Biuro Konfederacji Lewiatan w Brukseli 14 lipca br. zorganizowało spotkanie dla firm członkowskich z Agatą Janaszczyk, radcą ds. badań naukowych ze Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE w Brukseli. Spotkanie dotyczyło unijnego programu na badania i innowacje Horyzont Europa. Zostało ono uroczyście otwarte przez wicedyrektorkę Lewiatana Marzenę Chmielewską oraz poprowadzone przez Adama Dorywalskiego, eksperta ds. UE w Biurze Lewiatana w Brukseli.

Czym jest Horyzont Europa?
Program ramowy Horyzont Europa (jego poprzednik to Horyzont 2020) to najważniejszy unijny program finansujący w latach 2021-2027 badania naukowe i innowacje, dysponujący budżetem w wysokości 95,5 mld euro.

– Pojęcie innowacji w ramach programu ramowego Horyzont Europa jest na tyle szerokie, ze pozwala na zapewnienie zarówno naukowcom, jak również przedsiębiorcom na eksploracje i testowanie odważnych i nietuzinkowych rozwiązań i pomysłów – powiedziała Agata Janaszczyk.

Horyzont Europa ma na celu finansowanie tzw. doskonałych projektów obejmujących tematykę m.in. globalnych wyzwań, w tym przeciwdziałanie zmianom klimatu, wspieranie zielonej i cyfrowej transformacji oraz wzmacnianie konkurencyjności i wzrostu gospodarczego w całej UE. W programie mogą uczestniczyć firmy z UE i krajów stowarzyszonych z programem.

Kluczowe nowe elementy tego programu, na które zwrócił uwagę nasz gość to utworzenie/sformułowanie:
• Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC), mającej za zadanie wsparcie dla tzw. przełomowych innowacji oraz dla wzrostu przedsiębiorstw, w głównej mierze MŚP.
• Misji (Missions) tj. zestawów działań mających umożliwić osiągnięcie dalekosiężnych i mierzalnych celów w ustalonym czasie. Wskazanych zostało 5 głównych obszarów aktywności: walka z rakiem, zmiany klimatu, środowisko morskie, inteligentne miasta, bezpieczeństwo żywnościowe.
• Polityki otwartej nauki (Open Science), której elementem jest obowiązkowy otwarty dostęp do wyników projektów. Zasady te są stosowane w całym programie.
• Nowego podejścia do tzw. partnerstw europejskich, ukierunkowanych na bardziej wymierną współpracę z przemysłem.

W jakim stopniu korzystają z Horyzontu polskie firmy?
Według analizy Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych Unii Europejskiej (KPK PB UE, które teraz jest częścią Narodowego Centrum Badań i Rozwoju) Polska w kończącym się programie Horyzont 2020 pozyskała 660 mln euro.

Przez ostatnie sześć lat skorzystały z niego 832 polskie podmioty, czyli o połowę więcej niż w latach 2007-2013. Największe kwoty pozyskały instytuty naukowe i badawcze oraz uczelnie (ok. 372 mln euro) – wynika z analizy.

Najwięcej wniosków o dofinansowanie własnych projektów złożył sektor prywatny.
• Firmy i przedsiębiorcy łącznie pozyskali ponad 172 mln euro. Wśród nich prym wiedzie sektor małych i średnich przedsiębiorstw z wynikiem 116,11 mln euro, czyli rezultatem dwukrotnie wyższym niż w latach 2007-2013.
• KPK PB UE wskazuje, że duże firmy wypadły słabiej (pozyskały 56 mln euro), mimo że zdobyły o połowę więcej środków niż w poprzednim j programie ramowym.

– W sumie polskie podmioty pozyskały zaledwie 1,2% całego budżetu dostępnego w Horyzoncie 2020. Biorąc pod uwagę, że polska gospodarka powinna stawać się coraz bardziej innowacyjna, aby gonić zamożniejsze państwa tzw. starej UE, kluczowy jest zdecydowanie większy niż dotychczas udział naszych firm w nowym programie Horyzont Europa. Tym bardziej, że w przyszłości nie będziemy mogli liczyć już na tak duże dofinansowanie w ramach polityki spójności – mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE.

Konfederacja Lewiatan

BusinessEurope, paneuropejska federacja pracodawców której członkiem jest Konfederacja Lewiatan, wysłała list do sprawującego obecnie prezydencję w Radzie UE Premiera Słowenii Janeza Jansa. Przedstawiamy w nim priorytetu biznesu na najbliższe półrocze.

Odbudowa unijnej gospodarki po pandemii

Państwa członkowskie muszą dobrze wykorzystać szansę, jaką raz na pokolenie stwarza Fundusz Odbudowy, aby zagwarantować, że zaciągnięty przez UE dług będzie mógł zostać spłacony dzięki wzrostowi gospodarczemu bez nadmiernego obciążania przyszłych pokoleń.

„Aby w pełni wykorzystać potencjał unijnych funduszy, należy w większym stopniu skoncentrować się na inwestycjach, które mogą napędzać długoterminową konkurencyjność (w szczególności w zakresie badań i innowacji), jak również na ambitniejszych reformach sprzyjających wzrostowi gospodarczemu. Musimy również w spójny sposób wdrażać zaktualizowaną strategię przemysłową, unikając niepotrzebnych obciążeń dla przedsiębiorstw.” – mówi Kinga Grafa, Dyrektor biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Jednocześnie musimy unikać przedwczesnego wycofywania środków wsparcia dla przedsiębiorstw i pracowników nadal głęboko dotkniętych przez kryzys. Mimo że perspektywy dla naszych gospodarek i społeczeństw uległy poprawie, Europa nadal funkcjonuje nieco poniżej poziomu sprzed pandemii. Przemysł i konsumpcja krajowa pozostają stłumione. Należy zmobilizować wszystkie polityki, aby zapewnić trwałą odbudowę gospodarczą i wzmocnienie naszej Unii Europejskiej. Niemniej jednak musimy również rozpocząć przygotowania do powrotu do bardziej zrównoważonych finansów publicznych i lepszego europejskiego zarządzania gospodarczego. Dlatego zachęcamy prezydencję słoweńską do poczynienia postępów w nadchodzących dyskusjach na temat przeglądu zarządzania gospodarczego dokonywanego przez Komisję Europejską.

