Krajowy Plan Odbudowy był tematem spotkania Konfederacji Lewiatan z Janem Olbrychtem. Europoseł przedstawił firmom członkowskim obecną sytuację związaną z KPO. Polski rząd przesłał dokument do Komisji Europejskiej już na początku maja. Jan Olbrycht potwierdził medialne spekulacje, że powodem wstrzymania akceptacji planu odbudowy przez Komisję jest kwestia nieprzestrzegania zasad praworządności przez Polskę.

Spotkanie zorganizowane przez Konfederację Lewiatan odbyło się w piątek 17 września. Przedstawiciele firm członkowskich spotkali się z europosłem Janem Olbrychtem w formule on-line. Rozmowę przeprowadziła Marzena Chmielewska, Zastępca Dyrektora Generalnego Konfederacji Lewiatan.

Europoseł zwrócił uwagę na to, że Wieloletnie Ramy Finansowe (WRF) na lata 2021-2027 oraz Fundusz Odbudowy to dwa niepowiązane ze sobą obszary. Fundusz Odbudowy, warty 750 mld euro, to środki pochodzące z pożyczki zaciąganej przez UE. Decyzja o jej zaciągnięciu była bezprecedensowa w historii Unii Europejskiej.

Wieloletnie Ramy Finansowe opierają się natomiast na standardowych wpłatach państw członkowskich i dochodach własnych UE. Z tego powodu państwa członkowskie bardziej rygorystycznie zwracają uwagę na to, w jaki sposób i na co będą wydawane pieniądze w ramach Funduszu Odbudowy. Już do 2023 r. wszystkie wydatki muszą być zakontraktowane, a do 2026 r. wszystkie środki muszą być wydane.

Jan Olbrycht podkreślił, że pieniądze z Funduszu Odbudowy mają być przeznaczone na odbudowę i przebudowę gospodarek. W związku z tym Plany Odbudowy muszą prowadzić do reform (np. Hiszpania zgłosiła reformę rynku pracy a Dania reformę systemu podatków związaną z cyfryzacją). Z tego powodu Komisja będzie wymagała potwierdzenia osiąganych celów przez państwa członkowskie, a nie faktur, co ma miejsce np. przy kontroli wydatków na politykę spójności.

Cele te są sformułowane w KPO na podstawie corocznych zaleceń z tzw. Semestru Europejskiego (jest to europejski systemem zarządzania gospodarczego) zatwierdzanych przez Ministrów w Radzie UE. Fundusz Odbudowy składa się z kilku części:

1. KPO – oparte na specjalnym rozporządzeniu (instrument na rzecz odbudowy i zwiększania odporności). Jest część grantowa i pożyczkowa. Jednak na poziomie beneficjenta to polski rząd decyduje jak chce pieniądze dystrybuować. Z tego powodu dla polskich firm i samorządów cały KPO mógłby mieć teoretycznie formę grantu.
2. Dodatkowe 900 mln euro na wspólną politykę rolną.
3. Uzupełnienie polityki spójności tj. REACT EU – wstrzymane w przypadku Polski dla niektórych województw  z powodu przyjęcia stanowisk ws. LGBT.
4. Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (ok 2 mld euro). Tu dodatkowo problematyczne jest czy te środki mają dostać 3 województwa (tak chce KE), czy 6 (jak chce rząd). KE chce, aby były to środki dla województw, gdzie zwalniani są ludzie z powodu zamykania kopalń.

Już 19 państw członkowskich ma zatwierdzone KPO. Część krajów dostała też pierwsze wypłaty. Warto przypomnieć, że Komisja najpierw daje swoją rekomendację ws, danego planu, po czym odbywa się głosowanie przez ministrów na forum Rady UE.

Polski rząd prosił o wydłużenie o jeden miesiąc standardowego dwumiesięcznego czasu na ocenę KPO przez Komisję Europejską. Komisja precyzowała, że ten termin mija 1 sierpnia, ale polskiego KPO nie udało się do tego czasu uzgodnić. Jan Olbrycht podkreślił, że negocjacje na linii Komisja-rząd są tajne i tak naprawdę nie jest dostępny publicznie polski KPO w obecnym kształcie.

Europoseł potwierdził też, że kwestie związane z praworządnością wpłynęły na decyzję Komisji o wstrzymaniu akceptacji dla polskiego KPO. Jednym z powodów jest fakt, że Komisja nie może dopuścić do sytuacji, w której pozostałe państwa członkowskie również uznałyby, że ich prawo krajowe jest ważniejsze niż unijne rozporządzenie dot. instrumentu na rzecz odbudowy i zwiększania odporności, na którego podstawie można sformułować KPO. Poza tym, reforma dot. praworządności w Polsce jest wśród wymogów Semestru Europejskiego sformułowanych specjalnie dla Polski. W związku z tym Polska musi wdrożyć reformę systemu sądownictwa, aby otrzymać środki z KPO – podkreślił Jan Olbrycht.

Warto zaznaczyć, że nie znamy jeszcze warunków na jakich będą zaciągane pożyczki przez Komisję na Fundusz Odbudowy. Zależy to od sytuacji na rynku. Jan Olbrycht zaznaczył jednak, że to zobowiązanie będzie spłacała cała UE, więc korzystniejsze będzie zaciąganie długu ścieżką unijną, zamiast samodzielnego zadłużania się przez poszczególne kraje członkowskie.

Podsumowując spotkanie, europoseł zaznaczył, że piłeczka w tym momencie jest po stronie polskiego rządu. Tylko od niego zależy, czy zastosuje się do zaleceń Semestru Europejskiego dot. reformy sądownictwa. Jeśli tak – Komisja Europejska da zielone światło dla polskiego KPO.

Niestety czas płynie na niekorzyść polskich firm. Wydatki z KPO można zakontraktować jedynie do końca 2023 r., a mówimy o sumie 24 mld euro dotacji i 34 mld euro grantów dla Polski.

Konfederacja Lewiatan

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen wygłosiła w środę orędzie o stanie Unii Europejskiej. Przemówienie było pełne zaangażowania, ale zabrakło w nim konkretów w sprawach dot. gospodarki i jednolitego rynku – podsumowują eksperci z biura Lewiatana w Brukseli.

