W dniu 15.12.2021 r. Komisja Europejska opublikowała drugą część ambitnego pakietu reform legislacyjnych znanego pod nazwą „Gotowi na 55” (ang. „Fit for 55”), który ma umożliwić osiągnięcie celu jakim jest redukcja emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. do 2030 r., angażując wszystkie sektory gospodarki. Pakiet ten jest zestawem narzędzi prawodawczych, które mają służyć realizacji celów zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie i Europejskim prawie o klimacie. Pierwsza cześć pakietu została opublikowana w lipcu br., o czym informowaliśmy w komunikacie z dnia 14.07.2021 r. (http://konfederacjalewiatan.pl/aktualnosci/2021/26/pakiet_fit_for_55__zapowiedz_realizacji_europejskiego_zielonego_ladu)

W grudniowej części Pakietu znalazły się projekty aktów uzupełniających, dzięki którym kolejne sektory gospodarki będą mogły dostosować się i realizować cele zawarte w Europejskim Zielonym Ładzie. Opublikowane dokumenty dotyczą m.in.:

• Biogazu, biometanu i wodoru:
  • Rewizja rozporządzenia ws. dostępu do sieci przesyłowych
  • Rewizja dyrektywy gazowej

W ww. dokumentach znalazły się zapisy regulujące, ułatwiające i wspierające rozwój rynku „zielonych” gazów, dostęp do istniejącej sieci gazowej, użytkownikom zmianę sprzedawcy gazu na bardziej konkurencyjnego, czy stworzenie dedykowanego systemu certyfikatów.

• Ograniczenia emisji metanu w energetyce
  • Projekt rozporządzenia zakłada obowiązek monitorowania i publikowania informacji o emisji metanu, a także likwidacji skutków wykrytego wycieku, w tym w zamykanych kopalniach.
• Charakterystyki energetycznej budynków
  • Rewizja dyrektywy zakłada zeroemisyjność nowo powstałych (poczynając od roku 2027) budynków administracji publicznej, a od 2030 r. także pozostałych; do 2027 roku dostosowanie 15% istniejących budynków niezamieszkałych (a do 2030 roku 15% budynków mieszkalnych) do klasy energetycznej minimum F; do roku 2033 budynki mieszkalne mają zostać dostosowane do klasy energetycznej „E”.

Oznacza to, że do 2033 roku każdy budynek (niezależnie od funkcji mieszkalny / niezamieszkały i przynależności publiczny / prywatny) będzie musiał zostać wyremontowany.

• Zrównoważonego obiegu węgla
  • Komunikat zawiera propozycję: stworzenia wewnętrznego rynku wychwytu i magazynowania dwutlenku węgla; dopuszczenie większych emisji do magazynowania w glebie;  wprowadzenia zasady „zanieczyszczający płaci”; systemu do rozliczania i certyfikacji CO₂ (by do 2030 roku wychwyt z atmosfery wynosił 5 mln ton CO₂)
• Zwalczaniu przestępstw przeciwko środowisku
  • W dyrektywie zaproponowano definicje przestępstw środowiskowych i wysokość sankcji za ich popełnienie, a także ułatwienie ich transgranicznego ściągania dla krajowych organów ścigania.

20 października 2021 roku Konfederacja Lewiatan opublikowała horyzontalne stanowisko dotyczące pierwszej części Pakietu Fit for 55, w którym m.in. podziela dążenie Europy do neutralności klimatycznej, jednak podkreśla skalę wyzwań, przed jakimi stoi świat wraz z decydentami, pracownikami i przedsiębiorcami. Apeluje w nim także o pogłębioną debatę na temat szczegółowych rozwiązań pakietu FIT for 55 z udziałem przedstawicieli wszystkich grup tj. sektora rządowego i samorządowego, środowiska naukowego, biznesowego i pozarządowego oraz społeczeństwa, wskazując rolę, jaką w tej dyskusji powinny odegrać organizacje przedsiębiorców, w szczególności przedsiębiorców prywatnych.