Zielona i cyfrowa transformacja

Europa potrzebuje ekologicznych i cyfrowych przemian opartych na technologii oraz prawdziwego planu biznesowego, który zmobilizuje niezbędne inwestycje w ekologiczne i cyfrowe technologie. Zielony ład musi być wsparty spójną realizacją zaktualizowanej strategii przemysłowej. Pakiet „Fit-for-55” będzie pierwszym ważnym zestawem kroków legislacyjnych, które pozwolą zrealizować w praktyce zwiększone ambicje na rok 2030. Prawodawstwo służące realizacji tych celów musi być starannie wyważone, aby nie zaszkodzić konkurencyjności przedsiębiorstw. W przypadku wprowadzenia mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), powinien on stanowić uzupełnienie istniejących środków ochrony przed ucieczką emisji w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji i musi być w pełni zgodny z wymogami WTO. Znaczne ograniczenie przydziałów bezpłatnych uprawnień do emisji dla sektorów objętych mechanizmem CBAM byłoby sprzeczne z jego celem i zwiększyłoby ryzyko ucieczki emisji w porównaniu z obecnym systemem.

Aby przyspieszyć transformację cyfrową, prezydencja słoweńska będzie musiała znaleźć właściwą równowagę między wspieraniem zaufania, umożliwianiem dalszych innowacji, zapewnianiem równych szans i promowaniem naszego potencjału cyfrowego w odniesieniu do różnych kluczowych projektów legislacyjnych tj. ustawy o rynkach cyfrowych (DMA), ustawy o usługach cyfrowych (DSA), dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych  (NIS 2.0) oraz rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji.

Jednolity rynek UE

„Musimy dalej pogłębiać nasz jednolity rynek, nie tylko przywracając swobodę przemieszczania się do warunków sprzed epidemii i wyciągając z niej wnioski, aby poprawić zdolność Europy do reagowania na podobne kryzysy sanitarne, ale także zajmując się barierami, które istniały jeszcze przed kryzysem, w tym długotrwałymi przeszkodami w transgranicznej mobilności pracowników i świadczeniu usług.  Dobrze funkcjonujący jednolity rynek jest podstawą dobrobytu i dobrostanu społecznego. Dalsza integracja jednolitego rynku jest niezbędna dla przedsiębiorstw, aby mogły one napędzać ożywienie gospodarcze w kierunku celów ekologicznych i cyfrowych.” – mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE w Brukseli.

Inicjatywy takie jak ustawa o usługach cyfrowych, ustawa o sztucznej inteligencji, przegląd dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów oraz nowe ramy prawne dla produktów powinny chronić swobody jednolitego rynku. Skuteczna, zharmonizowana normalizacja jest strategicznym narzędziem jednolitego rynku dla konkurencyjności przemysłu UE. Ufamy, że prezydencja słoweńska będzie nadal zachęcać Radę do aktywnego zaangażowania się w rozwiązywanie istniejących problemów w zakresie normalizacji, w ramach kontynuacji ostatnich działań podjętych przez Radę ds. Konkurencyjności.

Sprawy społeczne

Europejska polityka społeczna musi koncentrować się na ułatwianiu tworzenia miejsc pracy i wyposażaniu ludzi w umiejętności potrzebne na rynku pracy. Rekrutacja jest coraz trudniejsza dla przedsiębiorstw, nawet w czasach wysokiego bezrobocia. Przedsiębiorstwa wciąż walczą o przetrwanie kryzysu COVID. Polityka społeczna UE powinna unikać nakładania na ich barki dodatkowych obciążeń. W dyskusjach na temat wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy w sprawie płac minimalnych i rokowań zbiorowych prezydencja słoweńska powinna zapewnić poszanowanie traktatu UE, który chroni kompetencje krajowe w tej dziedzinie, oraz unikać nadmiernej interwencji legislacyjnej w odniesieniu do płac i prawa do zrzeszania się. Nadal jesteśmy przekonani, że właściwym sposobem radzenia sobie z płacami minimalnymi jest zalecenie Rady, z poszanowaniem kompetencji krajowych i autonomii partnerów społecznych.

Polityka handlowa

Ambitna polityka handlowa ma kluczowe znaczenie dla ożywienia gospodarczego i jest motorem wzrostu. W coraz bardziej wymagającym globalnym środowisku handlowym musimy zrewidować nasze partnerstwo z USA, przywrócić równowagę w stosunkach z Chinami, zapewnić ratyfikację umów zawartych z innymi regionami, takimi jak Mercosur, ułatwić wdrożenie umowy z Wielką Brytanią oraz ustanowić synergię między polityką handlową a innymi politykami UE w celu zwiększenia tzw. otwartej autonomii strategicznej Europy, pozostając jednocześnie orędownikiem handlu opartego na zasadach. Aby UE mogła skutecznie bronić swoich interesów, musimy również zreformować WTO i opracować instrumenty, które pomogą UE wyrównać szanse (takie jak instrument dotyczący subsydiów zagranicznych lub Instrument Zamówień Międzynarodowych).

Konfederacja Lewiatan

Słowenia rozpocznie swoje przewodnictwo w Radzie UE 1 lipca. Będzie to ważny czas dla Europy, która wychodzi z koronakryzysu. Najbliższe pół roku to kluczowy okres dla pobudzenia unijnej gospodarki.