„To było mocne, zaangażowane przemówienie Przewodniczącej Komisji Europejskiej, jednak usłyszeliśmy niewiele konkretów w sprawach gospodarczych” – mówi Kinga Grafa, dyrektor Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli. „Von der Leyen bardzo wiele uwagi poświęciła kwestiom związanym z bezpieczeństwem i obronnością, co możemy odczytywać jako ukłon w kierunku Francji, która obejmie przewodnictwo w UE w styczniu 2022r. Komisja w najbliższych 12 miesiącach zaproponuje, m. in, europejską ustawę o chipach, nową strategię Global Gateway, zniesienie podatku VAT na produkty związane z obronnością oraz zakaz handlu produktami pracy przymusowej. Niedługo będziemy świętowali 30-lecie jednolitego runku UE. To dobrze, że von der Leyen podkreśliła jego znaczenie dla tworzenia miejsc pracy i wzrostu konkurencyjności naszych firm, ale ponownie zabrakło konkretów. A to właśnie jednolity rynek najbardziej ucierpiał w dobie pandemii” – podkreśla Kinga Grafa.

„Bardzo cieszy fakt, że Przewodnicząca Komisji w swoim corocznym przemówieniu podkreśliła istotę jednolitego rynku nazywając go nieocenionym napędem postępu i dobrobytu w Europie” – ocenia Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE. „Co istotne, nawiązała także do tego, że w przyszłym roku będziemy obchodzić 30 rocznicę jego istnienia. Pomimo tego, brakowało w tym przemówieniu zarysowania konkretnego planu działań dot. sposobu w jaki znosić istniejące do dzisiaj bariery na jednolitym rynku oraz jak go dalej pogłębiać. Jest to co prawda sformułowane w Strategii Przemysłowej UE, Sprawozdaniu ws. Barier na Jednolitym Rynku, czy też Planie Działania na Rzecz Egzekwowania Przepisów dot. Jednolitego Rynku, jednakże odniesienie się chociażby pokrótce do tych inicjatyw w tym przemówieniu na pewno nadałoby im większego politycznego znaczenia. Poza tym, ciekawie brzmi i na pewno należy się przyjrzeć bliżej zapowiadanej inicjatywie Global Gateway, która ma być w swoim zamyśle unijną odpowiedzią na chińską inicjatywę Pasa i Szlaku” – dodaje Dorywalski.

Pandemia

Przewodnicząca Von der Leyen rozpoczęła swoje coroczne przemówienie dot. „Stanu UE” na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w Strasburgu odnosząc się do wybuchu pandemii COVID-19 w ubiegłym roku. Stwierdziła, że była ona swoistym testem: „Jeszcze nie zdaliśmy go całkowicie, ale jestem przekonana, że go zdamy. To przekonanie daje mi nowe pokolenie – Unia musi być osadzona na wartościach i śmiała w działaniach.” – mówiła przewodnicząca Komisji.

Zwróciła uwagę na to, że ponad 70% społeczeństwa została już zaszczepionych, ponad 700 mln dawek dostarczyliśmy Europejczykom i 700 mln dla reszty świata. Ponadto, Komisja KE przekaże kolejna darowiznę 200 mln dawek do połowy kolejnego roku. Przewodnicząca zapowiedziała także, że nadszedł czas, aby uruchomić Unię Zdrowotną oraz wzmocnić naszą odporność w tym zakresie (planowane inwestycje do 2027 r.). Podkreśliła także dotychczasowe dokonania Unii w tym zakresie tj. wydanie ponad 400 mln paszportów covidowych w Europie i fakt że 40 krajów spoza UE dołączyło już do tego systemu.

Przewodnicząca Komisji poza obszarem dot. zdrowia przedstawiła także priorytetowe obszary dla Komisji na przyszły rok. Będą to przede wszystkim sprawy związane z klimatem, cyfryzacją, sprawami społecznymi, wsparciem młodych i gospodarką, ale także z obronnością, bezpieczeństwem i wartościami, w tym z praworządnością.

Jak kryzys wpłynął na naszą gospodarkę

• Już niedługo będziemy świętować 30 lat wspólnego rynku. Podczas pandemii UE musiała bronić nasz rynek przed erozją i fragmentacją. Zrobiliśmy sporo, m. in. dla wspierania innowacji, inwestycji w SI, zwiększenia odpowiedzialności platform.
• Musimy inwestować w półprzewodniki – nie będzie bez tego cyfrowego rozwoju. Popyt na świecie jest ogromny, ale mamy problem z produkcją. Teraz zależymy od produkcji w Azji. To nie jest kwestia jedynie konkurencyjności, ale naszej niezależności. Przedstawimy nowy dokument dot. produkcji czipów w Europie, aby stworzyć europejski system czipów. Jest to trudne, ale tak samo mówiono kiedyś o systemie Galileo.
• Kluczowa w tym kontekście jest rola Europejskiego Filaru Praw Socjalnych.
• Będziemy walczyć z unikaniem opodatkowania – firmy muszą płacić podatki tam, gdzie czerpią korzyści, np. korzystając z europejskiego szkolnictwa i infrastruktury.

Wsparcie młodych

• Komisja zaproponuje program Alma – zdobycie tymczasowego doświadczenia zawodowego w innym państwie członkowskim, aby zdobyć odpowiednie kompetencje. UE musi przemawiać do młodych. To młodzież powinna być szczególnie uważnie słuchana w ramach Konferencji o przyszłości Europy (skrót z ang. COFE). Komisja zaproponuje aby 2022 r. był rokiem młodzieży europejskiej.

