).

Otwartość pracodawcy na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami jest uwarunkowana doświadczeniem. Oprócz motywowania osób z niepełnosprawnością do aktywności zawodowej, zasadnym jest zwiększenie świadomości pracodawców oraz zapewnienie dodatkowego wsparcia we wdrożeniu zmian w organizacji pracy, jak również dostarczenie kompleksowej wiedzy dotyczącej zatrudniania i funkcjonowania w środowisku pracy osób z niepełnosprawnościami. Utworzona w ramach Partnerstwa współpraca otwiera nową perspektywę na sytuację zawodową osób z niepełnosprawnościami oraz angażuje przedstawicieli biznesu, instytucji publicznych i organizacji pozarządowych w działania na rzecz jej polepszenia.

Nadia Kurtieva, ekspertka Lewiatana

Komentarz dla majowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan

Priorytety dla współpracy transatlantyckiej z perspektywy biznesu
25 maja 2023

Priorytety dla współpracy transatlantyckiej z perspektywy biznesu

fot. EC - Audiovisual Service
Powrót

Właśnie rozpoczęło się czwarte posiedzenie ministerialne Rady UE–USA ds. Handlu i Technologii, której celem jest pogłębianie współpracy w kontekście globalnych wyzwań w sferze handlu i technologii. Jakie priorytety dla rozwoju stosunków transatlantyckich widzi europejski i amerykański biznes?

W dniach 30-31 maja odbędzie się kolejne posiedzenie ministerialne Rady UE–USA ds. Handlu i Technologii (TTC), która jest obecnie najważniejszą platformą rozwijania transatlantyckiej współpracy gospodarczej. Z perspektywy biznesu, TTC powinno stanowić narzędzie do identyfikacji wspólnych zagrożeń, wzmacniania współpracy w zakresie globalnych wyzwań, takich jak transformacja cyfrowa i ekologiczna, oraz tworzenia przewidywalnego środowiska regulacyjnego, które będzie wspierało rozwój przedsiębiorstw.

Podkreślając znaczenie i potencjał TTC, BusinessEurope, organizacja zrzeszająca europejskie federacje pracodawców, której członkiem jest Konfederacja Lewiatan, wraz z U.S. Chamber of Commerce wspólnie apelują o dalsze pogłębianie transatlantyckich stosunków handlowo-inwestycyjnych i lepszą koordynację działań, które pozwolą skutecznie odpowiedzieć na obecne wyzwania geopolityczne. W obliczu inwazji Rosji na Ukrainę, pandemii Covid-19 oraz problemów gospodarczych po obu stronach Atlantyku, europejskie i amerykańskie firmy oczekują działań, które zmniejszą obciążenie regulacyjne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a także polityki, która będzie wspierać dalsze inwestycje oraz rozwój innowacji.

Priorytety współpracy transatlantyckiej – perspektywa biznesu

Priorytetem powinien stać się dalszy rozwój bilateralnych stosunków handlowych i inwestycyjnych. Biorąc pod uwagę wyzwania, z którymi wciąż borykają się obie gospodarki — od kryzysu energetycznego, poprzez inflację, po stosowanie nierynkowych praktyk przez wiodące gospodarki – nadrzędnym celem TTC musi być poprawa otoczenia biznesowego, unikanie kolejnych nieporozumień handlowych oraz obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej po obu stronach Atlantyku.

Kluczowa jest również koordynacja działań w zakresie współpracy z krajami trzecimi. Organizacje pracodawców zdecydowanie popierają wysiłki w ramach TTC na rzecz zidentyfikowania i zmiany polityk amerykańskich i europejskich, które mogą nieumyślnie zmniejszyć konkurencyjność lokalnych przedsiębiorstw. Biznes jest zaniepokojony np. potencjalnymi konsekwencjami obowiązku udostępniania danych przez producentów i dystrybutorów produktów, który przewiduje obecnie procedowane rozporządzenie Data Act, zwłaszcza w kontekście własności intelektualnej i tajemnic handlowych. USA oraz UE powinny również wzmocnić i koordynować wysiłki w zakresie egzekwowania sankcji wobec Rosji i Iranu, a także prowadzić skoordynowane polityki, które będą odpowiadać na dyskryminujące praktyki handlowe innych państw.

Obecnie firmy ponoszą znaczne koszty związane z wielokrotnym wykazywaniem zgodności z normami regulacyjnymi obowiązującymi w UE i USA. TTC powinna poprawić efektywność procesów oceny zgodności, zmniejszyć obciążenia regulacyjne oraz wyeliminować opóźnienia i dublujące się wymogi w różnych sektorach. Lepsza koordynacja procedur oceny zgodności umożliwiłaby przedsiębiorstwom po obu stronach Atlantyku szybsze wprowadzanie innowacyjnych produktów na rynek przy jednoczesnym wykazywaniu ich bezpieczeństwa.

Usunięcie barier technicznych w handlu znacząco poprawiłoby transatlantycki klimat biznesowy. TTC powinna szybko identyfikować potencjalne obszary, w których można by ustanowić nowe umowy o wzajemnym uznawaniu – i szybko je wdrażać. Już istniejące umowy, dotyczące m.in. ubezpieczeń, produktów farmaceutycznych i lotniczych, pokazały, że usunięcie barier technicznych zwiększa naszą konkurencyjność. Rządy i przedsiębiorstwa muszą współpracować, aby rozszerzyć te porozumienia na inne sektory.

Nauka, rozwój technologii i innowacji są siłą napędową rozwoju gospodarczego oraz społecznego, a współpraca w tym zakresie jest niezbędna do zwiększenia konkurencyjności Ameryki i Europy.  Konieczne jest więc uzgodnienie podstawowego zestawu wspólnych zasad, które będą stanowić wytyczne dla formułowania odpowiednich przepisów dotyczących rozwoju i wykorzystania najnowszych technologii. Jako dwie główne potęgi regulacyjne, UE i Stany Zjednoczone muszą w jak największym stopniu zharmonizować ramy prawne, aby zapewnić środowisko sprzyjające innowacjom przy jednoczesnym ograniczeniu potencjalnych zagrożeń.

