W związku z epidemią COVID-19 większość polskich przedsiębiorców wysłała swoich pracowników na zaległe urlopy oraz wstrzymała nowe rekrutacje, wynika z 41. edycji badania Plany Pracodawców realizowanego przez Instytut Badawczy Randstad.

Komentarz Moniki Fedorczuk, ekspertki Konfederacji Lewiatan
Zdecydowana większość działań podejmowanych przez pracodawców, mimo że mogą być odbierane jako niekorzystane dla pracowników, nie obejmuje zwolnień z pracy. Z jednej strony to może być efekt tarcz antykryzysowych, które są mocno nastawione na wsparcie utrzymania zatrudnienia, z drugiej strony – pracodawcy mają w pamięci niedawne problemy z pozyskiwaniem pracowników, dlatego zachowują dużą ostrożność w wypowiadaniu umów o pracę.

Wśród stosowanych przez firmy rozwiązań dostosowujący się do obecnej, trudnej sytuacji dominują te, które polegają na ograniczaniu dodatków do wynagrodzenia i utrzymaniu zatrudnienia na dotychczasowym poziomie. Wysyłanie pracowników na zaległe urlopy jest działaniem racjonalnym w sytuacji zmniejszonego zapotrzebowania na pracę.

Niewątpliwie plusem działań rządu było sprawne uruchomienie instrumentów wspierających przedsiębiorców. Ustawa z 31 marca 2020 roku, została wdrożona niemal natychmiast, co umożliwiło transfer środków do przedsiębiorców, przede wszystkim na wsparcie wynagrodzeń pracowników. Dzięki temu, w najgorszym dla nich okresie „zamrożenia” gospodarki, było możliwe utrzymanie zatrudnienia na względnie stałym poziomie. Istotne z punktu widzenia biznesu są dwa pytania; jak długo będzie trwała i jaki będzie miała przebieg pandemia w Polsce i Europie oraz czy rząd zdecyduje się na przedłużenie rozwiązań wspierających firmy. Jest zrozumiałe, że na pierwsze pytanie nikt na razie nie zna odpowiedzi. Problemem jest dla wielu osób prowadzących firmy brak informacji o przewidywanych działaniach rządu.

W wynikach badania wyraźnie widać, co moim zdaniem napawa pewnym optymizmem, rozbieżność w ocenie sytuacji w kraju i we własnej firmie. O ile w ocenie większości badanych polską gospodarkę czeka w najbliższym czasie recesja, o tyle w odniesieniu do oceny sytuacji we własnej firmie najczęściej udzielaną odpowiedzią jest ta wskazująca, że sytuacja w firmie jest dobra. To może oznaczać, że dla większości firm skutki pandemii koronawirusa były dotkliwe, ale nie zachwiały w sposób znaczący ich stabilnością finansową.

Konfederacja Lewiatan

W tym roku prace sezonowe nie przyczyniły się do spadku bezrobocia w maju. Gastronomia i turystyka, dla których ten miesiąc był dotychczas okresem zwiększonego napływu klientów, obecnie – z uwagi na sytuację epidemiczną – mają ograniczone możliwości sprzedaży swoich usług.

Komentarz Moniki Fedorczuk, ekspertki Konfederacji Lewiatan

Stopa bezrobocia wzrosła w maju o 0,2 pkt procentowego, do 6%. Jest to, co prawda, niższy procentowo wzrost niż pomiędzy marcem a kwietniem, ale należy mieć na uwadze również to, że dane dotyczą okresu, w którym corocznie mieliśmy do czynienia ze spadkiem bezrobocia, głównie za sprawą rozpoczęcia prac sezonowych (budownictwo, rolnictwo, gastronomia i turystyka). Warto zauważyć, że gastronomia i turystyka, dla których maj dotychczas był rozpoczęciem sezonu zwiększonego napływu klientów, obecnie – z uwagi na sytuację epidemiczną – mają ograniczone możliwości sprzedaży swoich usług. Tym samym raczej nie będą zatrudniać nowych, sezonowych pracowników.

