To dokument, w którym rząd opisuje w co zainwestuje fundusze europejskie na lata 2021-2027, czyli 76 miliardów euro z unijnej polityki spójności i Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Projekt Umowy Partnerstwa przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
Członkowie Konfederacji Lewiatan mogą przesyłać swoje uwagi lub rekomendacje do Umowy Partnerstwa na adres recepcja@konfederacjalewiatan.pl
W tytule wiadomości proszę wpisać Umowa Partnerstwa.
Uwagi zbieramy do 12 lutego 2021 roku.
W oparciu o te uwagi oraz analizę ekspertów KL przygotujemy opinię na temat Umowy Partnerstwa, którą przekażemy do Ministerstwa. Uwagi można przekazywać też bezpośrednio przez formularz na stronie funduszeeuropejskie.gov.pl
Fundusze UE na lata 2021-2027 będą przeznaczone na 6 celów:
- „Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa dzięki promowaniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji gospodarczej” – 11 784 mln euro
- „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa” – 20 536 mln euro
- „Lepiej połączona Europa” – 17 558 mln euro
- „Europa o silniejszym wymiarze społecznym” – 14 768 mln euro
- „Europa bliżej obywateli” – 4 749 mln euro
- „Umożliwienie regionom i obywatelom łagodzenia społecznych, gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu” (Fundusz Sprawiedliwej Transformacji) – 4 234 mln euro
W każdym z tych sześciu celów wskazano obszary interwencji. Z kolei w każdym z obszarów, poza diagnozą i informacją o planowanych rezultatach, zdefiniowano zakres wsparcia. Ta informacja ma charakter ramowy, jednak wszystkie programy, konkursy czy dotacje współfinansowane z funduszy UE 2021-2027 będą musiały wpisać się w ten zakres.
W naszej ocenie obszary interwencji oraz zakres wsparcia to najważniejsze informacje, na które warto zwrócić uwagę i – przede wszystkim – sprawdzić czy planowane wsparcie jest zgodne z faktycznymi potrzebami identyfikowanymi przez przedsiębiorców.
Dlatego przygotowaliśmy wyciąg opisujący zakres wsparcia w każdym z obszarów i celów w latach 2021-2027 .
Zachęcamy również do przejrzenia pełnego tekstu Umowy Partnerstwa .
Jakie obszary wsparcia proponuje rząd?
1. Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa dzięki promowaniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji gospodarczej”
- Obszar: wzrost znaczenia badań i innowacji w strukturze gospodarczej kraju oraz wykorzystywanie zaawansowanych technologii (B+R i wdrożenia)
- Obszar: wzmacnianie potencjału przedsiębiorstw i administracji publicznej na rzecz nowoczesnej gospodarki
2. „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa”
- Obszar: efektywność energetyczna
- Obszar: wsparcie produkcji energii z odnawialnych źródeł
- Obszar: wsparcie infrastruktury energetycznej i inteligentnych rozwiązań (smart grids)
- Obszar: przystosowanie do zmian klimatu
- Obszar: zrównoważona gospodarka wodna i ściekowa
- Obszar: Gospodarka odpadami i efektywne wykorzystanie zasobów
- Obszar: ochrona dziedzictwa przyrodniczego i różnorodności biologicznej
- Obszar: transport niskoemisyjny i mobilność miejska
3. „Lepiej połączona Europa”
- Obszar: Rozwój lądowej infrastruktury transportowej (punktowej i liniowej) w ramach sieci bazowej i kompleksowej TEN-T oraz poza nią (transport drogowy, szynowy/kolejowy, wodny śródlądowy, morski, lotniczy)
- Obszar: Poprawa dostępności transportowej regionów i subregionów
- Obszar: Przyspieszenie wprowadzania rozwiązań cyfrowych do polskiego systemu transportowego
- Obszar: sieci szerokopasmowe
4. „Europa o silniejszym wymiarze społecznym”
- Obszar: rynek pracy, zasoby ludzkie
- Obszar: edukacja i kompetencje
- Obszar: włączenie i integracja społeczna
- Obszar: ochrona zdrowia
- Obszar: kultura i turystyka
5. „Europa bliżej obywateli”
6. „Umożliwienie regionom i obywatelom łagodzenia społecznych, gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu” (śląskie wielkopolskie, dolnośląskie, łódzkie, lubelskie i małopolskiego)
Jakie programy zaplanował rząd na lata 2021-2027?
Programy krajowe będą tematycznie zbliżone do tych realizowanych w perspektywie 2014-2020. Każdy program będzie realizował jeden lub więcej celów określonych dla perspektywy 2021-2027. Podział środków pomiędzy programy ma wyglądać następująco:
Programy krajowe (60% środków)
- Infrastruktura i Środowisko – 25,1 mld euro (między innymi największe inwestycje infrastrukturalne, drogi, koleje, transport publiczny, ochrona środowiska)
- Inteligentny Rozwój – 8 mld euro (między innymi innowacje, współpraca nauki i biznesu)
- Wiedza, Edukacja, Rozwój – 4,3 mld euro (między innymi nauka, edukacja, żłobki, sprawy społeczne)
- Polska Cyfrowa – 2 mld euro (między innymi cyfryzacja, sieci szerokopasmowe)
- Polska Wschodnia – 2,5 mld euro (specjalna pula wsparcia dla województw Polski Wschodniej)
- Pomoc Techniczna – 0,5 mld euro (wsparcie dla instytucji wdrażających fundusze UE)
- Program dotyczący sprawiedliwej transformacji – 4,4 mld euro (pomoc w transfor-macji dla regionów górniczych: śląskiego, małopolskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i lubelskiego)
- Program Pomoc Żywnościowa – 0,2 mld euro
- Program Ryby – 0,5 mld euro
- programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 0,56 mld euro.
