UE podjęła liczne działania mające przeciwdziałać negatywnym skutkom gospodarczym COVID-19. Poniżej przedstawiamy instrumenty finansowe, z których już mogą korzystać firmy, albo będą mogły to robić w niedalekiej przyszłości.

Komisja Europejska zaproponowała 750 mld euro na Fundusz Odbudowy nazwany „Next Generation EU” oraz 1100 mld euro na nowe Wieloletnie Ramy Finansowe UE na lata 2021-2027. Wielkość tych środków oraz sposób ich dystrybucji będzie jednak jeszcze przedmiotem negocjacji przywódców 27 państw członkowskich a  Parlament Europejski musi wyrazić zgodę na propozycję Rady.

Tymczasem już teraz UE wprowadziła instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych dla sektora opieki zdrowotnej. W celu sfinansowania tego działania uruchomione zostanie 3 mld euro dodane do tegorocznego budżetu UE. Będą też możliwe dodatkowe wkłady od państw członkowskich, a także od osób fizycznych, fundacji, a nawet z finansowania społecznościowego. Niezależnie od tego, Komisja Europejska zaproponowała, aby do tegorocznego budżetu dodać jeszcze 11,5 mld euro.

Ponadto, UE przekierowała dotychczas dostępne fundusze na walkę z koronawirusem w ramach wartej 37 mld euro inicjatywy w zakresie reagowania na koronawirusa (CRII) udzielającej wsparcia służbie zdrowia, rynkowi pracy i MŚP. Zostało to uzupełnione 28 mld euro z inicjatywy w zakresie reagowania na epidemię koronawirusa plus (CRII +), która wprowadza elastyczność umożliwiającą w pełni wykorzystanie środków Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych. Polsce przysługuje w ramach tych inicjatyw w sumie 7,4 mld euro (tabela na str. 8) . Środki te nie są nowe – pochodzą z obecnego budżetu UE, ale dzięki działaniom UE będzie można je rozdysponować na nowe cele związane z reagowaniem na kryzys koronawirusa (CRII), a także wydać te z nich, które nie zostały wykorzystane przez państwa członkowskie i w normalnych warunkach wróciłyby do budżetu UE (CRII +). Ich dystrybucja już się odbywa na poziomie krajowym w ramach Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych.

Poza tym 6 kwietnia Komisja Europejska odblokowała 1 mld EUR z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) , który posłuży jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), należącego do grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Umożliwi to EFI udzielenie specjalnych gwarancji w celu zachęcenia banków i innych pożyczkodawców do zapewnienia płynności co najmniej 100 000 europejskim MŚP i małym firmom o średniej kapitalizacji dotkniętym skutkami gospodarczymi pandemii koronawirusa. MŚP już mogą składać wnioski bezpośrednio do swoich lokalnych banków i kredytodawców uczestniczących w programie, które są wymienione na stronie www.access2finance.eu

W ramach obecnych funduszy UE finansuje także badania związane z COVID-19 warte w sumie 550 mln euro . Wszystkie projekty, na które można aplikować w tym zakresie znajdują się na jednej stronie internetowej.
Poza tym, UE już zaakceptowała trzy zabezpieczenia w sumie o wartości 540 mld EUR:

Filar I Pracowniczy

Nowy instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w sytuacji awaryjnej (po ang. Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency tj. w skrócie SURE) został zatwierdzony ostatecznie przez Radę 19 maja br. Zacznie on funkcjonować, jak tylko wszystkie państwa członkowskie zapewnią swoje gwarancje i będzie działać do 31 grudnia 2022 r. Program ten ma na celu ochronę miejsc pracy i pracowników dotkniętych pandemią koronawirusa. Powinien zapewnić pomoc finansową w formie pożyczek udzielonych państwom członkowskim na korzystnych warunkach w wysokości do 100 mld EUR. Pożyczki te pomogą państwom członkowskim poradzić sobie z nagłym wzrostem wydatków publicznych w celu zachowania zatrudnienia.