4 czerwca na Konferencji Prezydentów BusinessEurope (CoPres), mieliśmy okazję wysłuchać słoweńskiego premiera Janeza Janšy, który przedstawił cztery główne priorytety prezydencji słoweńskiej. Podczas spotkania, BusinessEurope i federacje członkowskie przekazały stronie słoweńskiej kluczowe postulaty biznesu.

Unia Europejska odporna na kryzysy, która cieszy się zaufaniem obywateli

Prezydencja słoweńska skoncentruje się na budowaniu odporności UE na kryzysy, zwłaszcza w obszarach zdrowia publicznego oraz cyberbezpieczeństwa.

Jeśli chodzi o zdrowie, działania Prezydencji skupią się na tworzeniu i wzmacnianiu Europejskiej Unii Zdrowotnej oraz budowie strategicznej autonomii Unii poprzez wspierane europejskich producentów leków, szczepionek i wyrobów medycznych. Słowenia zwróci też szczególną uwagę na wzmocnienie cyberodporności infrastruktury krytycznej i jednolitego rynku cyfrowego.

W czasie CoPres premier Słowenii mówił też o tym, jaką rolę będzie miała prezydencja w związku z trwającą Konferencją na temat przyszłości Europy (COFE). Słowenia będzie reprezentowała Radę UE. Jako członek Rady Sterującej i Wykonawczej ma być gwarantem respektowania postulatów poszczególnych państw członkowskich. Dla przypomnienia, COFE rozpoczęła się w maju i potrwa rok – aż do zakończenia Prezydencji francuskiej w połowie 2022 r.

Odbudowa gospodarcza Unii Europejskiej w oparciu o cyfrową i zieloną transformację

Prezydencja słoweńska skupi się również na wdrożeniu Planu Odbudowy oraz funduszu NextGenerationEU. Szczególny nacisk położy na działania związane z zieloną i cyfrową transformacją.

W obszarze zmian klimatycznych, Słowenia skoncentruje się na pakiecie legislacyjnym „Fit for 55″, który Komisja Europejska opublikuje w połowie lipca 2021 r.

W dziedzinie cyfryzacji, Słowenia położy nacisk na regulację rynków usług cyfrowych. Będzie prowadzić negocjacje na temat prawa o usługach cyfrowych (DSA) i prawa o rynku cyfrowym (DMA). Ważnym tematem będzie też regulacja dotycząca sztucznej inteligencji (SI).

Unia oparta na praworządności i europejskim stylu życia

Prezydencja słoweńska będzie chciała zrobić postępy w negocjacjach nad nowym paktem o migracji i azylu. Głównym dążeniem będzie tu osiągnięcie politycznej zgody w zakresie wdrażania koncepcji solidarności i odpowiedzialności. Prezydencja zobowiązuje się też do pracy nad wzmacnianiem strefy Schengen i przywróceniem jej pełnego funkcjonowania.

Kolejnym ważnym obszarem dla prezydencji będzie praworządność w UE. Słowenia zamierza podjąć dalsze kroki, które mają na celu sformalizowanie nowego procesu przeglądu praworządności w państwach członkowskich UE. W planach jest również coroczna dyskusja nad raportem na temat praworządności.

Prezydencja słoweńska będzie też chciała osiągnąć postępy w obszarze europejskiej polityki społecznej, w szczególności w zakresie Planu działań na rzecz wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych i proponowanej dyrektywy w sprawie płacy minimalnej.

Bezpieczna Unia Europejska, dobry i rzetelny partner w sąsiedztwie i na świecie

Nowa prezydencja chce promować ścisłą współpracę z USA i NATO, wzmacniając bliskie strategiczne stosunki transatlantyckie – nie tylko w kwestii wymiany handlowej.

Prezydencja skoncentruje się też na Bałkanach Zachodnich. Będzie kontynuowała działania na rzecz rozszerzenia Unii o kraje tego regionu, przy równoczesnych działaniach na rzecz ożywienia gospodarczego.

Postulaty BusinessEurope i europejskich federacji pracodawców

W przesłaniu biznesu do premiera Słowenii, podkreśliliśmy następujące punkty:

• Wyraziliśmy mocne poparcie dla 4 głównych priorytetów prezydencji słoweńskiej, podkreślając, że europejski biznes również działa na rzecz Europy, która jest silna gospodarczo, bezpieczna i oparta na rządach prawa. Wspieramy zieloną i cyfrową transformację, która ma być impulsem dla modernizacji unijnej gospodarki i wspierać europejskie firmy.
• Przedstawiliśmy postulaty biznesu, które są konieczne do osiągnięcia solidnego ożywienia gospodarczego, przy równoczesnej poprawie długoterminowej konkurencyjności firm. Chodzi o to, by umożliwić im inwestowanie w zieloną i cyfrową transformację, generowanie wzrostu i tworzenie miejsc pracy.
• Zwróciliśmy uwagę na potrzebę unikania niepotrzebnych obciążeń dla firm w konkretnych propozycjach UE, nad którymi prezydencja będzie pracować. Chodzi m.in. o płacę minimalna i przepisy o należytej staranności – z ang. due dilligence, itp.
• Wyraziliśmy poparcie dla ambitnej polityki handlowej, przywrócenia partnerstwa z USA, przywrócenia równowagi w stosunkach z Chinami, zapewnienia ratyfikacji zawartych umów handlowych, takich jak UE-Mercosur oraz stworzenia synergii między polityką handlową, a innymi politykami UE. Ma to na celu wzmocnienie otwartej autonomii strategicznej Europy, przy jednoczesnym propagowaniu wielostronnego handlu opartego na zasadach.

