Stopa bezrobocia w październiku br. wyniosła 4,9%, wobec 5% miesiąc wcześniej – podał GUS.
2024bezrobociepaździernik
Wysłuchaj komentarza eksperta:
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Październik przyniósł drugą w historii polskiej statystyki najniższą liczbę bezrobotnych – 765,5 tys. osób. Lepszy wynik padł tylko w czerwcu tego roku i był niższy o 3,3 tys. Tym samym drugi raz stopa bezrobocia spadła poniżej granicy 5%. Na horyzoncie nie ma wielu ryzyk dla pogorszenia się sytuacji na rynku pracy. Oczywiście aktualne pozostają te długofalowe, jak demografia, migracja czy depopulacja regionów.
Większy spadek liczby bezrobotnych osłabiło zakończenie prac sezonowych. Widać to szczególnie po liczbie zarejestrowanych w urzędach pracy absolwentów. W sierpniu ich liczba wynosiła niespełna 19 tys., podczas gdy październik przyniósł wzrost do ponad 31 tys.
Medialnym doniesieniom o kolejnych spektakularnych zwolnieniach grupowych przeczą dane administracyjne. Liczba osób zwolniona z przyczyn zakładu pracy w ciągu miesiąca marginalnie zmniejszyła się i nadal nie odbiega od średniej za ostatnie 10 miesięcy.
Nadal nie jest jasne jak GUS szacuje liczbę pracujących, ponieważ ta po raz kolejny się zmieniła na plus o ponad 230 tys. osób. To stoi z kolei w sprzeczności z ostatnimi danymi dotyczącymi spadku zatrudnienia o 0,1% w skali miesiąca.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
Konfederacja Lewiatan
26 listopada 2024
Polacy wrócili do sklepów. Rośnie sprzedaż samochodów [+MP3]
Sprzedaż detaliczna w cenach stałych w październiku br. była wyższa niż przed rokiem o 1,3%. W porównaniu z wrześniem wzrosła o 7,8% – podał GUS.
2024październiksprzedaż detaliczna
Wysłuchaj komentarza eksperta:
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Sprzedaż detaliczna, na szczęście, wróciła na swoje tory po wrześniowym wykolejeniu. W październiku wydaliśmy o 1,3% większą kwotę na zakup towarów niż przed rokiem. To jednak wynik, który nie daje powodów do przesadnej euforii, szczególnie, że to konsumpcja miała być głównym czynnikiem napędzającym PKB. Nadal aktualna pozostaje hipoteza, że więcej wydajemy na usługi niż towary.Jednocześnie zaczęliśmy również oszczędzać. Pragmatyzmu nauczył nas okres wysokiej zmienności cen i ujemnej, realnej dynamiki wynagrodzeń.
Na czele wzrostów sprzedaży ponownie motoryzacja z wynikiem ponad 24% w skali roku i blisko 12,5% w skali miesiąca. Im bliżej zakończenia roku tym rynek motoryzacyjny będzie korzystał na tzw. wyprzedażach roczników. W danych widać też już sezon chorobowy. Sprzedaż farmaceutyków urosła o blisko 10%. Nadal zawodzi sprzedaż ubrań i obuwia, ale to można zrzucić na karb wyraźnie cieplejszego października tego roku niż 2023.
Otwarcie nowego kwartału w danych makro można uznać za zaskakująco dobre. Wczorajszy wystrzał przemysłu, dziś dobra sprzedaż detaliczna, wynagrodzenia też szybko rosną. Tylko nastroje nadal minorowe.
Historycznie patrząc do końca roku sprzedaż powinna pozostać na plusie.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
W październiku br. produkcja sprzedana przemysłu była wyższa o 4,7% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku, natomiast w stosunku do września wzrosła o 10% – podał GUS.
