Wysłuchaj komentarza eksperta:

Konfederacja Lewiatan uważa, że zmiany zapowiadane w programie, w szczególności znacznie większe dofinansowanie działań termomodernizacyjnych, to krok w dobrym kierunku, choć dopiero po kilku miesiącach dowiemy się, jak duży i na ile skuteczny.

Najważniejsze zmiany mają dotyczyć korekty wysokości dofinansowania do urealnionych kosztów prac remontowych i materiałów budowlanych, wysokości kredytów w komponencie kredytowym oraz ogłoszenia dodatkowego dofinansowania na prace służące głębokiej termomodernizacji domów. (tzw. pakiet termo). Ma być ono ogromne, ale jego wielkość nadal będzie uzależniona od dochodu.

Polska przyjmując w lutym 2022 długoterminową strategię renowacji budynków wyznaczyła sobie ambitne cele poprawy efektywności energetycznej domów – prawie dwa i pół miliona budynków do roku 2030, a do połowy wieku – 7,5 mln. Kryzys finansowy, znaczący wzrost kosztów usług i materiałów budowlanych oraz wysoko oprocentowane kredyty sprawiają, że niestety tempo termomodernizacji budynków w Polsce spada i osiągnięcie celów zapisanych w dokumentach strategicznych staje się coraz mniej realne.

– To termomodernizacja, czyli zmniejszenie zapotrzebowania domu na energię powinno być pierwszym krokiem przed wymianą wysokoemisyjnego pieca lub kotła, aby nowe, czyste źródło ciepła nie było przewymiarowane, miało mniejszy apetyt na energię i dzięki temu było tańsze w eksploatacji. Dotychczasowa logika programu była niestety odwrotna. Instalacja nowego źródła ogrzewania w nieocieplonym, a więc „energożernym” budynku, rodzi ryzyko poszerzania ubóstwa energetycznego. Tak ważny, długofalowy, trudny i kosztowny program, nadal wymaga starannej i rzetelnej identyfikacji barier i wyzwań stojących przed poprawą efektywności energetycznej budynków i jakości powietrza w Polsce, w oparciu o badania rynku i otwarty, transparentny proces konsultacyjny – mówi Jan Ruszkowski, ekspert Konfederacji Lewiatan.

Bardzo istotny jest udział w programie „Czyste Powietrze” banków komercyjnych. Ze 103 mld zł, na jakie opiewa jego budżet, 40 mld zł mają w założeniu zapewnić właśnie banki. Wiceprezes NFOŚiGW Paweł Mirowski na spotkaniu z Radą ds. Czystego Powietrza Konfederacji Lewiatan zdradził, że w nowej odsłonie programu ma nastąpić m.in. poprawa warunków dofinansowania dla osób korzystających z kredytów oferowanych przez banki m.in. zwiększenie kwoty kredytu objętego gwarancją NFOŚiGW do 150 tys. zł brutto, możliwość objęcia kredytem inwestycji zrealizowanej do pół roku wcześniej, wsparcie samorządów w promocji ścieżki bankowej oraz podwyższenie progów dochodowych umożliwiające poszerzenie grona potencjalnych kredytobiorców.

– Program Czyste Powietrze, podobnie jak cała transformacja energetyczna, ma równie ważne wymiary: technologiczny, społeczny i ekonomiczny, a wszystkie wymagają starannego zarządzania w oparciu o rzetelną wiedzę. Z perspektywy banków komercyjnych, skuteczność programów wsparcia ze środków publiczno-prywatnych wymaga regularnego dialogu instytucji publicznych m.in. z sektorem finansowym – podkreśla Tycjan Bielecki z Santander Bank Polska, członek Rady ds. Czystego Powietrza Konfederacji Lewiatan.

W ocenie wielu ekspertów, konstrukcja programów finansowanych ze środków publicznych powinna przede wszystkim zachęcać i premiować pomysły, dające większy efekt środowiskowy, na zasadzie: im bardziej ambitne rozwiązanie stosujesz – tym większe wsparcie dostaniesz. Tak postępują od dekady w swoich programach np. Czesi. Konstrukcja naszego programu, od samego początku w 2018 roku ma charakter bardziej socjalny niż środowiskowy. Intensywność dofinansowania rośnie przede wszystkim w zależności – odwrotnie proporcjonalnej – do dochodu wnioskodawcy.

– Jednoczesna, efektywna kosztowo walka z niską emisją z kominów oraz z ubóstwem energetycznym jest niezwykle trudna, nie tylko w Polsce, i wymaga najpewniej rozwiązań dodatkowych – innych niż jedynie zwiększanie dofinansowania i manipulowanie progami dochodowymi w programie „Czyste Powietrze”– dodaje Jan Ruszkowski.

Konfederacja Lewiatan