Programy regionalne (40% środków)
- dolnośląskie – 870 mln euro
- kujawsko-pomorskie – 1,475 mld euro
- lubelskie – 1,768 mld euro
- lubuskie – 736 mln euro
- łódzkie – 1,631 mld euro
- małopolskie – 1,541 mld euro
- mazowieckie – 1,67 mld euro
- opolskie – 763 mln euro
- podkarpackie – 1,661 mld euro
- podlaskie – 992 mln euro
- pomorskie – 1,129 mld euro
- śląskie – 2,365 mld euro
- świętokrzyskie – 1,106 mld euro
- warmińsko-mazurskie – 1,228 mld euro
- wielkopolskie – 1,070 mld euro
- zachodniopomorskie – 1,311 mld euro.
Na co będzie można uzyskać wsparcie w latach 2021-2027?
Cel nr 1: „Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa dzięki promowaniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji gospodarczej”
Obszar: wzrost znaczenia badań i innowacji w strukturze gospodarczej kraju oraz wykorzystywanie zaawansowanych technologii (B+R i wdrożenia)
Zakres wsparcia:
- wsparcie prowadzenia działalności B+R przez przedsiębiorstwa i konsorcja z ich udziałem
- wsparcie wdrażania wyników prac B+R, ze względu na koszty i ryzyko, które przedsiębiorstwa muszą ponieść na tym etapie, aby finalnie wprowadzić innowację do obiegu gospodarczego
- wsparcie rozwoju systemu ochrony własności intelektualnej
- wsparcie infrastruktury B+R – w szczególności w przedsiębiorstwach; w odniesieniu do publicznej infrastruktury badawczej przewiduje się możliwość finansowania przedsięwzięć dotyczących infrastruktury, która będzie wykorzystywana zarówno do działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej
- wsparcie rozwoju eksportu produktów innowacyjnych.
- wsparcie rozwoju współpracy między: (1) przedsiębiorstwami, (2) przedsiębiorstwami a sektorem nauki oraz (3) przedsiębiorstwami, sektorem nauki, partnerami społecznymi i gospodarczymi oraz podmiotami sektora publicznego w procesie tworzenia, rozwoju i wdrażania innowacji oraz rozwoju mechanizmów dyfuzji wiedzy w gospodarce jak również transferu technologii
- budowanie i wzmacnianie powiązań klastrowych o największym potencjale znajdujących się na różnych etapach rozwoju (klastrów zalążkowych, wzrostowych oraz klastrów kluczowych)
- wzmocnienie podaży innowacji ze strony sektora nauki: rozwój kadr, międzynarodowe projekty doktoranckie o znaczeniu aplikacyjnym, rozwój współpracy między instytucjami (w tym z renomowanymi ośrodkami badawczymi z zagranicy) oraz zasobów technicznych niezbędnych do prowadzenia badań podstawowych, badań przemysłowych i prac rozwojowych, ukierunkowanie publicznych prac B+R na wybrane obszary kluczowe dla nowoczesnej gospodarki (zgodnie z koncepcją inteligentnych specjalizacji), konsolidacja prowadzonych przez polskie jednostki naukowe prac badawczych i rozwojowych z uwzględnieniem międzynarodowych i interdyscyplinarnych zespołów, w tym w formie wirtualnych instytutów badawczych, zwiększenie stopnia gotowości rozwiązań do komercjalizacji
- wsparcie rozwoju nowych przedsiębiorstw (inkubacja, akceleracja, post-akceleracja), których działalność opiera się na nowych rozwiązaniach technologicznych (startupów) i przyjaznego ekosystemu start-upowego (w tym inkubatorów innowacji);wsparcie realizacji projektów stanowiących przedmiot wspólnego, europejskiego zainteresowania (ang. IPCEI).
Obszar: wzmacnianie potencjału przedsiębiorstw i administracji publicznej na rzecz nowoczesnej gospodarki
Zakres wsparcia:
- transformacja cyfrowa gospodarki, polegająca na wdrożeniu programów stymulujących wprowadzanie w przedsiębiorstwach i sektorze publicznym rozwiązań cyfrowych
- budowa infrastruktury instytucjonalnej dla transformacji cyfrowej:
- transformacja modeli biznesowych polskich przedsiębiorstw w kierunku Przemysłu 4.0, a w szczególności automatyzacji, robotyzacji i cyfryzacji przedsiębiorstw, digitalizacja procesów eksportowych
- rozwój gospodarki opartej na danych oraz rozwiązań algorytmicznych wykorzystujących techniki uczenia maszynowego oraz sztucznej inteligencji
- zwiększanie podaży i podnoszenie jakości e-usług sektora publicznego (w tym wspieranie projektów m.in. z zakresu e-administracji, e-edukacji i e-zdrowia) oraz cyfryzacji i zwiększenia dostępności danych publicznych (w tym ich standaryzacja i strukturyzacja), a także cyfrowych zasobów o znacznym potencjale ponownego wykorzystania, pozostających w dyspozycji podmiotów spoza sektora publicznego
- wsparcie rozwoju innowacyjnych rozwiązań w obszarze cyberbezpieczeństwa w różnych sektorach gospodarki; rozwój narzędzi służących do zbierania, analizy i wymiany informacji o zagrożeniach, podatnościach i incydentach, rozbudowa infrastruktury służącej podniesieniu poziomu odporności na cyberzagrożenia, zapewnienie cyberbezpieczeństwa w sieciach łączności, budowa i rozwój krajowego systemu certyfikacji cyberbezpieczeństwa produktów, usług i procesów
- wsparcie skalowalnych nowoczesnych rozwiązań informatycznych i technologicznych w ramach współpracy międzysektorowej obejmującej w szczególności administrację publiczną, przedsiębiorców i organizacje badawcze
- inwestycji w MŚP, w szczególności zwiększających ich zaawansowanie technologiczne, poziom robotyzacji i zdolność do wdrażania innowacji (przede wszystkim w zakresie rozwiązań w ramach koncepcji Przemysłu 4.0)
- stymulowanie popytu na innowacje ze strony przedsiębiorstw, zwłaszcza z sektora MŚP i społeczeństwa (m.in. poprzez promowanie innowacyjnych i zielonych zamówień publicznych, w tym zamówień przedkomercyjnych (PCP)
