Opracowujemy projekty zmian w prawie podnoszące znaczenie organizacji pracodawców w procesie legislacyjnym, edukujemy o prawach tych organizacji. Korzystamy też z dobrych praktyk wypracowanych przez inne kraje, w tym norweskiego partnera. To niektóre z działań, dzięki którym wzmacniamy dialog społeczny i tworzymy wzorce jego prowadzenia.
Właściwy dialog społeczny to zrównoważona i prowadzona z wzajemnym poszanowaniem współpraca reprezentantów pracowników, pracodawców i rządu. Współpraca, która gwarantuje włączanie partnerów społecznych w procesy decyzyjne, zwłaszcza w obszarach związanych z polityką społeczną. Tak prowadzony dialog pozwala ograniczać konflikty społeczne, szczególnie w trudnych czasach, kiedy szczególnie potrzebne jest zawieranie mądrych kompromisów.
W krajach Unii Europejskiej świadomość kluczowej roli dialogu społecznego w zarządzaniu publicznym systematycznie rośnie, dialog zyskał ramy instytucjonalne i gwarancje prawne. Stale rozbudowywane są formy współpracy i mechanizmy osiągania porozumień w sprawach fundamentalnych dla państw i obywateli. W Polsce gwarantem dialogu społecznego jest ustawa zasadnicza, której art. 20 stanowi:
Dialog społeczny w Polsce
Ważną próbą zinstytucjonalizowania dialogu społecznego była Trójstronna Komisja ds. Społeczno-Gospodarczych, powołana w 1994 roku. 21 lat później zastąpiła ją Rada Dialogu Społecznego, która zgodnie z ustawą prowadzi dialog w celu zapewnienia warunków rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej.
Mimo umocowania dialogu społecznego w polskim systemie prawnym wciąż istnieje wiele problemów związanych z brakiem wymiany informacji, trudnościami w prowadzeniu konsultacji i negocjacji, niechęcią do wspólnego podejmowania decyzji.
Wsparcie od Norwegów w programie „Dialog Społeczny – Godna Praca”
Uczestnicy dialogu społecznego wspierani są przez Norwegów w ramach programu „Dialog Społeczny – Godna Praca”, finansowanego poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021. Konfederacja Lewiatan, jako reprezentant pracodawców, promuje ideę dialogu na szczeblu krajowym i regionalnym, inicjuje dyskusje i wystąpienia partnerów społecznych w ważnych kwestiach, reaguje na bieżąco na wyzwania współczesnego rynku pracy.
W projekcie „Wzmocnienie dialogu społecznego w Polsce – model inicjowania dialogu społecznego przez stronę pracodawców”, realizowanym w latach 2020-2022 w ramach ww. programu, podjęła działania na rzecz wypracowania nowych wzorców prowadzenia dialogu społecznego przez stronę pracodawców.
Efekty działań w ramach projektu:
– wzmocnienie uczestników dialogu przez podniesienie poziomu ich wiedzy o prawach organizacji pracodawców i doskonalenie umiejętności budowania sojuszy
– opracowanie projektów zmian w aktach prawnych wzmacniających znaczenie organizacji pracodawców w procesie legislacyjnym
– w ramach opracowywania modelu inicjowania dialogu społecznego przez stronę pracodawców na poziomie krajowym i regionalnym przeprowadzono diagnozę sytuacji w punkcie wyjścia i przeprowadzono konsultacje zaproponowanego modelu
– korzystanie z dobrych praktyk wypracowanych przez inne kraje, w tym z doświadczeń norweskiego partnera.
Legalizacja zatrudnienia cudzoziemców
W działaniach w ramach programu duży nacisk położono na sprawy związane z legalizacją zatrudnienia i pobytu pracowników zagranicznych, przeprowadzono wnikliwą analizę stanu faktycznego, wypracowano diagnozę dostępnych instrumentów prawnych oraz dobrych praktyk.
Odbył się też panel dyskusyjny „Jak wojna w Ukrainie wpływa na rynki pracy?” w ramach Europejskiego Forum Nowych Idei. Poświęcony był szczególnej sytuacji związanej z obecnością w Polsce pracowników spoza UE, ale jak w soczewce skupiły się w nim aktualne problemy rynku pracy, w wielu aspektach nieelastycznego i pozbawionego refleksji. Zobacz relację z panelu.