Na koniec maja liczba osób bezrobotnych wynosiła 1 mln 117 tys. osób. W urzędach pracy było zarejestrowanych o 157 tys. więcej niż miesiąc wcześniej. Tak znaczny wzrost liczby bezrobotnych ma miejsce w okresie obowiązywania tarcz

antykryzysowych, których głównym celem jest wspieranie zatrudnienia. Napływ bezrobotnych oznacza, że obecny projekt tarcz dla części podmiotów okazał się niewystarczający lub też nie zostały one objęte rozwiązaniami antykryzysowymi.

Proponowane przez rząd podwyższenie zasiłku dla bezrobotnych do 1200 zł i wprowadzenie na trzy miesiące zasiłku solidarnościowego (1400 zł) niewątpliwie skłoni osoby pozostające bez pracy, a do tej pory bez statusu bezrobotnego, do rejestracji w urzędzie pracy. Podwyższenie kwoty wsparcia jest dobrą decyzją, gdyż nie tylko w większym stopniu zapewnia dochód osobie, która utraciła pracę, ale również jest czynnikiem podtrzymującym konsumpcję. Zasiłki są ważnym elementem pasywnej polityki rynku pracy, ale ważniejsze chyba w tej sytuacji jest skuteczne wsparcie w powrocie na rynek pracy osób, które ją utraciły. Wydaje się, że to wyzwanie kierowane przede wszystkim do ministerstwa rodziny, pracy i polityki społecznej. Dotychczasowa lista instrumentów aktywizacji powinna być wnikliwe przejrzana i zmodyfikowana pod kątem dzisiejszych wyzwań.

Konfederacja Lewiatan

Partnerzy społeczni, członkowie Rady Dialogu Społecznego, inspirowani wspólnym stanowiskiem europejskich partnerów społecznych, podpisali porozumienie dotyczące wdrożenia rozwiązań na rzecz aktywnego starzenia się w Polsce.

POBIERZ PEŁNĄ TREŚĆ POROZUMIENIA

Wśród sygnatariuszy porozumienia znaleźli się Konfederacja Lewiatan, Forum Związków Zawodowych, OPZZ, NSZZ „Solidarność”, Pracodawcy RP, BCC i Związek Rzemiosła Polskiego.

Partnerzy społeczni potwierdzili potrzebę wdrożenia rozwiązań na rzecz aktywnego starzenia się w Polsce i zobowiązali się do podejmowania w tym celu działań w dialogu z władzami.

Do najważniejszych zadań partnerzy społeczni zaliczyli: poprawę warunków zatrudnienia, wspieranie zatrudnienia osób starszych, zarządzanie umiejętnościami i kompetencjami, promowanie zdrowia w miejscu pracy i poza nim, podniesienie świadomości i zrozumienie wyzwań i możliwości wynikających ze zmian demograficznych wśród pracodawców i pracowników oraz promocja i monitorowanie porozumienia.

– Europejskie porozumienie w sprawie aktywnego starzenia się zawarte przez polskich partnerów społecznych ma jeszcze większe znaczenie w okresie zagrożenia COVID 19, kiedy aktywność zawodowa osób starszych jest obarczona dodatkowym ryzykiem – podkreśla prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan, który w Zespole prawa pracy RDS prowadził negocjacje dotyczące przyjęcia porozumienia.

– Porozumienie jest implementacją zobowiązań europejskich dla wdrożenia szczególnych rozwiązań, które pomogą w wydłużaniu aktywności zawodowej osób starszych. Wynegocjowane jeszcze pod koniec 2019 roku, z powodu pandemii podpisane zostało dopiero teraz, ale jego elementy, takie jak promocja pracy zdalnej i poprawa warunków pracy osób starszych są w obecnej sytuacji szczególnie aktualne – podkreśla prof. Jacek Męcina.