- wzrost internacjonalizacji przedsiębiorstw, w tym zwiększenie zdolności przedsiębiorstw do tworzenia produktów i usług o wysokiej wartości dodanej, charakteryzujących się dużym potencjałem eksportowym (rozwój produktów), poszukiwanie i zdobywanie nowych rynków oraz zmiany modelu biznesowego
- tworzenie lepszych warunków organizacyjno-prawnych oraz infrastrukturalnych dla rozwoju przedsiębiorstw poprzez rozwój potencjału instytucji publicznych do prowadzenia interwencji wspierających rozwój przedsiębiorstw (rożnej wielkości, będących na różnych etapach rozwoju przedsiębiorstwa), wsparcie dotyczyć może w szczególności uzbrajania terenów inwestycyjnych oraz promocji gospodarczej kraju i regionów
- wsparcie rozwoju innowacyjnych usług dla przedsiębiorstw (m.in. w zakresie uświadamiania korzyści wynikających z cyfryzacji i zastosowania rozwiązań w zakresie Przemysłu 4.0 oraz GOZ), rozwój potencjału wybranych instytucji świadczących tego rodzaju usługi (m.in. EDIH/DIH – Europejskie Huby Innowacji Cyfrowych/ Huby Innowacji Cyfrowych, fabryki uczące się), zwiększanie zdolności krajowego i regionalnych ekosystemów innowacji do sieciowania (a docelowo do klasteryzacji) podmiotów biznesowych i naukowych
- rozwój systemów doskonałości procesowej i produktowej przedsiębiorstw
- upowszechnienie systemów i standardów jakości wśród przedsiębiorstw, wsparcie popytu na projakościowe usługi instytucji otoczenia biznesu (w tym mentoring, sieciowanie, zmiana modeli biznesowych, internacjonalizacja)
- rozwój niezbędnych dla nowoczesnej gospodarki kompetencji i umiejętności przedsiębiorców, menadżerów i pracowników (zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym), w szczególności w zakresie nowych technologii, umiejętności cyfrowych, tzw. green skills oraz zarządzania innowacjami i nowymi modelami biznesowymi (działanie komplementarne wobec CP4 w którym planuje się również wsparcie rozwoju kompetencji kadr w jednostkach naukowych i badawczych).
Cel nr 2: „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa”
Obszar: efektywność energetyczna
Zakres wsparcia:
- zwiększenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych i publicznych (wraz z audytem), w tym mające na celu pełnienie wzorcowej roli sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej oraz zmniejszenia zjawiska ubóstwa energetycznego, w kierunku rozwiązań kompleksowych, w tym wraz z podłączeniem do sieci ciepłowniczej/chłodniczej, wraz z instalacją urządzeń OZE
- poprawa efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach (wraz z audytem), inwestycje ograniczające zużycie energii, odzyskiwanie energii w procesie produkcyjnym, zastosowanie efektywnych energetycznie technologii, głęboka i kompleksowa modernizacja energetyczna budynków w przedsiębiorstwach, wymiana urządzeń na energooszczędne wraz z instalacją urządzeń OZE
- budowa/modernizacja systemów ciepłowniczych i chłodniczych (sieci) wraz z magazynami ciepła; wymiana nieefektywnych źródeł ciepła, opartych o paliwa stałe na źródła odnawialne lub gazowe
- inwestycje w źródła systemowe, celem transformacji w kierunku niskoemisyjnym oraz uzyskania statusu efektywnych systemów ciepłowniczych, w tym budowa i modernizacja jednostek: wysokosprawnej kogeneracji i trigeneracyjnych, gazowych, także z udziałem gazów zdekarbonizowanych, OZE, odzyskiem energii z odpadów i wykorzystania ciepła odpadowego)
- wdrażanie działań zawartych w strategiach niskoemisyjnych
- promocja, doradztwo, podnoszenie świadomości i wiedzy mieszkańców, i przedsiębiorców, władz lokalnych w zakresie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE.
Obszar: wsparcie produkcji energii z odnawialnych źródeł
Zakres wsparcia:
- budowa i rozbudowa instalacji produkcji energii z odnawialnych źródeł wraz z magazynami energii działającymi na potrzeby danego źródła OZE w zakresie wytwarzania: o energii elektrycznej; o ciepła
- niwelowanie niestabilności produkcji energii z OZE poprzez instalacje towarzyszące i równoważące produkcję energii, tj. instalacje hybrydowe oraz wdrażanie na szerszą skalę instrumentów zarządzania popytem (DSM)
- budowa lub przebudowa sieci umożliwiających odbiór energii z OZE.
Obszar: wsparcie infrastruktury energetycznej i inteligentnych rozwiązań (smart grids)
Zakres wsparcia:
- rozbudowa i modernizacja inteligentnych sieci elektroenergetycznych przesyłowych i dystrybucyjnych na wszystkich poziomach napięć, w tym magazynowanie energii (np. poprzez zamianę jej formy), umożliwienia zwiększenia odbioru energii z OZE, wspierania rozwoju elektromobilności, oszczędności i zmniejszenia strat przesyłu i dystrybucji energii oraz zapewnienia stabilności dostaw
- budowa, rozbudowa i modernizacja inteligentnych sieci i magazynów gazu, stopniowo umożliwiających w przyszłości przesył gazów zdekarbonizowanych takich jak wodór, biometan itp. na wszystkich rodzajach ciśnień
- rozwój systemów dystrybucyjnych w oparciu o lokalne rozproszone źródła energii odnawialnej oraz stacje LNG
- podnoszenie wiedzy i świadomości społeczeństwa i użytkowników poprzez edukację, działania informacyjne i demonstracyjne w zakresie stojących przed Polską wyzwań energetycznych, zasad działania systemu energetycznego, jego oddziaływania na środowisko oraz stwarzanym przez niego możliwościom zaangażowania mieszańców lub firm np. jako prosumentów.
