Od 1 stycznia 2024 r. Belgia przejmie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Zgodnie z zapowiedziami celem prezydencji w ochronie zdrowia będzie wzmocnienie odporności UE na przyszłe zagrożenia dla zdrowia. Żeby go zrealizować nacisk zostanie położony na: wzmocnienie zarządzania kryzysowego, wspieranie systemów opieki zdrowotnej i poprawę bezpieczeństwa dostaw leków.
celeprezydencja BelgijskaUEzdrowie
Cele prezydencji belgijskiej odpowiednio wpisują się w potrzeby państw członkowskich. Doświadczenia ostatnich lat unaoczniły, że sprawne zarządzanie kryzysowe w obszarze zdrowia publicznego jest niezbędne dla opanowania pandemii. Kwestią czasu jest pojawienie się nowych patogenów mogących spowodować kolejną pandemię, a wtedy sprawne zarządzanie kryzysowe połączone z wydajnymi systemami opieki zdrowotnej i szerokim dostępem do leków będzie kluczowe. Także starzejące się społeczeństwa unijne są uzasadnieniem dla tak postawionych celów.
Cele te są także spójne z działaniami podejmowanymi przez Belgię na poziomie unijnym.
W maju br. wtedy przyszła prezydencja belgijska przy wsparciu 18 państw członkowskich, w tym Polski, wezwała Komisję Europejską do pilnych zmian legislacyjnych wspierających produkcję substancji czynnych do leków w Europie. Po stronie europejskiego przemysłu farmaceutycznego są nadzieje na to, że prezydencja belgijska doprowadzi do stworzenie dedykowanego europejskiego aktu legislacyjnego zawierającego zachęty finansowe i regulacyjne do utrzymania i przenoszenia produkcji substancji czynnych i leków gotowych do Europy. W ten sposób wzmocnione zostanie bezpieczeństwo dostaw leków.
Taki akt prawny powinien być powiązany z unijną listą leków krytycznych. Pierwsza wersja unijnego wykazu leków o krytycznym znaczeniu została opublikowana w grudniu br. Jest to narzędzie, które może pomóc uniknąć potencjalnych niedoborów leków w UE. Na liście znajdują się substancje czynne o szerokim zakresie terapeutycznym. Przegląd przeprowadzono przy udziale wszystkich państw członkowskich UE, a także organizacji pacjentów i pracowników służby zdrowia oraz stowarzyszeń branżowych.
Z kolei cel wzmocnienia zarządzania kryzysowego wpisuje się także w plan prac programu EU4Health na 2024 r., który Komisja Europejska przyjęła na początku grudnia br. Cały budżet programu wynosi 752 miliony euro, z których 485 milionów zostanie przeznaczone na wzmocnienie Europejskiego Urzędu ds. Gotowości i Reagowania na Kryzysy Zdrowotne (HERA), żeby sprawniej reagował na wyzwania takie jak pandemia COVID, czy agresja Rosji na Ukrainie.
Wydaje się, że cele zaprezentowane przez prezydencję belgijską mają szanse na szerokie poparcie zarówno wśród państw członkowskich, jak i instytucji unijnych. Są dobrze przemyślane i ich realizacja wzmocni zarówno unijne systemy ochrony zdrowia, jak i gospodarkę europejską.
Kacper Olejniczak, ekspert Lewiatana
Tekst dla grudniowego wydania newslettera Brussels Headlines
15 grudnia 2023
Belgijska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej – czego możemy się spodziewać?
Rok 2024 rozpocznie się objęciem przez Belgię prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Przypada ona na kluczowy moment dla UE – w okresie wyborów do Parlamentu Europejskiego i uzgadniania nowych priorytetów politycznych unijnej wspólnoty na kolejne lata. Jakie priorytety przyjęła Belgia na czas swojego przewodnictwa?
Dn. 1 stycznia 2024 r. prezydencję w Radzie Unii Europejskiej obejmie Belgia, która będzie kierowała jej pracami do 30 czerwca 2024 r. Kraj ten będzie przewodniczyć w Radzie UE już po raz trzynasty.
Należy przypomnieć, że najważniejszym obowiązkiem kraju przewodniczącego w Radzie jest zapewnienie ciągłości prac UE poprzedniej prezydencji (Hiszpania) przed przekazaniem kolejnej prezydencji (Węgry). Głównym praktycznym zadaniem prezydencji jest nadanie impulsu pracom legislacyjnym Rady, przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości programu UE oraz zapewnieniu sprawnego przebiegu procesu legislacyjnego i dobrej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi.
Państwa członkowskie, które sprawują prezydencję po sobie, ściśle współpracują w grupach po trzy i każda z nich ustala długofalowe cele i przygotowuje wspólny program spraw, którymi Rada będzie się zajmować przez 18 miesięcy. Na podstawie tego programu każde z trzech państw opracowuje własny, bardziej szczegółowy program 6-miesięczny.
Większość działań, które są prowadzone w czasie prezydencji wynikają z kalendarza prac Unii Europejskiej, niemniej jednak państwo obejmujące przewodnictwo w Radzie UE ma możliwość definiowania priorytetów prezydencji, co umożliwia mu skoncentrowanie uwagi innych państw członkowskich na sprawach istotnych z punktu widzenia interesów kraju przewodniczącego.
Jakie priorytety zatem wyznaczyła Belgia?
Priorytety prezydencji belgijskiej
Belgia wyznaczyła sześć priorytetów na okres swojej prezydencji w Radzie UE:
Obrona praworządności, demokracji i jedności.
Obrona zasad demokracji, praworządności i praw podstawowych ma być istotnym elementem prac belgijskiej prezydencji. Jak wskazali Belgowie, ich celem będzie wzmocnienie pozycji obywateli i ich zaangażowania, zwłaszcza młodzieży, a także prace nad europejskim obszarem edukacji, jakością edukacji, uczeniem się przez całe życie, mobilnością i sportem.
Belgia zapowiedziała również, że będzie zaangażowana we wsparcie krajów kandydujących w ich wysiłkach na rzecz przystąpienia do Unii. Jak wskazano, kluczowe będzie też w tym kontekście przygotowanie polityki, zasobów i struktur decyzyjnych Unii pod kątem przyszłego rozszerzenia.
Wzmocnienie konkurencyjności Europy.
W świetle zmieniających się realiów geopolitycznych i szybkiego rozwoju nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, UE musi nadać priorytet swojej długoterminowej polityce konkurencyjności i polityce przemysłowej. Belgowie podkreślili, że UE musi zapewnić przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP, równe warunki działania, umożliwiając im uczciwe konkurowanie zarówno w Europie, jak i na arenie światowej.