Starzenie się społeczeństwa jest wyzwaniem dla europejskich rynków pracy i systemów zabezpieczenia społecznego. Od ponad 25 lat proces ten jest obserwowany w Polsce – wydłuża się przeciętne trwanie życia przy niskiej dzietności, która nie zapewnia zastępowalności pokoleń. Zgodnie z prognozami GUS w ciągu najbliższego ćwierćwiecza liczba Polaków zmniejszy się blisko o 2,8 mln obywateli, a co drugi mieszkaniec kraju będzie miał powyżej 50 roku życia. Dlatego kluczową rolę w najbliższych latach odgrywać będzie aktywizacja w niedostatecznym stopniu wykorzystywanych dotąd, m.in. osób starszych. Pracodawcy muszą nauczyć się wykorzystywać umiejętności i doświadczenie starszych ludzi w sposób dostosowany do ich wieku i stanu zdrowia. Dobrych praktyk w tym zakresie dostarczają doświadczenia wielu krajów europejskich, ale i polskich firm, a dyskusje prowadzone na forum europejskim zostały pogłębione postulatami partnerów społecznych.

Jednym ze sposobów radzenia sobie z tymi wyzwaniami są działania podejmowane w ramach dialogu społecznego, a porozumienie europejskie na temat aktywnego starzenia zostało poddane przez polskich pracodawców i związki zawodowe swoistej ewaluacji i ocenie.

– Dzięki dyskusji w Zespole Problemowym Prawa Pracy RDS, w układzie autonomicznym udało się podpisać porozumienie na rzecz aktywnego starzenia, które nawiązując do naszych zobowiązań europejskich wyznacza kierunkowe zmiany w polityce społecznej, polityce rynku pracy i prawie pracy, które mogą przyczynić się do osiągnięcia celu jakim jest zachęcanie do dłuższej aktywności zawodowej, dzięki instrumentom i rozwiązaniom, które uczynią aktywność zawodową starszych pracowników bardziej osiągalną – dodaje prof. Jacek Męcina.

Konfederacja Lewiatan

• Sejm, w ramach tarczy 4.0, uchwalił przepisy, które przewidują ochronę polskich firm przed wrogimi przejęciami przez inwestorów spoza UE. W tym tygodniu będzie nad nimi pracował Senat.
• Konfederacja Lewiatan apeluje do senatorów o wprowadzenie kilku zmian w ustawie, które ograniczą negatywny wpływ regulacji na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

– Postulowaliśmy wstrzymanie prac legislacyjnych nad nowymi regulacjami ponieważ mogą one bardziej zaszkodzić niż pomóc gospodarce. Ograniczą bowiem dostęp polskich firm do kapitału, co może zahamować ich rozwój i ekspansję na rynkach globalnych. Tak się jednak nie stało. Apelujemy więc do senatorów o wprowadzenie zmian w ustawie. Chodzi o to, aby przedsiębiorstwa, które opracowują i modyfikują oprogramowanie były objęte ochroną, tylko jeśli jest ono wykorzystywane do obsługi infrastruktury krytycznej, a nie np. do handlu internetowego. Takie rozwiązanie obowiązuje np. w Niemczech. Proponujemy też, aby do kwoty 10 mln euro przychodu (warunek objęcia przepisami ustawy) wliczać tylko przychody z tytułów obejmowanych ochroną przed przejęciem, a nie wszystkich innych. W efekcie mikroskopijna działalność poboczna nie będzie blokowała tej głównej, nieobejmowanej ochroną – mówi dr Aleksandra Musielak, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

O przyjętych przez Sejm rozwiązaniach dotyczących ochrony polskich firm przed przejęciem mówili dzisiaj na konferencji prasowej wicepremier Jadwiga Emilewicz i prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny. Szef UOKiK zapowiedział, że wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, wnioski dotyczące przejęcia udziałów w firmach będą rozpatrywane maksymalnie w ciągu 30 dni. Przygotowane zostaną też specjalne wytyczne.

– To dobrze, że będzie specjalna szybka ścieżka i doprecyzowane zostaną niektóre przepisy. Ale wydźwięk nowej regulacji się nie zmieni. Podważy ona zaufanie inwestorów zagranicznych do lokowania inwestycji w Polsce – dodaje Aleksandra Musielak.

Konfederacja Lewiatan

• Ponad 85% firm ocenia swoje przygotowanie do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy jako dobre lub bardzo dobre.
• Jednocześnie 79% z nich odczuwa brak jasnych i przejrzystych wytycznych w tym zakresie.

