Konfederacja Lewiatan  negatywnie ocenia zmiany w ustawie, które jeszcze bardziej odbiegają od postulatów i oczekiwań środowiska pracodawców, ale także wielu doświadczonych mediatorów, którzy na co dzień stosują tę ustawę i mają praktykę w ocenie funkcjonowania sporów zbiorowych.

W projekcie zaproponowano odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego, co w opinii projektodawcy spowoduje, że ustawa będzie określać zasady wszczęcia, prowadzenia i zakończenia sporu zbiorowego pracy, który zgodnie z zaproponowaną definicją będzie sporem osób wykonujących pracę zarobkową z pracodawcą lub pracodawcami o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także o zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa, związane z wykonywaniem pracy.

Poszerzenie przedmiotu sporu

Prof. Jacek Męcina zwraca uwagę, że w świetle proponowanych zmian spór będzie mógł być prowadzony we wszelkich sprawach zbiorowych, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową. Obowiązujące dziś przepisy ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych definiują przedmiot sporu zbiorowego, sprowadzając jego przedmiot do warunków pracy, płacy i świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych. Argument, że  interpretacja zakresu przedmiotu sporu przyjmowana przez strony sporu jest odmienna,  co stwarzało problemy już na początku negocjacji oraz spory interpretacyjne, nie jest argumentem właściwym.

W opinii prof. Męciny zmiana może zaostrzyć spory prawne, już na etapie rokowań, bo przecież ogólny zapis może tworzyć przestrzeń do poszerzania przedmiotu sporu o kwestie zmian organizacyjnych, restrukturyzacji zatrudnienia, wreszcie o interpretację zwartych porozumień. Taka sytuacja grozi sprowadzeniem rokowań do dyskusji nad prawną interpretacją sytuacji, co utrudni merytoryczną dyskusję nad przedmiotem sporu. Dlatego Lewiatan zaproponował  pozostawienie  tych zapisów w dotychczasowym brzmieniu.

Kontrola legalności referendum strajkowego

Konfederacja Lewiatan z zaniepokojeniem odnotowuje rezygnację w projekcie z kontroli legalności referendum strajkowego, uważając, że wprowadzenie przepisów umożliwiających  kontrolę legalności przeprowadzenia głosowania w sprawie ogłoszenia strajku (referendum strajkowe), które to zasady od lat budziły największe kontrowersje pracodawców było dobrą propozycją. Możliwość kontroli procesu uruchamiania strajku jest kluczowa, nie tylko z punktu widzenia legalności działań stron w sporze zbiorowym, ale także dla zachowania transparentności. Legalność strajku ma również kluczowe znaczenie ze względu na powstałe w jego wyniku szkody i ewentualną odpowiedzialność organizacji związkowej. Tym samym prewencyjna kontrola jest nie tylko korzystna dla pracodawców, ale także dla strony związkowej.

 Czas trwania sporu

– Pozytywnie oceniamy uregulowanie  maksymalnego czasu trwania sporu zbiorowego i skutecznej formy jego zakończenia. Z praktyki wynika, że strony po rozpoczęciu sporu nie podejmują dalszych działań w celu jego rozstrzygnięcia.  Spór trwa wiele miesięcy lub lat. Permanentne pozostawanie w sporach zbiorowych nie służy dialogowi społecznemu i osłabia możliwości prowadzenia rokowań – podkreśla prof. Jacek Męcina.

Spór zbiorowy powinien toczyć się w miarę szybko i stronom powinno zależeć na dojściu do porozumienia. Dlatego Lewiatan popiera propozycję precyzyjnego określenia czasu trwania sporu (9 miesięcy – z możliwością dodatkowego wydłużenia o 3 miesiące). W tym okresie spór powinien się zakończyć wypracowaniem odpowiednich porozumień lub po jego upływie – będzie wygasał z mocy prawa.

Konfederacja Lewiatan popiera też propozycję wprowadzenia tzw. mediacji prewencyjnej,  w celu przyznania możliwości dojścia do porozumienia na jak najwcześniejszym etapie sporu. Umożliwi ona stronom skorzystanie z profesjonalnej pomocy osoby dającej gwarancję bezstronności i pomagającej w osiągnięciu wcześniejszego porozumienia, co z kolei może przyczynić się do wzrostu liczby porozumień zawieranych na tym etapie rokowań.

Kontrowersyjna definicja pracodawcy dominującego

W opinii prof. Jacka Męciny zasadnicze kontrowersje budzi zamieszczona w słowniczku projektu definicja pracodawcy dominującego. Cel wprowadzenia nowej definicji nie został określony, nie ma też w dalszej treści ustawy odniesienia do tego pojęcia, co już na wstępie budzi kontrowersje. Wprowadzenie podmiotu dominującego może utrudnić działalność organizacjom, które nie są pracodawcą, a które będą wciągnięte do sporu zbiorowego.

Ogromne kontrowersje budzi również obowiązek udostępnienia przez pracodawcę służbowych adresów mailowych pracowników. W świetle projektu pracodawca na wniosek organizacji związkowych będzie zobowiązany do przekazania im listy służbowych adresów mailowych zatrudnionych pracowników w terminie 3 dni od dnia otrzymania wniosku  w celu poinformowania osób wykonujących pracę zarobkową u pracodawcy o planowanym strajku ostrzegawczym oraz na potrzeby przeprowadzenia głosowania w sprawie ogłoszenia strajku. Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo systemów informatycznych, które jako zintegrowane systemy mogą służyć różnym, w tym gospodarczym celom, udostępnianie ich w każdym innym celu poza gospodarczym i związanym z działalnością firmy budzi istotne zastrzeżenia. Dodatkowo, poczta mailowa, na ogół zintegrowana z innymi systemami stanowi narzędzie pracodawcy, którego wykorzystywanie do innych celów może budzić kontrowersje, także w świetle ochrony własności oraz cyberbezpieczeństwa.

