Konfederacja Lewiatan w latach 2014 – 2023 przesłała do administracji rządowej 1708 stron opinii do projektów ustaw regulujących działalność gospodarczą i zwyciężyła w kategorii „Partner społeczny dekady” w rankingu „Legislacyjne Oblicza Dekady”, przygotowanym przez Grant Thornton.
lewiatannagrodapartner społeczny dekady
Nominowane do nagrody były też inne organizacje, ale liczba przesłanych przez nie stron opinii do administracji rządowej była już znacznie niższa. Pracodawcy RP mogli się pochwalić tylko 1206 stronami opinii, BCC 676, a NSZZ „Solidarność” 444.
– Bardzo cieszymy się z tego wyróżnienia. Dla nas opiniowanie projektów ustaw czy rozporządzeń jest priorytetem. Od lat zabiegamy o poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej i dbamy o jakość naszej ekspertyzy prawnej czy ekonomicznej. Zatrudniamy kilkudziesięciu wysokiej klasy ekspertów. Od początku działalności, czyli od 25 lat nasi eksperci ocenili wiele tysięcy projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących różnych sfer gospodarki, zabiegając o uwzględnienie postulatów przedsiębiorców. Przygotowali też wiele własnych projektów legislacyjnych – mówi r. pr. Krzysztof Kajda, zastępca dyrektora generalnego Konfederacji Lewiatan, szef pionu ekspertyzy.
Ranking „Legislacyjne Oblicza Dekady” powstał, aby promować dobre praktyki legislacyjne oraz osoby i instytucje podejmujące działania na rzecz podnoszenia standardów dobrego prawodawstwa i jest częścią Barometru prawa 2024, czyli analizy stabilności otoczenia prawnego w polskiej gospodarce – edycja 10, przygotowanego przez Grant Thornton.
Wynika z niego, że w 2023 roku uchwalono ponad 34 tys. stron nowego prawa. To o 8% więcej niż w 2022 roku i drugi najwyższy wynik w historii. W życie weszły 553 nowe przepisy dla firm, a 1051 zmieniło swoje brzmienie. W tym samym czasie jedynie 41 przepisów straciło moc.
Konsultacje publiczne nadal pozostawiają wiele do życzenia. Dla co czwartego projektu ustawy w RCL nie ma żadnej dokumentacji z konsultacji, a dla co drugiego ustawodawca nie odniósł się do nadesłanych uwag. Vacatio legis w ustawach gospodarczych skróciło się w 2023 roku do rekordowych 31 dni. 20 najważniejszych ustaw gospodarczych przez dekadę zmieniało się łącznie 1189 razy, a ich objętość liczona liczbą stron wzrosła o 53%.
Przedstawicielstwo Konfederacji Lewiatan w Brukseli wzięło udział w warsztatach zorganizowanych przez Komisję Europejską, których celem było omówienie możliwości współpracy pomiędzy ukraińskimi i europejskimi przedsiębiorstwami w ramach procesu odbudowy Ukrainy. Spotkanie było również okazją do dyskusji na temat wyzwań stojących przed firmami w zakresie dostępu do finansowania i realizacji inwestycji w Ukrainie.
BrukselaodbudowaUEUkrainawarsztaty
22 marca Dyrekcja Generalna ds. Polityki Sąsiedztwa i Negocjacji w sprawie Rozszerzenia (DG NEAR), która odpowiada za realizację unijnej polityki sąsiedztwa i rozszerzenia zorganizowała warsztat na temat unijnego wsparcia procesu odbudowy Ukrainy skierowany do europejskich i ukraińskich organizacji otoczenia biznesu. Komisja Europejska chce podnieść świadomość biznesu na temat możliwości wynikających z procesu akcesyjnego Ukrainy, zwłaszcza w kontekście przyjętego Instrumentu na rzecz Ukrainy (Ukraine Facility).
DG NEAR zaprezentowała główne założenia nowego specjalnego instrumentu mającego wspierać odbudowę, rekonstrukcję i modernizację Ukrainy, a jednocześnie jej reformy na drodze do UE. Całkowity budżet Instrumentu na rzecz Ukrainy wyniesie 50 mld EUR. Przedstawiciele KE omówili filar II instrumentu, który dedykowany jest dla biznesu i zakłada specjalne ramy inwestycyjne mające na celu przyciągnięcie i mobilizację inwestycji publicznych i prywatnych na rzecz odbudowy kraju. Filar zawiera mechanizmy ograniczające ryzyko inwestorów, wsparcie finansowe dla ukraińskiego sektora prywatnego i pomoc techniczną.
Dyrekcja Generalna ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP (GROW) omówiła z kolei wysiłki KE na rzecz wzmocnienia współpracy pomiędzy ukraińskim i europejskim biznesem. Wśród wspomnianych inicjatyw warto przywołać działania w ramach Enterprise Europe Network, projekty Business Bridge czy Erasmus for Young Entrepreneurs – Ukraine.