2024październikprzemysł
Wysłuchaj komentarza eksperta:
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Po bardzo słabym wrześniu, październik przyniósł wystrzał produkcji przemysłowej. W skali roku odnotowaliśmy wzrost 4,7%. To kolejny dowód na to, że miękkie dane o nastrojach w gospodarce nie dają pełnego obrazu i nie mogą być podstawą do prognoz, co do rozwoju sytuacji w sektorze przemysłowym w najbliższej przyszłości.
Przemysł w październiku był niesiony przez produkcję żywności (+10% r/r). Oczywiście wzrosty w innych branżach są wyższe, nawet sięgające 36% (produkcja pozostałego sprzętu transportowego), ale produkcja żywności stanowi 17,7% produkcji ogółem. Wzrost w produkcji może być początkiem przygotowywania się do sezonu świątecznego, a jednocześnie może wynikać z niskiej bazy sprzed roku (+1,9% w październiku 2023). Wtedy oczekiwania, co do obfitych zakupów świątecznych były raczej niewielkie z powodu bardzo wysokiej inflacji.
Przemysł pokazał po raz kolejny wysoką odporność na dekoniunkturę, szczególnie w Europie Zachodniej. Ostatni kwartał w przemyśle może być decydujący o skali jego wpływu na nasz PKB. Może się okazać, że produkcja swoją zmiennością będzie nadrabiać utracony potencjał wzrostu w konsumpcji.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
Konfederacja Lewiatan
25 listopada 2024
Płace rosną w tempie dwucyfrowym i tak pozostanie do końca roku [+MP3]
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w październiku br. w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku wzrosło o 10,2% i wyniosło 8316,57 zł brutto. Zatrudnienie zaś było niższe o 0,5% – podał GUS.
2024październikpłacezatrudnienie
Wysłuchaj komentarza eksperta:
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Dynamika średniego wynagrodzenia w przedsiębiorstwach jest nadal dwucyfrowa. Realnie wzrost płac spadł poniżej 5%. Oznacza to, że zostaje nam coraz mniej pieniędzy w portfelu. Oczywiście to jest średnia dynamika i dotyczy tylko wycinka naszego rynku pracy. Dane administracyjne bardziej miarodajnie pokazują dużo większą zmienność zarówno średniej, jak i wynagrodzeń w poszczególnych grupach przedsiębiorstw w zależności od ich wielkości. Wynagrodzenia prawdopodobnie utrzymają swoją dwucyfrową dynamikę do końca roku.
Płace rosną, a zatrudnienie spada. Ten schemat powtarzamy już od kilku miesięcy z rzędu. Zatrudnienie zmniejszyło się o 0,5% w skali roku. Mimo, że jest to kolejny spadek, to na rynku pracy nie ma na horyzoncie większych ryzyk, poza oczywiście tymi długofalowymi, znanymi już od wielu lat – demografia, migracja, depopulacja regionów.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w październiku 2024 r. w porównaniu z analogicznym miesiącem ub. roku wzrosły o 5% (przy wzroście cen usług – o 6,7% i towarów – o 4,3%) - podał GUS.
2024GUSinflacjapaździernik
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Lepiej to już było. Tak można podsumować pierwsze dane z ostatniego kwartału tego roku. Dziś GUS potwierdził swój szybki szacunek inflacji. Ta w październiku wzrosła o 5% r/r. To najwyższy wynik w 2024 r. Kolejne rekordy tego roku dopiero przed nami.
Urzeczywistnia się nasz scenariusz rozwoju inflacji na końcówkę roku. Od tego momentu inflacja będzie już przekraczać wyznaczoną w październiku granicę. Nadal zaskakująco szybko drożeje żywność (+4,9% r/r), choć część tego wzrostu wyjaśnia niższa stawka VAT sprzed roku. Bez zmian pozostają ceny paliw. Na inflację na stacjach paliw w październiku miały wpływ obniżki cen benzyny sprzed roku. Za miesiąc ten czynnik powinien już działać w kierunku obniżenia ogólnego wskaźnika inflacji.