Konfederacja Lewiatan

5 maja Komisja Europejska przedstawiła zrewidowaną strategię przemysłową. KE potwierdziła w niej, że w III kwartale tego roku zaproponuje strategię normalizacyjną. Konsultacje dokumentu rozpoczną się na przełomie czerwca i lipca. Nowa strategia pokazuje, że Komisja coraz mocniej dostrzega rolę norm jako ważnego narzędzia, które ma wzmocnić jednolity rynek – zarówno w odniesieniu do towarów, jak i usług.

Normy dla towarów – działania europejskich organizacji biznesowych

BusinessEurope (paneuropejska federacja zrzeszająca organizacje pracodawców z całej Europy,  w tym Konfederację Lewiatan) jest przeciwko ingerencji Komisji w procesy normalizacyjne, które spowodowały opóźnienia w pracach nad zharmonizowanymi normami. Dotyczył tego wspólny list z lutego 2021 napisany przez przedstawicieli przemysłu europejskiego i skierowany do prezydencji UE.

W strategii przemysłowej Komisja Europejska zobowiązała się do usunięcia tzw. „wąskich gardeł”, które występują na jednolitym rynku w zakresie normalizacji. KE zasugerowała też przyjęcie bardziej strategicznego  podejścia do norm w kluczowych obszarach technologicznych, zarówno na poziomie wewnętrznym, jak i międzynarodowym (np. dotyczących sztucznej inteligencji).

BusinessEurope udało się już dwukrotnie podnieść kwestię harmonizacji norm na forum Rady ds. Konkurencji. W rezultacie, na ostatnim posiedzeniu 21 maja, Rada omówiła wspólne stanowisko siedemnastu delegacji państw członkowskich[1]. Podkreślono w nim, że obecny sposób pracy „może potencjalnie zagrozić właściwemu funkcjonowaniu europejskiego systemu standaryzacji”.

Delegacje przedstawiły też kilka interesujących propozycji usprawnienia i przyspieszenia procesów standaryzacyjnych w UE. Było to zgodne z naszymi zaleceniami. BusinessEurope z zadowoleniem przyjęła te propozycje i współpracuje z innymi europejskimi partnerami branżowymi, aby opracować szczegółowe zalecenia.

Normy dla towarów – pomysły Komisji

Komisja rozważa kilka opcji rozwiązania problemów związanych z normami dla towarów. Część rozwiązań znajdzie się w nadchodzącej strategii normalizacji, która ma się pojawić w III kwartale roku.

Rozważane są cztery główne scenariusze:

1. Przywrócenie starych procesów normalizacyjnych (sprzed orzeczenia ETS): Jest to najbardziej pożądany scenariusz, choć bardzo mało prawdopodobny. Komisja jest przekonana, że na podstawie orzeczenia ETS normy zharmonizowane powinny być traktowane jako narzędzia „quasi-prawodawcze” ze względu na domniemanie zgodności, jakie się z nimi wiąże.
2. Ograniczenie biurokracji w procedurach normalizacyjnych: Aby uczynić system znacznie bardziej efektywnym i szybszym oraz „odzyskać pozycję na arenie międzynarodowej”, Komisja powołała grupę zadaniową z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi w celu określenia rozwiązań dla obecnych tzw. „wąskich gardeł” (z ang. bottlenecks). Chociaż przemysł nie jest formalnie częścią tej grupy zadaniowej, Komisja chce usłyszeć nasze propozycje. BusinessEurope pracuje nad takimi zaleceniami.
3. Przegląd rozporządzenia w sprawie normalizacji (UE) nr 1025/2012: Komisja prawdopodobnie zdecyduje się na „ukierunkowaną” rewizję rozporządzenia, aby dokonać przeglądu zarządzania europejskimi organizacjami normalizacyjnymi. Komisja chce przerwać obecny monopol w zakresie tworzenia norm i uniknąć ingerencji podmiotów zagranicznych w strategiczne obszary technologiczne. Wynik tej rewizji jest wysoce nieprzewidywalny.
4. Wspólne specyfikacje techniczne: Wariant ten zyskuje na popularności na szczeblu Komisarzy. Komisja zasadniczo opierałaby się na specyfikacjach technicznych za pośrednictwem aktów delegowanych lub wykonawczych, które są w coraz większym stopniu uwzględniane w prawie UE (np. regulacje dot. sztucznej inteligencji; rozporządzenie w sprawie maszyn). Scenariusz ten naszym zdaniem całkowicie podważyłby proces standaryzacji i de facto wycofałby Europę z ustanawiania  międzynarodowych norm.

Normy dla usług – pomysły Komisji

Komisja zamierza bardziej integrować rynek usług, przede wszystkim usług budowlanych, inżynieryjnych, architektonicznych, informatycznych i prawnych, które ucierpiały z powodu restrykcyjnych przepisów krajowych w czasie pandemii Covid-19.

Celem jest to, aby przedsiębiorstwa działające w tych „kluczowych obszarach” korzystały z domniemania zgodności. Ważne jest również wyeliminowanie zbędnych systemów certyfikacji, które stanowią poważne bariery dla międzynarodowego świadczenia usług.

Komisja znajduje się na bardzo wczesnym etapie nowego przedsięwzięcia. Nadal nie określiła, które normy dotyczące usług dla przedsiębiorstw mogłyby przynieść najlepsze efekty dla gospodarki. KE zwraca się do środowiska przedsiębiorców o wskazówki. Konfederacja Lewiatan jako członek BusinessEurope będzie monitorować ten proces.

Adam Dorywalski, ekspert Lewiatana ds. UE
e-mail: adorywalski@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

[1] CY, CZ, DE, DK, EE, EL, ES, FI, HU, IE, LU, MT, NL, PL, RO, SE i SK.