Roksana Kozłowska, ekspertka Departamentu Energii i Zmian Klimatu
rkozlowska@lewiatan.org

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan.

W dniach 10-11 marca planowany jest nieformalny szczyt europejski w Paryżu, który ma być poświęcony sprawom gospodarczym, a przede wszystkim dyskusji o wzmocnieniu unijnej gospodarki po pandemii oraz wizji dla Europy 2030. BusinessEurope oczekuje konstruktywnej współpracy z prezydencją francuską nad konkretnym planem wzmocnienia Unii Europejskiej, wokół poniższych obszarów:

1. Walka z COVID. Pandemia jeszcze się nie skończyła i dlatego pilnie potrzebne są dalsze działania w zakresie szczepień i koordynacji środków krajowych w celu zminimalizowania zakłóceń mobilności w Unii Europejskiej.
2. Polityka gospodarcza. Musimy uniknąć przedwczesnego zakończenia działań wspierających przedsiębiorców i pracowników dotkniętych kryzysem COVID. Uzyskanie trwałego ożywienia i powrotu do zrównoważonych pozycji budżetowych w perspektywie średnioterminowej wymaga dalszych usprawnień w unijnej polityce gospodarczej. Ponadto, ambitna polityka przemysłowa to najlepszy sposób na wzmocnienie innowacyjności i globalnej konkurencyjności europejskich firm.
3. Lepsze stanowienie prawa. W środowisku biznesowym narastają obawy dotyczące propozycji legislacyjnych, które stawiają europejskie przedsiębiorstwa w niekorzystnej sytuacji podczas konkurowania na rynkach globalnych. Firmy nie radzą sobie z niekończącą się kumulacją wymogów i ograniczeń administracyjnych. Dla europejskiej gospodarki najważniejsze jest, aby mogły się skupić na wyjściu z kryzysu spowodowanego pandemią oraz zielonej i cyfrowej transformacji.
4. Jednolity rynek i cyfryzacja. Aby wzmocnić europejski jednolity rynek i przyspieszyć jego cyfryzację, prezydencja francuska powinna bronić ogólnego podejścia Rady podczas finalizacji przyjęcia ustawy o usługach cyfrowych i ustawy o rynkach cyfrowych oraz pracować nad sprzyjającej innowacjom ustawie o sztucznej inteligencji.
5. Pakiet Fit for 55. Ambicje klimatyczne i konkurencyjność przemysłu mogą i powinny iść „ręka w rękę”. Postulujemy o podejście do pakietu Fit for 55, jako całości i potraktowanie priorytetowo potrzeby dostępu do przystępnej cenowo, odnawialnej i niskoemisyjnej energii i paliw, a także do wzajemnie połączonej infrastruktury energetycznej. Te czynniki są niezbędne dla powodzenia europejskiej zielonej transformacji.
6. Zatrudnienie i polityka społeczna. Modernizacja europejskich rynków pracy i rozwijanie umiejętności pracowników jest ważniejsze niż kiedykolwiek. Potrzebne jest zrównoważone podejście do pracy na platformach, płacy minimalnej i przejrzystości płac. Ponadto, zalecenie Rady w sprawie indywidualnych kont edukacyjnych musi lepiej odzwierciedlać wspólne poglądy wyrażone w trójstronnej opinii Komitetu Doradczego ds. Szkolenia Zawodowego, który podkreśla, że ​​istnieje wiele dobrych narzędzi do prowadzenia szkoleń.
7. Należyta staranność, zrównoważony ład korporacyjny i sprawozdawczość. Aby wprowadzić wykonalne wymogi, wszystkie bieżące inicjatywy (od przyszłych zasad dotyczących ładu korporacyjnego, należytej staranności i sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju po taksonomię) muszą być spójne, przyjazne i zapewniać pewność prawną do firm europejskich.
8. Handel międzynarodowy. Handel i współpraca międzynarodowa z wiarygodnymi partnerami mają kluczowe znaczenie dla podtrzymania ożywienia gospodarczego naszego kontynentu, a prezydencja francuska ma ważną rolę do odegrania w zakresie promowania zrównoważonego handlu opartego na zasadach oraz otwierania nowych możliwości handlowych i inwestycyjnych dla europejskich przedsiębiorstw.
9. Konferencja na temat przyszłości Europy (COFE). Rekomendacje wynikające z tej konferencji nie mogą podsycać nierealistycznych oczekiwań. Zarówno unijne instytucje, jak i Europejczycy muszą mieć świadomość tego, że dynamiczna gospodarka jest warunkiem koniecznym dla utrzymania naszego stylu życia i promowania go na arenie międzynarodowej. Konsekwencją nadmiernego obciążenia europejskich przedsiębiorstw na unijnym jednolitym rynku, będzie nieuchronnie osłabienie ich konkurencyjności i odejście od ambitnej międzynarodowej polityki handlowej. Przy takim podejściu, nie osiągniemy trwałego ożywienia gospodarczego i osłabimy globalną pozycję Europy.

