Europejski biznes wciąż wierzy że porozumienie między Unią a Wielką Brytanią jest możliwe, ale obie strony muszą nadal rozmawiać i dążyć do kompromisu.

„To czas, aby działać odpowiedzialnie i próbować znaleźć porozumienie. Oczekujemy, że obie strony pozostaną zaangażowane w negocjacje i zrobią wszystko, aby znaleźć porozumienie w nadchodzących tygodniach. Porozumienie jest nadal możliwe i jest to jedyny sposób na uniknięcie niepewności i poważnych zakłóceń” – powiedział Markus J. Beyrer, Dyrektor Generalny BusinessEurope.

Liczymy, że rozmowy zostaną wznowione w przyszłym tygodniu, gdyż tylko ich pomyślny rezultat będzie w stanie zapewnić solidne konkurencyjne środowisko dla biznesu.

Konfederacja Lewiatan

W trakcie spotkania online Kinga Grafa, Dyrektor biura Lewiatana w Brukseli i Adam Dorywalski, ekspert Lewiatana ds. UE w Brukseli, przedstawili zainteresowanym firmom i związkom członkowskim główne założenia tzw. odnowionej Strategii Przemysłowej UE z 10 marca br. Została ona ogłoszona tego samego dnia co propozycja Komisji dot. budżetu UE na lata 2021-2027 oraz Funduszu Odbudowy i Rozwoju, aby podkreślić jak ważny jest przemysł  dla przyszłości UE.

Ogłoszona przez Komisję Strategia Przemysłowa UE kładzie główny nacisk na zieloną transformację i tzw. Europejski Zielony Ład, którego celem jest zapewnienie neutralności klimatycznej do 2050 r., ale także na transformację cyfrową i kwestię utrzymania konkurencyjności przemysłu europejskiego w świecie. W związku z tym kluczowe jest dalsze zacieśnianie jednolitego rynku i likwidacja licznych barier administracyjnych, na które skarżą się firmy w poszczególnych państwach członkowskich.

Bardzo ważne jest również, aby UE więcej niż dotychczas inwestowała w innowacje i nowoczesne technologie, które pomogą nam w szybszym wprowadzeniu zielonej i cyfrowej transformacji. W tym kontekście w Brukseli dyskutuje się dużo o tzw. technologicznej suwerenności, która jest reakcją na szybki rozwój technologiczny w USA i Chinach. Nie ma jasnej definicji tego pojęcia, ale biznes europejski wyraźnie podkreśla, że suwerenność technologiczna powinna zapewnić niezbędne warunki do wzmocnienia i rozwoju zdolności przemysłowych i technologicznych Europy, zwłaszcza, ale nie wyłącznie, we wszystkich kluczowych strategicznych dziedzinach technologii. Jest ona elementem szerszego pojęcia tj. strategicznej autonomii europejskiej.

„Realizacja strategicznej autonomii europejskiej wymagałaby przywrócenia części produkcji z powrotem do UE (m. in. substancji czynnych i półproduktów do produkcji leków), ale także być może zrewidowania niektórych zapisów dot. polityki konkurencji, która pozwoliłaby na powstawanie tzw „europejskich championów”, czyli dużych firm będących w stanie konkurować z firmami z Chin i USA na rynkach w państwach trzecich. Kwestia ta jest teraz bardzo intensywnie dyskutowana w Brukseli, ponieważ jest też dużo argumentów przeciwnych, wskazujących na ryzyko tworzenia się oligopoli, co podważyłoby samą istotę jednolitego rynku UE. Temat przyszłości strategii przemysłowej będzie dyskutowany podczas trwającego właśnie nadzwyczajnego szczytu Rady Europejskiej” – mówi Kinga Grafa, Dyrektor biura Lewiatana w Brukseli.