Konfederacja Lewiatan od 20 lat posiada stałe przedstawicielstwo w Brukseli. Już od 2001 jest również członkiem BusinessEurope, czyli największej paneuropejskiej federacji biznesowej zrzeszającej 40 organizacji pracodawców z 35 krajów. Na czym polega nasza codzienna praca w ramach BusinessEurope oraz współpraca z innymi federacjami pracodawców? Kim są nasi eksperci?

Komitety i grupy robocze BusinessEurope

BusinessEurope jest na mocy unijnych traktatów jednym z  czterech uznanych partnerów europejskiego dialogu społecznego. W jego obrębie funkcjonują komitety i grupy robocze m.in. ds. jednolitego rynku, handlu międzynarodowego, społecznych, prawnych, a także przemysłowych. Odpowiadają one  za wypracowywanie wspólnych stanowisk np. ostatnio dot.  Digital Services Act, Digital Market Act, czy też Due Diligence.

Współpraca z innymi federacjami pracodawców

Jako Konfederacja Lewiatan jesteśmy również aktywni w tworzeniu koalicji z innymi organizacjami pracodawców, którzy są członkami BusinessEurope. Przykłady? Oto one: stanowisko ws. Pakietu Mobilności (listopad 2019), apel federacji o zniesienie testów dla kierowców (luty 2021),  apel federacji do rządów o skoordynowane przywracanie swobody przemieszczania się i otwieranie granic dla działalności gospodarczej (maj 2020), list federacji przedsiębiorców do unijnych przywódców ws. przyjęcia Funduszu Odbudowy i Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027 (grudzień 2020).

Współpraca w ramach Egelund Network

W ramach BusinessEurope współpracujemy też z federacjami z regionu Morza Bałtyckiego, Skandynawii i Europy Środkowej, czyli w tzw. nieformalnym Egelund Network. Wspólnie zorganizowaliśmy dwie konferencje w Parlamencie Europejskim:

• 23 stycznia 2019, pt.: „European Social Dialogue”
• 19 lutego 2020 „Europe as the best place to work and conduct business. Priorities for the new EU cycle in the fields of employment and social affairs”

Wzięli w nich udział urzędnicy Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE, europosłowie i ich doradcy, przedstawiciele organizacji pracodawców i związków zawodowych oraz think-tanków. Opracowaliśmy też wspólne stanowiska:

• „Yes to a Social Europe – no to a Social Union” (15 grudnia 2020), które ukazało się na łamach Euractiv
• „Europe – the best place to work and conduct business” (19 lutego 2020)

Eksperci Lewiatana w BusinessEurope

W pracach komitetów i grup roboczych BusinessEurope uczestniczą eksperci Konfederacji Lewiatan:

		Kinga Grafa oraz Adam Dorywalski (Biuro w Brukseli)
		Robert Lisicki (ekspert ds. społecznych)
		Dorota Zawadzka-Stępniak (ekspertka ds. energii i klimatu)
		Aleksandra Musielak i Elżbieta Dziuba (ekspertki ds. cyfrowych i sztucznej inteligencji)
		Andrzej Rudka (doradca Zarządu, sprawy międzynarodowe)
		Kacper Olejniczak (ekspert ds. zdrowia)

Zadaniem naszych ekspertów w ramach BusinessEurope jest współpraca z innymi federacjami pracodawców i bieżący monitoring całej unijnej legislacji we właściwym dla siebie obszarze tematycznym.

Konfederacja Lewiatan

Obciążenie dla systemów ochrony zdrowia spowodowane pandemią COVID-19 było czymś nieobserwowanym w Europie od dziesiątków lat. Trudna sytuacja stała się katalizatorem dla stworzenia Europejskiej Unii Zdrowotnej.  W ramach projektu, Komisja Europejska chce stworzyć ramy prawne, których celem będzie przygotowanie państw członkowskich UE na przyszłe kryzysy zdrowotne.

Priorytetami Europejskiej Unii Zdrowotnej będą:

1. Wzmocnienie wspólnej reakcji krajów członkowskich na kryzysy związane z ochroną zdrowia
2. Wzmocnienie zdolności do pozyskiwania nowoczesnych i niedrogich produktów medycznych
3. Wspólne ulepszanie metod leczenia chorób nowotworowych
   

Europejska Unia Zdrowotna – ofensywa legislacyjna w obszarze zdrowia publicznego

W pierwszym z trzech obszarów nowej Unii Zdrowotnej, Komisja Europejska chce przygotować państwa członkowskie na nowe zagrożenia dla zdrowia publicznego. W tym celu KE skupia się na:

• Wzmocnieniu koordynacji odpowiedzi na zagrożenia dla zdrowia na poziomie unijnym
• Poszerzeniu uprawnień Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób oraz Europejskiej Agencji Leków w zakresie nadzoru i analiz naukowych, które będą wykorzystywane podczas kryzysów zdrowotnych
• Powołaniu nowej agencji ds. gotowości biomedycznej

W drugim obszarze Komisja Europejska przygotowała strategię farmaceutyczną, która ma wzmacniać znaczenie takich obszarów jak:

• Zwiększenie odporności łańcuchów dostaw i przenoszenie produkcji do UE
• Realizacja niezaspokojonych potrzeb medycznych i promowanie wysokich standardów produktów leczniczych na całym świecie
• Wspieranie konkurencyjnego i innowacyjnego europejskiego przemysłu farmaceutycznego

W ramach ostatniego obszaru Komisja Europejska stworzyła Europejski plan walki z rakiem. Skupia się on na profilaktyce onkologicznej i zagwarantowaniu wysokiej jakości życia pacjentom, osobom wyleczonym i ich krewnym.

W celu wypracowania nowego podejścia do leczenia i profilaktyki onkologicznej, Komisja Europejska zamierza wykorzystać nowe technologie, zbiory danych oraz transformację cyfrową.