UE i USA powinny wspólnie przejąć również inicjatywę w sprawach klimatycznych. W nawiązaniu do bieżących działań w zakresie zielonych zamówień publicznych i dotacji na czyste technologie, obie strony powinny rozszerzyć współpracę w tej dziedzinie. Głównym celem powinno być uniknięcie wyścigu o dotacje, wypracowanie jasnych zasad promujących uczciwą konkurencję oraz rozwój współpracy biznesowej.

TTC powinno również zwiększyć zaangażowanie interesariuszy w swoje prace. Kluczowe znaczenie mają stałe konsultacje z zainteresowanymi stronami, na które decyzje podjęte przez TTC mają bezpośredni wpływ. Regularne konsultacje mogą pomóc zapewnić przedsiębiorstwom jasność przepisów prawnych oraz wesprzeć w skutecznym wdrażaniu nowych polityk.

Luana Żak, ekspertka ds. UE, Przedstawicielstwo Lewiatana w Brukseli

Komentarz dla majowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan

Jak zapobiec brakom leków w Unii Europejskiej?
25 maja 2023

Jak zapobiec brakom leków w Unii Europejskiej?

Powrót

Od dłuższego czasu Konfederacja Lewiatan wspólnie z Krajowymi Producentami Leków mówi o potrzebie wsparcia produkcji substancji czynnych w Unii Europejskiej.

krytyczne leki przepisy UE

Według aktualnych danych aż 80% substancji czynnych stosowanych w Europie i około 40% gotowych leków sprzedawanych w Europie pochodzi z Chin oraz Indii. Częściowa utrata zdolności do samodzielnej produkcji substancji czynnych jest potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego w Unii Europejskiej. Widać to szczególnie w kontekście pandemii COVID-19, która w niektórych państwach członkowskich UE doprowadziła do sytuacji, w której brakowało podstawowych leków. Dlatego niezbędnym jest interwencja na poziomie unijnym, żeby przywrócić zdolności produkcyjne w państwach członkowskich.

Na szczęście problem ten jest dostrzegalny przez rządy państw członkowskich UE. W dokumencie przygotowanym przez rząd belgijski i wspartym przez 18 państw członkowskich, w tym Polskę, zaproponowany został pomysł stworzenia instrumentu legislacyjnego dotyczącego leków krytycznych. Miałby on działać na podobnej zasadzie co Chips Act i Critical Raw Materials Act, których celem jest zwiększenie udziału w rynku europejskim półprzewodników i kluczowych surowców.

Propozycję aktu dot. leków krytycznych należy postrzegać jako zestaw narzędzi składający się z różnych instrumentów i rozumieć ją jako uzupełnienie europejskiego przeglądu prawodawstwa farmaceutycznego. Jednym z narzędzi miałoby być stworzenie mechanizmu wsparcia finansowego dla produkcji substancji czynnych. Należy pamiętać, że koszt wdrożenia produkcji pojedynczej substancji czynnej szacowany jest na 50-180 mln euro, a czas wdrożenia to od 3 do 6 lat. Trudno wyobrazić sobie realizację tego rodzaju inwestycji bez odpowiednich instrumentów wsparcia na poziomie unijnym.

Konfederacja Lewiatan będzie dalej zabiegać o poparcie dla tego zagadnienia. Liczymy, że tak szerokie poparcie państw członkowskich skłoni Komisję Europejską do przygotowania projektu aktu legislacyjnego.

Kacper Olejniczak, ekspert Lewiatana

Komentarz dla majowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan

O wyzwaniach polskiego rynku energii z przedstawicielami Komisji Europejskiej
26 kwietnia 2023

O wyzwaniach polskiego rynku energii z przedstawicielami Komisji Europejskiej

fot. European Union
Powrót

Związek Pracodawców Prywatnych Energetyki Konfederacji Lewiatan spotkał się z przedstawicielami Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej (DG COMP), aby porozmawiać o wyzwaniach polskiego rynku energii i planowanych zmianach w sektorze elektroenergetycznym w Polsce.

#LewiatanEurope DG KOMP spotkanie ZPPE

20 kwietnia Przedstawicielstwo Konfederacji Lewiatan w Brukseli zorganizowało spotkanie Związku Pracodawców Prywatnych Energetyki KL z przedstawicielami Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej. Podczas spotkania rozmawiano o obecnych wyzwaniach rynku energii w Polsce i planowanych przez rząd zmianach w sektorze energetyki.

Jednym z głównych tematów rozmów był plan utworzenia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), którego celem jest wydzielenie do niej aktywów węglowych ze spółek energetycznych. Związek Pracodawców Prywatnych Energetyki Konfederacji Lewiatan przedstawił swoje wątpliwości wobec aktualnych ram tworzenia NABE i potencjalne negatywne skutki jej utworzenia dla polskiego rynku energii, w szczególności dla indywidualnych klientów.

Pracodawcy z branży energetycznej wskazują, że planowane zmiany powinny zapewniać transparentność, konkurencyjność i efektywną kontrolę. Wątpliwości rodzą potencjalne negatywne skutki utworzenia NABE dla rynku w warunkach likwidacji obowiązku sprzedaży wytworzonej energii przez giełdę –  zmiany te mogą doprowadzić m.in. do braku płynności na rynku kontraktów terminowych i konieczności realizowania transakcji na rynku spotowym, braku transparentności, ograniczenia dalszego rozwoju OZE, a także nieuczciwej pomocy publicznej.