Prezydencja belgijska będzie działać na rzecz wzmocnienia rynku wewnętrznego i przyszłości przemysłu UE oraz będzie kontynuować prace nad dokończeniem tworzenia unii rynków kapitałowych i unii energetycznej. Szczególna uwaga ma zostać poświęcona zwiększeniu bezpieczeństwa gospodarczego, ograniczeniu szkodliwych zależności i promowaniu wiodącej pozycji technologicznej Europy w sektorach krytycznych.
Dążenie do zielonej i sprawiedliwej transformacji.
Prezydencja planuje umieścić transformację energetyczną i klimatyczną w centrum swoich priorytetów. Belgowie mają skupić się m.in. na wzmocnieniu unijnej gospodarki o obiegu zamkniętym, a także promować zrównoważoną gospodarkę wodną.
Wzmocnienie programu społecznego i zdrowotnego Europy.
Opierając się na europejskim filarze praw socjalnych, prezydencja belgijska zamierza wyposażyć UE w ambitny program społeczny, a także wzmocnić dialog społeczny oraz wymiar społeczny europejskiego semestru.
Ponadto, prezydencja będzie działać na rzecz przygotowania oceny gotowości UE na wypadek kryzysu, a także wzmacniania bezpieczeństwa dostaw leków w Europie.
Ochrona ludzi i granic.
Prezydencja zamierza zająć się wszystkimi dossier legislacyjnymi związanymi z nowym europejskim paktem w sprawie migracji i azylu. W okresie tej prezydencji ma zostać położony nacisk na wzmocnienie europejskiej bazy technologicznej i przemysłowej sektora obronnego, w tym zbadanie możliwości opracowania strategii europejskiego przemysłu obronnego.
Promocja Europy jako aktora globalnego.
System wielostronny i porządek międzynarodowy oparty na zasadach stają w obliczu coraz większych wyzwań, w tym powrotem otwartej wojny na kontynencie europejskim. Prezydencja ma kontynuować wysiłki UE mające na celu wzmocnienie jej odporności i autonomii oraz obronę jej interesów i wartości.
Czego możemy się spodziewać?
Belgia będzie przewodniczyła Radzie Unii Europejskiej tuż przed końcem obecnego cyklu instytucjonalnego, więc jej priorytetem będzie sfinalizowanie projektów legislacyjnych, które są już procedowane. Obecnie na stole negocjacyjnym jest ponad 150 propozycji, więc okres belgijskiej prezydencji będzie bardzo pracowity. Jak wskazują Belgowie, w czasie ich prezydencji odbędzie się ponad 530 nieformalnych i około 2000 formalnych spotkań (tj. spotkania przygotowawcze i nieformalne spotkania przedstawicieli krajowych w grupach roboczych Rady, a także spotkania i szczyty ministerialne aż do poziomu głów państw i przywódców rządów).
Co więcej, Belgia poprowadzi dyskusje na temat programu strategicznego UE na lata 2024–2029, który ma zostać przyjęty w czerwcu przyszłego roku. Co pięć lat unijni przywódcy uzgadniają polityczne priorytety UE, w których określają przyszłe kierunki rozwoju i działania wspólnoty. Rozpoczną się również rozmowy na temat programu reform UE, które mają wzmocnić jej zdolność do działania, zwłaszcza w kontekście jej rozszerzenia.
Europejski biznes – postulaty
W listopadzie 2023 r. prezydenci federacji pracodawców będących członkami BusinessEurope podpisali deklarację brukselską, w której zdefiniowali postulaty europejskiego biznesu. Wśród nich znalazł się apel o zmniejszenie obciążeń regulacyjnych na dobrze zintegrowanym jednolitym rynku europejskim, znalezienie równowagi pomiędzy bezpieczeństwem a wsparciem gospodarki europejskiej, a także powiązanie Zielonego Ładu z odnowioną strategią przemysłową. Z deklaracją brukselską można się zapoznać tutaj: https://lewiatan.org/deklaracja-brukselska-apel-do-unijnych-instytucji/.
Luana Żak, ekspertka Lewiatana ds. UE, Przedstawicielstwo Lewiatana w Brukseli
Tekst dla grudniowego wydania newslettera Brussels Headlines
15 grudnia 2023
UE osiąga porozumienie polityczne w sprawie Aktu w sprawie sztucznej inteligencji
Nowe przepisy zapewnią bezpieczeństwo, etykę i odpowiedzialność systemów AI
AI Actpracodawcysztuczna inteligencja
8 grudnia osiągnięto wstępne porozumienie polityczne dotyczące Aktu w sprawie sztucznej inteligencji, które ma na celu zapewnienie ochrony praw podstawowych, demokracji, praworządności i środowiska przed sztuczną inteligencją wysokiego ryzyka, jednocześnie kładąc nacisk na pobudzanie innowacyjności oraz stworzenia Europy liderem w tej dziedzinie. W przepisach ustanawia się obowiązki dotyczące sztucznej inteligencji w oparciu o potencjalne ryzyko i poziom skutków.
„AI Act to więcej niż zbiór przepisów. To punkt wyjścia dla unijnych start-upów i badaczy, którzy mogą przewodzić światowemu wyścigowi sztucznej inteligencji” – tak projekt skomentował Thierry Breton, unijny komisarz ds. rynku wewnętrznego.
Entuzjazm z powodu osiągnięcia porozumienia jest zrozumiały i całkowicie uzasadniony, jednakże wciąż należy zachować cierpliwość, gdyż akt wymaga jeszcze długotrwałych prac technicznych i redakcyjnych.
Na tym etapie za zamknięte kwestie można uznać przepisy dotyczące modeli sztucznej inteligencji ogólnego przeznaczenia, których producentów nakazano rozliczać z danych, na których owe systemy były trenowane. Niezmienny pozostał również podział na kategorie ryzyka związanych z użyciem sztucznej inteligencji (przyp. brak lub minimalne ryzyko, niskie, wysokie, niedopuszczalne).
Akt promuje również piaskownice regulacyjne (regulatory sandboxes) i testy w świecie rzeczywistym (real-world-testing), ustanowione przez władze krajowe w celu opracowywania i szkolenia innowacyjnej sztucznej inteligencji przed wprowadzeniem jej na rynek.
Sfinalizowane są również kwestie wysokości kar, gdzie kary administracyjne ustalane są jako minimalna suma lub procent rocznego światowego obrotu przedsiębiorstwa, jeżeli ten ostatni jest wyższy. W przypadku najpoważniejszych naruszeń zabronionych aplikacji kary mogą wynieść do 7% lub 35 milionów euro, 3% lub 15 milionów euro w przypadku naruszeń obowiązków dostawców systemów i modeli oraz 1,5% w przypadku niepodania dokładnych informacji.