Kompetencje UE w zakresie zdrowia publicznego zostaną wzmocnione?

Kompetencje Unii Europejskiej w zakresie ochrony zdrowia są ograniczone. Unia uzupełnia polityki krajowe, skupiając się głównie na koordynacji i wprowadzaniu wspólnych standardów (poza obszarem leków i wyrobów medycznych, gdzie Unia ma szersze uprawnienia).

Propozycje dotyczące Europejskiej Unii Zdrowotnej wskazują, że znaczenie obszaru zdrowia publicznego w UE jest coraz większe. Jest to widoczne również w działaniach poszczególnych instytucji europejskich, które stopniowo powiększają swoje kompetencje w tym obszarze, bez zmiany traktatów unijnych.

Można się zastanawiać, czy takie działania (na które widzimy zgodę państw członkowskich) doprowadzą w niedalekiej przyszłości do zmian traktatów unijnych i oficjalne przekazanie szerszych kompetencji w zakresie zdrowia na poziom UE.

Kacper Olejniczak, ekspert Konfederacji Lewiatan
e-mail: kolejniczak@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Komisja Europejska rozpoczęła prace nad nowym projektem legislacyjnym dotyczącym danych. Mowa o Akcie w sprawie danych (Data Act). Celem projektu jest zapewnienie sprawiedliwego podziału danych między podmiotami gospodarki opartej na danych. Chodzi w szczególności o dane nieosobowe w regulowanych przez prawo umowach w relacjach B2B (między przedsiębiorstwami) oraz w relacjach B2G (między przedsiębiorstwami i rządami). Komisja Europejska zamierza też przeprowadzić przegląd przepisów dotyczących ochrony prawnej baz danych.

Cel projektu

Unijna inicjatywa jest planowana na trzeci lub czwarty kwartał tego roku. Ma ona zwiększyć wykorzystanie i dostęp do danych, w szczególności danych nieosobowych, aby zapewnić uczciwą konkurencję na rynku.

Projektowany dokument będzie punktem wyjścia do dalszych prac UE nad wspieraniem wymiany danych między podmiotami biznesowymi i administracją. Komisja Europejska poinformowała o tym przy okazji komunikatu w sprawie europejskiej strategii w zakresie danych. Nowy dokument ma też wzmacniać wymianę danych między przedsiębiorstwami oraz ocenę ram praw własności intelektualnej. Celem jest dalsza poprawa dostępu do danych i ich wykorzystywania.

Główne założenia nowej inicjatywy

Komisja Europejska uważa, że przedsiębiorstwa nie udostępniają administracji publicznej wystarczającej ilości danych, wybierając zamiast tego ich komercjalizację. W ten sposób ograniczona jest możliwość tworzenia własnych modeli danych w interesie publicznym.

Rozwiązaniem ma być stworzenie dostępu do danych nieosobowych i umożliwienie korzystania z nich  na sprawiedliwych, rozsądnych, proporcjonalnych, przejrzystych i niedyskryminujących warunkach.

Wstępna ocena skutków projektu wskazuje, że w tej chwili właściciele danych mogą jednostronnie narzucać nieuczciwe warunki innym firmom, które chcą uzyskać do nich dostęp. W ten sposób mogą skutecznie pozbyć się z rynku niewygodnej konkurencji, której działalność opiera się na danych, albo uniemożliwić nowym podmiotom biznesowym wejście na rynek.

Dyrektywa w sprawie baz danych powinna z kolei zostać przeanalizowana pod kątem zwiększenia pewności prawnej w zakresie dostępu do danych i ich wymiany w kontekście B2B i B2G.

Komisja Europejska widzi też potrzebę głębokiej analizy wytycznych dyrektywy w sprawie tajemnic handlowych (Trade Secrets Directive). Celem analizy jest zrozumienie roli, jaką może ona odgrywać w udzielaniu dostępu przez poszczególne przedsiębiorstwa do swoich danych. Nie bez znaczenia jest również rola inteligentnych kontraktów (smart contracts), które stają się coraz popularniejsze.

Ważne pytania o korzystanie z danych poza UE

Na początkowym etapie prac nad nowym projektem dostrzeżono, że kodeksy postępowania w zakresie przenoszenia danych mogą okazać się niewystarczające do ustanowienia bardziej konkurencyjnego rynku usług cloud computingu.

Jako kolejny potencjalny problem, Komisja Europejska wskazała fakt, że dane nieosobowe tworzone przez przedsiębiorstwa działające w Unii Europejskiej mogą stać się przedmiotem wniosków o dostęp ze strony krajów trzecich.

Obowiązujące rozporządzenie RODO co prawda gwarantuje ochronę danych osobowych, ale nie istnieje żaden system ochrony danych nieosobowych, który zapewniałby ochronę własności intelektualnej i tajemnic handlowych poza UE.

Trwające konsultacje – możliwy wpływ na kształt przyszłego projektu

Komisja Europejska prowadzi obecnie konsultacje kwestionariusza w sprawie planowanej regulacji. Zebrane opinie mają pomóc w stworzeniu założeń aktu w sprawie danych.

W ramach tej inicjatywy zaproponowane zostaną środki wspierające budowę sprawiedliwej gospodarki opartej na danych poprzez zapewnienie dostępu do danych i ich wykorzystywania w prawnie uzasadnionych celach, w tym w relacjach między przedsiębiorstwami oraz między przedsiębiorstwami a organami administracji.