Zmiany klimatyczne

• W Niemczech zarejestrowano w pierwszej połowie tego roku więcej samochodów elektrycznych niż diesel. Polska jest największym eksporterem elektrycznych autobusów. Udało się przekuć cele klimatyczne na zobowiązania prawne. Cel jest jasny – chcemy oczyścić produkcję energii. Komisja zaproponuje nowy fundusz społeczno-energetyczny bo to musi być uczciwa transformacja. Już 34 mln Europejczyków cierpi z powodu ubóstwa energetycznego.
• UE podwoi zewnętrzne finansowanie mające na celu utrzymanie bioróżnorodności. UE nie może być w tym sama – spotkanie Konferencji Klimatycznej COP w Glasgow będzie okazją, aby inni do nas dołączyli.

Sprawy międzynarodowe

• To czas transformacji, tworzenia nowego porządku międzynarodowego. Ostatnie wydarzenia w Afganistanie są symptomatyczne. UE jest za Afgańczykami – za kobietami, dziećmi, dziennikarzami, sędziami. Musimy skoordynować działania międzynarodowe, aby sprowadzić zagrożone osoby do bezpiecznego miejsca. Musimy uniknąć ryzyka klęski humanitarnej. Dodatkowe 100 mln euro pomocy humanitarnej dla Afganistanu. Przedstawimy pakiet pomocowy w ciągu najbliższych kilku tygodni.

Ambicje UE w zakresie polityki obronnej

• Będzie nowa deklaracja UE-NATO. Musimy odpowiedzieć sobie na pytania dlaczego doszło do takiej sytuacji w Afganistanie.
• Musimy zapewnić stabilność u sąsiadów; zadbać o bezpieczeństwo granic;
• Natura zagrożeń bardzo szybko się zmienia – hybrydowe ataki, zagrożenie w przestrzeni kosmicznej. UE jest jedynym gwarantem bezpieczeństwa. Tworzyliśmy europejski system obrony, teraz potrzebujemy europejskiej formacji obronnej. Do tej pory wstrzymywał nas brak woli politycznej. Jeśli ona będzie, to na poziomie UE możemy zrobić bardzo wiele.
  1. Potrzebna podstawa podejmowania wspólnych decyzji (współpraca wywiadów, zebranie informacji); 2. Poprawa interoperacyjności (np. zwolnienie z VAT sprzętu wojskowego, który został wyprodukowany w Europie);
  3. Cyberbezpieczeństwo – UE musi być liderem. Dlatego potrzebna jest polityka cyberbezpieczeństwa i cyber obrony. Potrzebna wspólna ocena zagrożeń i wspólna na nie odpowiedź.
• W czasie Prezydencji Francji, Przewodnicząca von der Leyen i Prezydent Macron mają zwołać szczyt nt. europejskiej obronności – czas aby Europa przeszła na wyższy poziom.
• UE i USA zawsze będą mocniejsze jeśli będą współpracować. To samo dotyczy Bałkanów Zachodnich. Inwestycja w ten region, to inwestycja w przyszłą UE. Będziemy inwestować w relacje z sąsiadami, m. in. Turcją, region Morza Śródziemnego.
• Musimy myśleć o partnerstwach także w obszarze Pacyfiku – Europa musi być bardziej obecna w regionie i proaktywna. Projekty inwestycyjne w obszarze technologii ekologicznych i cyfrowych.
• Nowa strategia łączności – Global Gateway. Infrastruktura dobrej jakości połączeń ludzi na całym świecie – chcemy tworzyć powiązania, a nie zależność. Global Gateway to nasze nowe narzędzie partnerstwa w zakresie inwestycji infrastrukturalnych (Europejski Jedwabny Szlak)
• Handel nigdy nie może odbywać się kosztem ludzi i ich praw – należy zaproponować unijny zakaz produktów pracy przymusowej. Obecnie ok 25 mln ludzi zmuszanych do pracy wbrew ich woli – takie wyroby potem trafiają do Europy. Prawa człowieka nie są na sprzedaż.
• Białoruś – reżim pcha ludzi do granicy UE. Będziemy razem z Litwą, Łotwą i Polską. To jest atak, który nie będzie tolerowany. Musimy mieć nowe możliwości odpowiedzi na taką agresję i działać wspólnie, w tym zarządzać migracją. Osoby, które przerzucają ludzi na granice robią to trasami, które niosą śmiertelne niebezpieczeństwo. Apeluję do państw członkowskich, aby przyspieszyć proces tworzenia wspólnych ram polityki migracyjnej – koniec z nielegalną migracją i pomoc uchodźcom. Europa musi realizować swoje obowiązki wobec tych, którzy najbardziej potrzebują pomocy. Musimy mieć wspólne stanowisko.

Wartości

• Zaufanie do wspólnych wartości połączyło ojców założycieli UE, podobne wartości wyznawano kiedy upadała żelazna kurtyna – chciano wolności. Te wartości zapisano w Traktatach europejskich i wszyscy, którzy je podpisali zobowiązali się do ich przestrzegania.
• Orzeczenia TSUE są wiążące i muszą być przestrzegane we wszystkich państwach UE. Pozytywny przykład wpływu sprawozdań dot. praworządności – reformy sądownictwa na Malcie, śledztwo na Słowacji. Dialog nie jest celem samym w sobie, ale musi prowadzić do zmian. Prawo do niezależnego wymiaru sprawiedliwości i równość wobec prawa to sama dusza naszej Europy i musimy jej bronić.

Budżet UE

• To przelana w liczby przyszłość UE. Musi być chroniony i wydatkowany zgodnie z zasadami praworządności. Korupcja oznacza nie tylko kradzież pieniędzy podatnika, ale podważenie demokracji.

Prawa obywateli

• Wolność i swoboda bycia kim się jest. Wolność od strachu – podczas pandemii wiele kobiet zostało pozbawionych tej wolności. Te kobiety muszą być znowu wolne i decydować o sobie. Do końca roku przedstawimy prawo do zwalczania przemocy wobec kobiet – online i offline. To też stanowi duszę Europy.
• Wolność mediów. Europa potrzebuje prawa, które gwarantuje tę swobodę – KE przedstawi propozycję w tej sprawie.

Przewodnicząca Komisji kończyła swoje przemówienie słowami: „Nasza UE jest niepowtarzalnie piękna. UE ukształtowana przez wspólną historię i wartości, różne perspektywy. Unia z duszą.”