„W ramach Strategii Przemysłowej, Komisja zidentyfikowała 14 ekosystemów przemysłowych obejmujących ok. 70% gospodarki UE. W założeniu są to sieci powiązań pomiędzy firmami, sektorami i instytucjami, a nie proste odzwierciedlenie łańcuchów wartości. Takie podejście ma na celu nie tylko podkreślić współzależności między państwami członkowskimi, ale także zidentyfikować niedociągnięcia na jednolitym rynku i służyć za punkt wyjścia przy opracowywaniu różnych polityk. W obecnej sytuacji można np. na tej podstawie oszacować jak bardzo poszczególne ekosystemy ucierpiały ze względu na pandemię koronawirusa i skonstruować pakiety pomocowe zaadresowane do poszczególnych sektorów.” – mówi Adam Dorywalski, ekspert Lewiatana ds. UE w Brukseli.

Konfederacja Lewiatan

Z udziałem około 50 członków Task Force Business Europe, przedstawicieli biura Wielkiej Brytanii przy UE w Brukseli oraz przedstawicieli Komisji Europejskiej omówiono aktualny stan negocjacji porozumienia o ostatecznym wyjściu WB z Unii oraz potencjalny charakter przyszłych stosunków gospodarczych, w szczególności handlowych po 1 stycznia 2020 r.

Główne wnioski:

1. Ostatnia, dziewiąta runda negocjacji zaplanowana jest na ostatni tydzień września, co nie znaczy oczywiście, że nie wyznaczone zostaną kolejne, zwłaszcza jeśli na horyzoncie pojawią się szanse na osiągnięcia jednak porozumienia w kilku istotnych kwestiach. Runda ta ma charakter kompleksowy, tzn. dyskutowane są wszystkie kwestie, bez względu na stopień ich zaawansowania w negocjacjach.
2. Nadal najtrudniejsze obszary negocjacji, gdzie występują duże rozbieżności stron, to: transport, w tym lotniczy, rybołówstwo, pomoc publiczna, subsydia, równe warunki konkurencji dla przedsiębiorstw (level playing field). Ponownie zaostrzył się spór wokół protokołu dotyczącego kwestii irlandzkiej, w szczególności w obliczu projektu wewnętrznej ustawy brytyjskiej (Internal Market Bill) , który podważa podstawy porozumienia w tej kwestii zawartego i ratyfikowanego już przez obie strony jesienią 2019 r. (Withdrawal Agreement) i tym samym łamie podstawy obowiązującego dziś formalnie prawa międzynarodowego.
3. Jeśli byłaby szansa na wejście jakiegokolwiek (nawet ograniczonego co do zakresu porozumienia w życie od 1 stycznia 2021 r. (czyli od dnia pełnego, a nie tylko formalnego, wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii), to porozumienie musi być osiągnięte do połowy października, w ostateczności do końca miesiąca. I byłaby to tylko angielska wersja językowa, co nie jest praktykowane w negocjacjach unijnych! Parlament Europejski potrzebuje 3-4 tygodnie by je przedyskutować i zaakceptować, a reszta czasu potrzebna  jest na kwestie formalne.
4. Teoretycznie ciągle możliwe jest przedłużenie negocjacji (Unia się temu nie sprzeciwi), ale tylko na warunkach art. 50 Traktatu o UE, czyli na prośbę Wielkiej Brytanii, a rząd brytyjski to nadal zdecydowanie wyklucza. Istnieje jednak nadal szansa na to w obliczu istotnego zaostrzenia się w WB kryzysu zdrowotnego/ COVID-19, który – jak się szacuje – mógłby stanowić potencjalnie dodatkowy i jeszcze silniejszy (2 lub 3 razy) cios dla gospodarki brytyjskiej, niż sam Brexit.
5. Jakiekolwiek rozwiązanie będzie miało miejsce (ograniczona wersja porozumienia o wolnym handlu, bo o zaawansowanej już nie ma mowy; wyjście bezumowne, czyli ‘twardy Brexit’ i dalszy handel na warunkach WTO), należy oczekiwać znacznego pogorszenia warunków handlu dla i funkcjonowania przedsiębiorstw na rynku brytyjskim. Stanowisko Komisji na dziś to: należy przygotować się na najgorsze.
6. W związku z tym Business Europe planuje webinarium nt. kwestii celnych i warunków pochodzenia towarów po 1 stycznia 2021 r. na dzień 8 października 2020 r. Szczegółowe informacje wkrótce, najprawdopodobniej będą mogli wziąć w nich udział wybrani przedstawiciele najbardziej zainteresowanych związków/ firm członkowskich (ale bardzo nieliczni, biorąc pod uwagę dużą liczbę potencjalnych uczestników).
7. Zaapelowano do przedstawicieli Komisji o jak najszybsze przystąpienie do tworzenia specjalnej ‘task force’, która przez kilka pierwszych miesięcy nowego roku pomagałaby firmom funkcjonować w nowych warunkach gospodarczo-handlowych w relacjach z Wielką Brytanią (dedykowane liczne kontakty mailowe, telefoniczne itp.) Podobne ‘ułatwienia’ dla zagranicznych przedsiębiorstw powinna rozważyć BCI – Brytyjska Konfederacja Przemysłu (członek Business Europe), również przy swoim biurze w Brukseli.