W ramach konsultacji poruszane są tematy:

1. Wymiana danych między przedsiębiorstwami a organami administracji w interesie publicznym;
2. Wymiana danych między przedsiębiorstwami;
3. Narzędzia służące do wymiany danych: inteligentne zamówienia;
4. Objaśnienie praw dotyczących danych nieosobowych pochodzących z internetu rzeczy, wynikających z zastosowania profesjonalnego;
5. Poprawa możliwości przenoszenia danych dla biznesowych użytkowników usług w chmurze;
6. Uzupełnienie prawa do przenoszenia danych przewidzianego w art. 20 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych;
7. Prawa własności intelektualnej – ochrona baz danych;
8. Zabezpieczenia danych nieosobowych w kontekście międzynarodowym.

Konsultacje zakończą się 3 września. Zachęcamy to włączenia się w prace w ramach Konfederacji Lewiatan.

Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan
edziuba@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Przed posiedzeniem Rady Europejskiej 24-25 czerwca BusinessEurope i federacje członkowskie (w tym Konfederacja Lewiatan) wzywają szefów państw i rządów do skutecznego wykorzystania europejskich funduszy naprawczych, podjęcia niezbędnych działań dla jak najszybszego wyjścia z kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19 oraz złagodzenia złych skutków międzynarodowych napięć dla gospodarki i zatrudnienia w Europie.

Pobierz wypowiedź Kingi Grafy, dyrektorki biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli na temat szczytu Rady Europejskiej (format MP3) >>

Przyszłość europejskiego Planu Odbudowy (Next Generation EU)

Wszystkie 27 państw członkowskich ratyfikowało już decyzję w sprawie zasobów własnych. Unia może zacząć zaciągać pożyczki, aby udostępnić środki w ramach instrumentu naprawy i wzmacniania odporności. Aby zapewnić spłatę tego długu poprzez wzrost gospodarczy bez nadmiernych obciążeń dla przyszłych pokoleń, należy zadbać o to, by państwa członkowskie dobrze wykorzystywały wsparcie, jakie otrzymują.

W Barometrze Reform BusinessEurope 2021 oceniono krajowe plany naprawy i odporności (NRRP) przygotowane przez państwa członkowskie. Przesłanie od krajowych federacji pracodawców jest jasne. Plany państw członkowskich mają wiele pozytywnych aspektów. Aby jednak w pełni wykorzystać potencjał, jaki niesie Plan Odbudowy, należy położyć większy nacisk na inwestycje, które mogą stymulować długoterminową konkurencyjność (zwłaszcza w dziedzinie badań i innowacji), a także na bardziej ambitne reformy pobudzające wzrost. Przed ostatecznym zatwierdzeniem istnieje możliwość ulepszenia tych planów, aby upewnić się, że pieniądze są dobrze wydane.

Jak zauważa Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli: „Zarówno BusinessEurope, jak i jego federacje członkowskie, w tym Konfederacja Lewiatan, jesteśmy gotowi do współpracy z Radą Europejską w ciągu najbliższych tygodni w celu ulepszenia krajowych planów odbudowy. Liczymy na to, że Rada Europejska zagwarantuje, że w ramach KPO priorytetowo będą traktowane inwestycje kluczowe dla rzeczywistej modernizacji gospodarek oraz wsparcia pracowników, jak np. te związane z kompetencjami. Ponadto państwa członkowskie powinny zapewnić większe zaangażowanie partnerów społecznych przy dalszym opracowywaniu i wdrażaniu planów reform, aby były one wykonalne i zyskały akceptację społeczną”.

Wyjście z koronakryzysu

Dla szybkiego wychodzenia z kryzysu spowodowanego pandemią, konieczne jest jak najszybsze przywrócenie swobód jednolitego rynku oraz poprawa dostępu do szczepionek i metod leczenia choroby COVID-19 na całym świecie. Rosnące wskaźniki szczepień i spadające infekcje pozwalają na stopniowe znoszenie obostrzeń. Państwa członkowskie muszą jednak nadal stawiać czoła wyzwaniom związanym z produkcją szczepionek. Kluczowe jest także, aby tzw. unijny cyfrowy certyfikat zaczął działać w całej Europie bez opóźnień, czyli od 1 lipca tego roku. Zarówno Unią Europejska, jak i państwa członkowskie muszą wyciągnąć wnioski z tego kryzysu i zapewnić wprowadzenie wystarczających zabezpieczeń, aby w przyszłości trwale zagwarantować swobodny przepływ osób, towarów i usług.

Nadal mamy do czynienia z poważnymi zakłóceniami łańcuchu dostaw, a firmy borykają się z niedoborami dostaw i rosnącymi kosztami w zakresie krytycznych surowców i półprzewodników. Dodatkowo, coraz trudniej rekrutować im odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Dlatego kluczowe jest promowanie rozwijania odporności globalnych i wewnątrzeuropejskich łańcuchów wartości oraz przeprowadzanie niezbędnych reform w celu zachęcenia pracowników do wchodzenia na rynki pracy, w tym poprzez umiejętnie prowadzoną politykę w zakresie kompetencji i kwalifikacji.

W tym kontekście „należy zwrócić uwagę na takie elementy nowo zaproponowanej przez Komisję Europejską Strategii Przemysłowej UE (5 maj 2021) jak instrument nadzwyczajny jednolitego rynku tj. strukturalne rozwiązanie mające zapewnić swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów, czy też zapowiedzi dot. pogłębiania jednolitego rynku oraz wspierania inwestycji w umiejętności pracowników. Oczekujemy, że Rada Europejska udzieli swojego politycznego wsparcia dla tych inicjatyw” – mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE w biurze w Brukseli.

Stosunki z krajami sąsiednimi

BusinessEurope wyraża zaniepokojenie rosnącymi napięciami w Irlandii Północnej. UE i Wielka Brytania powinny pozostać zaangażowane we wdrażanie Protokołu w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej, który jest częścią umowy o wystąpieniu. Przepływy danych są kluczowym czynnikiem umożliwiającym handel towarami i usługami między UE a Wielką Brytanią dla firm. Jak najszybsze podjęcie decyzji w sprawie adekwatności danych ma kluczowe znaczenie dla stworzenia zaufania i pewności prawa dla podmiotów gospodarczych, zarówno w UE, jak i Wielkiej Brytanii.