Niemniej zagadnieniami, które wymagają dalszej, szczegółowej pracy są przepisy odnoszące się do systemów rozpoznawania twarzy, egzekwowania prawa, czy zdalnej biometrii.
Perspektywa biznesu
Potrzeba regulacji systemów sztucznej inteligencji jest widzialna i popierana, aczkolwiek przedsiębiorców niepokoi fakt, że z powodu szybkiego tempa negocjacji trilogowych pozostaje nadal wiele niewyjaśnionych kwestii, co może skutkować zdezorientowaniem rynku oraz brakiem pewności prawa.
Jesteśmy przekonani, że dodatkowe wytyczne oraz kolejne kroki legislacyjne pomogą wytyczyć bardziej przejrzysty kurs na drodze ku konkurencyjności. Możliwa niepewność prawna i dodatkowy czas potrzebny do jej ustanowienia mogą wpłynąć na utrudnienia w inwestycjach w dziedzinie sztucznej inteligencji w Europie, czego należy zdecydowanie unikać.
Kolejne kroki
Kolejnym etapem są prace techniczne oraz głosowania zarówno w Parlamencie, jak i Radzie. Projekt zostanie również przedłożony Komisji IMCO. Akt w sprawie sztucznej inteligencji zacznie obowiązywać dwa lata po wejściu w życie, w przypadku zakazów okres zostaje skrócony do sześciu miesięcy. Natomiast wymagania dotyczące m.in. organów oceniających zgodność (the conformity assessment bodies) i rozdział dotyczący zarządzania (governance) zaczną obowiązywać rok wcześniej.
Eliza Turkiewicz, ekspertka Lewiatana
Tekst dla grudniowego wydania newslettera Brussels Headlines
24 listopada 2023
Komisja Europejska publikuje pakiet dotyczący umiejętności i mobilności talentów
Komisja Europejska przedstawiła szereg nowych inicjatyw w ramach pakietu dotyczącego umiejętności i mobilności talentów, aby zwiększyć atrakcyjność UE dla kandydatów do pracy spoza UE oraz ułatwić im mobilność w jej obrębie.
Ta nowa inicjatywa obejmuje tzw. unijną pulę talentów, która ma pozwolić na kojarzenie pracodawców w UE z osobami poszukującymi pracy z państw trzecich. Ponadto, w większym stopniu promowane będą: uznawanie kwalifikacji i umiejętności osób z państw trzecich oraz mobilność osób uczących się. Zaproponowane rozwiązania są jednymi z kluczowych rezultatów Europejskiego Roku Umiejętności.
Stopa bezrobocia w Unii Europejskiej nadal pozostaje niska (6,0% we wrześniu 2023 r.), a wskaźnik wakatów wzrósł w ubiegłym roku do 2,9%, czyli ponad dwukrotnie więcej niż w 2012 r. Zmiany demograficzne zaostrzą wyzwania na rynku pracy. Liczba ludności w wieku produkcyjnym w UE spadnie z 265 mln w 2022 r. do 258 mln w 2030 r. Bez skoordynowanych działań obecne tendencje mogą osłabić transformację ekologiczną i cyfrową, osłabić konkurencyjność UE i obniżyć dostępność usług publicznych w obszarach, w których już występuje niedobór pracowników, takich jak opieka zdrowotna i opieka długoterminowa.
Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej i luka kompetencyjna utrzymują się w całej UE, w wielu branżach i na różnych poziomach umiejętności. Obecnie w UE 70% firm wskazuje, że ma trudności ze znalezieniem pracowników z odpowiednimi umiejętnościami. Jednym z proponowanych rozwiązań, które ma na celu ograniczyć niedobory siły roboczej, jest próba przyciągnięcia do krajów UE talentów z całego świata. Podkreśla się, że współpraca krajów UE w zakresie migracji zarobkowej z partnerami z państw trzecich może przynieść obopólne korzyści stronom, np. w postaci zasilenia fachową wiedzą i wsparciem finansowym gospodarek krajów pochodzenia pracowników.
Thierry Breton, unijny komisarz do spraw rynku wewnętrznego, wskazuje, że dzięki nowym zaleceniom będzie łatwiejsze przyciąganie talentów z krajów trzecich:
„W związku z transformacją ekologiczną i cyfrową naszych gospodarek wiele przedsiębiorstw w Europie ma trudności ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników, np. programistów czy inżynierów budownictwa. Dużo już zrobiliśmy na rzecz podnoszenia kwalifikacji oraz przekwalifikowania pracowników na jednolitym rynku UE. Jednocześnie musimy nadal przyciągać umiejętności i talenty z całego świata”.
Unijna pula talentów
Głównie wnioski KE wskazują, że platforma talentów będzie skupiać się na zawodach deficytowych opracowywanych na podstawie Europejskiego Urzędu ds. Zatrudnienia, sieć EURES i danych krajowych Publicznych Służb Zatrudnienia. Jedynie pracodawcy zarejestrowani w państwach członkowskich uczestniczących w puli talentów będą mogli zamieszczać oferty pracy i wyszukiwać kandydatów. Unijna pula talentów będzie skupiona na 42 zawodach najczęściej występujących w wykazie niedoborów sieci EURES, a są to m.in.: inżynierowie budownictwa, inżynierowie przemysłowi i produkcyjni, inżynierowie elektrycy, lekarze medycyny ogólnej i specjaliści, personel pielęgniarski, programiści aplikacji i multimediów, technicy elektrotechniki, elektrycy, kucharze, kelnerzy, murarze, betoniarze, stolarze, dekarze, tynkarze, hydraulicy, mechanicy klimatyzacji i chłodnictwa, operatorzy obrabiarek do obróbki metalu, mechanicy samochodowi i przemysłowi, kierowcy autobusów i tramwajów, kierowcy samochodów ciężarowych, specjaliści ds. ochrony środowiska, inżynierowie chemicy i mechanicy, czy też technicy mechanicy.
Uznawanie umiejętności i kwalifikacji z państw trzecich
Ponadto, w obszarze uznawania umiejętności i kwalifikacji osób z państw trzecich opowiedziano się za większą elastycznością i zmniejszeniem obciążeń administracyjnych dla obywateli państw trzecich, tak aby mogli oni szybciej i skuteczniej uzyskać dostęp do możliwości zatrudnienia lub szkolnictwa wyższego w UE. Wytyczne mają także na celu usprawnienie procedur i pomoc państwom członkowskim w szybszym i skuteczniejszym uznawaniu kwalifikacji i umiejętności uzyskanych poza UE.