Konfederacja Lewiatan

Zakończyło się się posiedzenie Komisji ds. Środowiska, Zdrowia i Żywności Parlamentu Europejskiego, podczas którego miała miejsce wymiana zdań między europosłami a Wiceszefem Komisji Europejskiej odpowiedzialnym za tzw. „Zielony Ład” Fransem Timmermansem.

Frans Timmermans przedstawił europosłom główne założenia opublikowanej przez Komisję Europejską 17 września br. nowej oceny skutków dot. ambitniejszych celów klimatycznych Europy do 2030 r. tj. przede wszystkim redukcji emisji o minimum 55 %: „Pokazuje ona jak bardzo trudne będzie to osiągnąć, ale jednocześnie udowadnia, że jest to możliwe. Naszym zdaniem jest to dobry kompromis między wyższymi, a niższymi żądaniami redukcji emisji” – stwierdził Wiceszef Komisji.

Timmermans zapowiedział dokonanie przeglądu prawa klimatycznego uwzględniającego nowe ambicje klimatyczne i zaproponowanie rozwiązania legislacyjnego w tym zakresie do czerwca 2021 r. Ponadto, Komisja rozszerzy obecnie obowiązujący ETS o transport i budynki, zmieni cele dot. efektywności energetycznej i energii odnawialnej oraz zacieśni kontrolowanie emisji spalin samochodów. „Bardzo ważne jest, aby samochody jak najszybciej stały się ekologiczne i były w przystępnej cenie dla obywateli” – stwierdził Wiceprzewodniczący Komisji. Timmernas podkreślał, że dla Komisji priorytetowe będzie poprawienie wskaźników pochłaniania emisji przez lasy, które są obecnie w Europie w złym stanie. Zwracał uwagę na kontekst międzynarodowy tj. strategię Chin, aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2060 r., a także taką samą zapowiedź RPA do 2050 r., dla której wydobycie węgla jest nadal przecież istotnym elementem gospodarki. W sprawie USA stwierdził, że kluczowy będzie wynik zbliżających się wyborów prezydenckich.

Pytania europosłów były bardzo zróżnicowane – od takich, które zarzucały Komisji brak wiarygodności ze względu na tak szybką zmianę zdania ws. celu redukcji emisji (jeszcze 2 lata temu Komisja proponowała redukcję 40%), czy też ryzyko szkodzenia gospodarce (przede wszystkim frakcje Chadecka tj. EPL i Konserwatywna tj. EKR), poprzez zarzucanie Komisji przyjęcia mało ambitnego podejścia, niezgodnego z wiedzą naukową (przede wszystkim frakcje Zielonych i Socjalistów).

Timmermans podkreślił wyraźnie, że nowy cel jest odpowiedzią na polityczne zapotrzebowanie dot. szybszego osiągnięcia ambitnego celu klimatycznego wdrażającego porozumienie Paryskie i stąd była potrzebna rewizja celu redukcji do 55%. Jego zdaniem jest to jak najbardziej zgodne z wyliczeniami naukowymi i każda ocena skutków będzie teraz uwzględniać także konsekwencje gospodarcze wynikające z pandemii koronawirusa.