Porównując dane z polskiego przemysłu oraz sprzedaży detalicznej, widać że rynek czuje już obniżający się popyt na auta. Te staniały w relacji rocznej o 7,2% i nie jest to wynik zimowych wyprzedaży roczników. Za rok samochody osobowe będą stanowiły element działający podbijająco na wskaźnik inflacji, a to głównie z powodu nowych norm spalania, jakie będą obowiązywać w UE. Na nasze nieszczęście transport stanowi blisko 10% całości koszyka inflacyjnego GUS.
Niezmiennie inflację przyspieszają wzrosty cen energii i nośników tej energii. Zbliżamy się do szczytu sezonu grzewczego, można zatem spodziewać się wzrostu cen surowców. Indywidualne koszty utrzymania domu lub mieszkania w ciągu roku wzrosły o blisko 10%.
Prawdziwa zagadka stoi przed Radą Polityki Pieniężnej. Ta wykazuje coraz bardziej „gołębie” nastawienie. Ewentualne plany obniżek stóp mogą jednak zostać pokrzyżowane przez Stany Zjednoczone pod przewodnictwem Donalda Trumpa.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
Konfederacja Lewiatan
05 listopada 2024
Fundusze Europejskie na rozwój firm w cyklu FunduszowEFakty – podsumowanie października
Ostatni kwartał roku zwykle oznacza przyspieszenie działania, zwłaszcza w tych dziedzinach, gdzie odgrywają rolę finanse. Tak też dzieje się w funduszach europejskich. Zwłaszcza, że poza standardową realizacją programów październik obfitował w konsultacje zmian związanych z przeglądem śródokresowym środków z UE. Zapraszamy do październikowego podsumowania w naszym cyklu FunduszowEFakty.
W sierpniu rozpoczęliśmy FunduszowEFakty – cykl publikacji i informacji, w których w kolejnych miesiącach podsumowujemy najważniejsze wydarzenia i zapraszamy do funduszowych aktywności.
Tematy te poruszamy w ramach projektu „Fundusze europejskie na rozwój firm w perspektywie finansowej 2021-2027” finansowanego ze środków Programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027. Projekt realizuje Konfederacja Lewiatan oraz Związek Pracodawców Business Centre Club.
Zmiany w harmonogramach wniosków i programach
Zmiany w swoich harmonogramach naborów wniosków ogłosiły instytucje odpowiadające za 9 programów regionalnych i 2 programy krajowe. Aktualne harmonogramy można znaleźć na Portalu Funduszy Europejskich.
Zmiany w opisach priorytetów programów (które określają m.in. kto i na co może otrzymać dofinansowanie) pojawiły się w 9 programach regionalnych oraz w 2 programach krajowych. Zbiór aktualnych „szopów” (czyli szczegółowych opisów priorytetów) znajduje się na Portalu Funduszy Europejskich.
Nowe konkursy z Funduszy Europejskich
Na Portalu Funduszy Europejskich pojawiło się 136 ogłoszeń o nowych konkursach z FE skierowanych do różnych podmiotów. Co ciekawego można znaleźć dla przedsiębiorców? Proponujemy TOP5 konkursów:
Młode firmy, zwłaszcza działające na terenie Polski Wschodniej nadal mają szanse na korzystanie z doradztwa, sprawdzenia modelu biznesowego i finansowania. Osoby lub zespoły z innowacyjnymi pomysłami mogą skorzystać z doradztwa w platformach startowych. W drugim etapie mają szansę uzyskać do 600 tys. zł dotacji na rozwój biznesu. Wnioski przyjmuje PARP od 10 października do 29 stycznia 2025 r.
W październiku rozpoczął się konkurs na Kredyt Ekologiczny. To instrument dla firm, które chcą zmodernizować posiadaną infrastrukturę w celu ograniczenia zużycia energii. Co ważne, w trwającym konkursie została zmieniona minimalna wartość wydatków w projekcie do 2 mln zł. Na wsparcie mogą więc liczyć tylko większe projekty. Wnioski do BGK można składać od 17 października do końca styczna 2025 r.