W ramach projektu „Safely Get Back to Work in the new normal” („Bezpieczny powrót do pracy w nowej normalności”), który powstał z inicjatywy trzech największych firmy z branży usług HR: Randstad, Adecco Group i ManpowerGroup, a do którego w Polsce, jako współpartner, dołączyło również Polskie Forum HR, członek Konfederacji Lewiatan, zapytaliśmy pracodawców o ich przygotowanie do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w nowej rzeczywistości.

Firmy dobrze oceniają swoje przygotowanie do pracy w nowych warunkach, ponad 86% z nich posiada dokumenty określające nowe procedury bezpieczeństwa. Zabezpieczenia, z których przedsiębiorcy korzystają najczęściej to: środki odkażające, indywidualne środki ochrony osobistej, praca zdalna, czy dystans w miejscu pracy i zabezpieczenie stanowisk. Co ciekawe, tylko 26% respondentów deklaruje wykorzystanie diagnozowania zdrowia i badania pracowników.

– Brak spójnych przepisów, a co za tym idzie jednolitego stanowiska urzędów, tłumaczy ostrożność pracodawców w korzystaniu z tego rozwiązania np. w zakresie badania temperatury – komentuje Anna Wicha, prezes zarządu Polskiego Forum HR oraz Public Affairs Director, Adecco. Odpowiadając na pytanie, które procedury w jakim obszarze są najtrudniejsze do wdrożenia, najczęściej wskazanymi odpowiedziami były: korzystanie z przestrzeni wspólnych, dystans w miejscu pracy i zabezpieczenie stanowisk pracy oraz diagnoza zdrowia i badania pracowników.

Aż 79% respondentów odczuwa brak jasnych i przejrzystych wytycznych. Jak mówi Olga Gierada-Jabłonka, członek zarządu Polskiego Forum HR oraz Head of Legal w ManpowerGroup w Polsce – Mimo iż wiele instytucji publicznych opublikowało swoje rekomendacje, rozproszenie informacji i duży poziom ich ogólności nie dają pełnej wiedzy na temat możliwych i odpowiednich czynności zabezpieczających, które należałoby podjąć. Przedsiębiorcy zwracają również uwagę na brak dodatkowych źródeł finansowania. 40% przebadanych firm deklaruje, iż wydatki związane z wdrożeniem nowych środków w zakresie BHP stanową miedzy 1 a 3% budżetu kosztowego, w przypadku 11% firm jest to już ponad 5% tego budżetu.

Nowe środki zabezpieczające wpływają nie tylko na koszty, ale również na nowy sposób organizacji pracy: 56% respondentów uważa, że wpłynie to na ograniczenie produktywności i wydajności firmy, 53% jest zdania iż zmniejszy się rentowność działalności. Ograniczenie możliwości prowadzenia działalności wskazuje 29% respondentów, a wzrost cen towarów i usług 22%.

Pracodawcy dość dobrze odnaleźli się w nowych warunkach, ale kosztowało ich to wiele wysiłku. Szczególnie odczuwalny był brak konkretnych wytycznych, które adekwatnie do potrzeb można byłoby zastosować.

– Niektóre obszary takie jak możliwość mierzenia temperatury czy zrobienia testów oraz praca zdalna potrzebują nowych przepisów, które na stałe zagoszczą w polskiej legislacji. W zakresie pracy zdalnej już teraz widzimy, że ta forma pracy na stałe zagości na naszym rynku i konieczne jest wprowadzenie rozwiązań prawnych nie tylko w kolejnej tarczy, ale w Kodeksie pracy – podsumowuje Liliana Strupp, członek Zarządu Polskiego Forum HR oraz Head of Legal & Public Affairs w Randstad Polska.

Pełne podsumowanie ankiety:
https://polskieforumhr.pl/wp-content/uploads/2020/06/BEZPIECZNY-POWR%C3%93T-DO-PRACY-czy-jeste%C5%9Bmy-gotowi.pdf

Kontakt: Agnieszka Zielińska, Dyrektor Polskiego Forum HR, azielinska@polskieforumhr.pl, Tel. 665 355 335.