Inicjatywa ta ma na celu dalsze promowanie podejścia opartego na umiejętnościach, które zyskuje na znaczeniu także w Polsce. Rekrutacja międzynarodowa jest skomplikowana i kosztowna zarówno dla obywateli państw trzecich, jak i pracodawców. Brak zrozumienia i zaufania, co do umiejętności i kwalifikacji uzyskanych w państwach trzecich stanowi znaczącą barierę dla mobilności utalentowanych i wykwalifikowanych pracowników. Sytuacja ta nie tylko zmniejsza atrakcyjność UE, lecz prowadzi również do marnotrawienia kapitału ludzkiego, kiedy obywatele państw trzecich wykonują pracę poniżej swoich kwalifikacji.
Mobilność osób uczących się
Trzeci, ważny wniosek Komisji dotyczy zalecenia Rady UE w sprawie zwiększania mobilności osób uczących się. Wspieranie mobilności osób uczących się w UE, w tym na wszystkich ścieżkach edukacyjnych i w kontekście kształcenia dorosłych, a także promowanie mobilności osób uczących się z państw trzecich do UE – zdaniem KE – powinno zostać wzmocnione. Wniosek KE zawiera nowe cele w zakresie mobilności osób uczących się do 2030 r., zgodnie z którymi co najmniej 15% osób uczących się w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego powinno korzystać z mobilności edukacyjnej za granicą.
Musimy zniwelować problem braku rąk do pracy
Środowisko pracodawców w Europie ocenia te proponowane zmiany pozytywnie. Wszelkie celowane działania, które mogą zniwelować problem braku rąk do pracy i lukę kompetencyjną, są obecnie na wagę złota. Szczególnie w Polsce, gdzie według wstępnych danych GUS stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w październiku 2023 r. wyniosła 5,0 proc., a szanse aktywizacji zawodowej pozostałych grup są mocno ograniczone.
Choć udział w unijnej puli talentów, poprzez platformę internetową, będzie dobrowolny dla państw członkowskich, może ułatwić rekrutację osób poszukujących pracy z państw trzecich w zawodach, w których występuje niedobór pracowników w całej UE. Ważne jest jednak to, że w pierwszej kolejności, priorytetowo, powinno być zaspokajane zapotrzebowanie rynku pracy na umiejętności i kwalifikacje istotne z punktu widzenia cyfryzacji i celów zeroemisyjnej gospodarki.
Sławomir Szymczak, ekspert Konfederacji Lewiatan
Artykuł dla listopadowego wydania biuletynu Brussels Headlines
Konfederacja Lewiatan – projekt „Better Skilled”
W ramach projektu „Better Skilled” Konfederacja Lewiatan prowadzi również działania związane ze wsparciem członków KL w zakresie podnoszenia kompetencji i zmiany kwalifikacji pracowników. Więcej o projekcie można przeczytać tutaj:
Firmy i organizacje członkowskie KL zainteresowane przystąpieniem do Rady ds. Kompetencji i Kwalifikacji Konfederacji Lewiatan mogą przystąpić do Rady wyrażając chęć uczestniczenia w jej pracach via e-mail.
Główne obszary merytoryczne działalności Rady to: legislacja (polityki publiczne, dokumenty strategiczne), rynek pracy (prognozy zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje), system edukacji formalnej (oświata i szkolnictwo wyższe), system nabywania kompetencji i kwalifikacji przez pracowników (głównie poprzez kursy i szkolenia) oraz systemy kwalifikacji w Polsce i w UE.
W czerwcu br. Rada Unii Europejskiej przyjęła zalecenia w sprawie intensyfikacji działań w zakresie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach podejścia „Jedno zdrowie”. W dokumencie ustanowiono cele, które powinny być osiągnięte do 2030 r. - jednym z nich jest zmniejszenia wykorzystywania antybiotyków o 20%.
Zdaniem unijnego Urzędu ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA) odporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest jednym z trzech największych zagrożeń dla zdrowia w UE.
17 listopada br. Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) opublikowało nowe dane dotyczące realizacji podejścia „Jedno zdrowie”.
Zaobserwowano spadek spożycia antybiotyków o 2,5% w latach 2019-2022, jednak zdecydowany początkowy spadek został odwrócony w 2022 r., kiedy społeczeństwo wróciło do stylu życia sprzed COVID-19, co spowodowało, że częstotliwość zachorowania na wirusy oddechowe wzrosła. Szacuje się, że koszt odporności na środki przeciwdrobnoustrojowe wynosi w UE 11,7 miliarda euro rocznie.
W tej sprawie wypowiedziała się Komisja Europejska. Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, stwierdziła: „Zwalczanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe jest priorytetem zdrowia publicznego i koniecznością ekonomiczną. Liczby są niepokojące i pokazują, że potrzebne są pilne i ambitne działania. Musimy współpracować, państwa członkowskie, zainteresowane strony, a także obywatele, aby zapewnić podjęcie wszelkich niezbędnych środków w celu osiągnięcia uzgodnionych celów”.
Co można zrobić?
Potrzebne są pilne i skuteczne działania. Zdaniem Konfederacji Lewiatan należy skupić się na działaniach zaproponowanych w ust. 30 Zaleceń Rady w sprawie intensyfikacji działań w zakresie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach podejścia „Jedno zdrowie”.
UE powinna opracować wielokrajowy program zachęt typu pull (wsparcia sprzedaży) rozwoju nowych środków przeciwdrobnoustrojowych oraz dostępu do istniejących i nowych środków przeciwdrobnoustrojowych. Program ten mógłby np. przyjąć formę gwarancji przychodu, premii za wejście na rynek połączonych z gwarancją przychodu, lub płatności za osiągnięcie kamienia milowego oraz może być w stosownych przypadkach finansowany na szczeblu UE lub współfinansowany.
Oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe jest problemem o tak dużej skali, że bez działań na szczeblu unijnym państwa członkowskie nie będą w stanie sobie poradzić z nim.
Kacper Olejniczak, ekspert Konfederacji Lewiatan
Artykuł dla listopadowego wydania biuletynu Brussels Headlines
24 listopada 2023
Europe Unlocked, czyli S.O.S. dla jednolitego rynku Unii Europejskiej
Konfederacja Lewiatan dołączyła do międzynarodowej koalicji federacji pracodawców – Europe Unlocked. Wspólnie będziemy zabiegać o to, aby wzmocnienie jednolitego rynku UE znalazło się wysoko na liście wytycznych politycznych kolejnej Komisji Europejskiej.
Europa pozostaje w tyle – wyzwania dla gospodarki UE
Gospodarka europejska pozostaje w tyle w porównaniu z innymi wiodącymi gospodarkami, co staje się coraz bardziej niepokojące. Według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego w 2022 r. różnica w wysokości PKB na mieszkańca między UE a USA osiągnęła aż 105%. Prognozy wskazują również, że 85% wzrostu gospodarczego w nadchodzących latach będzie generowane poza Unią.