Kinga Grafa, dyrektorka Przedstawicielstwa Konfederacji Lewiatan w Brukseli, Stały Przedstawiciel przy BusinessEurope
kgrafa@lewiatan.org

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan.

Podczas spotkania poruszono tematy treści projektu rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act – AIA), funkcjonowania Komisji AIDA oraz pomysłów na uregulowanie odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez sztuczną inteligencję.  

Na jakim etapie są prace nad projektem rozporządzenia AIA? 

W ubiegłym roku zakończył się etap konsultacji treści projektu przez Komisję Europejską. Obecnie Komisje w Parlamencie Europejskim zaczynają wzmożony okres prac związany z przygotowaniem projektów opinii do AIA. Komisjami odpowiedzialnymi za projekt są Komisje IMCO i LIBE. Posłem sprawozdawcą projektu został europoseł S&D Brando Benifei. Pan Poseł Kosma Złotowski jest z kolei jednym ze sprawozdawców-cieni. W toku dyskusji nad wciąż problematycznymi założeniami regulacji stało się jasne, że kwestią budzącą największe kontrowersje pozostaje nadal definicja pojęcia fundamentalnego dla całego aktu, a więc termin systemy sztucznej inteligencji. Coraz liczniejsze są głosy opowiadające się za zawężeniem zakresu tego pojęcia. Takie stanowisko reprezentuje również Konfederacja Lewiatan, która opowiada się za nieobjęciem zakresem regulacji prostego, kontrolowanego przez człowieka uczenia maszynowego.

Czym zajmuje się Komisja AIDA?

Komisję AIDA, a więc Komisję Specjalną ds. Sztucznej Inteligencji w Epoce Cyfrowej działającą w Parlamencie Europejskim, której członkiem jest europoseł Kosma Złotowski, powołano 18 czerwca 2020r. Jej zadaniem było wytyczenie długoterminowego planu działania Unii Europejskiej  w zakresie sztucznej inteligencji, w tym określenie wspólnych ogólnounijnych celów i zaproponowanie zaleceń dotyczących dalszych działań. Komisja AIDA zorganizowała szereg spotkań, wydarzeń i wysłuchań poświęconych tematyce AI. Za kulminację jej działań można uznać przygotowanie sprawozdania do projektu rozporządzenia AIA, za które odpowiedzialny był europoseł Axel Voss. W odróżnieniu od projektowanej regulacji, sprawozdanie Komisji AIDA przyjęło podejście sektorowe do sztucznej inteligencji, wskazując na jej wpływ na takie obszary gospodarki jak zdrowie, Zielony Ład, konkurencyjność, rynek pracy czy polityka zewnętrzna i bezpieczeństwo.

Podczas spotkania podkreślono, że w globalnym wyścigu technologicznym Unia Europejska rywalizuje już nie tylko ze Stanami Zjednoczonymi czy Chinami, ale również z takimi krajami jak choćby Izrael, Kanady oraz Korea Południowa.