Filar II Biznesowy

Ogólnoeuropejski fundusz gwarancyjny EBI w wysokości 25 mld EUR, który umożliwi wsparcie gospodarki europejskiej kwotą 200 mld EUR został uzgodniony 26 maja br. Fundusz rozpocznie działalność, gdy państwa członkowskie, których udział w kapitale EBI wynosi co najmniej 60%, podpiszą umowy dotyczące wkładu finansowego i gdy zostanie powołany komitet uczestników.  Początkowo fundusz będzie zatwierdzał operacje do końca 2021 r., ale państwa członkowskie mogą przedłużyć ten okres. Zapewni on finansowanie przedsiębiorstwom, które są rentowne w perspektywie długoterminowej, ale borykają się z trudnościami spowodowanymi obecnym kryzysem. Co najmniej 65% środków przeznaczono dla MŚP.

Filar III Państw członkowskich

Mechanizm „Pandemic Crisis Support” warty 240 mld euro będący specjalną linią kredytową dostępną tylko dla państw strefy euro o wysokości max. 2% wartości PKB dla jednego państwa.

Konfederacja Lewiatan

Europejska społeczność biznesowa jest bardzo zaniepokojona brakiem postępów w negocjacjach UE-Wielka Brytania. Pozostało tylko kilka miesięcy, aby obie strony mogły dojść do porozumienia, a wydaje się, że w rozmowach mamy impas. Tymczasem w wyniku pandemii europejska gospodarka spowolniła już o ok. 10%.

Dziś przede wszystkim niezbędne jest, aby obie strony nadały negocjacjom nowy impet i przezwyciężyły trwający impas. Co więcej, konkretne postępy są niezbędne w nadchodzących tygodniach we wszystkich obszarach, w tym w najbardziej wrażliwych, tak aby umożliwić osiągnięcie ambitnego i kompleksowego porozumienia na czas. Kwestie takie jak taryfy i reguły pochodzenia, bariery pozataryfowe i współpraca regulacyjna, przepływy danych, mobilność pracowników, zamówienia publiczne lub transport lotniczy są ważne dla utrzymania płynnego handlu między UE a Wielką Brytanią. Biorąc jednak pod uwagę ograniczony czas, jaki mamy przed sobą, wzywamy obie strony, by pozostały zaangażowane w umowę o wystąpieniu i deklarację polityczną, były pragmatyczne i zbadały wszystkie możliwe opcje, aby uniknąć braku porozumienia, w tym przedłużenia okresu przejściowego.

BusinessEurope wierzy, że UE i Wielka Brytania zrobią wszystko, co w ich mocy, aby zawrzeć ambitne i kompleksowe porozumienie na czas, aby umożliwić ratyfikację i wejście w życie do 1 stycznia 2021 r. Dałoby to firmom stabilność, jasność i pewność, których tak potrzebują w dobie walki ze skutkami pandemii. Obie strony powinny zastanowić się, jak uniknąć chaosu i zapewnić płynne przejście do nowych stosunków UE-Wielka Brytania.

Konfederacja Lewiatan

Podczas piątkowej wideokonferencji Rada Prezesów BusinessEurope jednogłośnie wybrała Pierre’a Gattaza na stanowisko prezydenta na kolejną dwuletnią kadencję.

„Udane wyjście Europy z kryzysu COVID-19 będzie w centrum mojej uwagi przez następne 2 lata. Komisja Europejska zaproponowała ambitny plan naprawy dla Unii Europejskiej. Popieram proponowany instrument naprawy, ale pieniądze muszą być tak wydane, aby wesprzeć inwestycje i doprowadzić do konwergencji w górę. Green Deal i transformacja cyfrowa muszą być kluczowymi filarami europejskiej strategii wzrostu, ale strategia ta musi wykraczać poza te dwa filary. Naprawienie jednolitego rynku, wzmocnienie kluczowych przemysłowych łańcuchów wartości i ekosystemów, wspieranie reform strukturalnych w państwach członkowskich jest niezbędne do przywrócenia wzrostu i zatrudnienia w całej Unii Europejskiej. Dobrobyt jest podstawą do inwestowania w ochronę społeczną i ochronę środowiska. Ta fundamentalna prawda będzie nadal kierować działaniami BusinessEurope na rzecz społeczności ” – powiedział Pierre Gattaz.

Konfederacja Lewiatan

W czasie po pandemii, kiedy liczba sporów będzie powodowała zatory we wszystkich sądach zarówno polskich jak i krajach UE, warto przyjrzeć się europejskim regulacjom prawnym, które mogą ułatwić życie polskiemu przedsiębiorcy w sytuacji, gdy będzie zmuszony do dochodzenia roszczeń za granicą (np. w przypadku przeniesienia się dłużnika za granicę).