W ciągu ostatniej dekady gospodarka europejska borykała się z wieloma kryzysami, na które decydenci w UE odpowiadali coraz większym protekcjonizmem wprowadzając kolejne środki nadzwyczajne, które stopniowo osłabiały unijny rynek wewnętrzny w wielu obszarach. Znajdujemy się w okresie skrajnej niestabilności geopolitycznej i nic nie wskazuje na to, że napięcia te będą wygasać. Dlatego też UE musi w końcu opracować długofalową strategię, która zapewni konkurencyjność i odporność Europy, a tym samym jej bezpieczeństwo.
Nadszedł czas, aby ponownie skupić się na rozwoju elementów stanowiących o podstawie UE, czyli dalszym wzmacnianiu jednolitego rynku. Długoterminowa konkurencyjność i odporność Europy są nierozerwalnie związane z silnym rynkiem wewnętrznym, więc pilnie potrzebujemy działań na poziomie unijnym, które wzmocnią to wielkie osiągnięcie integracji europejskiej będące źródłem rozwoju UE.
Europe Unlocked – jednolity rynek w centrum strategii UE
Dlatego też, w związku z przyszłorocznymi wyborami do Parlamentu Europejskiego i nowym składem Komisji Europejskiej, powstała koalicja organizacji biznesowych Europe Unlocked, której Konfederacja Lewiatan stała się również członkiem. W nadchodzących miesiącach wspólnie będziemy zabiegać o to, aby wzmocnienie jednolitego rynku UE znalazło się wysoko wśród priorytetów instytucji unijnych w nowym cyklu instytucjonalnym.
Europa Unlocked postuluje przemyślenie na nowo, w jaki sposób należałoby zwiększyć produktywność, a tym samym dobrobyt w Europie. Produktywność jest największą siłą napędową wzrostu gospodarczego UE. W rozważaniach tych powinniśmy uwzględnić konkurencję i handel oraz upewnić się, że ambitna transformacja ekologiczna i cyfrowa przyniesie efektywne oraz zrównoważone korzyści. Co więcej musimy zadbać o to, aby europejscy pracownicy posiadali odpowiednie kwalifikacje i umiejętności niezbędne do funkcjonowania w nowoczesnej gospodarce. Powinniśmy też skupić się na lepszym stanowieniu prawa.
Europe Unlocked apeluje, aby Unia Europejska przeszła:
od barier i biurokracji po większe możliwości handlowe i stabilne łańcuchy dostaw w ramach jednolitego rynku i poza nim,
od wejścia w ekologiczną transformację do zapewnienia jej zrównoważonych rezultatów dzięki produktywnym i zorientowanym na rynek inwestycjom oraz innowacjom,
od zdecydowanego i wyprzedzającego podejścia do regulowania zasad wykorzystania danych i nowych technologii po bardziej ukierunkowane interwencje mające na celu skorygowanie niedoskonałości rynku w określonych obszarach lub sektorach,
od częściowo niedopasowanej do w pełni elastycznej siły roboczej i umożliwienia ludziom zdobywanie umiejętności potrzebnych do pracy w ramach zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy i odpowiadających potrzebom pracodawców,
od nadmiernych regulacji po tworzenie polityki i ustawodawstwa opartych na zasadzie „najpierw myśl na małą skalę” wraz z uwzględnieniem oceny skutków.
Powyższe postulaty koalicja Europe Unlocked będzie prezentować podczas organizowanych wydarzeń i spotkań z unijnymi decydentami w nadchodzących miesiącach zwracając uwagę na to, że konieczne jest nowe spojrzenie na jednolity rynek UE i przyjrzenie się przyszłym kierunkom jego rozwoju. Długoterminowa konkurencyjność i odporność Europy opierają się na silnym jednolitym rynku tworzącym miejsca pracy, wzrost gospodarczy i dobrobyt dla Europy oraz jej obywateli. Nie możemy brać naszej konkurencyjności za pewnik.
Zachęcam do śledzenia działań i publikacji koalicji Europe Unlocked na dedykowanej stronie internetowej.
Luana Żak, ekspertka Lewiatana ds. UE, Przedstawicielstwo Lewiatana w Brukseli
Artykuł dla listopadowego wydania biuletynu Brussels Headlines
24 listopada 2023
EKES: Projekty nowych rozporządzeń na jednolitym rynku UE
W listopadzie Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji (INT) EKES przyjęła projekty opinii w ważnych kwestiach – nowe propozycje rozporządzeń zaprezentowane przez Komisję Europejską dotyczą bezpieczeństwa zabawek, otwartych płatności i finansów oraz zmian w RODO.
Przedmiotem opinii jest projekt wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie bezpieczeństwa zabawek i uchylającego dyrektywę 2009/48/WE („rozporządzenie w sprawie zabawek” lub „wniosek”). Rozporządzenie w sprawie zabawek ma dwa główne cele: 1) poprawę bezpieczeństwa dzieci przed zagrożeniami związanymi ze szkodliwymi substancjami chemicznymi zawartymi w zabawkach oraz 2) egzekwowanie środków w celu zmniejszenia liczby zabawek, które nie są zgodne z prawem UE („zabawki niezgodne zprzepisami”). Stwierdzono w nim również, że obecny system prawny, którego podstawą jest dyrektywa 2009/48/WE („dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek”), nie rozwiązuje w wystarczającym stopniu wymienionych wyżej kwestii. W dyrektywie dotyczącej bezpieczeństwa zabawek nie odniesiono się do substancji takich jak substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego lub substancje wpływające na układ odpornościowy, nerwowy lub oddechowy.
Sekcja INT popiera inicjatywę Komisji i uważa ją ogólnie za zasadną, konieczną i proporcjonalną. Nie można narażać na szwank bezpieczeństwa dzieci. Proponowane rozszerzenie ogólnych zakazów, uzasadnione postępem naukowym, jest proporcjonalne, gdyż znacznie zmniejszyłoby liczbę wypadków i chorób spowodowanych kontaktem ze szkodliwymi substancjami chemicznymi zawartymi w zabawkach. Ponadto, omawiany wniosek stanowi część szerszej strategii UE w zakresie chemikaliów oraz prawodawstwa dotyczącego innych produktów (w tym produktów pielęgnacyjnych dla dzieci). Wprowadzenie cyfrowego paszportu produktu może wpłynąć na to, czy klienci będą kupować zabawki niezgodne z wymogami, i pomóc organom nadzoru rynku oraz organom celnym odróżnić zabawki spełniające wymogi od tych, które ich nie spełniają. Ponieważ jednak proponowane przepisy mogą w niewspółmiernie negatywny sposób wpłynąć na rynek tradycyjnych i personalizowanych zabawek wytwarzanych nieseryjnie, EKES sugeruje wprowadzenie konkretnych środków mających pomóc producentom takich zabawek.