W toku dyskusji zwrócono również uwagę, że chcąc zwiększyć swoją atrakcyjność, Unia Europejska powinna tworzyć przepisy dla AI jedynie w formie rozporządzeń, co zapewni harmonizację prawną we wszystkich państwach członkowskich. Uczestnicy uznali za wskazane ograniczenie liczby nowych aktów prawnych i skupienie się na rewizji oraz dostosowaniu do nowych realiów technologicznych regulacji już obowiązujących.  Co więcej, piaskownice regulacyjne (tzw. sandboxy) wspólnie określono jako ogromną szansę dla rozwoju sztucznej inteligencji.

Jak uregulować odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone przez AI?

Ostatni zakres tematyczny spotkania to zagadnienie uregulowania odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez działanie systemów sztucznej inteligencji. Obecnie pojawia się wiele  scenariuszy uregulowania tej kwestii, jednak tym, który wydaje się być wskazany przez Komisję Europejską i popierany przez Parlament Europejski jest ten zakładający odpowiednią rewizję dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkty (Product Liability Directive). Za tym rozwiązaniem w pełni opowiada się Konfederacja Lewiatan.

Było to kolejne spotkanie Konfederacji Lewiatan poświęcone tematowi sztucznej inteligencji. W poprzednich wydarzeniach wzięli udział: prof. ALK Aleksandra Przegalińska, Justyna Romanowska, Adam Jarubas, Michał Boni, Kilian Gross, Robert Król.

Spotkanie, zorganizowane przy pomocy Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli (Kinga Grafa i Adam Dorywalski), prowadziła Elżbieta Dziuba.

Elżbieta Dziuba, ekspertka Departamentu Rynku Cyfrowego
edziuba@lewiatan.org

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan.

Komisja zamierza pochylić się nad tak istotnymi kwestiami jak:

• Ochrona unijnego rynku wewnętrznego mediów, niezależności i pluralizmu mediów
• Przejrzystość własności mediów
• Wyważony i bezstronny przekaz medialny
• Funkcjonowanie mediów publicznych

Celem nadrzędnym Komisji jest zapewnienie obywatelom UE dostępu do szerokiej i zróżnicowanej oferty medialnej zarówno w Internecie, jak i poza nim i ochrona niezależność redakcyjnej, która jest warunkiem wstępnym wolności mediów i ich integralności. Istotną kwestią będzie również analiza zasad funkcjonowania mediów publicznych w krajach członkowskich i ich wpływu na konkurencję na rynku wewnętrznym oraz zasad funkcjonowania reklamy państwowej i wydatków ponoszonych tę reklamę.

Ogłoszone konsultacje, które służą zebraniu przez Brukselę dodatkowych informacji na temat funkcjonowania rynku mediów na poziomie krajowym oraz oceny dotychczasowych unijnych działań dot. sektora, potrwają do 21 marca br.

Link do informacji na temat konsultacji znajduje się tu.

Aleksandra Musielak, dyrektorka Departamentu Rynku Cyfrowego
amusielak@lewiatan.org

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan.

Kolejna edycja odbędzie się online w dniach 8-11 lutego 2022 r. EKES (Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny) zorganizuje sesję na temat „Jak ekosystemy przemysłowe przyczynią się do strategicznej autonomii UE i dobrobytu Europejczyków?”.