Firmy zaangażowane ekologicznie ale też te, które chcą zmienić system gospodarowania odpadami mogą realizować projekty z pomocą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Od końca października do końca grudnia 2024 r. przedsiębiorcy składają wnioski na rozwój recyklingu odpadów bądź na optymalizację gospodarki odpadami w celu zmiany w gospodarkę obiegu zamkniętego.
NCBR ogłosił kolejny konkurs na projekty badawcze dla firm z certyfikatem Seal of Excellence. Jest on skierowany do polskich MŚP, których projekty zostały pozytywnie ocenione przez Komisję Europejską w ramach instrumentu EIC Accelerator programu „Horyzont Europa”, jednak – z powodu ograniczeń budżetowych – nie otrzymały w nim dofinansowania. Wnioski będzie można składać od 29 listopada do 28 lutego 2025 r.
W konkursach pojawia się też pomoc w obszarze kompetencji i kwalifikacji. PARP ogłosił konkurs na realizację zadań sektorowych rad ds. kompetencji. Jest skierowany do podmiotów prowadzących takie rady, a dofinansowanie obejmie działania związane z określaniem potrzeb kompetencyjnych w różnych sektorach gospodarki oraz budowaniem współpracy między przedsiębiorcami a instytucjami edukacyjnymi. PARP przyjmuje wnioski od 4 listopada 2024 r. do 31 października 2025 r.
Podsumowanie naborów w obecnej perspektywie
Od początku realizacji perspektywy unijnej 2021-2027:
instytucje ogłosiły 2 079 naborów wniosków
wnioskodawcy złożyli 42 695 wniosków o dofinansowanie
8 783 spośród nich podpisało z instytucjami umowy o dofinansowanie
wykorzystaliśmy (w zawartych umowach) 26,4% dostępnych środków
Trwa proces tzw. przeglądu śródokresowego programów unijnych – czyli możliwość sprawdzenia ich skuteczności i wprowadzenia zmian w połowie okresu wdrażania.
W Programie FENG (Fundusze dla Nowoczesnej Gospodarki) zmiany zostały już przyjęte i zostaną przekazane Komisji Europejskiej. Wśród nich znalazły się dwa nowe instrumenty dla firm (fundusz pożyczkowy na cyfryzację i zazielenienie oraz wsparcie dla przedsiębiorstw działających w branżach strategicznych dla Europy).
Znamy propozycje zmian w Programie FERC (Fundusze dla Rozwoju Cyfrowego) i w Programie FERS (Fundusze dla Rozwoju Społecznego). Trwają też prace nad zmianami w FENIKS (Fundusze na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko).
Nie są planowane zmiany w Programach FEPW (Fundusze dla Polski Wschodniej) i w PTFE (Pomoc Techniczna).
W czasie ich spotkań w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej podsumowano proces wdrażania funduszy unijnych w Polsce. Mimo opóźnienia w rozpoczęciu realizacji środków na lata 2021-2027, proces ogłaszania konkursów i zawierania umów postępuje. Nadal natomiast niewiele pieniędzy jest rozliczonych.
Przedstawiciele KE odnieśli się także do działań w Polsce w zakresie odbudowy po powodzi. Planowane są pilne zmiany (np. zwiększenie elastyczności) w programie krajowym Fundusze Europejskie na Infrastrukturę Klimat i Środowisko (FENIKS) oraz programach regionalnych w czterech regionach dotkniętych powodzią. Specjalny fundusz pomocy przedsiębiorcom, którzy ucierpieli w wyniku powodzi powstaje też we współpracy MFiPR i BGK.
Zaproszenia
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza do udziału w konferencji Start2Up! Od seedowania do skalowania – Jak kształtować przyszłość swojego startupu? (13 listopada, transmisja on-line).
04 listopada 2024
Przemysł odbił się od dna, ale perspektywy nie są dobre [+MP3]
PMI polskiego sektora przemysłowego wyniósł w październiku br. 49,2 pkt, wobec 48,6 pkt w poprzednim miesiącu - podał S&P Global.