W spotkaniu wzięli udział Wojciech Graczyk, Prezes Związku Pracodawców Prywatnych Energetyki Konfederacji Lewiatan oraz Luana Żak, ekspertka w Przedstawicielstwie Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Lewiatan w Pradze na spotkaniu trzech federacji
25 kwietnia 2023

Lewiatan w Pradze na spotkaniu trzech federacji

Powrót

Konfederacja Lewiatan po raz kolejny uczestniczyła w trójstronnym spotkaniu z federacjami pracodawców z Niemiec oraz Czech (BDI i SPCR). Tematem rozmów była m.in. obecna sytuacja gospodarcza w Europie, kryzys energetyczny oraz wyzwania dla stosunków transatlantyckich w kontekście uchwalonej przez USA ustawy o redukcji inflacji (IRA).

BDI BusinessEurope Praga SPCR spotkanie

Istotnym punktem spotkania była również dyskusja na temat wojny w Ukrainie oraz współpracy na rzecz odbudowy tego kraju.

20 kwietnia w Pradze odbyło się kolejne już trójstronne spotkanie organizacji pracodawców, w którym udział wzięły Konfederacja Lewiatan oraz federacje z Czech (SPCR) i Niemiec (BDI). Celem tych cyklicznych rozmów jest wymiana informacji oraz zacieśnianie współpracy w kluczowych dla organizacji obszarach.

Podczas spotkania omówiono obecną sytuację gospodarczą w Europie i wskazano na wyzwania, z którymi borykają się europejscy przedsiębiorcy – m.in. wysoka inflacja, rosnące ceny energii i deficyt pracowników. Tematem rozmów był również kryzys energetyczny – biorąc pod uwagę wysokie ceny energii, zielona transformacja staje się coraz trudniejsza dla europejskiego biznesu i dlatego też konieczne jest większe wsparcie dla zielonych technologii, w tym dla MŚP.

W związku z uchwaleniem przez USA ustawy o redukcji inflacji (IRA) Unia Europejska przyjęła Plan przemysłowy Zielonego Ładu, co zostało przyjęte przez europejskie przedsiębiorstwa z zadowoleniem. Niezwykle istotne jest jednak zapewnienie większego wsparcia dla nowych inwestycji i tworzenie przyjaznego klimatu inwestycyjnego w Europie. Unia Europejska musi jednocześnie dalej zacieśniać stosunki z USA i zabiegać o podpisanie umowy o wolnym handlu z tym krajem.

Istotnym tematem spotkania była wojna w Ukrainie oraz współpraca krajów unijnych na rzecz odbudowy tego kraju. Dyrektor Generalny KL poinformował o oficjalnej wizycie Prezydenta Zełenskiego w Polsce i podpisanym polsko-ukraińskim memorandum o współpracy przy odbudowie Ukrainy. Odbudowa musi przebiegać w sposób, który pozwoli na zbudowanie nowoczesnej gospodarki i solidnych podstaw instytucjonalnych. Europejski biznes jest gotowy, aby wspólnie uczestniczyć w procesie rekonstrukcji, jednak konieczna jest większa koordynacja działań państw unijnych w tym zakresie oraz stworzenie unijnych gwarancji finansowych, które zachęcą do inwestycji w Ukrainie.

Z ramienia Konfederacji Lewiatan w spotkaniu udział wzięli Grzegorz Baczewski, Dyrektor Generalny KL oraz Kinga Grafa, Dyrektorka ds. UE.

Zmiany na rynku konsumenckim, czyli projekt dyrektywy Right to repair
21 kwietnia 2023

Zmiany na rynku konsumenckim, czyli projekt dyrektywy Right to repair

fot. European Union
Powrót

W marcu Komisja Europejska opublikowała tekst projektu dyrektywy w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywy (UE) 2019/771 i (UE) 2020/1828, zwanej również dyrektywą Right to repair.

BrusselsHeadlines dyrektywa prawo do naprawy przepisy right to repair UE

Projekt dyrektywy wraz z wciąż negocjowanymi projektami aktów prawnych, tj. rozporządzeniem ustanawiającym ramy ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów i uchylającym dyrektywę 2009/125/WE (ESPR) oraz projektem dyrektywy w sprawie wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej stanowi część koncepcji regulatora mającej na celu zaangażowanie oraz umocnienie konsumentów w procesie zielonej transformacji.

Kolejną przyczyną powstania projektu jest coraz częściej widoczny trend, iż konsumenci rezygnują z naprawy wad produktów i skłaniają się ku pozbywaniu się go i wymianie na nowy – pomimo że ich naprawa oraz dalsze użytkowanie byłoby jak najbardziej możliwe. Zbyt pośpieszne pozbywanie się towarów konsumenckich nadających się do naprawy skutkuje wzrostem ilości odpadów, zwiększenia popytu na cenne zasoby do produkcji nowych towarów oraz, co równie ważne, do emisji gazów cieplarnianych.

Ponadto, prawodawcy przyświeca również idea zunifikowania rynku. Już teraz wiele państw członkowskich wprowadziło samodzielne rozwiązania prawne odnoszące się do napraw, co wtórnie może być powodem fragmentacji rynku wewnętrznego UE.

Projekt dotyczy wszystkich towarów konsumpcyjnych (materialnych rzeczy ruchomych) oraz zakłada szereg rozwiązań mających bezpośrednio wpłynąć na stosunek konsumentów do napraw, m.in. w ramach gwarancji prawnej sprzedawcy będą zobowiązani do zaoferowania naprawy, z wyjątkiem sytuacji, kiedy koszt naprawy będzie przewyższał koszt wymiany towaru lub naprawa nie będzie możliwa. Ponadto, UE opracuje standardy jakości napraw oraz utworzy internetową platformę umożliwiającą znalezienie konsumentom ofert naprawy, a osoby zajmujące się naprawą towaru będą zobowiązane do stworzenia formularza informacji o naprawie, aby warunki i ceny napraw były bardziej przejrzyste.