Obszar: przystosowanie do zmian klimatu
Zakres wsparcia:
- kompleksowe działania na rzecz adaptacji do zmian klimatu – poprzez m.in. dostosowanie infrastruktury do ekstremalnych stanów pogodowych, rozwój zielonej i niebieskiej infrastruktury, w tym z wykorzystaniem inteligentnych systemów zarządzania wodami opadowymi i likwidacją miejskich wysp ciepła
- budowa, przebudowa lub remont urządzeń wodnych i infrastruktury hydrotechnicznej służących zmniejszeniu skutków powodzi i suszy, zwłaszcza w regionach najbardziej narażonych na jej występowanie
- opracowanie i wdrażanie planów adaptacji do zmian klimatu i uwzględnienie ich w systemie planowania przestrzennego
- opracowanie i wdrażanie dokumentów strategicznych i planistycznych w zakresie gospodarowania wodami oraz ochrony zasobów wodnych
- wspieranie retencjonowania wody, w tym małej retencji, działania w celu zatrzymania odpływu wód opadowych, renaturyzacja przekształconych cieków wodnych i obszarów od wód zależnych, z wykorzystaniem naturalnych mechanizmów ekosystemowych (nature based solutions)
- rozwój systemów ujęć, uzdatniania, dostawy i magazynowania wody (przy założeniu, iż projekty infrastruktury wodociągowej mogą być realizowane niezależnie od sieci kanalizacyjnej, jednakże system odbioru ścieków musi być na danym terenie zapewniony)
- rozwój potencjału służb publicznych
- rozwój monitoringu, systemów prognozowania i ostrzegania przed stanami nadzwyczajnymi oraz systemów ratownictwa, w tym doposażenie służb ratowniczych (m.in. zakup sprzętu do prowadzenia akcji ratowniczych i usuwania skutków zjawisk katastrofalnych lub poważnych awarii chemiczno-ekologicznych), a także zdolności analitycznych państwowego monitoringu środowiska i monitoringu sanitarnego
- edukacja i promocja zachowań indywidualnych oraz grupowych, które sprzyjają zwiększeniu świadomości o zmianach klimatu, racjonalnemu korzystaniu z zasobów środowiskowych i wspierają ochronę zasobów nieodnawialnych.
Obszar: zrównoważona gospodarka wodna i ściekowa
Zakres wsparcia:
- rozwój i modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz oczyszczania ścieków komunalnych, w tym budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków
- wspieranie inteligentnych systemów zarządzania sieciami wodno-kanalizacyjnymi
- wspieranie technologii pozwalających na zmniejszenie zużycia wody w procesach produkcyjnych (zamknięte obiegi wody, ponowne wykorzystanie) i w gospodarce komunalnej
- zagospodarowanie osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków komunalnych; działania w zakresie zarządzania wodą mające na celu wykorzystanie wody w obiegu zamkniętym, powtórne wykorzystanie wody, zmniejszenie zużycia wody (np. w energetyce)
- polepszenie jakości wody do spożycia
- inne działania zwiększające zasoby wód podziemnych.
Obszar: Gospodarka odpadami i efektywne wykorzystanie zasobów
Zakres wsparcia:
- rozwój systemów selektywnego zbierania odpadów
- wspieranie recyklingu odpadów, w szczególności odpadów komunalnych
- zwiększenie udziału tworzyw sztucznych nadających się do biodegradacji w gospodarce, eliminacja plastiku;zapobieganie powstawaniu odpadów żywnościowych
- zagospodarowanie odpadów niebezpiecznych, w tym azbestowych
- kompleksowe działania na rzecz remediacji terenów zanieczyszczonych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych (w tym składowisk odpadów) oraz przywrócenie ich funkcjonalności środowiskowej i potencjału rozwojowego
- wspieranie zmiany procesów produkcyjnych w celu przejścia z modelu liniowego na cyrkularny, redukowanie masy odpadów
- transformacja przedsiębiorstw i gospodarki komunalnej w celu zwiększenia ponownego wykorzystania surowców, recyklingu (w tym upcyklingu) materiałów i efektywnego gospodarowania zasobami w kierunku priorytetowych procesów określonych w hierarchii sposobów postępowania z odpadami
- edukacja ekologiczna, w tym zwiększenie świadomości obywateli/konsumentów na temat GOZ oraz w działania promujące nowe wzorce konsumpcji.
Obszar: ochrona dziedzictwa przyrodniczego i różnorodności biologicznej
Zakres wsparcia:
- doskonalenie systemów ochrony przyrody i wsparcie zarządzania chronionymi zasobami przyrodniczymi
- opracowanie i aktualizacja dokumentów planistycznych dla obszarów chronionych
- wsparcie zarządzania i ochrony przyrody, w tym na obszarach chronionych – rozwój mechanizmów ochrony i zwiększania różnorodności biologicznej, rozwój projektów międzysektorowych w zakresie ochrony środowiska, rozwój gospodarki wykorzystującej funkcje lokalnych ekosystemów, z poszanowaniem zasad ich ochrony
- ograniczenie antropopresji poprzez rozwój infrastruktury mającej na celu ukierunkowanie ruchu turystycznego na terenach chronionych i cennych przyrodniczo, zazielenianie przestrzeni miejskiej;
- prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie ochrony przyrody, wsparcie miejsc edukacji ekologicznej
- zachowanie lub przywracanie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz populacji zagrożonych gatunków.