Jednym z takich instrumentów jest z pewnością Europejski Tytuł Egzekucyjny („ETE”). ETE został uchwalony Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 805/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych („Rozporządzenie”).
Regulacja ETE może być stosowana we wszystkich 26 państwach europejskich za wyjątkiem Danii, a w Wielkiej Brytanii do 31.12.2020 r. Przepisy Rozporządzenia stwarzają podstawy dla swobodnego przepływu orzeczeń, ugód sądowych oraz dokumentów urzędowych na obszarze wszystkich państw UE, bez potrzeby wszczynania jakichkolwiek postępowań pośrednich w tym państwie członkowskim, gdzie orzeczenie (ugoda) powinno być wykonane. Po uzyskaniu ETE przedsiębiorca polski w przypadku braku spełnienia zobowiązań przez dłużnika, może skierować się bezpośrednio do komornika w państwie, gdzie dłużnik przebywa lub ma swoją siedzibą.

Zaświadczenie o ETE może być nadane:

1. orzeczeniom sądowym,
2. ugodzie sądowej,
3. ugodzie zatwierdzonej przez sąd (zawartej przed mediatorem).

ETE nadaje się go na wniosek wierzyciela składając go w sądzie rejonowym właściwym dla swojej siedziby lub w sądzie, który wydał orzeczenie lub zatwierdził ugodę. Od wniosku o wydanie zaświadczenia pobierana jest opłata stała w wysokości 50 zł . Postanowienie o nadaniu ETE sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego. Wniosek składa się na ujednoliconym formularzu, który jest opublikowany na stronie https://e-justice.europa.eu/.

W związku z tym, aby uniknąć długotrwałego postępowania sądowego, przedsiębiorca z Polski w przypadku sporu transgranicznego, może:

• zawrzeć ugodę przed mediatorem,
• następnie złożyć wniosek o zatwierdzenie ugody w sądzie oraz
• złożyć wniosek o nadanie zaświadczenia ETE.

Zastosowanie opisanych działań pozwoli na uniknięcie wielomiesięcznego oczekiwania na sprawę sądową w Polsce, ale też w państwie kontrahenta (niestety pandemia nie ominęła żadnego państwa EU) z jednoczesnym zaoszczędzeniem kosztów związanych z postępowaniem sądowym. A dodatkowo co bardzo istotne, przedsiębiorca będzie miał pewność, że tak „zabezpieczona” wierzytelność będzie egzekwowalna nawet, gdyby dłużnik z zagranicy nagle przestał płacić.

Konfederacja Lewiatan

Parlament Europejski przygotował w ostatnim czasie projekty sprawozdań w zakresie sztucznej inteligencji odnoszące się do tematyki ram etycznych, odpowiedzialności cywilnej oraz własności intelektualnej. W każdym z tych dokumentów, po raz kolejny, wyraźnie podkreślono pozytywne aspekty wykorzystania sztucznej inteligencji. Co więcej, w dwóch z tych dokumentów – Civil liability regime for artificial intelligence oraz A framework of ethical aspects of artificial intelligence, robotics and related technologies zawarto także projekty przyszłych regulacji oraz definicje sztucznej inteligencji.

Ramy etyczne

Parlament Europejski stwierdził, że rozwój, wdrażanie i wykorzystywanie sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych technologii, dokonywane przez ludzi, choć nie tylko, powinny zawsze odbywać się z poszanowaniem nadzoru sprawowanego przez ludzi, a także stwarzać możliwość odzyskania kontroli nad technologią przez człowieka w dowolnym momencie. Ponadto, uznano, że stwierdzenie czy sztuczna inteligencja, robotyka i powiązane technologie mają być uznane za technologie wysokiego ryzyka pod względem zgodności z zasadami etycznymi, powinno zawsze wynikać z bezstronnej, zewnętrznej oceny. W odniesieniu do przyszłej regulacji wskazano, że powinna ona objąć oprogramowanie, algorytmy oraz dane wykorzystywane przez technologie opracowywane, wdrażane i stosowane w UE bez względu na to, czy dane oprogramowanie, algorytmy czy dane są zlokalizowane na obszarze UE. Wszystko to ma oczywiście odbywać się z poszanowaniem zasad etycznych obowiązujących w UE, a także zapewniać poszanowanie ludzkiej godności oraz równe traktowanie, pozbawione znamion dyskryminacji. Podkreślono również, że AI, robotyka i powiązane technologie muszą być opracowywane, wdrażane i wykorzystywane w sposób przejrzysty i możliwy do identyfikacji tak, aby krajowe organy nadzoru mogły oceniać zgodność tych technologii z wymogami zawartymi w projektowanym rozporządzeniu. Odniesiono się również do danych biometrycznych wskazując, iż w przypadku ich wykorzystania organy władzy publicznej państw członkowskich powinny zapewnić, że wykorzystanie to ma miejsce jedynie w przypadku określonych celów, z poszanowaniem ludzkiej godności i praw podstawowych.