W swoim stanowisku Konfederacja Lewiatan podniosła argument, aby prace prowadzone równolegle na forum UE nad wcześniej wspomnianymi projektami były koordynowane na każdym etapie kluczowym dla ww. projektów. Brak zachowania równoległości i harmonizacji może doprowadzić do rozbieżności interpretacyjnych, w tym w warstwie pojęciowej, co jest kluczowe dla zachowania roli dyrektywy.

KL uważa również, iż aby realizacja założonych dyrektywą nadrzędnych celów była skuteczna (m.in. „promowanie zrównoważonej konsumpcji”), niezbędna jest odpowiednia świadomość i edukacja konsumencka. Same firmy i przedsiębiorcy (producenci, sprzedawcy), poprzez zmuszenie ich do zastosowania określonego narzędzia wykonania środka ochrony prawnej, nie spowodują zmiany postaw klientów. Przedsiębiorca nie może ponosić całkowitego kosztu wdrożenia wymaganych rozwiązań prawnych – pomocą w tym celu powinien służyć organ publiczny poprzez wspieranie zarówno strony konsumenckiej, jak i przedsiębiorców we właściwej interpretacji przepisów.

Eliza Turkiewicz, ekspertka Konfederacji Lewiatan

Artykuł dla kwietniowego wydania Brussels Headlines – europejskiego biuletynu Lewiatana

Praca zdalna i jej wpływ na rynek pracy – wnioski z raportu w ramach „Better Skilled”
21 kwietnia 2023

Praca zdalna i jej wpływ na rynek pracy – wnioski z raportu w ramach „Better Skilled”

fot. European Union
Powrót

W ramach realizowanego przez Konfederację Lewiatan projektu "Better Skilled", dofinansowanego przez Unię Europejską, prowadzone są prace analityczne w zakresie przechodzenia firm na pracę zdalną oraz jej skutków dla pracodawców i pracowników.

badanie Better Skilled Brussels Headlines pandemia praca zdalna raport

W ramach diagnozy przeprowadzono m.in. badania potrzeb przedsiębiorców. Analizy dotyczyły głównie zmian zachodzących w firmach w związku z przechodzeniem na pracę zdalną oraz wiążących się z nimi potrzeb kompetencyjnych.

Prowadzone prace zbiegły się w czasie z opublikowaną w dniu 6 lutego 2023 roku w Dzienniku Ustaw ustawą z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 240). Określa ona nie tylko to, czym jest praca zdalna, ale przede wszystkim zasady i obowiązki pracodawcy, jak i pracownika dotyczące pracy zdalnej. Nowe przepisy zaczęły obowiązywać 7 kwietnia 2023 roku. Pracodawcy zobligowani zostali do przygotowania i dostosowania organizacji do wchodzących w życie zmian prawa pracy. Przyjęcie ustawy wpisało pracę zdalną na stałe w polski Kodeks pracy, jednocześnie uchylając przepisy dotyczące telepracy. Praca zdalna będzie świadczona na podstawie uzgodnienia stron umowy, na polecenie pracodawcy bądź okazjonalnie na wniosek pracownika.

Pandemia COVID-19 stała się punktem zwrotnym, który wpłynął na stosowany przez część przedsiębiorców model pracy poprzez wprowadzenie pracy zdalnej (wcześniej pod pojęciem telepracy) lub spotęgował jej zastosowanie. Analizy przeprowadzone w ramach tworzonej ekspertyzy pokazują, że obecnie wchodzi ona do coraz bardziej powszechnego standardu pracy, który utrzymał się również po pandemii. Niektóre firmy, które wprowadziły pracę zdalną z powodu warunków jakie przyniósł COVID-19, pozostały przy takiej organizacji pracy, jeśli nie w całości, to w jakiejś części – łącząc pracę zdalną z pracą stacjonarną.

Główne wnioski, które płyną z prowadzonych analiz można zawrzeć w 10 punktach:

  1. Pandemia w wielu organizacjach na całym świecie przyspieszyła rozwój pracy zdalnej. W Polsce odsetek osób pracujących zazwyczaj z domu w 2020 r. prawie dwukrotnie wzrósł wobec 2019 roku. Wiele z firm pozostało przy jakimś wymiarze pracy zdalnej. Zarówno w czasie pandemii, jak i po jej ustąpieniu, największy odsetek pracowników wykonujących pracę zdalną występuje wśród osób pracujących w sektorach: informacja i komunikacja oraz finanse i ubezpieczenia. Skala zjawiska pracy zdalnej rośnie wraz z wielkością firm.
  2. Możliwości pracy zdalnej są zwrotnie sprzężone z rozwojem cyfryzacji. Badani są przekonani o tym, że aktualnie potrzebna jest optymalizacja procesów w firmach, organizacjach, by móc zwiększać potencjał przedsiębiorstwa. Wiąże się to z jednej strony ze wzrostem zapotrzebowania na ludzi ze specjalistyczną wiedzą, specyficznymi kompetencjami, zatrudnianych do pracy koncepcyjnej, kreatywnej. Z drugiej strony, jeśli zwiększy się wykorzystanie procesów automatyzacji, robotyzacji, sztucznej inteligencji, algorytmów do wykonywania prac powtarzalnych, prostych, to pracownicy będą musieli umieć się tymi rozwiązaniami posługiwać. Wzrośnie zatem potrzeba zdobywania odpowiedniej wiedzy oraz umiejętności, aby móc obsłużyć nowe technologiczne rozwiązania i monitorować ich działanie, czy też nadzorować wykonywaną przez roboty pracę.
  3. Praca zdalna stwarza ogromne możliwości rozwoju przedsiębiorstwa poprzez pozyskiwanie pracowników z wiedzą ekspercką (bez względu na miejsce zamieszkania), trudno dostępnych, ale także daje możliwości rozszerzania działalności na inne rynki.
  4. Zalety pracy zdalnej to przede wszystkim szeroko rozumiane oszczędności. Poza zaoszczędzanym czasem oraz wydatkami pracowników na dojazdy, warto zwrócić uwagę na oszczędności dla pracodawców, które pojawiają się dzięki możliwości rezygnacji z części powierzchni biurowej (ograniczenie kosztów najmu i utrzymania).
  5. Wprowadzanie pracy zdalnej w organizacjach wiąże się z koniecznością zmiany podejścia kadry kierowniczej do sposobów kontrolowania, nadzorowania oraz weryfikowania pracy wykonywanej na odległość. Pojawia się potrzeba zwrócenia się w kierunku oceny jakości pracy przez pryzmat osiągania założonych celów.
  6. Największe obawy związane z wprowadzaniem pracy zdalnej związane są z procesem kontroli pracy, z poziomem wydajności, efektywności pracy, z kwestiami o charakterze społecznym i psychologicznym (aspekt relacji, integracji z zespołem oraz ewentualne zaburzenie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym) oraz ze względami technicznymi, w tym możliwościami technologicznymi zapewniającymi bezpieczeństwo danych.
  7. Analizując różne aspekty prowadzenia pracy zdalnej, uwzględniając różne perspektywy i wiążące się z nią negatywne oraz pozytywne następstwa, można dojść do wniosku, że najlepszym obecnie rozwiązaniem (dzięki któremu można czerpać z korzyści tego trybu pracy, przy jednoczesnym ograniczaniu wpływu jego wad) jest praca hybrydowa. Połączenie pracy zdalnej z obecnością w biurze według potrzeb i ustalonych zasad, stanowi najlepsze rozwiązanie, które może zadowolić zarówno przeciwników, jak i zwolenników pracy zdalnej, pracodawców oraz pracowników.
  8. Na pierwszy plan wysuwa się potrzeba ustalania zasad i organizowania pracy hybrydowej, która może być zróżnicowana w przypadku poszczególnych przedsiębiorstw, tak na poziomie stanowisk pracy, jak i indywidualnego pracownika.
  9. Pracodawcy poszukują przykładów, wzorów regulaminów pracy zdalnej. Respondenci artykułowali także potrzebę pewnych wskazówek, być może zbioru dobrych praktyk udostępnianych pracodawcom odnośnie do tego, w jaki sposób zorganizować kontrolę nad pracownikami zdalnymi i jakich konkretnych narzędzi można do tego użyć.
  10. Oczekiwane wsparcie, jakie zapewnić mogą instytucje otoczenia biznesu, to przygotowanie i udostępnienie poradników, instrukcji, wzorów procedur, dotyczących wdrażania pracy zdalnej, odpowiednie dla poszczególnych wielkości przedsiębiorstw. Tego typu wskazówki, materiały pomocnicze dla kadry zarządzającej, kierowników działów – w postaci poradników, szkoleń, webinariów, doradztwa – byłyby mile widziane wśród pracodawców.

Ogólnie przeważającą opinią, w toku prowadzonych badań, jest ta, że najlepsze rozwiązanie stanowi wprowadzanie pracy w modelu hybrydowym – pozwalającym łączyć tryb pracy zdalnej z obecnością w biurze, według potrzeb i ustalonych zasad. Dzięki takiemu podejściu można czerpać korzyści z pozytywnych aspektów pracy zdalnej, przy jednoczesnym ograniczaniu negatywnych następstw, jakie się z nią wiążą.

Konfederacja Lewiatan – projekt „Better Skilled”

W ramach projektu „Better Skilled” Konfederacja Lewiatan prowadzi również działania związane ze wsparciem członków KL w zakresie podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników. Więcej o projekcie można przeczytać tutaj: https://lewiatan.org/tag/europejski-rok-umiejetnosci/

UWAGA:

Firmy i organizacje członkowskie KL zainteresowane przystąpieniem do Rady ds. Kompetencji i Kwalifikacji Konfederacji Lewiatan mogą przystąpić do Rady wyrażając chęć uczestniczenia w jej pracach via e-mail.

Główne obszary merytoryczne działalności Rady to: legislacja (polityki publiczne, dokumenty strategiczne), rynek pracy (prognozy zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje), system edukacji formalnej (oświata i szkolnictwo wyższe), system nabywania kompetencji i kwalifikacji przez pracowników (głównie poprzez kursy i szkolenia) oraz systemy kwalifikacji w Polsce i w UE.

Osoba kontaktowa: Sławomir Szymczak – koordynator projektu – sszymczak@lewiatan.org

Sławomir Szymczak, ekspert/koordynator projektu, Konfederacja Lewiatan

Artykuł dla kwietniowego wydania Brussels Headlines – europejskiego biuletynu Lewiatana

 

Finansowane przez Unię Europejską. Poglądy i wyrażone opinie są jednak wyłącznie poglądami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają przepisy Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. W związku w powyższym ani Unia Europejska, ani organ przyznający pomoc nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Autonomia strategiczna w kontekście polityki handlowej. Głos BusinessEurope
21 kwietnia 2023

Autonomia strategiczna w kontekście polityki handlowej. Głos BusinessEurope

Powrót

Polityka handlowa od dziesięcioleci odgrywa kluczową rolę we wspieraniu konkurencyjności UE oraz wpływa na decyzje inwestycyjne w Europie. Dlatego powinniśmy zintensyfikować nasze zaangażowanie na rzecz polityki handlowej, która musi uzupełniać inne polityki unijne, m. in. w zakresie klimatu, spraw cyfrowych, innowacji i przemysłu.

autonomia BrusselsHeadlines BusinessEurope UE

Nasze kluczowe cele to: zwiększenie odporności poprzez dywersyfikację importu; tworzenie możliwości rynkowych dla firm europejskich; poprawa bezpieczeństwa i łagodzenie ryzyka geopolitycznego; promowanie bardziej zrównoważonych norm i zapewnianie równych warunków działania.