Spotkanie było również okazją do dyskusji na temat głównych wyzwań związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na Ukrainie oraz konkretnych potrzeb biznesu, zwłaszcza w kontekście dostępu do finansowania inwestycji. Przedstawiciele ukraińskich i europejskich organizacji biznesowych podzielili się swoimi spostrzeżeniami i uwagami dotyczącymi poprawy klimatu inwestycyjnego oraz stworzenia odpowiednich narzędzi wsparcia dla biznesu w Ukrainie.
BusinessEurope opublikowało właśnie swój coroczny raport "Barometr reform". Znajdziemy w nim wyniki przeprowadzonego wśród europejskich przedsiębiorstw badania dotyczącego oceny środowiska biznesowego w Europie. Po raz kolejny nie napawają one optymizmem – większość przedsiębiorców krytycznie ocenia wysiłki UE na rzecz poprawy środowiska inwestycyjnego i zmniejszenia nadmiaru unijnych regulacji.
Celem publikowanego co roku „Barometru reform” BusinessEurope jest analiza globalnej konkurencyjności Europy. Przygotowywana jest ona w oparciu o kluczowe dla biznesu wskaźniki, takie jak kierunki polityki fiskalnej, stan finansów publicznych, jakość środowiska biznesowego, nakłady na innowacyjność czy dostęp do finansowania. Wyniki tegorocznego raportu niestety kolejny rok z rzędu nie napawają optymizmem. Z jakimi problemami boryka się europejski biznes?
Atrakcyjność inwestycyjna Europy nie poprawia się
W zeszłym roku badanie przeprowadzone wśród organizacji członkowskich BusinessEurope wykazało, że około 90% z nich uważa, że środowisko inwestycyjne w UE jest mniej konkurencyjne w stosunku do pozostałych wiodących gospodarek. Tegoroczna analiza pokazuje, że UE nie udało się powstrzymać tego niepokojącego trendu i atrakcyjność Europy nie ulega wciąż poprawie – większość federacji członkowskich ponownie wskazała, że atrakcyjność UE jako miejsca do inwestycji dla globalnych firm utrzymuje się na stałym poziomie lub nawet spadła w ciągu ostatniego roku.
Oceny te znajdują potwierdzenie w przytoczonych w raporcie liczbach, które obrazują słabnącą pozycję Europy. W ostatnich latach UE nie udało się zniwelować długoterminowej luki produktywności w stosunku do Stanów Zjednoczonych, przy czym ogólna produktywność UE w 2022 r. stanowiła jedynie 75% wydajności w USA. Stany Zjednoczone uzyskały również przewagę nad Europą pod względem inwestycji w aktywa niematerialne, na przykład w kapitał ludzki czy badania i rozwój, inwestując 20,2% PKB w 2019 r. w porównaniu z 14,6% PKB w UE. Ogólna liczba projektów BIZ spadła w UE w 2022 r. o 2% w porównaniu ze wzrostem o 45% w Azji i 19% w Ameryce Północnej.
Wyzwania dla europejskiego biznesu
Jak wskazują europejskie przedsiębiorstwa, największymi wyzwaniami w UE pozostają wciąż wysokie ceny energii, deficyt siły roboczej i luka kompetencyjna, a także nadmierne obciążenie regulacyjne.
Większość federacji członkowskich BusinessEurope uważa, że obciążenia administracyjne wzrosły w ciągu ostatniego roku w wyniku wdrożonych przez Komisję Europejską kolejnych ambitnych projektów legislacyjnych. Jak ocenia BE, propozycje w ramach Zielonego Ładu w 2022 r. stanowiły łącznie prawie 2 miliardy euro dodatkowego obciążenia administracyjnego dla unijnych przedsiębiorstw. Inne koszty prowadzenia biznesu również rosną – ceny prądu w I półroczu 2023 r. były o 130% wyższe niż w okresie przed pandemią, w porównaniu do wzrostu cen energii elektrycznej w USA o 22%. Co więcej, 22% unijnych przedsiębiorstw działających w przemyśle wskazało, że niedobory siły roboczej ograniczyły ich zdolność produkcyjną na koniec 2023 r. Warunki prowadzenia biznesu w Europie stają się tym samym coraz trudniejsze.
Priorytety dla nowej Komisji Europejskiej
Przed nami nowy cykl instytucjonalny – w czerwcu odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego, natomiast w listopadzie ukonstytuuje się nowa Komisja Europejska. W tym nowym rozdaniu UE musi skupić się na przywróceniu konkurencyjności Europy. Mamy nadzieję, że raport Letty na temat jednolitego rynku i Draghiego w sprawie konkurencyjności UE, rozpoczną dyskusję na temat konkretnych działań, które realnie wesprą przedsiębiorstwa działające na terenie Europy i zapobiegną dalszemu spadkowi atrakcyjności inwestycyjnej UE.