Konfederacja Lewiatan

• Jeszcze dzisiaj Sejm zajmie się, przygotowanym przez prezydenta, projektem ustawy o dodatku solidarnościowym dla osób, które utraciły pracę z powodu pandemii koronawirusa.
• Zdaniem Konfederacji Lewiatan dodatek solidarnościowy powinien być wypłacany nie tylko osobom, które były zatrudnione na umowę o pracę, ale także tym, którzy pracowali na umowach cywilno-prawnych.

Nowa regulacja zawiera dwie zmiany: wprowadza zasiłek solidarnościowy dla osób, które z powodu pandemii zostały zwolnione z pracy lub ją zakończyły wraz z upływem okresu, na jaki została zawarta umowa terminowa oraz podwyższa kwotę zasiłku dla bezrobotnych.

Według projektu ustawy, kwota dodatku solidarnościowego będzie wynosić 1400 zł, a zasiłek dla bezrobotnych 1200 zł miesięcznie w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku i 942,30 zł miesięcznie w okresie kolejnych dni. W przypadku zasiłku solidarnościowego składki na ubezpieczenie społeczne będą płacone przez budżet państwa. Warunki przyznania świadczenia solidarnościowego są mniej restrykcyjne niż w przypadku zasiłku dla bezrobotnych – wystarczy 90 dni podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy.

– Warunkiem koniecznym otrzymania dodatku solidarnościowego jest zatrudnienie na umowę o pracę. Tym samym nie obejmie on dużej części osób, które przed epidemią pracowały w oparciu o umowy cywilno-prawne, czyli na przykład osoby wykonujące szeroko rozumiane zawody artystyczne. To słabość tej ustawy, ponieważ takie osoby nie zostały objęte pomocą w ramach tarcz antykryzysowych. Zasiłek solidarnościowy powinien być instrumentem wsparcia tych osób, które w dzisiejszych warunkach nie mają żadnej innej formy zabezpieczenia (osoby wcześniej pracujące na umowy zlecenia, z bardzo krótkim stażem). Kwota dodatku nie powinna być wyższa niż zasiłek dla bezrobotnych, do którego mają prawo tylko te osoby bez pracy, które mogą wykazać się co najmniej 12 miesięcznym stażem ubezpieczeniowym – mówi Monika Fedorczuk, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

Według projektu ustawy dodatku solidarnościowego i zasiłku dla bezrobotnych nie będzie można łączyć, ale z uwagi na wyższą kwotę pierwszego, osoby uprawnione do zasiłku dla bezrobotnych przez trzy miesiące mogą pobierać dodatek solidarnościowy, co nie skraca maksymalnej długości pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Konfederacja Lewiatan pozytywnie ocenia decyzję o braku możliwości łączenia obu tych świadczeń. W przeciwnym razie mielibyśmy do czynienia z sytuacją, w której dochody z obu zasiłków przewyższałyby dochody z pracy osoby otrzymującej płacę minimalną.

Okres wypłaty zasiłku solidarnościowego został określony bardzo sztywno – od 1 czerwca 2020 r. do 31 sierpnia 2020 r., co oznacza, że nie obejmie on części osób zwalnianych po zakończeniu wsparcia z tarcz antykryzysowych (trzeba wziąć pod uwagę również okres wypowiedzeń).

– Zasadne byłoby utrzymanie okresu wypłaty świadczenia – 3 miesiące, przy jednoczesnym wydłużeniu okresu, w którym można wnioskować i otrzymać to świadczenie, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów – dodaje Monika Fedorczuk.
Przedsiębiorcy apelują również o zmianę przepisów dotyczących zasiłków dla bezrobotnych.

Niezależnie od tego jaka koncepcja zostanie przyjęta w toku dalszych prac, ważne jest, aby nie ignorować głosu i ekspertyzy organizacji pracodawców oraz związków zawodowych w tym temacie. Rada Dialogu Społecznego jest tym miejscem, w którym powinna toczyć się transparentna i oparta na danych dotyczących m.in. sytuacji na rynku pracy i kondycji budżetu, debata na temat polityki rynku pracy.

Konfederacja Lewiatan