Otwarte płatności i finanse
Sekcja INT z zadowoleniem przyjmuje włączenie usług w zakresie pieniądza elektronicznego oraz niezależnych usług bankomatowych w zakres dyrektywy i rozporządzenia, ponieważ wzmacnia to środki chroniące użytkowników tych rozwiązań. Kluczowe uwagi:
w nowej dyrektywie należy doprecyzować, czy w jej zakres wchodzą cyfrowe portfele, takie jak Apple Pay lub Google Pay,
należy rozszerzyć rolę organów nadzorczych państwa przyjmującego i uwzględnić w niej większe uprawnienia względem instytucji płatniczych, które prowadzą działalność, korzystając ze swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług,
sekcja akceptuje zawarty we wniosku dotyczącym dyrektywy zapis dotyczący usług wypłacania gotówki świadczonych przez punkty sprzedaży detalicznej,
uważa, że pięcioletni okres przewidziany w klauzuli przeglądowej wniosku dotyczącego dyrektywy (art. 43) jest zbyt długi,
w przeglądzie zmienionej dyrektywy w sprawie usług płatniczych, którą zastępuje inna dyrektywa w sprawie usług płatniczych i proponowane rozporządzenie w sprawie usług płatniczych (PSR), brakuje przepisów zapewniających większą ochronę konsumentów przed nowymi rodzajami oszustw i wyłudzeń, w związku z czym EKES zaleca szereg środków
z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w art. 7 PSR wprowadzono obowiązek uprzedniego informowania o opłatach za wypłatę gotówki i propozycję rozszerzenia zakazu podwyższania obowiązujących opłat za polecenia przelewu i polecenia zapłaty we wszystkich walutach UE (art. 28 PSR),
popiera przepisy PSR dotyczące obowiązku utworzenia panelu do zarządzania zezwoleniami i wymogu udzielenia przez użytkownika zezwolenia na wykonanie płatności,
uznaje za niedopuszczalne, aby konsumentów proszono o podanie danych uwierzytelniających na stronach internetowych osób trzecich,
sekcja apeluje, aby w odniesieniu do weryfikacji międzynarodowego numeru rachunku bankowego (IBAN) uwzględnić związek między wnioskiem dotyczącym dyrektywy w sprawie płatności natychmiastowych a PSR. Ponadto, wzywa do rozważenia zastosowania tych usług do partii zleceń płatniczych,
podkreśla, że należy poprawić przepisy PSR dotyczące silnego uwierzytelniania klienta,
wniosek dotyczący rozporządzenia zawiera luki w zakresie zakazów wykorzystywania wrażliwych danych osobowych i istotnych danych finansowych, a także nie zapewnia odpowiednio równowagi i przejrzystości.
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych – dodatkowe przepisy proceduralne
Sekcja INT uważa, że wniosek został opracowany z należytą starannością w celu zwiększenia udziału osób, których dane dotyczą, w postępowaniach w sprawie skarg transgranicznych i że wyjaśniono w nim wszystkie informacje, które muszą zostać przedstawione w chwili wnoszenia skargi, co umożliwi usprawnienie procedury. W odniesieniu do organizacji (przedsiębiorstw i instytucji) nowe przepisy precyzyjniej określą ich prawo do sprawiedliwej procedury, w odniesieniu do osób fizycznych podkreślą prawo do bycia wysłuchanymi w ramach procedury rozpatrywania skarg, natomiast w odniesieniu do organów ochrony danych ułatwią współpracę i poprawią skuteczność egzekwowania przepisów.
Zwraca uwagę, że zdolności i wyniki organów ochrony danych państw członkowskich odgrywają bardzo istotną rolę w skutecznym rozpatrywaniu spraw transgranicznych. Dlatego wzywa państwa członkowskie do ścisłego monitorowania finansowania swych organów ochrony danych i do zwiększenia ich zdolności, aby osoby prywatne i przedsiębiorstwa mogły korzystać z całego potrzebnego im wsparcia. Wniosek ma na celu harmonizację wdrażania art. 60 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) w państwach członkowskich oraz lepsze doprecyzowanie procedur.
Po raz pierwszy wniosek harmonizuje na szczeblu państw członkowskich przebieg procedury związanej ze stosowaniem RODO. Sekcja zaleca m.in. dokładniejsze wyznaczenie terminów procedur oraz limitów czasowych (ilekroć jest to możliwe i właściwe), wyraźne powiadomienie organów ochrony danych państw członkowskich, że skarżący powinien zawrzeć w skardze przynajmniej te informacje, o których mowa jest w załączniku do wniosku, lecz że każdy organ ochrony danych ma prawo je uzupełnić – jeżeli uzna to za konieczne – o inny zbiór fakultatywnych informacji, przyznanie organom ochrony danych państw członkowskich prawa do podjęcia decyzji, który język pośredniej komunikacji wydaje im się najbardziej odpowiedni do porozumiewania się między sobą podczas rozpatrywania skargi transgranicznej, poprawienie formularza skargi poprzez uwzględnienie prawa skarżącego do wnioskowania o poufne traktowanie przedłożonych informacji, doprecyzowanie, w jaki sposób wniosek będzie miał zastosowanie do państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).
Lech Pilawski, doradca Prezydenta Konfederacji Lewiatan, członek EKES
Artykuł dla listopadowego wydania biuletynu Brussels Headlines
24 listopada 2023
Deklaracja brukselska – apel do unijnych instytucji
Podczas Konferencji Prezydentów BusinessEurope (CoPres) w Brukseli, kilka tygodni przed rozpoczęciem prezydencji belgijskiej, federacje członkowskie zaapelowały do unijnych instytucji o podjęcie działań, które ułatwią prowadzenie biznesu w Europie i utorują drogę do przyjęcia programu na lata 2024-2029, wspierającego wzrost gospodarczy UE.
Federacje podkreśliły potrzebę dalszego wsparcia Ukrainy w jej drodze do członkostwa i konieczność wzmacniania unijnej gospodarki, która jest niezbędna dla budowy dobrobytu i bezpieczeństwa w coraz bardziej niestabilnym świecie.
W związku z tym, w pierwszej połowie 2024 r., konieczne jest podjęcie trzech kluczowych działań:
1. Zmniejszenie obciążeń regulacyjnych na dobrze zintegrowanym jednolitym rynku europejskim
Rozwój europejskich firm hamują dwa przeciwstawne trendy. Z jednej strony, z powodu obciążeń regulacyjnych i złożonych procedur zatwierdzania, europejskie przedsiębiorstwa i sektory niechętnie inwestują w innowacje. Z drugiej strony, niewystarczająca integracja jednolitego rynku ze względu na utrzymujące się przeszkody w mobilności transgranicznej, czy brak harmonizacji przepisów, osłabiają zdolność przedsiębiorstw do zwiększania skali działalności w Europie.