Obszar: transport niskoemisyjny i mobilność miejska
Zakres wsparcia:
- wsparcie systemów publicznego transportu zbiorowego w ramach miast i ich obszarów funkcjonalnych, w tym dalsza rozbudowa systemu metra, inwestycje w infrastrukturę i nowoczesny tabor szynowy i nisko i zeroemisyjny tabor kołowy (energia elektryczna, wodór, hybrydy, LNG, CNG), cyfryzacja transportu miejskiego oraz działania towarzyszące poprawiające m.in. przepływ i bezpieczeństwo pasażerów (np. miejskie i podmiejskie węzły przesiadkowe, systemy ITS)
- rozwój infrastruktury dla ruchu niezmotoryzowanego (np. strefy wolne od ruchu samochodowego, strefowe uspokojenie ruchu, drogi i pasy rowerowe, spójne sieci tras rowerowych z infrastrukturą towarzyszącą, likwidacja utrudnień i zagrożeń w ruchu pieszym, tworzenie bezkolizyjnych, ciągłych i bezpośrednich tras pieszych);
- działania na rzecz integracji transportu zbiorowego i wdrażania nowych sposobów przemieszczania się (np. systemy biletowe, systemy współdzielenia środków transportu i rozwój innowacyjnych środków transportu)
- rozbudowa infrastruktury do ładowania i tankowania pojazdów zeroemisyjnych i niskoemisyjnych (nowo zakupionych i już użytkowanych pojazdów komunikacji publicznej), a także rozwój systemów autonomicznych w transporcie miejskim; podnoszenie świadomości mieszkańców, pracodawców i władz samorządowych wszystkich szczebli w zakresie propagowania korzystania z niskoemisyjnego transportu zbiorowego i ruchu niezmotoryzowanego
- przygotowanie kompleksowych dokumentów o randze strategicznej, opracowanych i wdrażanych przez władze miasta i podmioty zaangażowane w realizację miejskiej polityki transportowej (np. plany zrównoważonej mobilności miejskiej).
Cel nr 3: „Lepiej połączona Europa”
Obszar: Rozwój lądowej infrastruktury transportowej (punktowej i liniowej) w ramach sieci bazowej i kompleksowej TEN-T oraz poza nią (transport drogowy, szynowy/kolejowy, wodny śródlądowy, morski, lotniczy)
Zakres wsparcia:
- likwidacja wąskich gardeł technicznych na całej sieci TEN-T i poza siecią, w tym szczególnie dotyczących dostępu do elementów liniowych i punktowych sieci TEN-T oraz budowa brakujących odcinków kolejowej sieci transportowej
- zwiększenie kolejowej i drogowej dostępności transportowej poprzez budowę i przebudowę połączeń na sieci i poza siecią TEN-T, w tym połączeń włączających do sieci oraz połączeń kolejowych z portami lotniczymi
- rozwój wodnej (śródlądowej oraz morskiej) infrastruktury transportowej w sieci TEN-T i poza siecią, w tym portów
- „domknięcie” komodalnej sieci transportowej poprzez rozwój punktów przenoszenia potoku ładunków między gałęziami transportu, w tym lokalnych terminali przeładunkowych, a także rozwój nowych usług i dostosowanie środków transportu, w tym specjalistycznego taboru do przewozów intermodalnych
- budowa międzynarodowych powiązań transportowych, w szczególności w relacji północ-południe (PL-LT, PL-CZ/SK), na poziomie transeuropejskim, regionalnym i lokalnym
- dalszy rozwój infrastruktury służącej bezpieczeństwu i ochronie, w tym w transporcie lotniczym (inwestycje w obszarze bezpieczeństwa i ochrony ruchu lotniczego) a także inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i do zwiększenia przepustowości przestrzeni powietrznej
- działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa w całym sektorze transportu, w tym działania infrastrukturalne, edukacyjno-promocyjne oraz wdrażanie rozwiązań egzekwujących przestrzeganie dopuszczalnej prędkości oraz z zakresu infrastruktury niechronionych użytkowników drogi.
Obszar: Poprawa dostępności transportowej regionów i subregionów
Zakres wsparcia:
- działania w zakresie infrastruktury liniowej i punktowej dla usług transportowych – wewnątrz wojewódzkich (z preferencją dla transportu kolejowego), wewnątrz powiatowych i wewnątrzgminnych (obejmujących m.in. obszary wiejskie i mniejsze miasta) z uwzględnieniem infrastruktury ładowania/tankowania paliw alternatywnych oraz obsługi pasażerów
- poprawę dostępności miast i ich odciążenie od ruchu samochodowego, w szczególności tranzytowego
- rozwój pasażerskiego transportu zbiorowego, w tym kolei aglomeracyjnej, i jego infrastruktury oraz unowocześnienie: zakup i modernizacja istniejącego taboru wraz z niezbędną infrastrukturą jego obsługi oraz dostosowanie obiektów i pojazdów do potrzeb osób o ograniczonej mobilności i z niepełnosprawnościami, w celu powiązania obszarów peryferyjnych z lokalnymi/regionalnymi centrami wzrostu (z preferencją dla transportu kolejowego)
- integrację różnych form transportu ze szczególnym uwzględnieniem budowy i rozbudowy węzłów przesiadkowych, w tym wiążących komunikację lokalną z siecią pasażerskiego transportu szynowego, a także tworzenia i rozbudowy parkingów, systemów tras rowerowych oraz ciągów pieszo-rowerowych oraz uzupełnianie braków w infrastrukturze dla niezmotoryzowanych np. poprzez tworzenie tras rowerowych wzdłuż dróg, w tym również w śladzie zlikwidowanych linii kolejowych oraz promocja ruchu pieszego i rowerowego zarówno w celach przejazdów i dojazdów codziennych, jak i turystycznych, wsparcie rozwoju nowych rodzajów transportu zbiorowego (np. transport na żądanie) oraz indywidualnego (np. urządzenia transportu osobistego)
- działania na rzecz taryfowej integracji transportu zbiorowego (systemy typu „wspólny bilet”)
- wsparcie inwestycji w zakresie budowy i modernizacji dworców, szczególnie pod kątem ich dostosowania do zasad dostępności dla osób o ograniczonej mobilności i z niepełnosprawnościami, zapewnienia podróżnym odpowiednich środków bezpieczeństwa i komfortu oraz zapewnienia dostępu do infrastruktury towarzyszącej (np. parkingi dla samochodów i rowerów).