2024październikPMI
Wysłuchaj komentarza eksperta:
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Najnowsze dane PMI pokazują oznaki lekkiego ożywienia w przemyśle – produkcja oraz zatrudnienie w październiku wzrosły po raz pierwszy od dwóch i pół roku, sygnalizując stabilizację. Jednak poprawa ta jest oparta głównie na zmniejszeniu zaległości produkcyjnych, co wskazuje na niepewne podstawy wzrostu. Obserwowany dalszy spadek nowych zamówień – już trzydziesty drugi miesiąc z rzędu – wyraźnie sugeruje, że o trwałym odbiciu nie można jeszcze mówić.
Presje kosztowe osłabły, co może sprzyjać dalszej stabilizacji – średnie koszty produkcji spadły w najszybszym tempie od roku, a ceny wyrobów gotowych obniżyły się najmocniej od siedmiu miesięcy. Niższe koszty znajdują również potwierdzenie w twardych danych o inflacji producenckiej. Jednak osłabienie koniunktury w Niemczech i słabe perspektywy dla sektora motoryzacyjnego, kluczowego dla polskiego eksportu, pozostają poważnym ryzykiem. Optymizm przedsiębiorców na nadchodzący rok jest najniższy od ponad roku, co odzwierciedla obawy o dalszy wpływ recesji u naszych zachodnich sąsiadów na naszą gospodarkę.
Przed końcem roku PMI prawdopodobnie pozostanie poniżej granicy 50 pkt, a stabilizacja okaże się jedynie chwilowa, jeśli nie nastąpi wyraźne ożywienie popytu na polskie wyroby przemysłowe.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
Konfederacja Lewiatan
31 października 2024
Inflacja do końca roku nie spadnie poniżej 5% [+MP3]
Ceny towarów i usług konsumpcyjnych według szybkiego szacunku w październiku br. w porównaniu z analogicznym miesiącem 2023 roku wzrosły o 5%, a w stosunku do poprzedniego miesiąca były wyższe o 0,3% - podał GUS.
2024inflacjapaździernik
Wysłuchaj komentarza eksperta:
Komentarz Mariusza Zielonki, głównego ekonomisty Lewiatana
Październik kończymy wzrostami cen na poziomie 5% w skali roku. To jednocześnie najwyższy wynik w 2024 r. (we wrześniu było 4,9%). Materializuje się nasz scenariusz rozwoju inflacji na końcówkę roku. Od tego momentu inflacja będzie już przekraczać wyznaczoną w październiku granicę. Nadal zaskakująco szybko drożeje żywność, choć część wzrostu cen wyjaśnia niższa stawka VAT sprzed roku. Bez zmian z kolei pozostają ceny paliw. Na inflację na stacjach paliw w październiku miały wpływ obniżki cen benzyny sprzed roku. Za miesiąc ten czynnik powinien już działać w kierunku obniżenia ogólnego wskaźnika inflacji.
Niezmiennie inflację przyspieszają wzrosty cen energii i nośników tej energii. Zbliżamy się do szczytu sezonu grzewczego, można zatem spodziewać się podrożenia cen tych nośników.
Patrząc na szczątkowe dane GUS można zaryzykować stwierdzenie, że ceny towarów kolejny miesiąc nadrabiają dystans dzielący je od tempa wzrostu cen usług. To nie jest dobry omen jeśli chodzi o naszą konsumpcję w końcówce roku. Kupujemy mniej niż przed rokiem. Gdyby ten trend się utrzymał do końca roku, to prognozy o wzroście PKB powyżej 3% w 2024 roku można będzie włożyć między bajki.