W kwestii sektora motoryzacyjnego wyraźnie znaczył, że  każde nowe zaproponowane prawo dot. emisji będzie poprzedzone bardzo pogłębioną oceną skutków i konsultacjami publicznymi. Jednocześnie jeszcze raz podkreślił jak ważne jest jak najszybsze osiągnięcie neutralnej klimatycznie i dostępnej cenowo dla przeciętnego obywatela mobilności – „nie chcemy ekologicznych samochodów tylko dla bogatych” – mówił Timmermans. Odniósł się także do zarzutu, że jest przeciwnikiem samochodów o silnikach spalinowych – „Nie jestem nim. Ale jeśli nawet premier Bawarii mówi, że w 2035 r. sprzedamy ostatni taki samochód to o czymś to świadczy. Będziemy oczywiście patrzeć na pełen cykl produkcji np. w przypadku samochodów elektrycznych na baterie”.

Zaznaczył także, że Komisja zachowuje pełną neutralność ideologiczną ws. technologii za pomocą jakiej poszczególne kraje/sektory będą redukować emisje spalin, w tym ws. energetyki jądrowej. Tak samo podkreślił, że Komisja w szczególności w przypadku państw zależnych od węgla, będzie wspierać inwestycje w infrastrukturę gazową, tym bardziej, że taka infrastruktura może być potem dostosowana także do dystrybucji wodoru.

Ponadto, dla Komisji priorytetowe będzie zaradzenie ubóstwu energetycznemu, w czym ma pomóc m.in. inicjatywa „Rennovation Wave” (z ang. Fala Renowacji), która powinna doprowadzić do odnowienia i ulepszenia zasobów budowalnych w UE.

Timmernas zauważył także, że przemysł jest w dość dobrej pozycji, aby osiągnąć ambitniejsze cele klimatyczne, natomiast w najtrudniejszej sytuacji znajduje się transport i gospodarstwa domowe, dlatego dla Komisji bardzo ważne będzie wsparcie tych sektorów.

Wiceprzewodniczący Komisji na końcu podał Polskę jako przykład kraju, w którym debata dot. niskoemisyjnej gospodarki idzie w bardzo dobrym kierunku, co napawa go optymizmem. Zwrócił również uwagę, że bardzo ważne jest odpowiednie wsparcie finansowe na poziomie UE np. poprzez Fundusz Sprawiedliwej Transformacji i przekierowanie inwestycji na „zieloną drogę” – tzw. Zielone Obligacje powinny sfinansować ok. 30% Funduszu Odbudowy i Rozwoju, bardzo ważną rolę odegra tutaj także tzw. zielona taksonomia.

„Bardzo ważne jest dla zachowania konkurencyjności unijnej gospodarki inwestowanie w nowe technologie i przechodzenie w kierunku niskoemisyjnej, a docelowo zeroemisyjnej gospodarki. Jednak musi to być proces stopniowy, rozłożony na lata, który nie wyrządzi szkód gospodarczych. Bardzo cieszy nas obietnica Wiceprzewodniczącego Komisji Timmermansa ws. przeprowadzania pogłębionej oceny skutków i obszernych konsultacji publicznych przed ewentualnym proponowaniem nowego prawa dot. wymogu emisji dla samochodów, a także dostrzeżenie, że dla sektora transportu spełnienie ambitnych celów klimatycznych będzie bardzo dużym wyzwaniem” – stwierdził Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE w biurze w Brukseli.

Konfederacja Lewiatan

Komisja Europejska prowadzi obecnie konsultacje dotyczące unijnej polityki ochrony konsumentów. Jedną z nowych inicjatyw jest przegląd dyrektywy 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Directive).

Obecnie nie ma jeszcze konkretnych propozycji zmian dyrektywy a Komisja Europejska prowadzi jedynie konsultacje samej koncepcji dokumentu. Planowane zmiany w treści dyrektywy są elementem przyszłego pakietu pod nazwą the New Consumer Agenda. Zmiany te dotyczą przede wszystkim:wpływu nowych technologii na bezpieczeństwo produktów (AI, IoT)

1. bezpieczeństwa produktów sprzedawanych online
2. egzekwowania zasad bezpieczeństwa
3. spójności systemu bezpieczeństwa produktów.