Obszar: Przyspieszenie wprowadzania rozwiązań cyfrowych do polskiego systemu transportowego
Zakres wsparcia:
- wsparcie infrastruktury technicznej – budowa i rozbudowa centrów zarządzania ruchem umożliwiająca wzajemną współpracę pomiędzy centrami i służbami, a także gałęziami transportu; udostępnianie danych do punktów dostępowych; tworzenie warunków do wykorzystywania lokalnych map dynamicznych na potrzeby pojazdów zautomatyzowanych i usług nawigacyjnych dla osób niepełnosprawnych i pasażerów w ramach różnych gałęzi transportu (dworce, lotniska, porty morskie i przystanie rzeczne), w tym wdrażania współpracujących inteligentnych systemów (C-ITS) w transporcie drogowym; kontynuacja wdrażania systemów podnoszących sprawność i bezpieczeństwo ruchu kolejowego takich jak ERTMS
- wsparcie działań (w tym inwestycje w aplikacje i systemy sterowania/zarządzania ruchem oraz sensorykę) na rzecz zapewnienia kontynuacji usług dla kierowców i pasażerów takich, jak informacja o warunkach ruchu i czasach podróży, informacja o sieci drogowej, informacja o zdarzeniach, informacja pogodowa, obszarowe i korytarzowe zarządzanie ruchem, dynamiczne wyznaczanie objazdów, inteligentne i bezpieczne parkingi, informacja pasażerska
- wsparcie cyfryzacji danych transportowych, budowy, rozbudowy i utrzymania punktów dostępowych do danych o ruchu i podróżach w zakresie analizy danych (w tym algorytmy sztucznej inteligencji, Internet rzeczy czy w tym BigData).
Obszar: sieci szerokopasmowe
Zakres wsparcia:
- budowa ultraszybkiej sieci szerokopasmowej (sieć o przepustowości dla łącza ,,w dół” wynoszącej co najmniej 100 Mb/s, z możliwością modernizacji do prędkości mierzonej w gigabitach) dla wszystkich gospodarstw domowych, zarówno na obszarach wiejskich, jak i miejskich oraz przedsiębiorstw
- inwestycje w zakresie zapewnienia gigabitowego dostępu do Internetu dla miejsc stanowiących główną siłę napędową rozwoju społeczno-gospodarczego (np. szkoły, podmioty lecznicze, węzły transportowe, główne miejsca świadczenia usług publicznych, instytucje kultury, a także przedsiębiorstwa)
- inwestycje w rozwój nowoczesnych technologii i systemów łączności zapewniających bezopóźnieniowy przepływ wielkich wolumenów danych w czasie rzeczywistym, , w tym przedsięwzięcia o charakterze pilotażowym i demonstracyjnym wykorzystujące infrastrukturę telekomunikacyjną najnowszych generacji, w tym wsparte działaniami informacyjno – edukacyjnymi dla mieszkańców.
Cel nr 4: „Europa o silniejszym wymiarze społecznym”
Obszar: rynek pracy, zasoby ludzkie
Zakres wsparcia:
- większy dostęp do zatrudnienia dla wszystkich osób poszukujących pracy, poprzez aktywizację zawodową osób pozostających bez pracy, w tym zwłaszcza dla znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy: kobiet, osób młodych, osób starszych, osób długotrwale bezrobotnych i osób o niskich kwalifikacjach i kompetencjach, osób z niepełnosprawnościami
- promowanie samozatrudnienia z wykorzystaniem instrumentów zwrotnych i bezzwrotnych
- przeciwdziałanie segmentacji rynku pracy m.in. poprzez zapewnienie większego dostępu do stabilnego zatrudnienia oraz możliwości podnoszenia kompetencji i kwalifikacji dla osób zatrudnionych na umowach krótkoterminowych, umowach cywilno-prawnych, ubogich pracujących i osób odchodzących z rolnictwa
- kompleksowe działania służące wydłużeniu zdolności do pracy osób starszych, uwzględniające zarządzanie wiekiem w przedsiębiorstwach, rozwijanie kompetencji osób starszych, promowanie zdrowego i aktywnego starzenia się
- promowanie równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy w takich obszarach, jak m.in. poziom zatrudnienia, poziom wynagrodzeń, udział kobiet w kadrze zarządzającej
- budowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (elastyczny wymiar czasu pracy, praca w niepełnym wymiarze, praca na odległość), zwiększanie dostępu do opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz w wieku do rozpoczęcia przygotowania przedszkolnego
- wsparcie wdrażania kompleksowej strategii zarządzania procesami migracyjnymi, m.in. wspieranie procesów zarządzania migracjami zarobkowymi oraz zapewnienia integracji obcokrajowców na rynku pracy i w społeczeństwie, wzmacnianie potencjału pracowników urzędów pracy, urzędów wojewódzkich i instytucji współpracujących w zakresie zatrudnienia obcokrajowców
- dostosowanie pracowników, pracodawców, przedsiębiorców i przedsiębiorstw do zmian
- doskonalenie potencjału instytucji rynku pracy na wszystkich poziomach, szczególnie wobec konieczności dostosowania usług do zmieniającego się rynku pracy
- doskonalenie mechanizmów diagnozowania i prognozowania zapotrzebowania na kompetencje w gospodarce oraz zaangażowanie w ten proces partnerów społecznych, w szczególności wzmacnianie sektorowych rad ds. kompetencji i wzmacnianie potencjału partnerów społecznych w tym zakresie
- doskonalenie mechanizmów i instrumentów umożliwiających szybkie dostosowanie podaży do zmian popytu na rynku pracy w zakresie kwalifikacji, umiejętności i terytorialnej mobilności.