UE musi skupić się na dalszym rozwoju i integracji jednolitego rynku towarów i usług – zwłaszcza w obszarach takich jak usługi cyfrowe czy finansowe. Liczymy również na to, że Komisja Europejska wywiąże się ze swojego zobowiązania dotyczącego zmniejszenia wymogów w zakresie sprawozdawczości dla przedsiębiorstw o 25%, co będzie stanowiło pierwszy istotny krok w kierunku lepszego stanowienia prawa. Niezwykle potrzebne jest również zadbanie o to, aby Zielony Ład stał się strategią wzrostu i został uzupełniony odpowiednią polityką przemysłową, która wesprze rozwój przedsiębiorstw.
Tylko poprzez wzmocnienie swojej gospodarki i poprawę swojej atrakcyjności jako miejsca do inwestycji UE będzie w stanie osiągnąć w nadchodzących latach swoje cele środowiskowe i społeczne, a także w dalszym ciągu zapewniać pokój, dobrobyt i bezpieczeństwo w coraz bardziej niepewnej sytuacji na świecie.
15 marca br. negocjatorzy Rady UE i Parlamentu Europejskiego doszli do porozumienia odnośnie projektu rozporządzenia o europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia. Porozumienie będzie teraz musiało zostać zatwierdzone zarówno przez Radę UE, jak i Parlament.
przepisyUEwymiana danychzdrowie
Celem regulacji jest poprawa dostępu obywateli do swoich elektronicznych danych zdrowotnych oraz umożliwienie ponownego wykorzystania określonych danych w celach o charakterze publicznym oraz badań naukowych. Rozporządzenie ustanawia ekosystem danych zdrowotnych, co przyczyni się do stworzenia jednolitego rynku dla cyfrowych usług i produktów zdrowotnych.
Regulacja umożliwi pacjentom dostęp do danych zdrowotnych z systemów ochrony zdrowia państw członkowskich. Podobnie będzie w przypadku pracowników ochrony zdrowia. Nowe rozwiązania prawne pozwolą przykładowo obywatelowi Polski zrealizować receptę podczas wakacji we Włoszech lub lekarzowi w Polsce na dostęp do historii medycznej pacjenta z Francji leczącego się w Polsce.
Elektroniczna dokumentacja medyczna będzie zawierać informacje m.in. o wynikach badań laboratoryjnych, receptach, badaniach diagnostyki obrazowej. Na podstawie regulacji zostanie stworzony unijny standard wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej oraz jakości danych i ich bezpieczeństwa.
Europejska Przestrzeń Danych dot. Zdrowia pozwoli na udostępnianie zanonimizowanych danych, włączając w to historie medyczne, wyniki badań klinicznych, informacje o patogenach, dane genetyczne oraz informacje z rejestrów zdrowia publicznego. Podczas negocjacji posłowie do PE upewnili się, że dane te nie będą wykorzystywane do decyzji na rynku pracy czy warunków kredytowych, ani do innych form dyskryminacji lub profilowania.
Uchwalenie rozporządzenie będzie kolejnym zdecydowanym krokiem w stronę stworzenia Europejskiej Unii Zdrowotnej i przyniesie wzmocnienie cyfryzacji ochrony zdrowia w państwach członkowskich.
Kacper Olejniczak, dyrektor Departamentu Ochrony Zdrowia i Sektora Life Sciences w Konfederacji Lewiatan
Artykuł dla Brussels Headlines – newslettera europejskiego Lewiatana
Podczas marcowej sesji plenarnej, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjął rezolucję dotyczącą wyborów europejskich, która opowiada jakiej Unii Europejskiej potrzebujemy i chcemy. Towarzyszyła temu debata o konieczności szerokiego zaangażowania obywateli w kampanię i same wybory.
EKESParlament Europejskrezolucjawybory
W wielu krajach członkowskich Unii coraz częściej dochodzą do głosu partie i ugrupowania prawicowe, które mają zupełnie inną wizję przyszłości Unii, kwestionują podstawowe wartości Unii, co przy ciągle stosunkowo niskiej frekwencji staje się groźne. Nie jesteśmy też, jako zwolennicy Unii bez winy.