Przewodnicząca Komisji skierowała także list intencyjny do Przewodniczącego PE oraz sprawującego obecnie Prezydencję w Radzie UE Premiera Słowenii Janez Jansa, w którym przedstawiła listę priorytetowych nowych inicjatyw jakie Komisja przedstawi w przyszłym roku.

Tutaj można znaleźć treść całego przemówienia oraz nagranie video.

Konfederacja Lewiatan

Obserwatorium Rynku Pracy EKES (Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego) organizuje publiczne wysłuchanie dotyczące praktyki stosowania układów zbiorowych w krajach o niskim uzwiązkowieniu.

Są co najmniej dwa powody, dlaczego warto o tym rozmawiać: ciągłe podnoszenie przez związki zawodowe zachodniej części UE, iż kraje o niskim pokryciu rynku pracy układami zbiorowymi stosują dumping społeczny i w ten sposób stosują nieuczciwą konkurencję oraz forsowanie wobec KE i PE postulatu wprowadzenia warunkowości dostępu do zamówień publicznych i funduszy europejskich od stosowania układów zbiorowych.

Wysłuchanie odbędzie się 6 września w godzinach 10:00-13:00 i 14:30-16:30 w formie on-line. Aby wziąć udział w wysłuchaniu wystarczy zarejestrować się w formularzu zgłoszeniowym. Program wydarzenia dostępny jest na stronie EKES-u.

Konfederacja Lewiatan

Cyfryzacja jest jednym z globalnych trendów, który realnie zmienia codzienność w wielu obszarach funkcjonowania społeczeństwa. Jednym z tych obszarów jest ochrona zdrowia, która w ostatnich latach mocno się zmieniła. W związku z pandemią COVID-19 proces cyfryzacji i badań naukowych mocno przyśpieszył. Cyfryzacja powoduje postęp i wprowadza wiele ułatwień w medycynie, ale może też tworzyć ryzyka. Jakie? Np. te dotyczące prywatności.

Unijne instytucje zdają sobie sprawę z przebiegu tej rewolucji i starają się ją kształtować w ramach własnych polityk. Regulacje UE w tym obszarze mogą mieć istotny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorców działających na pograniczu IT i medycyny.

Cyfryzacja ochrony zdrowia szansą dla przemysłu

Obecnie szeroko rozwija się gałąź przemysłu wykorzystująca duże zbiory danych w medycynie. Są one wykorzystywane do rozwoju sztucznej inteligencji, która za ich pomocą poprawia swoje wyniki. Widać to np. w diagnostyce i ocenie zdjęć RTG przez sztuczną inteligencję. Dane dotyczące zdrowia, w tym dane genetyczne, są coraz szerzej wykorzystywane w działaniach obejmujących badania i rozwój (B&R), w tym z wykorzystaniem sztucznej inteligencji lub w ramach biobanków, które gromadzą dane do wykorzystania ich w celach badawczych. Wszystkie powyższe obszary stają się coraz ciekawsze dla firm działających na pograniczu medycyny i IT.

Trzeba jednak pamiętać, że dane medyczne są danymi wrażliwymi. Ich wyciek lub zablokowanie dostępu przez hakerów mogą mieć poważne skutki, np. śmierć pacjenta. Taka sytuacja miała miejsce w szpitalu klinicznym w Düsseldorfie.

Główne obszary cyfryzacji ochrony zdrowia dla UE

UE interesuje się cyfryzacją służby zdrowia, w tym szczególnie danymi medycznymi. Regulacje wprowadzanie przez unijne instytucje będą dążyły do:

1. Umożliwienia bezpiecznego dostęp obywateli do ich danych medycznych i korzystania z prawa dostępu do ich danych medycznych w całej UE, w tym między innymi poprzez ujednolicenie systemów elektronicznych kart zdrowia (EHR).
2. Rozwinięcie medycyny spersonalizowanej poprzez wspólną europejską infrastrukturę do wymiany danych, umożliwiającą naukowcom i innym specjalistom łączenie zasobów (danych, wiedzy specjalistycznej, mocy obliczeniowej) w całej UE.
3. Wzmocnienie badań naukowych. Stworzenie warunków dla dostępu do danych medycznych, które pozwolą na rozwój badań na rynku farmaceutycznym i wyrobów medycznych. Wykorzystując duże zbiory danych, naukowcy mogą pomóc pracownikom służby zdrowia i decydentom w identyfikowaniu i wybieraniu nowych metod leczenia.

Dla realizacji powyższych celów unijne instytucje skupią się w pierwszej kolejności na:

• opracowaniu unijnych standardów jakości danych, niezawodności i cyberbezpieczeństwa,
• stworzeniu unijnego standardu elektronicznych kart zdrowia,
• lepszej interoperacyjności dzięki zastosowaniu otwartych formatów wymiany informacji.

Wprowadzenie jednolitych standardów powinno być korzystne dla przedsiębiorców zajmujących się cyfryzacją ochrony zdrowia. Trzeba jednak pamiętać, że instytucje unijne mają różne instrumenty legislacyjne, za pomocą których harmonizują prawo. Cześć działań czasami przynosi efekt niepożądany, dlatego Lewiatan dalej będzie monitorował rozwój tego zagadnienia i informował przedsiębiorców o zmianach.

Kacper Olejniczak, ekspert Konfederacji Lewiatan
e-mail: kolejniczak@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Już w przyjętym w listopadzie 2020r. przez Komisję Europejską programie na rzecz konsumentów wskazano na kluczowe obszary, które powinny stać się priorytetem dla europejskiej polityki konsumenckiej w najbliższych latach. To m.in.: wzmocnione ekologiczne podejście, bezpieczeństwo cyfrowe, ochrona słabszych uczestników rynku oraz zacieśnienie współpracy międzynarodowej.