Obszar: edukacja i kompetencje
Zakres wsparcia:
- rozwój potencjału szkół do wyposażania uczniów w kompetencje transferowalne, proinnowacyjne oraz wsparcie procesu edukacyjnego w zakresie adaptacji nowoczesnych technologii do praktyki szkolnej
- kształtowanie umiejętności cyfrowych społeczeństwa
- zapewnienie edukacji włączającej na wszystkich etapach edukacji
- doskonalenie pracy szkoły, w tym podnoszenie kompetencji nauczycieli oraz innych kadr systemu edukacji
- wzmocnienie atrakcyjności, stabilności i prestiżu zawodu nauczyciela
- wzmocnienie szkolnictwa zawodowego (w tym branżowego) w szczególności w zakresie wzmocnienia współpracy z pracodawcami i upowszechnienia kształcenia w miejscu pracy
- rozwój nowoczesnego szkolnictwa wyższego oraz kwalifikacji i kompetencji kadry akademickiej i naukowej
- umiędzynarodowienie i rozwoju współpracy ponadnarodowej w szkolnictwie wyższym i nauce
- upowszechnianie i podnoszenia jakości edukacji przedszkolnej
- rozwój i upowszechnienie uczenia się przez całe życie, w tym szczególnie promowania elastycznych form podnoszenia i nabywania nowych kompetencji, potwierdzania kwalifikacji, ułatwienia zmian kariery i promowania mobilności zawodowej
- rozwijanie systemu badania i prognozowania zapotrzebowania na kompetencje w gospodarce
- rozwój i doskonalenie systemu doradztwa zawodowego
- włączenie dostępności w programach kształcenia, szczególnie w zakresie projektowania uniwersalnego
- zwiększenie wykorzystania potencjału instytucji kultury na potrzeby edukacji niezbędnej dla rozwoju przemysłów kultury i kreatywnych.
Obszar: włączenie i integracja społeczna
Zakres wsparcia:
- wspieranie osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, w tym osób najbardziej potrzebujących i dzieci w dostępie do usług społecznych i pełnym uczestnictwie w życiu społecznym i zawodowym
- aktywizacja społeczno-zawodowa osób biernych zawodowo oraz osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym
- przeciwdziałanie deprywacji materialnej przez udzielanie pomocy żywnościowej lub podstawowej pomocy materialnej osobom najbardziej potrzebującym
- przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu poprzez wzmacnianie świadomości w zakresie konieczności oszczędnego korzystania z energii, pomoc finansową w zakresie dopłat do kosztów korzystania z czystej energii czy włączenia podmiotów ekonomii społecznej w szerszym zakresie w działania pro klimatyczne
- wspieranie osób z niepełnosprawnościami w pełnym uczestnictwie we wszystkich aspektach życia
- wzmacnianie sektora ekonomii społecznej, w tym poprzez większe wykorzystanie potencjału jednostek reintegracyjnych i przedsiębiorstw społecznych
- zwiększanie równego i szybkiego dostępu do dobrej jakości, trwałych i przystępnych cenowo usług, modernizacja systemów zabezpieczenia społecznego, w tym wspieranie dostępu do ochrony socjalnej, poprawa dostępności usług opieki długoterminowej, wsparcie deinstytucjonalizacji usług społecznych
- wykorzystanie integracyjnego potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego, zapewnienie dostępu wszystkim obywatelom do dóbr kultury (digitalizacja zasobów) i usług kulturalnych, wzmacnianie uczestnictwa w kulturze (w tym aktywności kulturotwórcze, kreatywne) na poziomie lokalnym i regionalnym
- poprawa koordynacji usług społecznych z usługami zdrowotnymi poprzez stosowne rozwiązania regulacyjne, organizacyjne i inwestycyjne
- wspieranie integracji społeczno-gospodarczej migrantów, obywateli państw trzecich i społeczności marginalizowanych, w tym Romów
- wzmacnianie potencjału instytucji pomocy społecznej, reintegracji, w zakresie współpracy międzyinstytucjonalnej i międzysektorowej, mechanizmów koordynacji, podnoszenia kompetencji pracowników, zmian organizacyjnych w instytucjach
- kompleksowe wsparcie z zakresu poprawy dostępności do usług/budynków/obiektów/przestrzeni publicznych, a także inne działania, w tym: wypracowywanie i upowszechnianie standardów dostępności, kształcenie i szkolenie kadr dostępności, a także wsparcie podmiotów publicznych w zapewnieniu dostępności
- wzmacnianie potencjału organizacji pozarządowych oraz podmiotów z nimi zrównanych realizujących zadania publiczne w obszarach sfery pożytku publicznego w szczególności dotyczących włączenia i integracji społecznej.