Dobrze, że mamy ważną deklarację i chcemy, aby wybory europejskie stały się świętem liberalnej demokracji. Jednak musimy wreszcie zrozumieć, że w społeczeństwach wiedza o Unii Europejskiej jest wciąż niewystarczająca. Obywatele nie mają pojęcia, jak działa UE, często jest ona oskarżana przez krajowych polityków o narzucanie niepotrzebnych i wymagających regulacji, co jest pretekstem do ich własnych zaniedbań. Niektórzy obywatele kojarzą UE z funduszami, niektórzy z Covidem i zakupem szczepionek, jeszcze inni z walką o równość obywateli bez względu na płeć, orientację czy pochodzenie, część z blokadami rolników, jednak dla większości jest to skomplikowana i tajemnicza struktura. Nie wiedzą, jaki jest program kluczowych europejskich partii w Parlamencie Europejskim, a mają na nie głosować wybierając europosłów, choć listy w tych wyborach nie będą jeszcze oznaczone logo partii europejskiej. Transmisja obrad PE lub migawek z posiedzeń Rady nie wystarczy. UE i jej instytucje potrzebują własnej, aktywnej polityki komunikacyjnej. Pewnie już w nowej kadencji, ale ważnym zadaniem jest przebicie tej brukselskiej bańki.
W Brukseli coraz więcej mówi się o bezpieczeństwie zarówno w kontekście gospodarczym, jak i militarnym. Mówi się również o nowej tece ds. obronności w ramach Komisji Europejskiej 2024-2029. Wygląda na to, że rok 2024 będzie przełomowy jeśli chodzi o inicjatywy z zakresu bezpieczeństwa i obrony zarówno w ramach UE, jak i NATO.
bezpieczeństwoEuropaobronaUEwojsko. WPBiO
W 2022 r. został zatwierdzony Strategiczny kompas na rzecz bezpieczeństwa i obrony, dokument polityczny definiujący unijną strategię do 2030 r. Jego pierwsza wersja została zaprezentowana przez Josepa Borrella w listopadzie 2021 r. i opierała się na ocenie służb wywiadowczych 27 państw, jak również dialogu pomiędzy państwami członkowskimi, unijnymi instytucjami i ekspertami. Głównym celem kompasu było zapewnienie wytycznych politycznych dotyczących osiągnięcia przez UE autonomii strategicznej w czterech obszarach: zarządzanie kryzysowe, odporność, potencjał i partnerstwa. Rosyjska agresja na Ukrainę, 24 lutego 2022 r., zasadniczo zmieniła kontekst geopolityczny, co doprowadziło do przyjęcia jego nowej wersji.
Dla przypomnienia, unijna Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) została ustanowiona w traktacie lizbońskim w 2009 r. Jest częścią Wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB). Jednak w okresie do 2022 r. niedostatecznie się w tej materii działo, z uwagi na brak politycznej woli i co za tym idzie, niewielkie unijne inwestycje. Działania koncentrowały się wokół projektów w ramach PESCO, dotyczących m. in. szkoleń, rozwijania zdolności, gotowości operacyjnej.
W obliczu nowych zagrożeń, sytuacja się zmienia. W czerwcu br. Rada Europejska zatwierdzi nową Strategiczną Agendę UE, w ramach której bezpieczeństwo i obrona będą jednym z priorytetów. W najbliższych miesiącach, możemy spodziewać się intensyfikacji debat na temat zamówień obronnych, alokacji budżetu oraz roli instytucji takich jak Europejski Bank Inwestycyjny (EBI). Wezwania do zwiększenia wydatków na obronność i testowanie mechanizmów wspólnego finansowania odzwierciedlają uznanie potrzeby długoterminowych inwestycji w ten obszar. Wyzwaniem jest nie tylko uzupełnienie zapasów wojskowych i pozyskanie niezbędnego sprzętu, ale także promowanie trwałego zaangażowania w wzmacnianie zdolności obronnych Europy. Mobilność wojskowa wyłoniła się jako kwestia kluczowa, z UE odgrywającą decydującą rolę w ułatwianiu przemieszczania się wojska między państwami członkowskimi. Obejmuje to m. in. inwestycje w infrastrukturę, upraszczanie procedur celnych. Niezależnie od wyniku wyborów w USA, Europejczycy muszą wzmocnić europejski filar NATO i stać się wiarygodnym partnerem w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony.
Ta dyskusja jest częścią szerszej dyskusji nt. przyszłości jednolitego rynku, polityki przemysłowej, konkurencyjności oraz budowy otwartej strategicznej autonomii UE. Potrzebujemy spójnej wizji dla tych ważnych wyzwań stojących przed Europą i tego będziemy wymagać od unijnych instytucji, które wyłonią się po wyborach europejskich.
Kinga Grafa, zastępczyni dyrektora generalnego Lewiatana ds. europejskich
W marcu br. w większości obszarów gospodarki wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury kształtuje się na poziomie zbliżonym lub wyższym niż w lutym – podał GUS.
2024gospodarkakoniunkturamarzec
Nastroje w przedsiębiorstwach w ślad za nastrojami konsumentów w marcu poprawiają się. Dotychczasowe badania obu grup społecznych pokazywały, że to inflacja była czynnikiem, który w największym stopniu psuł nastroje. Inflacja spadła wyraźnie na początku roku i prawdopodobnie w marcu znowu się obniży, co też przełoży się w kwietniu na kolejną poprawę nastrojów.