W tym miejscu zasadnym wydaje się przybliżenie jaki jest zakres zastosowania dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, a także jakie są jej główne założenia. Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich produktów wprowadzanych na rynek Europejskiego Obszaru Gospodarczego, wraz z produktem w odniesieniu do świadczenia usług. Jej przepisy stosuje się w przypadku braku przepisów szczególnych prawa wspólnotowego, które regulowałyby bezpieczeństwo konkretnych produktów. W sytuacji gdy produkty podlegają szczególnym wymogom związanym z bezpieczeństwem, co jest wynikiem obowiązujących przepisów ustawodawstwa wspólnotowego, dyrektywa ta ma zastosowanie jedynie w zakresie zagrożeń bądź też kategorii zagrożeń nieobjętych tymi wymogami. Należy jednocześnie podkreślić, że dyrektywa nie ma zastosowania do produktów z drugiej ręki, dostarczanych jako antyki lub towary wymagające przed ich użyciem naprawy lub renowacji, pod warunkiem że dostawca wyraźnie informuje o tym odbiorcę. Z powyższego wynika zatem, że zasadniczym celem dyrektywy jest zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa produktów na obszarze całej Unii Europejskiej  w kontekście produktów konsumenckich, których nie obejmuje sektorowe prawodawstwo harmonizacyjne UE. W konsekwencji, zgodnie z założeniami dyrektywy, producenci mogą wprowadzać do obrotu jedynie produkty, które są bezpieczne.

Na mocy dyrektywy utworzono system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych (RAPEX – wspólnotowy system szybkiej informacji), którego głównym zadaniem jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów na obszarze Jednolitego Rynku Unii Europejskiej. Założenie to jest możliwe do zrealizowania, dzięki zapewnieniu szybkiej i sprawnej wymiany informacji między państwami członkowskimi a Komisją Europejską w zakresie produktów stwarzających zagrożenie oraz środków podjętych w konkretnym kraju, mających na celu wykluczenie lub ograniczenie ich wprowadzania na rynek, a także ich prawdopodobne użytkowanie. System ten gwarantuje zatem szybkie i efektywne powiadamianie odpowiednich organów o niebezpiecznych produktach. Warto podkreślić, że system RAPEX obejmuje wszystkie produkty nieżywnościowe przeznaczone dla konsumentów oraz te, co do których istnieje prawdopodobieństwo, że mogą być przez nich użyte. Dyrektywa przewiduje również możliwość podejmowania przez Komisję  Europejską tymczasowych decyzji w sprawie tzw. „środków nadzwyczajnych”, w przypadku produktów stwarzających istotne zagrożenie dla zdrowia oraz bezpieczeństwa konsumentów w poszczególnych państwach członkowskich.
Dyrektywa wyraźnie definiuje co należy uznać za produkt bezpieczny. Jest to mianowicie każdy produkt, który w normalnych bądź możliwych do przewidzenia warunkach zastosowania, łącznie z przechowywaniem oraz, w stosownych przypadkach, oddaniem do użytku, wymogami instalacyjnymi i konserwacyjnymi, nie przedstawia żadnego zagrożenia lub jedynie minimalne zagrożenie związane z jego użytkowaniem, uważany za dopuszczalny i odpowiadający wysokiemu poziomowi ochrony bezpieczeństwa i zdrowia osób, ze szczególnym uwzględnieniem:właściwości produktu, łącznie z jego składem, opakowaniem, instrukcją montażu oraz, w stosownych przypadkach, z instrukcją instalacji i konserwacji

1. oddziaływania na inne produkty, jeżeli można przewidzieć, że będzie on używany wraz z innymi produktami
2. wyglądem produktu, etykietowaniem, wszelkimi ostrzeżeniami i instrukcjami zastosowania i zniszczenia, a także wszelkimi innymi wskazówkami czy informacjami na temat produktu
3. kategorii konsumentów narażonych na szczególne ryzyko podczas używania produktu, zwłaszcza dzieci i osób w podeszłym wieku.

Jednocześnie za produkt niebezpieczny uznaje się ten, który nie odpowiada definicji produktu bezpiecznego.

Ze względu na wagę tematu oraz jego praktyczny wymiar zarówno dla producentów, jak i konsumentów, Konfederacja Lewiatan przygotowuje obecnie stanowisko uwzględniające niezbędne zmiany w obecnej treści dyrektywy.

Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan

Konfederacja Lewiatan