Obszar: ochrona zdrowia
Zakres wsparcia:
- poprawa dostępu do wysokiej jakości profilaktyki poprzez realizację kompleksowych, wieloletnich programów promocji zdrowia i profilaktyki chorób na poziomie krajowym i regionalnym adresowanych zgodnie z potrzebami poszczególnych grup ludności
- wspieranie dostępności do wysokiej jakości usług zdrowotnych, w szczególności w priorytetowych dziedzinach medycyny lub dziedzinach wynikających z potrzeb epidemiologicznych, zidentyfikowanych na poziomie kraju lub województwa, podnoszenia jakości świadczonych usług zdrowotnych, w tym dostosowanie podmiotów leczniczych do wymagań osób ze szczególnymi potrzebami, w tym osób starszych i z niepełnosprawnościami
- wyrównywanie różnic geograficznych w dostępie do opieki zdrowotnej i społecznej, m.in. poprzez wspieranie inwestycji infrastrukturalnych rozwoju i modernizacji zasobów infrastruktury zdrowia w tym w szczególności sprzętu i aparatury medycznej zapewniającej dostęp do usług dostarczanych w zgodzie z mapami potrzeb zdrowotnych
- budowa lub modernizacji infrastruktury i wyposażenia podmiotów świadczących kompleksowe usługi sanatoryjne/uzdrowiskowe
- szybkie i skuteczne udzielanie pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowia i/lub życia
- wzmocnienie roli POZ w dostarczaniu usług zdrowotnych oraz poprawy dostępności do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i szpitalnej
- stosowanie nowoczesnych form świadczenia usług medycznych i opiekuńczych (telemedycyna, telerehabilitacja, teleopieka) i poprawy ich dostępności
- trwałe zwiększenie liczby personelu medycznego i osób wykonujących zawody mające zastosowanie w ochronie zdrowia oraz rozwój kompetencji zawodowych i podnoszenie kwalifikacji, w tym przede wszystkim personelu opieki długoterminowej
- deinstytucjonalizacja świadczenia usług zdrowotnych i społecznych, w tym rozwoju opieki długoterminowej, w szczególności dla osób starszych, z niepełnosprawnościami oraz osób z zaburzeniami i chorobami psychicznymi
- poprawa koordynacji usług zdrowotnych z usługami społecznymi poprzez stosowne rozwiązania regulacyjne, organizacyjne i inwestycyjne
- wzmocnienie potencjału instytucji zarządzających systemem zdrowia na poziomie krajowym i regionalnym.
Obszar: kultura i turystyka
Zakres wsparcia:
- zachowanie i modernizacja obiektów dziedzictwa kulturowego służących rozwojowi społeczno gospodarczemu, integracji społecznej i innowacjom, spełniających wymogi dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami
- rozwój instytucji kultury ważnych dla edukacji i aktywności kulturalnej (m.in. szkoły artystyczne) oraz wzmacniania rozwoju przemysłów kultury i kreatywnych, w tym poprzez rozwój kompetencji personelu instytucji kultury
- konserwacja zabytków ruchomych oraz zabytkowych muzealiów, starodruków, księgozbiorów, materiałów bibliotecznych, archiwalnych i zbiorów audiowizualnych (w tym filmowych) oraz ich ochrona i udostępnienie, także poprzez proces digitalizacji
- odnowa lub adaptacja budynków, lokali, przestrzeni zewnętrznej z przeznaczeniem do pełnienia funkcji aktywizujących i integrujących lokalne społeczności z wykorzystaniem innowacji społecznych w kulturze (kompleksowe projekty odnowy infrastruktury i przestrzeni miejskiej wraz z wyposażeniem, np. domy kultury, świetlice publiczne, mediateki, biblioteki, klubokawiarnie, czyli tzw. miejsca trzecie)
- inwestycje w obiekty/miejsca tworzące turystyczne szlaki tematyczne (obiekty/miejsca odwołujące się do walorów historycznych, kulturowych, przyrodniczych), w tym poprawa ich dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami, osób z niepełnosprawnościami
- wzmacnianie potencjału organizacji pozarządowych oraz podmiotów z nimi zrównanych realizujących zadania publiczne w obszarach sfery pożytku publicznego w szczególności dotyczących kultury i turystyki
- inwestycje w infrastrukturę turystyczną w pełni dostępną dla osób ze szczególnymi potrzebami
- wspieranie rozwoju turystyki kulturowej oraz tworzenia nowych produktów turystycznych.
Cel nr 5: „Europa bliżej obywateli”
- zwiększenie wpływu wspólnot lokalnych na kształt działań nakierowanych na rozwój terytoriów i rozwiązywanie ich specyficznych problemów w oparciu o endogeniczne potencjały.
- realizacja przygotowanych na poziomie ponadlokalnym i lokalnym strategii ukierunkowanych na zmiany strukturalne danego obszaru, w zgodzie z priorytetami UE oraz celami zdefiniowanymi na poziomie krajowym w KSRR oraz regionalnym w SRW.
Cel nr 6: „Umożliwienie regionom i obywatelom łagodzenia społecznych, gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu” (śląskie wielkopolskie, dolnośląskie, łódzkie, lubelskie i małopolskiego)
Zakres wsparcia:
- utrzymanie i docelowo podniesienie stopy zatrudnienia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w sektorach innych niż górnictwo i energetyka konwencjonalna
- tworzenie i rozwijanie innowacyjnych przedsiębiorstw i sektorów aktywności gospodarczej oraz stwarzanie nowych możliwości rozwoju dla istniejących przedsiębiorstw
- zmiana i podnoszenie kwalifikacji pracowników
- rekultywacja i rewaloryzacja terenów pogórniczych i poprzemysłowych zdegradowanych z powodu problemów geologicznych i hydrologicznych związanych z podziemnymi obiektami górniczymi oraz wymagających rekultywacji i dekontaminacji
- przeciwdziałanie wyludnianiu się terenów pogórniczych i degradacji społeczno-gospodarczej tych obszarów;
- podniesienie dostępności usług publicznych
- poprawa jakości powietrza
- rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym
- redukcja zagrożeń dla środowiska takich, jak obniżenie poziomu wód gruntowych czy susze.
Konfederacja Lewiatan