Przedsiębiorstwa widzą, że sytuacja się ustabilizowała i powoli zaczyna wracać do względnej normy. Większość z branż odnotowuję poprawę wskaźników koniunktury, choć nadal te najważniejsze dla naszej gospodarki: przetwórstwo przemysłowe, budownictwo, transport i gospodarka nadal mają wartości ujemne. Oznacza to przewagę pesymistów nad optymistami.
Dużo ciekawszych danych dostarczają pytania dodatkowe do głównej ankiety GUS. Widać, że przedsiębiorstwa w znaczącej mierze planują utrzymać zatrudnienie, szczególnie wśród pracowników trudnych do zastąpienia. Niewielki odsetek firm planuje redukcję zatrudnienia – średnio około 10% firm w poszczególnych branżach. To tylko potwierdzenie, że rynek pracy jest stabilny i taki pozostanie.
Presja płacowa nie maleje, choć firmy wskazują na przestrzeń do podwyżek w związku z dobrą sytuacją finansową. Jednak decyzje dotyczące zwiększenia wynagrodzeń czy zmiany struktury zatrudnienia będą podejmować na bieżąco. To dowód na nadal pragmatyczne podejście firm do prowadzenia działalności w tych niepewnych czasach.
Konfederacja Lewiatan
22 marca 2024
Zeroemisyjna przyszłość budynków – co zawiera dyrektywa EPBD?
Mieszkalne, publiczne, czy komercyjne – wszystkie budynki w Unii Europejskiej mają stać się zeroemisyjne. Plan już jest, ale pytań i emocji wokół niego nie brakuje.
budynkowadyrektywaEPBDprzepisytermomodernizacjaUE
W połowie marca Parlament Europejski przyjął długo przygotowywaną i budzącą dużo emocji znowelizowaną Dyrektywę o charakterystyce energetycznej budynków, zwaną częściej „budynkową” lub EPBD, a mającą ogromne znaczeniu dla europejskiej transformacji energetycznej. Rzecz nie tylko w tym, że agresja Rosji – kluczowego dostawcy paliw kopalnych w Europie – rozwiała złudzenia i kazała nam pilnie przedefiniować pojęcie bezpieczeństwa energetycznego. EPBD to przede wszystkim kluczowy kawałek układanki, jaką jest unijny pakiet Fit For 55.
Jeślinaprawdęchcemy, jako Europa, być globalnym liderem ochrony klimatu, łączyć i elektryfikować sektory, poprawiać jakość powietrza, systemem ETS2 objąć wreszcie pomijane dotychczas źródła emisji gazów cieplarnianych, a jednocześnie walczyć z ubóstwem energetycznym, transformować i rozwijać ciepłownictwo oparte na OZE, stymulować gospodarkę i zielone miejsca pracy – nie uda się to bez trwałego i znaczącego obniżenia zapotrzebowania budynków na energię.
Ilości i skali wyzwań odpowiada objętość i kompleksowość dyrektywy. Zawarte w niej europejskie standardy energetyczne dotyczą budynków „wszelkich”: tych, w których mieszkamy, pracujemy, obiektów użyteczności publicznej, zarówno nowych, które dopiero powstaną, jak i już istniejących. Liczbę samych budynków mieszkalnych w Polsce szacuje się na 6,9 mln, a 80% z nich w roku 2050 będzie nadal stała.
Zmiany, zmiany, zmiany…
Gdyby istotę tej ponad 150-stronnicowej dyrektywy chcieć streścić w jednym zdaniu, to stanowi ona mapę drogową wskazującą, w jaki sposób przez następne ćwierć wieku kraje członkowskie Unii mają wyeliminować paliwa kopalne ze źródeł energii dla budynków, wprowadzić standardy zeroemisyjne oraz nade wszystko jak zmniejszać zapotrzebowanie istniejących budynków na energię, poprzez ich stopniową, wspieraną przez państwo termomodernizację.
Wśród licznych i ważnych zmian wprowadzanych przez EPBD, ja wskazałbym trzy game-changery:
Obowiązek objęcia budynków systemem klas energetycznych (od A do G). Nie tylko zainicjuje to pozytywną rewolucję w świadomości społecznej i na rynku sprzedaży oraz wynajmu nieruchomości. Klasy energetyczne stworzą też wreszcie ramy do oceny postępów krajowych planów termomodernizacji budynków, gdyż na razie Polska działa tu praktycznie po omacku.
Obowiązek zapewnienie nie tylko niezbędnego wsparcia finansowego, ale również ogólnokrajowej sieci doradztwa energetycznego (one-stop-shops), oferującego powszechne, bezpłatne i kompleksowe usługi – od udzielenia informacji i porad, po pomoc w wypełnianiu i składaniu wniosków o dofinansowanie.I na koniec, last but not least – kluczowa zmiana forsowana m.in. przez sektor prywatny:
Dla budynków niemieszkalnych zrezygnowano z kategorycznego brzmienia wielu obowiązkowych wymogów technologicznych (dotyczących np. fotowoltaiki), poprzez dodanie w kilku miejscach zastrzeżenia: „where technically and economically feasible”.