Te zagadnienia zyskały na znaczeniu w czasie pandemii wirusa COVID-19, kiedy to sytuacja konsumentów uległa nagłej i drastycznej zmianie, ze względu na ich problemy zdrowotne i finansowe. Dodatkowo, w tym okresie możliwe było zaobserwowanie znacznego wzrostu zainteresowania dokonywaniem zakupów za pośrednictwem internetu. Ten sposób sprzedaży z pewnością był wygodniejszy i niejednokrotnie szybszy od tradycyjnego sposobu dokonywania zakupów. Niestety, niejednokrotnie zwiększał odsetek sprzedaży nielegalnych towarów bądź też przypadków oszustw w sieci.

Zapewnienie konsumentom wysokiego poziomu ochrony oraz pewności zakupowej stało się jeszcze ważniejsze. Kluczową rolę w tym zakresie ma odegrać europejska polityka dotycząca bezpieczeństwa produktów, która ma pomóc osiągnąć wyznaczone cele w ramach programu na rzecz konsumentów.

Komisja Europejska zaproponowała pod koniec czerwca 2021r. zmiany w dwóch zasadniczych obszarach – bezpieczeństwa produktów oraz usług finansowych, uwzględniając potrzebną modyfikację praw konsumentów, zmienionych przez pandemię oraz cyfryzację. Instytucje unijne zabiegają o to, aby niebezpieczne produkty były wycofywane z rynku a oferty kredytowe przedstawiane konsumentom w jasny i przystępny sposób, łatwy do odczytania na urządzeniach cyfrowych.

W projekcie rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, będącego wynikiem ubiegłorocznej rewizji dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów z 2001r., Komisja Europejska proponuje nowe zasady ochrony konsumentów dostosowane do ery cyfrowej. Ma na celu również uaktualnienie wcześniejszych założeń prawnych, które nie uwzględniały szerokiego udziału w rynku platform internetowych czy intensywnego rozwoju systemów sztucznej inteligencji.

Komisja Europejska zasadniczo modyfikuje definicję samego produktu, który ma w zamyśle posiadać odpowiednie funkcje bezpieczeństwa cybernetycznego. Wprowadzono również definicję rynku internetowego. W projekcie rozporządzenia znalazło się także pojęcie istotnej modyfikacji, w przypadku którego zakłada się przeniesienie odpowiedzialności za bezpieczeństwo produktów na osobę dokonującą modyfikacji. Komisja Europejska podkreśliła wagę bezpieczeństwa cybernetycznego, proponując nowe aspekty oceny bezpieczeństwa produktów obejmujące  ewentualne zagrożenia związane z produktami opartymi na nowych technologiach.

Niezwykle warte uwagi jest wprowadzenie pojęcia internetowej platformy handlowej oraz określenie dokładnych obowiązków tych podmiotów, polegających m.in. na usuwaniu nielegalnych produktów z ich stron internetowych w ciągu dwóch dni roboczych. Komisja Europejska przewiduje również kary za nieprzestrzeganie przepisów przez określone podmioty, pozostawiając jednocześnie ostateczną decyzję w tej sprawie państwom członkowskim. Zaproponowane w treści projektu kary sięgają nawet 4% rocznego obrotu.

Kolejnym nowym założeniem jest zastąpienie systemu RAPEX przez Safety Gate. Ponadto, nowe przepisy mają zapewnić konsumentom dodatkowe prawo do informacji i środków zaradczych, z uwzględnieniem wycofania produktów.

Projekt rozporządzenia zakłada zwiększenie uprawnień organów krajowych, umożliwiając im wyłączanie stron internetowych produktów niebezpiecznych lub wyświetlanie ostrzeżenia skierowanego do użytkowników, którzy odwiedzają te strony. W ramach wzmocnienia współpracy międzynarodowej, Komisja Europejska ma zamiar stworzyć nowe formy współpracy z krajami trzecimi w celu poprawy bezpieczeństwa produktów.

Warto podkreślić, że obecnie wiele internetowych platform handlowych przystępuje do dobrowolnych porozumień, których założeniem jest zwiększenie bezpieczeństwa produktów i ochrony własności intelektualnej oraz wzmocnienie egzekwowalności prawa. Przykładami są Product Safety Pledge oraz Memorandum of Understanding on th Sale of Counterfeit Goods via Internet.

Konfederacja Lewiatan brała aktywny udział w konsultacjach przeglądu dyrektywy. Teraz z kolei uważnie śledzimy unijny proces legislacyjny projektu rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów i przygotowuje uwagi do jego treści.

Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan ds. cyfryzacji
e-mail: edziuba@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Program ramowy Horyzont Europa (następca Horyzontu 2020) to najważniejszy unijny program finansujący badania naukowe i innowacje w latach 2021-2027. Budżet programu to 95,5 mld euro. Czym różni się od swojego poprzednika i kto może z niego skorzystać? Wyjaśniam szczegóły.

Czym jest Horyzont Europa?

Celem programu jest finansowanie projektów dotyczących globalnych wyzwań, takich jak przeciwdziałanie zmianom klimatu, wspieranie zielonej i cyfrowej transformacji oraz wzmacnianie konkurencyjności i wzrostu gospodarczego w całej UE.

W programie mogą uczestniczyć firmy z krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz (na określonych zasadach) również te z krajów stowarzyszonych z programem. Co istotne, pojęcie innowacji w ramach Horyzontu Europa jest na tyle szerokie, ze pozwala zarówno naukowcom, jak i przedsiębiorcom wypróbować różne nietuzinkowe rozwiązania i pomysły.

Program opiera się na trzech filarach, co przedstawia poniższa grafika. Pierwszy filar jest zaadresowany do świata nauki, a drugi i trzeci do firm.

Zwróćmy uwagę na drugi filar, który przewiduje finansowanie klastrów tematycznych zajmujących się m.in. zdrowiem i technologiami cyfrowymi. W obrębie każdego klastra można aplikować o granty, o czym na swoich stronach internetowych informuje Komisja Europejska.

Czym Horyzont Europa różni się od swojego poprzednika?