Odpowiedzialność cywilna

Projekt sprawozdania w zakresie odpowiedzialności cywilnej zawiera założenie, że sztuczna inteligencja nie może zostać poddana zbyt rozbudowanym, nowym ramom regulacyjnym. Zamiast tego należy bazować na już istniejących rozwiązaniach prawnych, dokonując ich koniecznych modyfikacji. Dodatkowo, uznano przyjęcie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za kluczową w definiowaniu AI i postrzeganiu potencjału tej technologii. Parlament Europejski nie zapominając o obywatelach UE wskazał, że powinni oni być uprawnieni do takiego samego poziomu ochrony i wynikającej z niej praw, niezależnie od tego czy szkoda została wyrządzona w wymiarze fizycznym czy wirtualnym.

Własność intelektualna

Dotychczas zarówno w Białej Księdze dot. AI, jak i w Europejskiej Strategii Danych brak było szczegółowych odniesień do kwestii ochrony praw własności intelektualnej w kontekście rozwoju technologii sztucznej inteligencji. Widoczna jest jednak znaczna zmiana w tym temacie, gdyż w jednym z najnowszych dokumentów dotyczących AI podkreślono, że w przypadku wpływu sztucznej inteligencji na ochronę praw własności intelektualnej zasadnym jest przyjęcie sektorowego podejścia. Co więcej, uznano, że innowacyjne rozwiązania wykreowane przez sztuczną inteligencję mogą zostać opatentowane, jeśli spełniają kryteria dotyczące wynalazków. Choć wskazano, że niektóre utwory wygenerowane przez AI mogą zostać uznane za tożsame z tymi stworzonymi przez człowieka, to Parlament Europejski opowiada się przeciwko nadaniu technologiom AI statusu twórcy.

Konfederacja Lewiatan

Wysokość zaproponowanych dzisiaj przez Komisję Europejską (KE) nowych Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) na lata 2021-2027 to 1,1 bln euro. Dodatkowo, KE zaproponowała nowy instrument dla odbudowy „Next Generation EU”, na który zamierza przeznaczyć 750 mld euro dzięki pożyczkom na rynkach finansowych, przy niskich stopach procentowych, zabezpieczonych gwarancjami państw członkowskich. W ramach tej kwoty, 500 mld przeznaczone będzie na pomoc bezzwrotną, o którą od początku pandemii apelowały najbardziej dotknięte kryzysem kraje południa, a pozostałe 250 mld na pożyczki.

Ponadto, aby jak najszybciej udostępnić fundusze w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb, Komisja proponuje zmianę obecnych wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020, aby udostępnić dodatkowe 11,5 mld EUR na finansowanie już w 2020 r. Komisja zaproponowała także reformę zasobów własnych i wprowadzenie podatków, m. in. cyfrowego oraz granicznego podatku węglowego, co jest wyjściem naprzeciw oczekiwaniom Parlamentu Europejskiego. Dyskusje na temat zasobów własnych pomiędzy państwami członkowskimi są jednak zawsze bardzo trudne a priorytetem zarówno dla KE, jak i państw jest teraz jak najszybsze osiągnięcie porozumienia w zakresie wysokości nowego wieloletniego budżetu i planu naprawczego. Komisja liczy, że uda się to jeszcze przed wakacjami.

Propozycje te staną się teraz przedmiotem negocjacji pomiędzy państwami członkowskimi. Dla przypomnienia, porozumienie w zakresie WRF wymaga jednomyślności w Radzie UE, a do zakończenia procesu potrzebna jest zgoda Parlamentu Europejskiego. Obecny kryzys tego procesu nie ułatwi, zwłaszcza, że państwa członkowskie nie zgadzają się co do formy, wielkości, celów i warunków pomocy.