Dlatego zwracamy się z apelem do prezydencji belgijskiej, aby:
w oparciu o Net Zero Industry Act oraz Critical Raw Materials Act, przyspieszyć procedury wydawania pozwoleń oraz zrealizować obietnicę szybkiego zmniejszenia wymogów sprawozdawczych dla przedsiębiorstw o 25%,
we współpracy z przemysłem, zdefiniować obciążenia regulacyjne utrudniające rozwój europejskich przedsiębiorstw i kluczowych sektorów przyszłości, którymi należy pilnie się zająć w następnym cyklu legislacyjnym UE,
egzekwować istniejące unijne przepisy dotyczące jednolitego rynku, aby uniknąć jego fragmentacji. Pomoc publiczna musi być dobrze ukierunkowana, ograniczona w czasie i dokładnie monitorowana, aby zachować równe warunki działania na wspólnym rynku,
stosować kontrole konkurencyjności w odniesieniu do wszystkich inicjatyw regulacyjnych UE, biorąc pod uwagę skumulowany wpływ prawodawstwa UE na przedsiębiorstwa i dbając o to, aby kolejna Komisja Europejska uwzględniła taką kontrolę konkurencyjności w swoim programie działań na lata 2024–2029 oraz w swoich rocznych programach prac.
2. Znalezienie równowagi pomiędzy bezpieczeństwem a wsparciem gospodarki europejskiej
UE zamieszkuje zaledwie 6% światowej populacji, a 85% wzrostu gospodarczego w nadchodzących latach będzie generowane poza UE. Nie ma strategicznej autonomii bez otwartości.
Zwracamy się z apelem do prezydencji belgijskiej o zapewnienie, że UE:
będzie szukać porozumienia z USA w sprawie surowców krytycznych w celu złagodzenia negatywnego wpływu niektórych przepisów ustawy o ograniczaniu inflacji (IRA); będzie szukać porozumienia ws. sporów dotyczących stali i aluminium oraz cywilnych statków powietrznych, jak również przyspieszy prace w ramach Rady UE-USA ds. Handlu i Technologii w celu obniżenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej przez Atlantyk,
sfinalizuje przyjmowanie umów handlowych z Meksykiem, Chile, Mercosurem, Australią i Nową Zelandią oraz będzie kontynuować zawieranie umów handlowych, które zapewniają dostęp do nowych rynków i otworzą możliwości inwestycyjne dla przedsiębiorstw europejskich,
będzie działać na rzecz zrównoważonych stosunków z Chinami, biorąc pod uwagę ryzyko, ale uznając potrzebę zaangażowania, chroniąc interesy UE w celu osiągnięcia wzajemnych korzyści.
Powiązanie Zielonego Ładu z odnowioną strategią przemysłową
Europejski biznes jest w pełni zaangażowany w realizację ambicji UE w zakresie osiągnięcia neutralności klimatycznej. Musimy dokonać dekarbonizacji, ale bez deindustrializacji, zapewniając przedsiębiorstwom środki i wsparcie w procesie zielonej transformacji. Zielony Ład powinien zostać przekształcony w strategię wzrostu, która zwiększy konkurencyjność firm.
Dlatego zwracamy się z apelem do prezydencji belgijskiej ws. następujących działań:
zapewnienie realizacji reformy struktury rynku energii elektrycznej oraz zwiększanie odporności europejskiego rynku energii poprzez inwestycje mające na celu wykorzystanie dodatkowych źródeł odnawialnych, jądrowych i niskoemisyjnych zdolności w zakresie energii i gazu ziemnego w Europie, a także w transgranicznych infrastrukturach energetycznych, takich jak sieci, połączenia wzajemne i magazynowanie, w tym z krajami sąsiadującymi,
promowanie rozwoju wszystkich technologii przyczyniających się do dekarbonizacji, w tym technologii kluczowych dla sektorów, które są trudne do dekarbonizacji, w celu wspierania inwestycji transformacyjnych we wszystkich sektorach i łańcuchach wartości,
zapewnienie wiarygodnych ram zarządzania gospodarczego, sprzyjających inwestycjom i wzrostowi gospodarczemu,
promowanie zrównoważonego podejścia do polityki społecznej UE podczas szczytu w La Hulpe, koncentrując się na pomocy w rozwiązaniu problemu niedoborów siły roboczej i niedopasowania umiejętności, w celu lepszego dostosowania programów nauczania do potrzeb przedsiębiorstw. Zwracamy szczególną uwagę na umiejętności związane z zieloną i cyfrową transformacją, jak również działania aktywizujące osoby bezrobotne i bierne zawodowo, uznając pozytywny wkład talentów z krajów trzecich w odpowiadanie na potrzeby rynku pracy,
przeprowadzenie szerokiej dyskusji z europejskimi partnerami społecznymi na temat różnych czynników strukturalnych, które osłabiają konkurencyjność i inwestycje przemysłowe w Europie, podczas szczytu w Val Duchesse.
Kinga Grafa, zastępczyni Dyrektora Generalnego Konfederacji Lewiatan
Artykuł dla listopadowego wydania biuletynu Brussels Headlines
Konfederacja Lewiatan zamierza aktywnie wspierać polską administrację rządową w przygotowaniach do objęcia prezydencji w Radzie Unii Europejskiej (pierwsza połowa 2025 r.) i ustaleniu jej priorytetów w kwestiach związanych z funkcjonowaniem rynku cyfrowego.
Brussels Headlinescyfryzacjapolska prezydencja w UErynek cyfrowy
Polska prezydencja powinna starać się przedefiniować narrację UE na temat suwerenności technologicznej w kierunku strategicznej odporności i zwiększonej konkurencyjności. Cel ten powinien obejmować zachęcanie przedsiębiorstw, niezależnie od lokalizacji ich siedziby, do angażowania się w działalność gospodarczą w Europie na zasadach określonych w prawie UE i we ścisłej współpracy z europejskimi regulatorami. Ważna jest w tym kontekście regulacja ryzyka związanego z technologią, a nie samej technologii.
Nie mniej istotnym wyzwaniem będzie zapewnienie środków na inwestycje w nowoczesną komunikację elektroniczną. Przyszłość łączności to przyszłość oparta na bezpiecznych, ultraszybkich sieciach komórkowych i światłowodowych 5G o niskich opóźnieniach, a także na szerokopasmowym Internecie satelitarnym. Zarówno 5G, jak i Internet satelitarny. To niezawodne sieci o wysokich przepływnościach będą podstawą kolejnej fali transformacji cyfrowej w Europie. Bez niezbędnych inwestycji europejska „cyfrowa dekada” zakończy się niepowodzeniem.