Nowymi elementami programu są między innymi:

• Utworzenie Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC), której zadaniem jest wsparcie dla tzw. przełomowych innowacji oraz dla wzrostu przedsiębiorstw, w głównej mierze z sektora MŚP. To w ramach trzeciego filaru.
• Określenie misji (missions) czyli zestawów działań, dzięki którym osiągnięte zostaną dalekosiężne i mierzalne cele. Wskazano tu 5 głównych obszarów: walka z rakiem, zmiany klimatu, środowisko morskie, inteligentne miasta, bezpieczeństwo żywnościowe.
• Stworzenie polityki otwartej nauki (Open Science), której elementem jest obowiązkowy otwarty dostęp do wyników projektów. Zasady te są stosowane w całym programie.
• Utworzenie nowego podejścia do tzw. partnerstw europejskich, ukierunkowanych na bardziej wymierną współpracę z przemysłem.

W jakim stopniu polskie firmy korzystają z Horyzontu?

Według analizy Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych Unii Europejskiej (KPK PB UE, które teraz jest częścią Narodowego Centrum Badań i Rozwoju) Polska w kończącym się programie Horyzont 2020 pozyskała 660 mln euro.

Przez ostatnie sześć lat skorzystały z niego 832 polskie podmioty, czyli o połowę więcej niż w latach 2007-2013. Największe kwoty pozyskały instytuty naukowe i badawcze oraz uczelnie (ok. 372 mln euro) – wynika z analizy. Najwięcej wniosków o dofinansowanie własnych projektów złożył sektor prywatny:

• Firmy i przedsiębiorcy łącznie pozyskali ponad 172 mln euro. Wśród nich prym wiedzie sektor małych i średnich przedsiębiorstw z wynikiem 116,11 mln euro, czyli rezultatem dwukrotnie wyższym niż w latach 2007-2013.
• KPK PB UE wskazuje, że duże firmy wypadły słabiej (pozyskały 56 mln euro), mimo że zdobyły o połowę więcej środków niż w poprzednim j programie ramowym.

W sumie polskie podmioty pozyskały zaledwie 1,2 proc. całego budżetu dostępnego w Horyzoncie 2020.

Biorąc pod uwagę, że polska gospodarka powinna stawać się coraz bardziej innowacyjna, aby gonić zamożniejsze państwa tzw. starej UE, kluczowe jest zdecydowane zwiększenie udziału naszych firm w nowym programie Horyzont Europa. Tym bardziej, że w przyszłości nie będziemy mogli liczyć już na tak duże dofinansowanie w ramach polityki spójności.

Adam Dorywalski, ekspert biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli
e-mail: adorywalski@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Szwajcaria jest czwartym po Chinach, USA i Wielkiej Brytanii parterem handlowym Unii Europejskiej. Relacje UE-Szwajcaria utrudniają jednak niedopasowane do szybko zmieniającej się rzeczywistości umowy dwustronne jak i neutralność Szwajcarii, która w określonych przypadkach przypomina wręcz izolacjonizm. 

Położona w sercu Europy Szwajcaria przypomina samotną  wyspę  otoczoną krajami należącymi do Unii Europejskiej. Historia i kultura tego kraju sprawia jednak, że Szwajcarzy nie są zainteresowani dołączeniem do UE. Władze w Bernie wprawdzie porozumiały się w przeszłości z Brukselą w sprawie dołączania Szwajcarii do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG stanowi dzisiaj obszar obejmujący UE oraz Islandię, Norwegię i Lichtenstein, którego funkcjonowanie opiera się na swobodzie przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług), jednak w 1992 roku społeczeństwo szwajcarskie odrzuciło w referendum zawarte porozumienie. Od tego czasu kwestia członkostwa Szwajcarii w UE nie jest przedmiotem rozmów, wzajemne relacje reguluje natomiast ponad 100 dwustronnych umów.’

Potrzeba nowego otwarcia

Szybko zmieniające się warunki gospodarcze i polityczne, jak i rozwój nowych technologii sprawiły, że obowiązujące od lat umowy zaczęły być coraz mniej dostosowane do panującej rzeczywistości. Jednocześnie Unii zależałoby w przypadku sporów handlowych uznać jurysdykcję unijnego sądu oraz wprowadzić pełny dostęp do szwajcarskiego rynku pracy, w tym swobodę przemieszczania i osiedlania się  pracowników z UE. Dla Brukseli kłopotliwy jest też fakt, że Szwajcaria, dzięki zawartym umowom, może bezpłatnie korzystać z dostępu do rynku UE, natomiast kraje członkowskie zobligowane są do wpłat do unijnej kasy. Do tego muszą one przyjmować pracowników z innych państw UE czy mieć otwarty rynek usług i przetargów publicznych. Nie dziwią więc informacje przekazane przez Fundację Bertelsmanna, według której zysk dla Szwajcarii z dostępu do rynku UE wynosi 2 900 EUR na mieszkańca rocznie, podczas gdy średnio w UE zysk ten sięga 1 000 EUR. Rozpoczęcie więc w 2014 roku rozmów nad pakietem nowych umów dwustronnych niosło nadzieję na wprowadzenie bardziej partnerskich zasad współpracy jak i dopasowanie ich do realiów politycznych czy gospodarczych. Negocjacje zostały jednak zakończone przez Szwajcarię, która w maju tego roku ogłosiła zerwanie rozmów. Władze Szwajcarii swą decyzję argumentowały przede wszystkim brakiem zgody na otwarcie rynku dla pracowników z Unii.

Przyszłość relacji UE-Szwajcaria

Po ogłoszeniu przez Szwajcarię zerwania rozmów w sprawie nowej umowy, Komisja Europejska słusznie podkreśliła w oświadczeniu, że bez tego porozumienia modernizacja stosunków „nie będzie możliwa, a nasze umowy dwustronne nieuchronnie się zestarzeją”. Szwajcaria, chcąc w pełni korzystać z przywilejów wynikających z dostępu do rynku UE,  musi zrozumieć, że Bruksela oczekuje partnerskiej relacji. Jaka jest więc przyszłość dwustronnych relacji? Zmiana nastawienia ze strony władz Szwajcarii zdaje się być możliwa dopiero przy okazji kolejnych wyborów lub w wyniku presji ze strony szwajcarskich przedsiębiorstw, które z biegiem lat zaczną odczuwać niedostosowanie obowiązujących umów do otaczającej nas rzeczywistości. Biorąc pod uwagę czas, który będzie następnie potrzebny do przeprowadzenia rozmów i negocjacji widzimy, że mowa tu o wieloletniej perspektywie czasowej.