Więcej komentarzy ekonomicznych w serwisie społecznościowym X, na profilu naszego eksperta Mariusza Zielonki,https://x.com/MariuszZielon11
Konfederacja Lewiatan
02 listopada 2023
Przemysł dalej w dołku. Spada liczba nowych zamówień [+MP3]
Nadal nic nie wskazuje, że przemysł jest się w stanie podnieść po wyraźnym spowolnieniu. To że indeks PMI drugi miesiąc z rzędu rośnie (o 0,6 pkt w stosunku do września), nadal utrzymując się poniżej granicy 50 pkt, nie oznacza, że możemy odetchnąć z ulgą.
Nadal wszystkie składowe głównego indeksu wpływają negatywnie na ogólny odczyt. Najsilniej zmniejsza się liczba nowych zamówień, choć w październiku spowolniło tempo tego spadku , ale nie na tyle żeby można było uznać to za sygnał jakiegokolwiek odbicia. Obecny trend spadku nowych zamówień jest najsilniejszy w historii całego badania PMI. Widać to również w twardych danych GUS. Przemysł przed większymi spadkami ratuje tylko branża motoryzacyjna.
Patrząc na prognozy międzynarodowych instytucji dotyczące choćby sytuacji Niemiec, można spokojnie stwierdzić, że PMI pozostanie poniżej granicy 50 pkt do końca roku. Dodatkowo o ile w poprzednich miesiącach jednym z pozytywniejszych sygnałów była deflacja cen producenckich, tak teraz ten czynnik się wyczerpał. Jedno jest pewne, spadki w przemyśle, przy jednoczesnym utrzymywaniu się poziomu zatrudnienia pozwoli, w momencie ożywienia popytu krajowego i zagranicznego, na szybkie odbicie.
Promocja na paliwa na stacjach Orlenu dała o sobie znać w średnim wzroście cen w październiku. Zgodnie z szybkim odczytem inflacji ceny wzrosły w ciągu roku o 6,5%. Takiego wzrostu oczekiwał rynek. Poważna obniżka, co oczywiste, nastąpiła w przypadku cen paliw. W skali roku płacimy za nie o blisko 15% mniej, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny na stacjach spadły o 4,2%. Ta wyborcza promocja jednak dobiegła już końca i teraz ceny hurtowe paliw dziennie rosną o co najmniej 5 gr na litrze.
Jednocześnie po chwilowym wzroście cen paliw na świecie nie widać obecnie większego ruchu w górę na giełdach światowych. Cena baryłki ropy kształtuje się nadal w okolicach 83 USD. Identyczna cena był dokładnie dwa miesiące temu. Wtedy na stacjach średnio za litr benzyny bezołowiowej płaciliśmy 6,64 zł. Dziś cena przy tych samych warunkach wynosi około 6,18 zł/l. To oznacza, że w listopadzie nastąpi koniec wyhamowywania inflacji.
Październik przyniósł także zakończenie narracji NBP o miesięcznym braku wzrostu cen. W ciągu miesiąca ceny wzrosły bowiem o 0,2%, ale ceny żywności o 0,4%. Gorszą informacją jest jednak to, że inflacja bazowa już wyraźniej „rozjechała” się ze wskaźnikiem ogólnym cen.
![Bezrobocie poniżej 5% [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2024/11/iStock-1201405584.jpg)
![Polacy wrócili do sklepów. Rośnie sprzedaż samochodów [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2024/11/iStock-1183809886.jpg)
![Przemysł nie poddaje się dekoniunkturze [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2024/11/iStock-1308281369.jpg)
![Płace rosną w tempie dwucyfrowym i tak pozostanie do końca roku [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2024/11/iStock-946013158-1.jpg)
![Przemysł odbił się od dna, ale perspektywy nie są dobre [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2024/11/iStock-1651115062.jpg)
![Inflacja do końca roku nie spadnie poniżej 5% [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2024/10/iStock-453963935.jpg)
![Przemysł dalej w dołku. Spada liczba nowych zamówień [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2023/11/iStock-884671156.jpg)
![Inflację obniżyły ceny paliw [+MP3]](https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2023/10/iStock-1287663767-3.jpg)