Sesja odbędzie się 9 lutego o godzinie 13:15. Rejestracja >>

Jednolity rynek kamieniem węgielnym integracji europejskiej

Jak ważny jest prawidłowo funkcjonujący jednolity rynek dla całej gospodarki UE było bardzo dobrze widoczne podczas obecnego kryzysu wywołanego pandemią COVID-19, kiedy doszło do natychmiastowego zamknięcia granic, wprowadzania obowiązku testów/kwarantann i tym samym gwałtownego przerwania łańcuchów dostaw, zatrzymania swobodnej migracji pracowników i uniemożliwienia przemieszczania się obywateli UE. Szacuje się, że jednolity rynek jest odpowiedzialny za aż od 8 do 9% wyższe PKB średnio dla całej UE. Z tego powodu Konfederacja Lewiatan, wspólnie z BusinessEurope, od lat apelują w swoich licznych stanowiskach do instytucji UE i państw członkowskich o znoszenie barier i dalsze pogłębianie jednolitego rynku, który jak wyraźnie widać jest kamieniem węgielnym integracji europejskiej.

Plany instytucji UE na 2022 r.

Unijne instytucje są coraz bardziej świadome wagi i wyzwań związanych z funkcjonowaniem jednolitego rynku. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen w trakcie swojego corocznego orędzia o Stanie UE (14 września br.) przypomniała, że w przyszłym roku będziemy obchodzić 30-stą rocznicę istnienia jednolitego rynku UE. Zapowiedzi  dot. dalszego pogłębiania jednolitego rynku i likwidowania istniejących na nim barier sformułowane są w licznych oficjalnych dokumentach takich jak Sprawozdanie ws. Barier na Jednolitym Rynku (marzec 2020), Strategia Przemysłowa UE (5 maja br.), Roczny Raport ws. Jednolitego Rynku (5 maja br.), czy też Raport Grupy Zadaniowej ds. Egzekwowania Przepisów dot. Jednolitego Rynku (skrót z ang. SMET, wrzesień br.).

Ponadto, Komisja Europejska w swoim programie prac na 2022 r. zapowiada zaproponowanie Instrumentu Nadzwyczajnego Jednolitego Rynku o charakterze ustawodawczym. Ma to być strukturalne rozwiązanie mające zapewnić dostępność towarów i swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów podobnych do obecnej pandemii COVID-19 (planowane na pierwszy kwartał 2022 r.). Warta uwagi jest także inicjatywa dotycząca prawa do naprawy (działanie o charakterze ustawodawczym, w tym ocena skutków, 3. kwartał 2022 r.).

Ocena BusinessEurope i Konfederacji Lewiatan

Problem tkwi  jednak w tym, że wbrew szumnym zapowiedziom Komisji, wiele nowych rozwiązań legislacyjnych na poziomie UE nie jest zgodnych z logiką jednolitego rynku i raczej doprowadza do jego fragmentacji, wraz z inicjatywami na poziomie krajowym, które wykraczają poza zharmonizowany zbiór przepisów mających zastosowanie do całego jednolitego rynku.

Przykładowo, niedawno zaproponowane rozporządzenie ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów ma umożliwić produktom, które nie są objęte normą europejską, uzyskanie „domniemania bezpieczeństwa”, pod warunkiem spełnienia krajowych standardów ustanowionych przez dane państwo członkowskie. Problem polega na tym, że przepis ten może być interpretowany jako sprzeczny z zasadą wzajemnego uznawania, która jest jednym z fundamentów swobodnego przepływu towarów w UE.

W związku z powyższym nie dość, że dotychczasowy postęp w znoszeniu barier biurokratycznych pomiędzy państwami UE jest prawie żaden, to jeszcze nowe pomysły instytucji UE na harmonizację np. zapowiadana jeszcze na ten rok Strategia Standaryzacji wcale nie muszą okazać się korzystne dla przedsiębiorców.

Bardzo dobrym tego przykładem jest wprowadzony w lipcu 2020 r. Pakiet Mobilności I, który jest europejską regulacją harmonizującą przepisy dot. świadczenia usług transportowych o charakterze protekcjonistycznym, ponieważ zabezpiecza rynki tzw. starej UE przed swobodną konkurencją firm transportowych z państw UE z regionu Europy Środkowej i Wschodniej, w tym z Polski.

Czego można naprawdę oczekiwać?

