Komisja Europejska opublikowała projekty dwóch kluczowych regulacji zakładające reformę przestrzeni cyfrowej – akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act – DSA) oraz akt o rynkach cyfrowych (Digital Markets Act – DMA). Zawierają one szczegółowe przepisy odnoszące się do wszystkich usług cyfrowych, w tym internetowych platform cyfrowych czy mediów społecznościowych działających na obszarze Unii Europejskiej.
Nowe regulacje mają na celu zapewnienie lepszej ochrony konsumentów, a także, co niejednokrotnie zostało powtórzone w ich treści, zagwarantowanie praw podstawowych w przestrzeni internetowej. Nowe przepisy mają zatem stać na straży poszanowania praw użytkowników świata cyfrowego, którzy powinni mieć możliwość dostępu do szerokiej oferty bezpiecznych produktów i usług w internecie. W rezultacie, mają doprowadzić do powstania otwartych i sprawiedliwych rynków cyfrowych dla wszystkich ich użytkowników.
Zgodnie z zapowiedzią Margrethe Vestager, wiceprzewodniczącej wykonawczej do spraw Europy na miarę ery cyfrowej oraz Komisarza ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton, nowe regulacje mają sprzyjać wzrostowi konkurencyjności i rozwojowi innowacji. Dodatkowo, mają zapewnić użytkownikom bezpieczne usługi online. Tym samym europejscy decydenci stawiają na rozwój mniejszych platform, małych i średnich przedsiębiorstw czy też przedsiębiorstw typu start-up, poprzez zapewnienie im łatwego dostępu do potencjalnych klientów na jednolitym rynku cyfrowym. Podkreślono również po raz kolejny, że to co jest nielegalne offline powinno być również nielegalne online.
Akt o usługach cyfrowych
Akt o usługach cyfrowych opiera się na przepisach dyrektywy o handlu elektronicznym z 2000r. a jego przepisy koncentrują się na zagadnieniach związanych z działalnością pośredników internetowych. Dotychczas w działaniach państw członkowskich widoczne było odmienne podchodzenie do tego rodzaju usług, co postrzegane było jako utrudnienie w powstawaniu i funkcjonowaniu mniejszych przedsiębiorstw, które miały aspiracje, aby rozwijać się na terenie całej Unii Europejskiej a nie jedynie regionalnie.
Akt o usługach cyfrowych określa obowiązki nakładane na dostawców usług cyfrowych działających jako pośrednicy między konsumentami a treściami, usługami czy też towarami. Wśród najważniejszych założeń nowego projektu wymienić należy środki służące zwalczaniu nielegalnych treści w internecie, w tym towarów i usług , takie jak choćby sygnalizowanie treści nielegalnych przez użytkowników. W przypadku zaś platform planowany jest mechanizm współpracy z zaufanymi podmiotami sygnalizującymi. Ponadto, przewiduje się dodatkowe zabezpieczenia dla użytkowników w postaci możliwości zakwestionowania decyzji platform podejmowanych w ramach moderowania treści. Innym kluczowym rozwiązaniem jest sprzyjanie przejrzystości funkcjonowania platform internetowych, przede wszystkim w zakresie stosowania przez nie algorytmów służących systemom rekomendacji.
Wprowadzono również obowiązki dotyczące bardzo dużych platform internetowych. Mianem bardzo dużych platform określa się w projekcie te, które posiadają średnio co najmniej 45 mln aktywnych użytkowników w Unii Europejskiej, co stanowi w przybliżeniu 10% mieszkańców Unii Europejskiej. Obowiązki te zakładają zapobieganie nadużyciom tych platform, co ma być osiągnięte poprzez podejmowanie działań opartych na ocenie ryzyka.
Akt o rynkach cyfrowych
Główną funkcją jaką ma spełniać akt o rynkach cyfrowych jest zapobieganie funkcjonowaniu niesprawiedliwych warunków dostępu do usług cyfrowych oraz zapewnienie skutecznej konkurencji w przestrzeni cyfrowej.
W projekcie regulacji znalazły się przepisy skupiające się na platformach określanych mianem strażników dostępu. Mowa tu o platformach mających znaczący wpływ na rynek wewnętrzny, ze względu na swoją wielkość oraz rolę jaką pełnią, a więc rolę pośredników między użytkownikami biznesowymi a klientami. Zaklasyfikowanie danej platformy jako strażnika dostępu ma nastąpić na podstawie obiektywnych, głównie ilościowych kryteriów. Warto jednakże wskazać, że mimo tego, że Komisja Europejska opowiada się za stosowaniem obiektywnych kryteriów klasyfikacji platform, ryzykowne wydaje się wprowadzenie założenia, że strażnikiem dostępu jest platforma, która obecnie ma lub też w przyszłości osiągnie ugruntowaną i trwałą pozycję, wskazującą na rolę strażnika dostępu. Z perspektywy podmiotów biznesowych rozwiązanie to wydaje się być niewłaściwe, gdyż kryteria klasyfikacji powinny ich zdaniem odnosić się jedynie do aktualnych, a nie przyszłych kryteriów, które dopiero będą spełniać.
Zgodnie z założeniami projektu, podmioty biznesowe uznane za strażników dostępu będą zobowiązane do powstrzymania się od stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych, wpływających na zasady uczciwej konkurencji.
Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan
Konfederacja Lewiatan