Budynki nowe będą musiały być wyłącznie zeroemisyjne („nie emitować na miejscu gazów cieplarnianych z paliw kopalnych”) – niemieszkalne już od 2028 roku, mieszkalne dwa lata później. W zależności od charakteru i powierzchni będą też miały obowiązek montażu instalacji do wykorzystania energii słonecznej – kolektory słoneczne lub panele fotowoltaiczne.
Dla tych istniejących, wyznaczono wskaźniki łącznego zmniejszenia zapotrzebowania na energię i terminy ich osiągnięcia. Obiekty mieszkalne – 16% redukcji do 2030 roku, do roku 2035 – 20-22% , z czego ponad połowa (55%) ma pochodzić z budynków z klasy G. W przypadku obiektów niemieszkalnych, wymogi dotyczą termomodernizacji tych o najgorszej charakterystyce – 16% do 2030 i 26% do 2033.
Co z gazem?
Najwięcej emocji i komentarzy budzą dwie wskazane dyrektywą daty dotyczące urządzeń grzewczych zasilanych gazem ziemnym: rok 2025 jako kres możliwości dotowania nowych pieców gazowych ze środków unijnych, oraz rok 2040, od którego nie będzie można ich używać nawet w budynkach istniejących. Pilność pierwszego z tych terminów wynika wprost z całego pakietu FF55 – skoro od 2027 gaz ziemny, a więc i ogrzewanie gazowe, zdrożeje po objęciu go systemem ETS2, nie możemy unijnymi dotacjami zachęcać ludzi do wpadania w tzw. „pułapkę gazową”. Dobrze tłumaczy to najnowszy, opublikowany 26 marca raport Forum Energii „Czysta i tania energia w polskich domach”.
Ta druga data – 2040 jest faktycznie mocno dyskusyjna. Po pierwsze jednak, restrykcje dotyczyć mają nie urządzeń, lecz samego paliwa – gazu ziemnego, który można z powodzeniem zastąpić chemicznie identycznym biometanem, uzyskiwanym z biogazu. Mamy 15 lat na odblokowanie wreszcie w Polsce jego znaczącego potencjału. Po drugie zaś, diabeł jak zawsze tkwi w szczegółach – zakaz najpewniej nie obejmie hybrydowych urządzeń grzewczych, w których przynajmniej część energii pochodzi ze źródeł odnawialnych np. z kolektorów słonecznych.
Wstyd o tym pisać, ale jednak trzeba odnotować, że w mediach wciąż nie brak też kasandrycznych wizji (podgrzewanych czasem przez niewiedzę a czasem cynicznie, z pobudek politycznych) przymusowych remontów, a nawet eksmisji i wpędzania ludzi w ubóstwo energetyczne. Są to jednak jedynie powidoki propozycji z wersji dyrektywy odrzuconej jeszcze w zeszłym roku. Po więcej informacji na temat ubóstwa energetycznego warto sięgnąć do raportu „Cztery oblicza ubóstwa energetycznego” wydanego miesiąc temu przez Polski Instytut Ekonomiczny.
Co dalej?
Samo uchwalenie dyrektywy to dopiero pierwszy krok. Przez najbliższe dwa lata, jakie mamy na transpozycję większości przepisów, czeka nas zmierzenie się z równie licznymi co trudnymi dylematami. Ponieważ wszystko co potrójne jest doskonałe, wskażę tylko trzy, według mnie najciekawsze:
Jak każde ogromne, wieloletnie przedsięwzięcie, powszechną termomodernizację również warto zacząć od „nisko wiszących owoców”, ale gdzie dostrzeże je nasz rząd? Czy na cel weźmie największe do uzyskania (w Excelu) oszczędności drzemiące w „wampirach energetycznych”, czyli budynkach o najgorszej charakterystyce energetycznej, ale zarazem najbardziej kapitałochłonne i najtrudniejsze proceduralnie do pozyskania? Czy też zacznie od mniejszych, ale najłatwiejszych do uruchomienia inwestycji, zwracając się do osób nieco zamożniejszych, których łatwiej przekonać i zmotywować mniejszym, ale odpowiednio skrojonym wsparciem finansowym?