W najbliższym czasie należy spodziewać się ze strony instytucji UE propozycji usuwania niektórych barier biurokratycznych, przy jednoczesnym proponowaniu nowych regulacji, których intencją ma być pogłębianie jednolitego rynku, ale w rzeczywistości mogą one doprowadzić do jego dalszej fragmentacji. Biorąc pod uwagę rosnące tendencje protekcjonistyczne w wielu państwach członkowskich należy mieć również poważne obawy co do tego, czy propozycje instytucji UE zmierzające do usuwania barier biurokratycznych rzeczywiście będą mogły wejść w życie.

Komentarz dla grudniowego wydania europejskiego biuletynu Lewiatana – Brussels Headlines.

Adam Dorywalski, Ekspert ds. UE Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli
adorywalski@konfederacjalewiatan.pl

20 października 2021 roku Konfederacja Lewiatan opublikowała horyzontalne stanowisko dotyczące Pakietu Fit for 55, w którym m.in. podziela dążenie Europy do neutralności klimatycznej, jednak podkreśla skalę wyzwań, przed jakimi stoi świat wraz z decydentami, pracownikami i przedsiębiorcami. Apeluje w nim także o pogłębioną debatę na temat szczegółowych rozwiązań pakietu FIT for 55 z udziałem przedstawicieli wszystkich grup tj. sektora rządowego i samorządowego, środowiska naukowego, biznesowego i pozarządowego oraz społeczeństwa, wskazując rolę, jaką w tej dyskusji powinny odegrać organizacje przedsiębiorców, w szczególności przedsiębiorców prywatnych.

Droga do neutralności klimatycznej jednym z priorytetów Komisji Europejskiej na rok 2022

W przyszłym roku, Komisja Europejska będzie kontynuowała prace w dążeniu do osiągnięcia przez Europę neutralności klimatycznej. Konfederacja Lewiatan w dalszym ciągu będzie śledzić te działania i brać czynny udział w kształtowaniu powstającej legislacji.

W programie prac KE na rok 2022 w obszarze Europejskiego Zielonego Ładu znajdują się ważne działania dotyczące m.in.:

• Przedstawienia propozycji ram regulacyjnych dot. certyfikacji usuwania dwutlenku węgla (4 kw. 2022)
• Przeglądu norm emisji CO₂ dla pojazdów ciężarowych (4 kw. 2022)
• Ramy UE dla zharmonizowanych pomiarów emisji z transportu i logistyki (4 kw. 2022)
• Przegląd przepisów dot. zrównoważonego stosowania pestycydów (1 kw. 2022)
• Kontynuacji planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń, w tym m.in.:
  – przegląd rozporządzenia (EC) No 1272/2008) w sprawie klasyfikacji, etykietowania i pakowania (2 kw. 2022)
  – Zintegrowana gospodarka wodna – zrewidowane wykazy zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych zanieczyszczeń (3 kw. 2022)
  – Przegląd prawodawstwa UE dotyczącego jakości powietrza (3 kw. 2022)
  – Przegląd przepisów UE dotyczących fluorowanych gazów cieplarnianych (2 kw. 2022)
• Uruchomienia dodatkowych środków  na rzecz działań w dziedzinie klimatu (w celu podwojenia zewnętrznego finansowania na rzecz bioróżnorodności)
• Gospodarki o Obiegu Zamkniętym
  – Inicjatywa promująca naprawę, nie kupno nowego produktu (3 kw. 2022)
• Plastiku
  – Ramy polityki w zakresie tworzyw sztucznych pochodzenia biologicznego, ulegających biodegradacji i procesowi kompostowania (2 kw. 2022)
  – Ograniczenie dotyczące mikroplastiku (4 kw. 2022)
  – Ograniczenie uwalniania mikroplastików do środowiska (4 kw. 2022)

Komentarz dla grudniowego wydania europejskiego biuletynu Lewiatana – Brussels Headlines.

Roksana Kozłowska, ekspertka Departamentu Energii i Zmian Klimatu
rkozlowska@konfederacjalewiatan.pl