Polska, w erze zwiększonej niestabilności geopolitycznej, w obliczu wojny na Ukrainie, powinna zadbać o niezawodne narzędzia do tworzenia kopii zapasowych oraz utrzymywania krytycznych danych i usług krajowych niezależnie od zakłóceń (np. cyberataku na dużą skalę lub innych kryzysów). Ambasady danych wpisują się w szerszą dyskusję polityczną UE na temat odporności danych i ciągłości infrastruktury cyfrowej w odniesieniu do usług w chmurze. Równie ważne jest zapewnienie swobodnego przepływu usług w chmurze w całej Europiei niedyskryminacyjnego podejścia opartego o silne więzi transatlantyckie.
Polska powinna odegrać istotna rolę w zakresie zapewnienia, wraz z innymi krajami UE, skutecznego egzekwowanie nowych zasad dot. platform internetowych. Poprzedni cykl legislacyjny obfitował w regulacje nacelowane na platformy internetowe. DSA i DMA to kluczowe regulacje przyjęte przez Komisję Przewodniczącej U. von der Leyen. Oba rozporządzenia weszły już w życie, a w 2025 roku będzie można sformułować pierwsze wnioski dot. implementacji nowych reguł przez największe firmy, które muszą się do nich dostosować wcześniej. Nie wydaje nam się zasadne, żeby gospodarka platformowa potrzebowała szybko nowych regulacji, niemniej jednak uważamy, że wysoki priorytet powinien zostać nadany skutecznemu egzekwowaniu nowych przepisów.
Aleksandra Musielak, dyrektorka Departamentu Rynku Cyfrowego Konfederacji Lewiatan
Artykuł dla listopadowego wydania biuletynu Brussels Headlines
27 października 2023
Czego branża energetyczna oczekuje od polskiej prezydencji w Radzie UE?
Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, która w harmonogramie unijnym przewidziana została na pierwszą połowę 2025 r., zbliża się wielkimi krokami i wymaga wcześniejszego szczegółowego zaplanowania działań.
2024Brussels Headlinesenergetykaoczekiwaniapolska prezydencja w UE
Sektor energetyczny z całą pewnością jest sektorem strategicznym, kluczowym z punktu widzenia zarówno gospodarki, jak i obywateli, a ponadto jest podatny na różnego rodzaju kryzysy, czego świadkami byliśmy w ostatnim czasie. W związku z tym, plany dotyczące wspólnego rynku energii UE i mechanizmy odpowiadające na problemy poszczególnych państw członkowskich wymagają zaprojektowania z odpowiednim wyprzedzeniem, w sposób, który pozwoli na znalezienie rozwiązań nie tylko doraźnych, ale także pozwalających na minimalizację problemów w dłuższej perspektywie czasowej. W związku z tym, Konfederacja Lewiatan podjęła się sporządzenia priorytetów branży energetycznej dla polskiej prezydencji w Radzie UE, które są najbardziej istotne z punktu widzenia przedsiębiorców, a w efekcie wpłyną pozytywnie nie tylko na sektor, ale również na odbiorców i gospodarkę krajową.
Głównym punktem odniesienia dla unijnych przepisów z zakresu gospodarki, energetyki i klimatu stał się oczywiście Europejski Zielony Ład. Dla polskich przedsiębiorców niezwykle istotna jest więc kontynuacja działań w obszarze osiągnięcia neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do 2050 r. Wraz z przewidywaną transpozycją większości aktów prawnych wchodzących w skład pakietu „Fit for 55”, ważna jest dalsza współpraca z instytucjami unijnymi, aby w efekcie powstały spójne ramy prawne dla dekarbonizacji gospodarki UE z korzyścią dla obywateli.
Dążąc do realizacji celów dekarbonizacyjnych na 2050 r., konieczne jest jednak spełnienie celów przejściowych emisji gazów cieplarnianych do 2040 r. Kluczowe jest więc, aby w ramach procesu ustalania tych celów, dopełnione zostały kryteria stabilnego tworzenia prawa, co jest niezbędne z punktu widzenia przemysłu i inwestorów. Częste i nieprzemyślane zmiany prawa krajowego oraz znaczne opóźnienia w implementacji aktów unijnych mają negatywny wpływ na pewność inwestycji w źródła odnawialne, które stanowią zasadniczy element zielonej transformacji.
W związku z tym, konieczne są stabilne ramy rozwoju OZE i odpowiednie otoczenie regulacyjne dla rozwoju sieci dystrybucyjnych i przesyłowych, które są niezbędne dla przeprowadzenia procesów transformacyjnych. Konfederacja Lewiatan postuluje więc o promowanie długoterminowych rozwiązań pozwalających na efektywną kosztowo dekarbonizację gospodarek UE, w oparciu o przede wszystkim odnawialne źródła energii, gazowe paliwa odnawialne (np. zielony wodór), a także inicjatywy wyróżniające rynkowe mechanizmy zakupu energii ze źródeł odnawialnych dla przemysłu, np. poprzez umowy PPA. W miarę dążeń UE do zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym, należy również skupić się na przyspieszeniu rozwoju infrastruktury magazynowania energii, co umożliwi bardziej efektywne zarządzanie wahaniami w produkcji energii odnawialnej. Aby wspomóc rozwój sektora OZE, zmiany wymagają również przepisy dotyczące tzw. permittingu, czyli procedury wydawania pozwoleń i realizacji inwestycji OZE.
Należy także pamiętać, że potrzeby sektora energetycznego i związanego z nim ściśle przemysłu zmieniły się w obliczu nowej sytuacji geopolitycznej. Istotnym elementem, na który powinno się zwracać szczególną uwagę w okresie polskiej prezydencji w Radzie UE będzie promowanie inicjatyw mających na celu dalsze stawienie czoła wyzwaniom związanym z niezależnością energetyczną i konkurencyjnością, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego środowiska inwestycyjnego i ochronie rynku wewnętrznego.
To tylko kilka głównych postulatów branży, a każdy z nich niewątpliwie jest niezwykle istotny, przede wszystkim z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego, wymagań polityki unijnej w zakresie zielonej transformacji czy konieczności zwiększania udziału źródeł odnawialnych w miksie energetycznym. Lista ta z pewnością będzie stawała się coraz szersza i bardziej szczegółowa, a realizacja zawartych w niej postulatów będzie stanowiła wyzwanie dla organów unijnych, niemniej jednak jest to konieczne dla usprawnienia funkcjonowania wspólnego unijnego rynku energii.
Paulina Grądzik, ekspertka Lewiatana
Artykuł dla październikowego wydania Brussels Headlines