Nie może być strategicznej autonomii bez otwartości. Unia powinna współpracować ze swoimi partnerami handlowymi i wspólnie odnowić zobowiązanie do ustanowienia porządku handlowego opartego na zasadach. UE powinna nadal realizować pozytywny program handlowy, którego celem jest zwiększenie dostępu do rynku w krajach trzecich. Umowy handlowe z Nową Zelandią, Chile, Meksykiem i Mercosurem powinny jak najszybciej wejść w życie, a trwające negocjacje z Australią, Indiami i krajami ASEAN muszą zostać przyspieszone.

Większy nacisk należy położyć na zapewnienie skutecznej realizacji już obowiązujących umów, w tym na lepsze ich wykorzystanie przez przedsiębiorców. Istniejące umowy handlowe powinny pozostać skuteczne i wytrzymać próbę czasu, dlatego muszą być dostosowane do wyzwań związanych z dekarbonizacją i cyfryzacją gospodarki oraz przeciwdziałać nakładaniu barier handlowych w przyszłości. UE powinna pilnie podjąć działania na rzecz obniżenia kosztów prowadzenia biznesu z USA i zapewnienia zrównoważonych stosunków z Chinami, uwzględniających rosnące ryzyko przy jednoczesnym utrzymaniu zaangażowania.

Przed wprowadzeniem dodatkowych ograniczeń eksportowych na niektóre towary i kluczowe technologie, Unia powinna ocenić ich wpływ na konkurencyjność. Ograniczenia eksportowe powinny być przyjmowane indywidualnie dla każdego przypadku. Należy zapewnić koordynację między państwami członkowskimi i kluczowymi sojusznikami międzynarodowymi, a także konsultacje z sektorem prywatnym, aby uniknąć fragmentacji i zapewnić firmom pewność prawa. UE musi określić sposoby zwiększenia europejskiej i międzynarodowej koordynacji oraz wymiany informacji na temat kontroli wywozu, aby uniknąć nie tylko fragmentacji rynku, ale także przekierowania handlu i potencjalnej przewagi konkurencyjnej dla tych krajów, które przyjęły mniej rygorystyczne środki. Ramy prawne dotyczące monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych mogą być dobrym punktem odniesienia w tym zakresie.

W związku z obecnym kontekstem geopolitycznym, UE powinna przystępować do nieformalnych sojuszy z krajami, które podzielają nasze cele w kwestiach, w których nie jest możliwe wypracowanie globalnych zasad. Nieformalne sojusze powinny być otwarte dla krajów rozwijających się, gdzie nacisk na wyższe standardy szedłby w parze ze wsparciem budowania potencjału i programami finansowymi, które mogłyby ułatwić krajom osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju.

UE powinna przeprowadzić ocenę mechanizmów monitorowania inwestycji na poziomie unijnym i krajowym przed rozważeniem przyjęcia bardziej rygorystycznych warunków monitorowania napływających bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Należy dać czas na dokładne zastosowanie i przetestowanie już istniejących instrumentów, zanim zostaną zaproponowane nowe mechanizmy kontroli. Co więcej, BusinessEurope z zasady nie popiera wprowadzania ograniczeń dla inwestycji wychodzących. Tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy faktycznie udowodni się poważne obawy dotyczące bezpieczeństwa, może to być środek ostateczny. Apelujemy o konsultacje z sektorem prywatnym, aby przyjęte środki sprzyjały konkurencyjności.

Unia powinna nadal promować cele zrównoważonego rozwoju, łącząc liberalizację rynku ze spełnieniem określonych kryteriów. Powinniśmy nadal wspierać wielostronny system oparty na zasadach, korzystając w indywidualnych i stosownych przypadkach z elastyczności przewidzianej w ramach zasad WTO.

UE powinna wspierać europejską gospodarkę opartą na innowacjach poprzez a) promowanie skutecznej ochrony własności intelektualnej zarówno w stosunkach dwustronnych, jak i wielostronnych oraz b) przyjmowanie ambitnych polityk w zakresie handlu cyfrowego, które promują legalny i bezpieczny przepływ danych przez granice, a także przeciwdziałają protekcjonizmowi cyfrowemu.

Kinga Grafa, dyrektorka Przedstawicielstwa Lewiatana w Brukseli

Artykuł dla kwietniowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Lewiatana

Electricity Market Design – co przyniesie nowa reforma?
21 kwietnia 2023

Electricity Market Design – co przyniesie nowa reforma?

fot. European Union
Powrót

W 2022 r. wewnętrzny rynek energii elektrycznej Unii Europejskiej zmierzył się z problemami wzrostu cen energii elektrycznej oraz poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa energetycznego. W obliczu nowych zagrożeń, Komisja Europejska rozpoczęła prace nad strukturalną reformą sektora elektroenergetycznego zwaną Electricity Market Design (EMD).

BrusselsHeadlines Electricity Market Design EMD energia

Ma ona na celu wzmocnienie suwerenności energetycznej – zwłaszcza w kontekście zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej oraz wdrożenia mechanizmów ułatwiających drogę do osiągnięcia neutralności klimatycznej.

Konsultacje propozycji nowego kształtu rynku elektrycznego w UE

Od 23 stycznia do 13 lutego br. trwały konsultacje publiczne w sprawie Electricity Market Design. Konsultacje te miały na celu znalezienie odpowiednich narzędzi do zwiększenia ochrony konsumentów przed nadmierną zmiennością cen, wsparcia ich dostępu do bezpiecznej energii elektrycznej z niemisyjnych źródeł oraz zwiększenia odporności rynku elektroenergetycznego. Ponadto, założeniem reformy było także podjęcie pilnych działań w celu zmniejszenia wpływu cen gazu ziemnego na rachunki za energię elektryczną przy jednoczesnym wsparciu transformacji energetycznej oraz „szybkie zapewnienie wartości dodanej obywatelom i przedsiębiorstwom UE podczas trwającego kryzysu i sezonu grzewczego 2023/2024”.