Grupy pracowników w trudnej sytuacji
W ramach projektu wiele uwagi poświęcono tym grupom pracowniczym, które mają utrudniony dostęp do rynku pracy lub nie są traktowane po partnersku. W raportach powstających w związku z działaniami projektowymi znalazły się nie tylko diagnozy społeczne i gospodarcze, lecz także konkretne propozycje pokonywania trudności w różnych obszarach.
Autorzy raportów „Poprawa sytuacji kobiet w zatrudnieniu” oraz „Źródła nierównej pozycji zawodowej kobiet” szukają dróg wyjścia z impasu, z jakim mamy do czynienia w Polsce, gdzie sytuacja kobiet pracujących jest znacząco gorsza niż w innych krajach europejskich.
Aktywność zawodową kobiet można zwiększyć poprzez szerszy dostęp do dobrej jakości opieki i edukacji dla dzieci, przebudowę dominującego modelu rodziny, modyfikację systemu wsparcia rodziny oraz poprawę dostępności do opieki zdrowotnej dla osób starszych – uważa Mariusz Zielonka, ekspert Lewiatana.
Do sytuacji kobiet na rynku pracy odnoszą się też autorzy raportu „Zdrowie psychiczne pracowników”, którzy podkreślają, że kobiety są ponad dwukrotnie bardziej narażone na ryzyko zaburzeń natury psychologicznej. Obciążenia związane z obowiązkami domowymi i opieką nad bliskimi odciskają piętno na zdrowiu psychicznym Polek, powodując stopniowe wycofywanie społeczne.
O godzeniu życia zawodowego z długoterminowymi obowiązkami opiekuńczymi wobec członków rodziny jest również mowa w raporcie „Praca zawodowa opiekunów rodzinnych. Zjawisko bierności zawodowej wśród osób świadczących opiekę nad zależnymi członkami rodziny”.
Dialog to nie tylko metoda wypracowania stopniowych reform i zmian ustawodawstwa społecznego, ale także możliwość szybkiego zastosowania niektórych rozwiązań zachęcających do większej aktywności zawodowej opiekunów dzięki rozwiązaniom przyjmowanym na poziomie zakładu pracy – podkreśla prof. Jacek Męcina, ekspert Lewiatana.
Pracodawcy mają też wiele do zrobienia w zakresie dopuszczania pracowników do współkształtowania czasu i organizacji pracy, a także motywowania do kształcenia ustawicznego. W omawiających te zagadnienia raportach – „Współkształtowanie czasu pracy i organizacji pracy” oraz „Skills Utilisation i podnoszenie kompetencji zawodowych w czasie pracy” – przewija się problem odpowiedzialności pracodawców za dobrostan i rozwój pracowniczy.
Dialog społeczny w Polsce
Dialog społeczny rozwija się w Polsce od pierwszych lat transformacji po 1989 roku, kiedy zaczęły się rozwijać wolne związki zawodowe i organizacje pracodawców, stając się częścią demokratycznego systemu państwa prawa. Od tamtej pory ewoluowało rozumienie dialogu, w zakresie jego oddziaływania znalazły się już nie tylko tradycyjne zagadnienie społeczne, lecz także polityka migracyjna, energetyczna czy ochrona konsumentów. Niezbędne jest też przyjrzenie się dialogowi instytucjonalnego, któremu grozi poważna zapaść.
O działaniach w ramach programu „Wzmocnienie dialogu społecznego w Polsce – model inicjowania dialogu społecznego przez stronę pracodawców”, finansowanego przez Norwegię poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021 w ramach Programu „Dialog Społeczny – Godna Praca”, pisaliśmy wiele razy. Poniżej linki do wybranych publikacji:
- Mamy 10 sposobów, jak zachęcić Polaków do podnoszenia kwalifikacji
- Polski pracownik jest w złej kondycji psychicznej
- 6 metod na poprawę pozycji kobiet na rynku pracy
- Jak zwiększyć poczucie satysfakcji z pracy
- Polki mało aktywne zawodowo
- Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet
Raporty opublikowane na stronie Konfederacji Lewiatan:
- „Skills utilisation i podnoszenie kompetencji zawodowych w czasie pracy”
- „Zdrowie psychiczne pracowników”
- „Źródła nierównej pozycji zawodowej kobiet”
- „Współkształtowanie czasu i organizacji pracy a poczucie satysfakcji z pracy”