Jakie będą dalsze losy głównego obecnie narzędzia wspierającego termomodernizację domów jednorodzinnych, czyli Programu Czyste Powietrze? Nadal pełen wad, ale niewątpliwie rozpędzony – każdego miesiąca do NFOŚiGW wpływają wnioski na kilkaset milionów złotych dotacji. Jego skuteczność jednak nadal pozostaje zagadką – wciąż mierzona jest jedynie ilością wypłacanych pieniędzy (!), a strukturalnie jest programem bardziej socjalnym niż środowiskowym – najwyższe poziomy dofinansowania (do 135 tys. zł) premiują nie najbardziej kompleksowe inwestycje, lecz jak najniższe dochody wykazywane przez właściciela nieruchomości.Żeby daleko nie szukać, u naszych południowych sąsiadów też działa (już drugą dekadę) program wspierania termomodernizacji domów. Nosi inną, wiele mówiącą nazwę Nová Zelená Úsporám, czyli Nowe Zielone Oszczędności. Weryfikację sytuacji socjalnej wnioskodawców Czesi pozostawiają organom kompetentnym – pomocy społecznej, a operator programu skupia się zaś na tym, na czym się zna, czyli na maksymalizowaniu „kupowanych” od społeczeństwa efektów ekologicznych. Wysokość średniego dofinansowania wynosi w przeliczeniu ok. 30 tys. złotych.
Czy polski rząd postawi na reset i nowe narzędzia, czy na kolejne naprawy istniejącego Programu Czyste Powietrze?
Co zrobić z budynkami w najgorszym stanie technicznym, w których głęboka termomodernizacja jest niewykonalna w przyczyn technicznych lub prawnych, a częściej – całkowicie nieopłacalna ekonomicznie? Inwestowanie ogromnych nakładów w budynki o zerowej rynkowej wartości rodziłoby pytania o efektywność wydatkowania środków publicznych. Albo jakie systemowe rozwiązania zaproponować starszym, niemajętnym osobom mieszkającym samotnie w dużych i kosztownych do ogrzania domach?
Dylematów tych jest znacznie więcej a w ich rozwiązaniu Lewiatan z pewnością będzie jak zawsze pomagał, co ostatnio bardzo miło doceniła firma Grant Thornton, przyznając nam nagrodę dla „Partnera społecznego dekady”.
Choć dyrektywę czeka jeszcze zatwierdzenie przez Radę UE i publikację w unijnym dzienniku urzędowym, jednak z informacji uzyskanych w MRiT wynika, że projekt klas energetycznych jest już gotowy i w ciągu najbliższych miesięcy trafi do konsultacji, o czym z pewnością poinformujemy.
Jan Ruszkowski, ekspert Lewiatana
Artykuł dla marcowego wydania Brussels Headlines – newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan
22 marca 2024
100 dni rządu. Są pierwsze sukcesy, ale przedsiębiorcy oczekują na więcej
100 dni to zdecydowanie za mało czasu, aby przygotować i uchwalić wszystkie zmiany oczekiwane przez przedsiębiorców. Największym jak dotąd sukcesem rządu wydaje się odblokowanie środków z KPO, przyznanie obiecanych podwyżek nauczycielom i budżetówce oraz rozpoczęcie zmian w wymiarze sprawiedliwości, których celem jest przywrócenie zasad praworządności.
100 dnilewiatanrząd
– Wczoraj rząd przedstawił również bardzo rozsądną, korzystną dla 93 proc. przedsiębiorców, obniżkę składki zdrowotnej. A także ujawnił zmiany, które chce wprowadzić w Krajowym Systemie e-Faktur, też oczekiwane i dobrze przyjęte przez firmy.
Bardzo nas cieszy reaktywacja dialogu z przedsiębiorcami. Przedstawiciele wielu resortów deklarują, że bez opinii przedsiębiorców nie będą zmieniali prawa. Rząd przygotował też pierwszy pakiet deregulacyjny, który zawiera m.in. wakacje od ZUS, skrócenie czasu kontroli mikroprzedsiębiorstw czy wydłużenie vacatio legis ustaw dla przedsiębiorców.
Optymizm biznesu budzi stopniowe ocieplanie relacji z Unią Europejską, co zwiększa możliwości napływu unijnych środków do Polski. Firmy czekają jednak na kolejne decyzje, które zagwarantują więcej wolności i bezpieczeństwa dla polskiej przedsiębiorczości – mówi Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan.
Eksperci Lewiatana o 100 dniach rządu Donalda Tuska
Robert Lisicki, dyrektor departamentu pracy
To zbyt krótki okres, aby oczekiwać zasadniczych zmian, których skutki odczulibyśmy na rynku pracy. Minister rodziny, pracy i polityki społecznej przedstawiła inicjatywy na ten rok. tj. finał prac nad ustawą w sprawie sygnalizowania naruszeń prawa, ustawę rozszerzającą stosowanie układów zbiorowych czy nową ustawę dotyczącą minimalnego wynagrodzenia. Na poziomie unijnym rząd poparł projekt dyrektywy w sprawie pracowników platform, co może oznaczać reformę Kodeksu pracy. Rozpoczęły się prace nad polityką migracyjną, która będzie wpływała na zatrudnianie cudzoziemców.