EMD ma obejmować wprowadzenie zmian do rozporządzenia w sprawie energii elektrycznej (UE) 2019/943, dyrektywy w sprawie energii elektrycznej (UE) 2019/944 oraz rozporządzenia (UE) nr 1227/2011 (REMIT). Proces konsultacji publicznych bazował na odpowiedzi na precyzyjnie skonstruowane przez Komisję pytania zawarte w formularzu konsultacyjnym.

Jakie stanowisko przedstawiła Konfederacja Lewiatan?

Formularz konsultacyjny zawierał bardzo wiele zróżnicowanych pytań, które dotyczyły m.in. tematyki związanej z kontraktami na zakup energii od wytwórcy zwanych PPA (power purchase agreement) czy cenowymi kontraktami zabezpieczającymi CfD (contracts for difference), możliwościami przyspieszenia rozwoju źródeł odnawialnych i zabezpieczenia interesów odbiorców końcowych energii elektrycznej.

Konfederacja Lewiatan podkreśliła, że interwencje rynkowe podważają zaufanie do kontraktów długoterminowych, w tym m.in. do kontraktów PPA, dlatego Komisja powinna jak najszybciej podjąć działania w celu usunięcia interwencji rynkowych (w tym przede wszystkim ograniczeniem przychodów wytwórcom energii z OZE, tzw. revenue cap) i przywrócenia dynamiki wolnego rynku. Ryzyko dalszych interwencji rynkowych utrudnia uczestnikom rynku energii elektrycznej podejmowanie długoterminowych zobowiązań.

Należy także wzmocnić ramy regulacyjne dotyczące dostaw energii elektrycznej dla małych i domowych odbiorców, aby zapewnić oferowanie przez sprzedawców długoterminowych kontraktów o stałej cenie. System nadzoru ostrożnościowego nad sprzedażą detaliczną zapewniłby sprzedawcom energii zasoby finansowe umożliwiające gwarantowanie oferty długoterminowych umów ze stałymi cenami dla odbiorców oraz odpowiednie zabezpieczenie tego ryzyka poprzez długoterminowe zakupy po stałych cenach od wytwórców, w tym poprzez umowy PPA.

Drugi etap prac nad Electricity Market Design

Po zakończeniu pierwszych konsultacji, 14 marca br. Komisja Europejska przedstawiła szczegółowe propozycje pakietu regulacyjnego EMD. W związku z rozpoczęciem kolejnej tury konsultacji publicznych, tym razem w formie zaproszenia do zgłaszania uwag do projektowanych przepisów.

W odpowiedzi Konfederacja Lewiatan przedstawiła drugie stanowisko, w którym powtórzyliśmy, że  mechanizmy interwencyjne zaburzają funkcjonowanie konkurencyjnego rynku energii elektrycznej, a także podważają zaufanie inwestorów do państw członkowskich, które takie rozwiązania wprowadziły. Optymalizacja struktury sektora elektroenergetycznego nie może więc odbyć się bez zaprzestania stosowania tych mechanizmów.

Pozytywnie została oceniona koncepcja w zakresie rozwoju kontraktów PPA, a także dwukierunkowych kontraktów różnicowych – przede wszystkim w związku z ograniczeniem ich zastosowania jedynie do nowych inwestycji wymagających pomocy publicznej, ale także z możliwością fakultatywnego – a nie obligatoryjnego – korzystania z tego rozwiązania.

Ponadto, Konfederacja Lewiatan wyraziła postulat zamieszczenia obowiązku publikowania przez operatorów sieci informacji dotyczących dostępnych mocy przyłączeniowych w ujęciu kwartalnym, ponieważ brak takiego obowiązku prowadzi do obniżenia poziomu konkurencji na rynku energii i ograniczenia wachlarza ofert dla konsumentów.

Udział w tego rodzaju konsultacjach i bezpośrednie przekazywanie głosu przedstawicieli polskiego biznesu jest niezwykle istotne, zwłaszcza z uwagi na to, że głos ten często jest różny od prowadzonej obecnie krajowej polityki energetycznej. Nasz głos na etapie projektowania regulacji na szczeblu UE ma wpływ na kształt późniejszych regulacji krajowych. Konfederacja Lewiatan będzie podejmować dalsze działania mające na celu wsparcie organów unijnych w dalszych pracach nad pakietem Electricity Market Design, przede wszystkim prezentując perspektywę przedsiębiorców działających na polskim rynku energii elektrycznej, i skutki, jakie poszczególne propozycje legislacyjne mogą  na nim wywołać, szczególnie dla rozwoju źródeł odnawialnych i dekarbonizacji polskiej gospodarki.

Paulina Grądzik, ekspertka Lewiatana

Artykuł dla kwietniowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Lewiatana

Konkurencyjność inwestycyjna UE jest zagrożona? Barometr reform BusinessEurope
21 kwietnia 2023

Konkurencyjność inwestycyjna UE jest zagrożona? Barometr reform BusinessEurope

Powrót

BusinessEurope opublikowało wyniki swojej corocznej analizy dotyczącej globalnej konkurencyjności Europy. Niemal 90 procent przedsiębiorstw, które wzięły udział w badaniu uważa, że unijne środowisko inwestycyjne jest mniej atrakcyjne niż 3 lata temu. Jak europejski biznes ocenia konkurencyjność Europy w porównaniu do innych globalnych graczy?

badanie Brussels Headlines BusinessEurope konkurencyjność raport UE

Celem publikowanego co roku barometru reform BusinessEurope, organizacji zrzeszającej europejskie federacje pracodawców, jest analiza globalnej konkurencyjności Europy. Przygotowywana jest ona w oparciu o kluczowe dla biznesu wskaźniki, takie jak wysokość i ilość podatków, stan finansów publicznych, jakość środowiska biznesowego, nakłady na innowacyjność czy dostęp do finansowania. Jego celem jest stworzenie zaleceń dotyczących tego, jak UE może pomóc europejskim firmom w ich dalszym rozwoju. Wyniki tegorocznego barometru reform niestety nie napawają optymizmem.