W zakresie relacji z Turcją, priorytetem powinna być modernizacja umowy o unii celnej i zapewnienie utrzymania przez Turcję procesu dostosowania do prawodawstwa UE w kluczowych obszarach, takich jak na przykład zielona i cyfrowa transformacja. Ulepszona unia celna musi usunąć istniejące bariery w handlu i inwestycjach, zdefiniować normy i przepisy oraz ustanowić skuteczny, odpolityczniony mechanizm rozstrzygania sporów.

W odniesieniu do Rosji, BusinessEurope wzywa państwa członkowskie do wspierania działających tam firm zarówno na poziomie technicznym, jak i politycznym. Biznes nie działa w próżni, a firmy są w pełni świadome wyzwań i napięć w relacjach UE-Rosja. Europejski biznes będzie wspierać decyzje Unii Europejskiej, które zawsze powinny być proporcjonalne i ukierunkowane, aby uniknąć niepożądanych skutków ubocznych i dalekosiężnych konsekwencji.

Konfederacja Lewiatan

Konfederacja Lewiatan od 20 lat posiada stałe przedstawicielstwo w Brukseli. Jednym z jego głównych zadań jest prezentowanie postulatów polskich firm na arenie Unii Europejskiej. Jak to wygląda w praktyce? Przykładem jest szereg skutecznych działań, które podjęli nasi przedstawiciele w stolicy UE w celu zniesienia zakazu reklamy aptek w Polsce.

W 2013 roku Lewiatan złożył skargi do Komisji Europejskiej ws. zakazu reklamy aptek. Chodziło o zakaz reklamy aptek, który znalazł się w ustawie refundacyjnej obowiązującej od 1 stycznia 2012 roku. Po kilkuletnich zabiegach Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli oraz Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET, 24 stycznia 2019r. Komisja Europejska wystosowała do rządu polskiego wezwanie do usunięcia uchybienia w sprawie ograniczeń reklamy.

Co oznacza dla sektora aptecznego oraz pacjentów całkowity zakaz reklamy aptek w Polsce?

Zgodnie z art. 94a ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. W praktyce administracyjnej i sądowej za zakazaną reklamę uznano wszelkie informacje przekazywane pacjentowi przez aptekę. Brzmienie przepisu, jak również nastawienie Inspekcji Farmaceutycznej oraz sądów administracyjnych doprowadziły do zakazania informowania, a w konsekwencji prowadzenia jakichkolwiek działań, które pozwalają wyróżnić się aptece, a które co do zasady są korzystne dla pacjentów. W konsekwencji, jest to jeden z najbardziej antypacjenckich przepisów prawa w Polsce.

Ograniczenia w prowadzeniu działań prozdrowotnych i prospołecznych

Obowiązujący zakaz oraz praktyka administracyjno-sądowa doprowadziły do zaniechania prowadzenia działań prozdrowotnych, do których apteka, jako placówka zdrowia publicznego jest zobowiązana. W konsekwencji zakazane jest komunikowanie czy informowanie o akcjach promujących zdrowie, akcjach profilaktycznych związanych z pomiarem ciśnienia czy poziomu cukru oraz opiece farmaceutycznej czy innych usługach farmaceutycznych świadczonych w aptece (np. przegląd leków przed wyjazdem na wakacje).

Niedozwolone jest uczestnictwo w programach prospołecznych (np. pomoc rodzinom wielodzietnym, seniorom) mających na celu obniżenie cen leków nierefundowanych. Dotyczy to zarówno działań prowadzonych przez apteki, jak i programów społecznych prowadzonych przez podmioty trzecie, takie jak samorządy lokalne, uniwersytety, domy pomocy społecznej, instytucje charytatywne. Przed wejściem w życie tej regulacji, w różnego rodzaju programach kierowanych m. in. do seniorów, młodych mam, sportowców czy diabetyków, uczestniczyło kilka milionów pacjentów.

Ograniczenia dla rozwoju sektora aptecznego

Szeroki katalog usług farmaceutycznych w aptekach to standard w Europie Zachodniej. Obecne rozwiązanie blokuje potencjał polskich farmaceutów i właścicieli aptek, którzy chcieliby takie usługi świadczyć, ale nie robią tego z uwagi na zakaz reklamy i wysokie kary, jakie są na nich nakładane.

Skarga Konfederacji Lewiatan oraz PharmaNET

Po kilkuletnich zabiegach Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli oraz Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET, 24 stycznia 2019r. Komisja Europejska wysłała do polskiego rządu wezwanie do usunięcia uchybienia (Letter of formal notice) w sprawie ograniczeń dotyczących reklamy w sektorze usług (naruszenie art. 56 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i dyrektywy usługowej). 2 lipca 2020r., Komisja Europejska przesłała również  uzasadnioną opinię (Reasoned Opinion) w tej sprawie. W listopadzie 2020r. odbyło się spotkanie bilateralne pomiędzy KE oraz przedstawicielami Polski. Zgodnie z ustaleniami, rząd zaproponuje zmiany w ustawie, po wcześniejszym przekazaniu tych propozycji do Komisji. KE dokona analizy, czy zmiany w sposób właściwy adresują uchybienia podniesione w skardze Konfederacji Lewiatan.

Całkowity zakaz reklamy aptek w Polsce, doprowadził do zaniechania wielu inicjatyw prozdrowotnych oraz prospołecznych. Sprawa ta nabiera dodatkowej wagi podczas pandemii COVID-19.

Konfederacja Lewiatan