Aleksandra Musielak, dyrektorka departamentu rynku cyfrowego
Ministerstwo Cyfryzacji bardzo konsekwentnie realizuje prace nad wdrożeniem, opóźnionych w poprzedniej kadencji, unijnych standardów cyfrowych. Ruszyły prace nad implementacją Aktu o usługach cyfrowych. Odpowiedzią na rosnące wyzwania związane z atakami cybernetycznymi jest przygotowywany przez resort projekt ustawy wdrażającej dyrektywę NIS, włączający szereg firm do krajowego systemu cyberbezpieczeństwa w jego nowej odsłonie. Projekt Prawa komunikacji elektronicznej, obecnie konsultowany, tworzy podwaliny nowego ładu współczesnej łączności on-line. Trwają też prace nad nową strategią sztucznej inteligencji i szerzej strategią cyfryzacji kraju. Do października br. trwać będą działania ukierunkowane na wdrożenie e-doręczeń.
Adrian Zwoliński, dyrektor departamentu rynku finansowego i prawa korporacyjnego
Pozytywnie oceniamy zapowiedzi uproszczenia spółki cywilnej. Projekt jeszcze nie trafił pod obrady Sejmu, ale przewiduje prostsze zakładanie spółki cywilnej, jak i większą transparentność informacji na jej temat. Dobrze też oceniamy pełną cyfryzację umowy leasingu, która redukuje koszty transakcyjne zawierania i zmiany umów leasingowych. Projekt także nie trafił jeszcze pod obrady Sejmu. Negatywnie zaś oceniamy wakacje kredytowe, którymi zajmuje się już Sejm. To rozwiązanie nadzwyczajne, którego sytuacja makroekonomiczna nie uzasadnia, a które rodzi ryzyka kosztów, tak ekonomicznych, jak i społecznych.
Kacper Olejniczak, dyrektor departamentu ochrony zdrowia i sektora Life Sciences
Cieszy, że pierwsze 100 dni rządu w obszarze ochrony zdrowia charakteryzuje się otwartością i dialogiem z nowym kierownictwem Ministerstwa Zdrowia. Ważna jest nowelizacja ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej, która o rok przesuwa wdrożenie tej sieci.
Duże znaczenie dla przemysłu farmaceutycznego ma przygotowanie dwóch list polskich leków – leków wytwarzanych w Polsce i leków, do których wytworzenia wykorzystano substancję czynną wyprodukowaną na terenie kraju. Cieszy także zapowiedź nowelizacji ustawy refundacyjnej, której przepisy w wielu obszarach budzą duże trudności jeśli chodzi o ich stosowanie.
Jakub Safjański, dyrektor departamentu energii i zmian klimatu
Przedsiębiorcy z zadowoleniem obserwują deklaracje, jak i faktyczne działania resortów klimatu i środowiska oraz rozwoju i technologii na rzecz budowy kultury dialogu i wypracowania wspólnie rozwiązań regulacyjnych. Jest to istotna zmiana w porównaniu z poprzednim rządem.
Rozpoczął się proces zmian w systemie kaucyjnym, o które wnioskowali przedsiębiorcy. Część ich uwag została uwzględniona. Niestety, najważniejszy postulat dotyczący przesunięcia uruchomienia systemu o rok nie został wzięty pod uwagę. Trwają intensywne prace nad nowelizacją ustawy wiatrakowej – wedle zapowiedzi ma zostać zmieniona do końca czerwca. Ministerstwo zapowiedziało też hojne wsparcie ze środków Funduszu Modernizacyjnego dla rozwoju prosumenckich mikroinstalacji wiatrowych (3-30 m. wys.), wbrew apelom ekspertów (m.in. Lewiatana) o wcześniejsze zbadanie dojrzałości, barier i potencjału tej technologii.
Przemysław Pruszyński, dyrektor departamentu podatkowego
100 dni to zdecydowanie za mało czasu, aby przygotować i uchwalić oczekiwane przez przedsiębiorców zmiany w prawie podatkowym. Ale pierwsze działania rządu oceniamy pozytywnie. Podjęto decyzję o odroczeniu wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktury i poddano te rewolucyjne zmiany ponownym i szerokim konsultacjom społecznym.
Przygotowywane są projekty legislacyjne wprowadzające tzw. kasowy PIT dla najmniejszych firm, kwotę wolną w podatku Belki oraz wakacje składkowe, co jest realizacją obietnic złożonych przedsiębiorcom w trakcie kampanii wyborczej. Ministerstwa finansów i zdrowia przedstawiły propozycję obniżki składki zdrowotnej korzystną dla przedsiębiorców. Jest to na pewno najważniejsza obietnica dana przedsiębiorcom i będzie miała duże znaczenie przy ocenie realizacji zapowiedzi wyborczych rządu.
W odpowiedzi na pismo w sprawie opiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UD22), w załączeniu przesyłam uwagi Konfederacji Lewiatan w przedmiotowej sprawie.