Konfederacja Lewiatan

Spór będzie mógł być prowadzony we wszelkich sprawach, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową. Taka zmiana może zaostrzyć spory prawne, już na etapie rokowań, bo ogólny zapis może poszerzyć przedmiot sporu o kwestie zmian organizacyjnych, restrukturyzacji zatrudnienia, wreszcie o interpretację zawartych porozumień.

– Spór zbiorowy będzie można wszczynać w każdej sprawie, także w kontekście procesów restrukturyzacji, które dziś mają swoją ścieżkę i nie są przedmiotu sporu. To kontrowersyjna propozycja. Dlatego proponujemy pracować dalej nad doprecyzowaniem definicji przedmiotu sporu zbiorowego –  mówi prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan i aktywny mediator w wielu sporach zbiorowych.

Zdaniem prof. Jacka Męciny racjonalne jest utrzymanie dotychczasowego katalogu spraw, które mogą być rozstrzygane w trakcie sporu zbiorowego tj. wynagrodzeń, warunków pracy i świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych. W Polsce 98% sporów zbiorowych dotyczy właśnie kwestii wynagrodzeń i świadczeń. Rozszerzanie przedmiotu sporu o bliżej niezidentyfikowane inne kwestie będące w zakresie zbiorowych stosunków pracy może negatywnie wpłynąć na efektywność procesu rozwiązywania sporów zbiorowych, mnożenia przesłanek inicjowania sytuacji konfliktowych, wreszcie psucia transparentnych dziś zasad wszczynania sporów.

Zmiany w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych:

– odejście od określenia przedmiotu sporu zbiorowego

– wprowadzenie wymogu wyłaniania reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego

– wprowadzenie sądowej kontroli legalności referendum strajkowego

– określenie czasu trwania prowadzenia sporu

– prowadzenie tzw. mediacji prewencyjnej

– zmiany w zakresie prowadzenia listy mediatorów przy Ministrze Rodziny i Polityki Społecznej

– wdrożenie przepisów regulujący akcję protestacyjną

Konfederacja Lewiatan

– Projekt ustawy jest interesujący i idzie w dobrym kierunku, jednak kluczowym rozwiązaniem, które może budzić kontrowersje jest rezygnacja z określenia w przepisach przedmiotu sporu i odwołanie się do ogólnych  kwestii relacji zbiorowych, oczywiście, przy utrzymaniu zakazu wszczęcia sporu w sprawach indywidualnych i tych uregulowanych porozumieniem lub układem zbiorowym, przed ich wypowiedzeniem – mówi prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan i aktywny mediator w wielu sporach zbiorowych.

Rezygnacja z określenia przedmiotu sporu może być źródłem wielu problemów i nieporozumień. Statystyki sporów zbiorowych pokazują, że blisko 98% z nich dotyczy kwestii płacowych. Zatem rezygnacja z określenia przedmiotu sporu w dzisiejszym brzmieniu jako warunków pracy i płacy, świadczeń socjalnych i praw oraz wolności związkowych może powodować wiele kontrowersji. Już bowiem teraz ten przepis był najczęściej zarzewiem sporów i nieporozumień, które nie były rozstrzygane, ani przez resort pracy, ani sądy.

– Obawiam się, że po rezygnacji z tych zapisów, spór zbiorowy będzie można wszczynać w każdej sprawie, także w kontekście procesów restrukturyzacji, które dziś mają swoją ścieżkę i nie są przedmiotu sporu – podkreśla prof. Jacek Męcina.

Zmiany w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych:

Odejście od określenia przedmiotu sporu zbiorowego.

Spór będzie mógł być prowadzony we wszelkich sprawach, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową. Efektem takiej regulacji może być jednak zaostrzenie sporów prawnych, już na etapie rokowań, bo ogólny zapis może poszerzyć przedmiot sporu o kwestie zmian organizacyjnych, restrukturyzacji zatrudnienia, wreszcie o interpretację zwartych porozumień.

Wprowadzenie wymogu wyłaniania reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego.

Konieczność prowadzenia sporu z kilkoma organizacjami związkowymi zmniejsza szansę na wypracowanie porozumienia. Obecnie pracodawca często osiąga porozumienie z większością związków zawodowych, jednak spór trwa nadal bowiem jedna lub kilka organizacji nie zawarły porozumienia.

Wprowadzenie sądowej kontroli legalności referendum strajkowego.

Konfederacja Lewiatan popiera wprowadzenie przepisów umożliwiających kontrolę legalności przeprowadzenia głosowania w sprawie ogłoszenia strajku (referendum strajkowe).

Określenie czasu trwania prowadzenia sporu.

Pracodawcy proponują precyzyjne określenie czasu trwania sporu (9 miesięcy – z możliwością dodatkowego wydłużenia o 3 miesiące). W tym okresie spór powinien się zakończyć opracowaniem odpowiednich dokumentów lub po jego upływie – będzie wygasał z mocy prawa.

Wprowadzenie tzw. mediacji prewencyjnej.

Konfederacja Lewiatan popiera propozycję wprowadzenia mediacji prewencyjnej, w celu przyznania możliwości dojścia do porozumienia na jak najwcześniejszym etapie sporu. Umożliwi ona stronom skorzystanie z profesjonalnej pomocy osoby dającej gwarancję bezstronności i pomagającej w osiągnięciu wcześniejszego porozumienia, co z kolei może przyczynić się do wzrostu liczby porozumień zawieranych na tym etapie sporu.

Konfederacja Lewiatan