Tomasz Paszkiewicz, ekspert Konfederacji Lewiatan
e-mail: tpaszkiewicz@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Od nowego mandatu Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) przewodniczę Obserwatorium Rynku Pracy, które przynależy do Sekcji Rynku Pracy, Spraw Społecznych i Obywatelskich – pisze Lech Pilawski, Doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan. Podczas majowego spotkania obserwatorium odbyło się wysłuchanie na temat sektorów o niskich płacach: gastronomii, hoteli, turystyki, usług socjalnych, sprzątania, kultury, handlu. To była dobra debata i dyskusja – dodaje Lech Pilawski.

Wnioski płynące z debaty są jednak trudne ze względu na brak jasnych perspektyw, kryzys wywołany pandemią, brak jasności co do krajowych planów naprawy i ich uruchomienia.

W czasie spotkania podkreślono znaczenie kwestii takich jak:

• gwarancje zatrudnienia,
• zabezpieczenia społeczne,
• ochrona zdrowia,
• stałe podnoszenie kwalifikacji takich pracowników,
• profesjonalizacja,
• regulacja krajowych przepisów prawa pracy,
• wsparcie publicznego dla zatrudniania osób wspierających seniorów, osoby niepełnosprawne, rodziny zagrożone przemocą, rodziny dysfunkcyjne, osoby chore i samotne.

Mamy dobre praktyki w UE – musimy je rozpowszechniać. Musimy również wykorzystać doświadczenia pandemii, nowe możliwości usług online i cyfrowe systemy wsparcia.

W czasie spotkania zaprezentowano też dobre przykłady nowych rozwiązań, które powstały w czasie pandemii, jak choćby nowy rynek produktów czy usług z dziedziny kultury, które przeniosły się do sfery online.

Niepokojące jest jednak to, że covid i jego skutki pokazały, jak istotne są gwarancje socjalne dla wszystkich zatrudnionych, bez względu na charakter zatrudnienia. Wszystkie wymienione sektory są dotknięte albo nielegalnym, albo szarym zatrudnieniem, co w sytuacji kryzysu prowadzi do społecznej katastrofy. Systemy opieki zdrowotnej i ubezpieczeń społecznych muszą przygotować nowe rozwiązania.

Plan na wrzesień – dyskusja o układach i negocjacjach zbiorowych

Kolejne posiedzenie Obserwatorium Rynku Pracy odbędzie się 6 września. Zaplanowano wtedy wysłuchanie publiczne, dotyczące tym razem stosowania układów i negocjacji zbiorowych w krajach UE o niskim uzwiązkowieniu. Chodzi przede wszystkim o nowe kraje członkowskie.

To ważna kwestia, ponieważ w projektach opinii EKES dotyczących różnych kwestii (od opinii dot. europejskiej strategii na rzecz wzmacniania demokracji, przez opinię dotyczącą zamówień publicznych w gospodarce obiegu zamkniętego do opinii o wdrażaniu Filara praw społecznych czy strategii walki z handlem ludźmi i pracą przymusową) pojawiły się propozycje zapisów, uzależniających dostęp firm do zamówień publicznych i funduszy europejskich od stosowania takich układów.

W trakcie tych debat i w efekcie zgłoszonych poprawek udało się znaleźć dobre kompromisy, które zapobiegną dyskryminacji państw członkowskich o niskim pokryciu rynku pracy układami zbiorowymi w dostępie do zamówień publicznych i funduszy europejskich. Od takich krajów wymagane będzie jednak stosowanie odpowiednich klauzul społecznych, które zapewnią uczciwą konkurencję i zlikwidują obawy o dumping społeczny.

Mam nadzieję, że wrześniowe wysłuchanie pozwoli zrozumieć zachodnim partnerom powody takiej sytuacji. W wysłuchaniu jednym ze spikerów będzie ekspert Konfederacji Lewiatan, prof. Jacek Męcina!

Szersza perspektywa w EKES

Nowością w pracy EKES jest podjęcie ścisłej współpracy i pewnej koordynacji działań wszystkich trzech obserwatoriów: rynku pracy, jednolitego rynku i cyfryzacji oraz zrównoważonego rozwoju. To uwolni dodatkowe synergie i zmieni perspektywę z silosowej na horyzontalną.

Wszystkie trzy perspektywy od siebie zależą i na siebie wpływają. Zaczynamy od prostych rozwiązań jak wzajemne zapraszanie członków obserwatoriów na swoje posiedzenia, a w końcu wspólnej, październikowej konferencji w ramach projektu KE „Future of Europe”, która oceni na ile Krajowe Programy Odbudowy wpisują się w cele zrównoważonego rozwoju.

We wrześniu, Obserwatorium Rynku Pracy wróci do raportu informacyjnego o postępach realizacji strategii uczenia się przez całe życie, istotnej dla rynku pracy. Projekt badawczy został przerwany przez pandemię. Przed nami wizyty studyjne w 5 krajach i badanie ankietowe w kolejnych 6 krajach. Raportu oczekujemy wiosną 2022 r.

Kalendarium Obserwatorium Rynku Pracy EKES:

Lech Pilawski, Doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan, członek EKES, przewodniczący Obserwatorium Rynku Pracy EKES
e-mail: lpilawski@konfederacjalewiatan.pl

Konfederacja Lewiatan

Przedstawiciele Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego (PZPPF) spotkali się 15 lipca br. z urzędnikami Komisji Europejskiej z Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności oraz z urzędnikami Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE z Wydziału Ekonomiczno-Handlowego. Rozmowy dotyczyły komponentu zdrowotnego w Krajowym Planie Odbudowy (KPO), roli Polski w zwiększaniu niezależności Europy w zakresie produkcji substancji czynnych (API), a także unijnej strategii farmaceutycznej. Spotkania zorganizowało biuro Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Komisję Europejską reprezentował Dyrektor Andrzej Ryś, który odpowiada za systemy opieki zdrowotnej, produkty medyczne i innowacje, a także Filip Domański, odpowiedzialny za systemy opieki zdrowotnej, produkty medyczne i innowacje. Z ramienia Stałego Przedstawicielstwa na spotkaniu obecna była Kierownik Wydziału Ekonomiczno-Handlowego Małgorzata Wenerska-Craps, a także Aleksandra Kozłowska oraz Martyna Perek.