Coraz mniej atrakcyjne środowisko inwestycyjne w UE

Tegoroczny barometr reform pokazuje, że prawie wszyscy członkowie BusinessEurope uważają, że środowisko inwestycyjne w UE jest oceniane mniej korzystnie niż 3 lata temu w stosunku do pozostałych wiodących gospodarek. Oceny te znajdują odzwierciedlenie w przytoczonych liczbach. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do UE spadł o 66% w 2021 r. w porównaniu z 2019 r. (okres przed pandemią COVID-19), podczas gdy w USA wzrósł on o 63% w tym samym okresie. Dodatkowo, liczba projektów inwestycyjnych typu greenfield w UE spadła o 15% w latach 2021-2022 w porównaniu do 18% wzrostu w USA w tym samym okresie.

Organizacje pracodawców wskazują w szczególności na dwa czynniki, które wpływają i będą wpływać na odpływ inwestycji z UE. Po pierwsze, rosnące obciążenie regulacyjne dla firm – prawie połowa organizacji uważa, że  obciążenie regulacyjne w UE jest znacznie wyższe niż w pozostałych regionach świata. Po drugie, unijne przedsiębiorstwa borykają się z długoterminowym wzrostem cen energii, który jest znacznie większy niż w krajach trzecich – obecnie ceny gazu na lato 2025 r. są ponad 4 razy wyższe w UE w porównaniu do okresu przed pandemią, podczas gdy w USA są one dwa razy wyższe. Federacje wskazują również na inne czynniki, które zmniejszają konkurencyjność Europy – m.in. utrudniony dostęp do surowców oraz zmiany demograficzne.

Jak poprawić atrakcyjność inwestycyjną Europy?

Europejski biznes pilnie potrzebuje działań, które poprawią atrakcyjność inwestycyjną UE, a także zwiększą swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Lepsze stanowienie prawa, redukcja wymogów regulacyjnych dla firm, a także ocena wpływu wprowadzonych polityk na międzynarodową konkurencyjność powinny stać się priorytetem dla unijnych decydentów. Oprócz wyzwań, takich jak wysokie ceny energii, rosnące podatki, deficyt siły roboczej czy nadmierna ilość regulacji, europejskie przedsiębiorstwa muszą także konkurować z firmami z innych regionów świata, które otrzymują  rządowe wsparcie, jak na przykład amerykańska ustawa o redukcji inflacji (IRA). Na te wszystkie problemy UE musi kompleksowo odpowiedzieć i wyjść z propozycją działań, które zapewnią  długoterminową konkurencyjność gospodarczą Europy.

Aby uniknąć odpływu inwestycji z Europy, unijni decydenci muszą skupić się na ograniczeniu nadmiernej ilości barier regulacyjnych. Kluczowe w tym kontekście jest stworzenie efektywnego mechanizmu oceny skutków wprowadzenia proponowanych przepisów i stosowania sprawdzianu konkurencyjności, który  będzie służył wspieraniu przedsiębiorstw, tworzeniu miejsc pracy i poprawie warunków pracy, a także zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu. Sprawdzian ten jest niezbędny zarówno na poziomie technicznym (ocena skutków proponowanych inicjatyw ustawodawczych), jak i politycznym (ocena wpływu nowych strategii oraz kierunków polityk na biznes). W tym kontekście należy również wziąć pod uwagę redukcję obecnych obowiązków sprawozdawczych i ich dublowanie w legislacjach unijnych, co stanowi obecnie duże obciążenie administracyjne i finansowe dla firm. Przyspieszenie oraz uproszczenie procedur wydawania zezwoleń oraz finansowania, które są aktualnie wąskim gardłem realizacji projektów oraz inwestycji, jest również niezbędne, aby przeprowadzić udaną transformację ekologiczną i cyfrową. Nie dotyczy to tylko sektora clean tech, ale też wielu innych kluczowych gałęzi gospodarki, które potrzebują dodatkowych inwestycji i finansowania.

Istotne jest również zawarcie nowych porozumień handlowych, które zapewnią nowe możliwości eksportowe dla europejskich firm, a także dostęp do  surowców. Wiele kluczowych sektorów gospodarki nie może funkcjonować i rozwijać się bez zapewnienia bezpiecznych i stabilnych dostaw surowców oraz komponentów. Dlatego też kluczowe znaczenie będzie miało efektywne wykorzystanie zasobów, wzmocnienie mechanizmów wydobycia surowców w UE oraz zapewnienie zdywersyfikowanych źródeł dostaw spoza Europy.

Ostatnie lata przyniosły dużo wyzwań, którym europejskie przedsiębiorstwa musiały stawić czoła – pandemia COVID-19, zerwane łańcuchy dostaw, a także rynkowe skutki inwazji Rosji na Ukrainę. KE podjęła pewne kroki w celu wsparcia MŚP, jednak ważne jest, że trzeba skupić się na zapewnieniu długoterminowej konkurencyjności UE i przeprowadzić reformy, które sprawią, że Europa znów będzie miejscem atrakcyjnym dla inwestorów. 

Raport pobierzesz poniżej

Luana Żak, ekspertka ds. UE, Przedstawicielstwo Lewiatana w Brukseli

Artykuł dla kwietniowego wydania Brussels Headlines, newslettera europejskiego Lewiatana

Pobierz raport