Dzisiaj, 11 października 2024, uruchomiliśmy Radę Funduszy Europejskich – aby wszystkim tym działaniom nadać strukturę i wzmocnić głos biznesu. Przed inauguracją prac Rady zainteresowane firmy spotkały się z przedstawicielami Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Aktywny udział w dyskusji wzięli także reprezentanci Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

Programy dla firm w NCBR

Podczas spotkania z przedstawicielami Narodowego Centrum Badań i Rozwoju Agnieszka Tokaj-Krzewska, dyrektor Działu Zarządzania Strategicznego w NCBR, podkreśliła, że ważnym celem tej instytucji jest budowanie współpracy sektora biznesu i nauki oraz poprawa jakości. Strategia NCBR zakłada odtworzenie organizacji sprawnej w działaniu i dobrze komunikującej się z wnioskodawcami i beneficjentami. Jej założeniem jest powrót do misji NCBR z czasów jego tworzenia – czyli nastawienia na budowanie partnerstw naukowo-przemysłowych.

Jednym z narzędzi realizacji tych planów jest Program FENG (Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki). NCBR bierze aktywny udział w realizacji programu oraz w opracowaniu w nim zmian w ramach tzw. przeglądu śródokresowego.

Planowane jest m.in. uruchomienie nowego instrumentu STEP. To unijna Platforma na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy. Ma na celu wspieranie rozwoju i wytwarzania technologii krytycznych w 3 sektorach: technologie czyste i zasobooszczędne, technologie cyfrowe oraz deeptech, biotechnologia. Marta Mioduszewska, zastępca dyrektora w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej  wyjaśniła, że STEP ma na celu rozwój technologii krytycznych – albo o charakterze innowacji przełomowej, albo umożliwiających uniezależnienie się od zasobów spoza UE. Finansowaniem mają być objęte projekty B+R oraz inwestycje produkcyjne. Szczegóły wdrażania tego instrumentu będą jeszcze przygotowywane. MFiPR deklaruje chęć szerokiej współpracy z firmami i organizacjami pracodawców w opracowywaniu warunków.

Karolina Lesyng, dyrektor Działu Dotacji Krajowych i Funduszy UE w NCBR wspomniała także o innych konkursach, które potencjalnie mogą pojawić się dla firm w 2025 roku, np. w ramach instrumentu TEF AI (centra testowania sztucznej inteligencji) oraz dla projektów z certyfikatem Seal of Excellence.

Wyzwania Ścieżki SMART

Kluczowe dla firm są aktualne wyzwania związane ze Ścieżką SMART. Problemem są opóźnienia w wysyłce uzasadnień negatywnej oceny wniosków. Wielu przedsiębiorców nie otrzymało uwag do tej pory, przez co nie są w stanie odpowiednio poprawić wniosków i złożyć ich w aktualnie trwającym konkursie. Ten nabór kończy się już 24 października. Marta Guberow, dyrektor Działu Wyboru Projektów wyjaśniła, że przygotowanie rozbudowanych pism z wysokiej jakości uzasadnieniami jest bardzo czasochłonne. Zaznaczyła także problem dostępności ekspertów, którzy muszą uzgodnić i zaakceptować wspólnie treść uzasadnienia oceny. Wspomniała także o wpływających prośbach o wydłużenie trwającego do 24 października konkursu. Na temat zmiany terminu zakończenia NCBR będzie rozmawiał z MFiPR.

W 2025 roku odbędą się kolejne konkursy dla firm w NCBR. Duże przedsiębiorstwa samodzielnie będą mogły jednak aplikować tylko w naborze tematycznym związanym z dostępnością. Konkursy ogólne będą skierowane tylko do konsorcjów przedsiębiorców z jednostkami naukowymi bądź organizacjami pozarządowymi. Marta Guberow dodała, że do NCBR będą mogły aplikować także konsorcja składające się wyłącznie z przedsiębiorstw MŚP. Jest to zmiana w stosunku do poprzedniego konkursu.

Problemy związane z przygotowaniem projektów zgłosili przedstawiciele uczelni. NCBR zapewnił, że uproszczenie modelu finansowego oraz etap dołączania umowy konsorcjum zostaną w kolejnych konkursach zmienione na korzyść wnioskodawców.

Wyzwania pojawiają się także na etapie realizacji i rozliczania projektów. Zwrócono uwagę na kwestię sposobu rozliczania linii pilotażowych w projektach B+R. Na wątpliwości firm odpowiadała  Agnieszka Clarey, zastępca dyrektora Działu Współpracy z Beneficjentem. Wskazała na potrzebę współpracy z rozwiązaniu tego problemu między instytucją a beneficjentami. Zaznaczyła także, że trwają dalsze dyskusje NCBR i MFiPR z Europejskim Trybunałem Obrachunkowym w tej sprawie.

Rada Funduszy Europejskich

Zagadnienia Ścieżki SMART czy nowych instrumentów w Programie FENG będą jednym z obszarów, którymi zajmie się Rada Funduszy Europejskich. W drugiej części dzisiejszego spotkania, wspólnie z przedstawicielami członków Lewiatana zainaugurowaliśmy jej działanie.

Powołanie Rady jest spójne ze standardami działania Lewiatana – w wielu innych obszarach naszej aktywności funkcjonują już rady eksperckie. Rada Funduszy Europejskich będzie stanowić strukturę dla dotychczasowych działań w obszarze funduszy unijnych, usprawni i zwiększy skuteczność współpracy, wzmocni głos przedsiębiorców. Ułatwi też sieciowanie firm. Do współpracy w Radzie zaprosiliśmy wszystkie firmy, które aktualnie włączają się w proces konsultacji dokumentów związanych z różnymi programami unijnymi. Zaproponowaliśmy także powołanie zespołów zadaniowych, dzięki którym przedstawiciele firm będą mogli bardziej aktywnie włączyć się w zgłaszanie postulatów i przygotowywanie stanowisk.

Podczas inauguracyjnego spotkania dyskutowaliśmy z firmami o zakresie działania i strukturze Rady, chcąc jak najbardziej dostosować jej funkcjonowanie do potrzeb członków. Przedstawiciele firm zwrócili uwagę na konieczność określenia celu nadrzędnego Rady, rozbudowanie jej prac o pogłębione analizy czy badania oraz uwzględnienie przygotowywania się do nowej perspektywy unijnej.

Przy okazji pierwszego spotkania Rady Funduszy Europejskich wspólnie omówiliśmy również wyzwania związane ze Ścieżką SMART i wydłużaniem konkursu.

Informacje o Radzie

Zainteresowanych działaniami Rady Funduszy Europejskich zapraszamy na podstronę rad eksperckich. Będą się tam pojawiać informacje ważne dla członków Rady i podsumowania jej działań. Koordynatorkami Rady są Małgorzata Lelińska i Agnieszka Lewandowska.