API (active pharmaceutical ingredients) to substancje czynne niezbędne do wyrobu leków. Ich globalny rynek jest bardzo konkurencyjny, a znaczna liczba producentów znajduje się w Azji, w szczególności w Indiach i Chinach. Pandemia COVID-19 spowodowała zakłócenia w łańcuchach dostaw i pokazała że tak poważne uzależnienie Europy od dostaw z Azji jest ryzykiem dla bezpieczeństwa lekowego obywateli UE.

Zgodnie z zaproponowaną przez Komisję Europejską strategią farmaceutyczną część produkcji API wróci do UE. Polska ma szansę wpisać się w unijne działania w tym zakresie i stać się centrum produkcji API w Europie Środkowo-Wschodniej. KPO powinien być jednym z narzędzi, które to umożliwią. Jednak należy pamiętać, że konkurencja nie śpi i potrzebne są zdecydowane działania rządu oraz przemysłu – inwestycje na dużą skalę oraz oparcie planów o firmy, które posiadają odpowiedni potencjał.

Tymczasem w KPO na rozwój API i leków w Polsce mają być przeznaczone tylko pożyczki dla firm, a nie granty. Biorąc pod uwagę wszystkie środki zaplanowane na komponent zdrowie, nakłady na rozwój przemysłu farmaceutycznego odbiegają od pozostałych jego elementów. Zwiększenie bezpieczeństwa lekowego wymaga większych środków.

Konfederacja Lewiatan

Biuro Konfederacji Lewiatan w Brukseli 14 lipca br. zorganizowało spotkanie dla firm członkowskich z Agatą Janaszczyk, radcą ds. badań naukowych ze Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE w Brukseli. Spotkanie dotyczyło unijnego programu na badania i innowacje Horyzont Europa. Zostało ono uroczyście otwarte przez wicedyrektorkę Lewiatana Marzenę Chmielewską oraz poprowadzone przez Adama Dorywalskiego, eksperta ds. UE w Biurze Lewiatana w Brukseli.

Czym jest Horyzont Europa?
Program ramowy Horyzont Europa (jego poprzednik to Horyzont 2020) to najważniejszy unijny program finansujący w latach 2021-2027 badania naukowe i innowacje, dysponujący budżetem w wysokości 95,5 mld euro.

– Pojęcie innowacji w ramach programu ramowego Horyzont Europa jest na tyle szerokie, ze pozwala na zapewnienie zarówno naukowcom, jak również przedsiębiorcom na eksploracje i testowanie odważnych i nietuzinkowych rozwiązań i pomysłów – powiedziała Agata Janaszczyk.

Horyzont Europa ma na celu finansowanie tzw. doskonałych projektów obejmujących tematykę m.in. globalnych wyzwań, w tym przeciwdziałanie zmianom klimatu, wspieranie zielonej i cyfrowej transformacji oraz wzmacnianie konkurencyjności i wzrostu gospodarczego w całej UE. W programie mogą uczestniczyć firmy z UE i krajów stowarzyszonych z programem.

Kluczowe nowe elementy tego programu, na które zwrócił uwagę nasz gość to utworzenie/sformułowanie:
• Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC), mającej za zadanie wsparcie dla tzw. przełomowych innowacji oraz dla wzrostu przedsiębiorstw, w głównej mierze MŚP.
• Misji (Missions) tj. zestawów działań mających umożliwić osiągnięcie dalekosiężnych i mierzalnych celów w ustalonym czasie. Wskazanych zostało 5 głównych obszarów aktywności: walka z rakiem, zmiany klimatu, środowisko morskie, inteligentne miasta, bezpieczeństwo żywnościowe.
• Polityki otwartej nauki (Open Science), której elementem jest obowiązkowy otwarty dostęp do wyników projektów. Zasady te są stosowane w całym programie.
• Nowego podejścia do tzw. partnerstw europejskich, ukierunkowanych na bardziej wymierną współpracę z przemysłem.

W jakim stopniu korzystają z Horyzontu polskie firmy?
Według analizy Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych Unii Europejskiej (KPK PB UE, które teraz jest częścią Narodowego Centrum Badań i Rozwoju) Polska w kończącym się programie Horyzont 2020 pozyskała 660 mln euro.

Przez ostatnie sześć lat skorzystały z niego 832 polskie podmioty, czyli o połowę więcej niż w latach 2007-2013. Największe kwoty pozyskały instytuty naukowe i badawcze oraz uczelnie (ok. 372 mln euro) – wynika z analizy.

Najwięcej wniosków o dofinansowanie własnych projektów złożył sektor prywatny.
• Firmy i przedsiębiorcy łącznie pozyskali ponad 172 mln euro. Wśród nich prym wiedzie sektor małych i średnich przedsiębiorstw z wynikiem 116,11 mln euro, czyli rezultatem dwukrotnie wyższym niż w latach 2007-2013.
• KPK PB UE wskazuje, że duże firmy wypadły słabiej (pozyskały 56 mln euro), mimo że zdobyły o połowę więcej środków niż w poprzednim j programie ramowym.

– W sumie polskie podmioty pozyskały zaledwie 1,2% całego budżetu dostępnego w Horyzoncie 2020. Biorąc pod uwagę, że polska gospodarka powinna stawać się coraz bardziej innowacyjna, aby gonić zamożniejsze państwa tzw. starej UE, kluczowy jest zdecydowanie większy niż dotychczas udział naszych firm w nowym programie Horyzont Europa. Tym bardziej, że w przyszłości nie będziemy mogli liczyć już na tak duże dofinansowanie w ramach polityki spójności – mówi Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE.

Konfederacja Lewiatan