Zaproponowany nowy instrument – „Next Generation EU” opiera się na trzech filarach:

Filar 1: Wsparcie państw inwestycjami i reformami
Stworzony nowy fundusz warty 560 mld euro w celu sfinansowania kluczowych inwestycji publicznych i reform związanych z realizacją europejskich priorytetów, czyli europejskiego Zielonego Ładu oraz Agendy Cyfrowej. Ponadto, Komisja proponuje dodać do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji 40 mld euro. Znajduje się tutaj także warte 55 mld euro „uzupełnienie polityki spójności” na lata 2020-2022, a wysokość wsparcia będzie zależała od skutków gospodarczych i społecznych obecnego kryzysu odczuwanych przez dane państwo. Otrzymanie pomocy z tego filaru będzie powiązane z wypełnianiem przez państwa zaleceń w ramach Semestru Europejskiego wymagających podjęcia reform o charakterze gospodarczym.

Filar 2: Pobudzenie gospodarki i pomoc w ponownym uruchomieniu inwestycji prywatnych
Działania w drugim filarze to zaproponowany nowy Instrument Wsparcia Wypłacalności, który może działać od 2020 r. i będzie dysponował budżetem o wysokości 31 mld EUR. Ma on na celu odblokowanie 300 mld EUR na wsparcie wypłacalności dla przedsiębiorstw ze wszystkich sektorów gospodarki i przygotowanie ich na „czystszą” i „cyfrową” przyszłość. Ponadto, dzięki instrumentowi „Strategic Investment Facility” (kontynuacja programu Junckera, wbudowana w InvestEU), 15 mld euro z tego programu powinno wygenerować inwestycje warte 150 mld euro w łańcuchy wartości o kluczowym znaczeniu dla bezpieczeństwa i strategicznej autonomii UE, jak np. sektor farmaceutyczny. Dotychczasowo działający InvestEU też zostanie zasilony dodatkowym 15,3 mld euro.

Filar 3: Wyciąganie bezpośrednich wniosków z kryzysu
Poprzez wzmocnienie programów, które dowiodły swojej wartości w czasie kryzysu, takich jak RescEU lub Horyzont Europa, ale także utworzenie nowego programu związanego ze zdrowiem publicznym, wzmocnienie europejskiej polityki sąsiedztwa, współpracy międzynarodowej i pomocy przedakcesyjnej.

Komisja liczy na to, że fundusz naprawczy przyniesie łączne inwestycje w wysokości około 1,5 bln EUR. Drugi filar będzie w dużej mierze realizowany w ramach planu inwestycyjnego dla Europy (Plan Junckera), z wykorzystaniem dźwigni finansowej dzięki mobilizacji środków z EBI i od inwestorów prywatnych. Biorąc pod uwagę doświadczenia związane z realizacją planu Junckera, w którym fundusze inwestycyjne przepływały nieproporcjonalnie do bogatszych państw członkowskich (ze względu na ich zdolność do mobilizacji krajowych banków rozwoju), Polska i mniej zamożne państwa członkowskie będą tradycyjnie preferowały granty.

Przed nami trudne negocjacje. Przedstawiona 18 maja inicjatywa niemiecko-francuska, zezwalająca Komisji Europejskiej na zaciągnięcie długu w wysokości 500 miliardów euro w celu dystrybucji dotacji dla dotkniętych kryzysem krajów członkowskich, była na pewno przełomowa. „Oszczędna Czwórka”, czyli Holandia, Austria, Dania i Szwecja, w nieoficjalnym dokumencie wysłanym 23 maja do stolic UE, sprzeciwiła się bezzwrotnej pomocy, nie zgadzając się tym samym na uwspólnotowienie długu. Równocześnie rządy tych czterech państw nawołują do wsparcia branż szczególnie dotkniętych kryzysem koronawirusa i inwestycji ukierunkowanych na badania, innowacje, zdrowie, zieloną transformację i cyfryzację Europy. Hojna i w wielu wymiarach nowatorska propozycja KE na pewno nie wszystkim się spodoba.

Konfederacja Lewiatan

Pandemia to także sprawdzian naszych wyobrażeń o cyfrowej Europie. Dużo programów, dużo zapewnień, dużo pięknych perspektyw i ostrzeżeń, że powinniśmy się uniezależnić informatycznie od innych kontynentów – i przyszedł sprawdzian. Trochę trwało nim Komitet się pozbierał i wrócił do pracy w wersji online. Portal członków działał i działa, ale środki komunikacji okazały się zdecydowanie niewystarczające. Pierwsze spotkania online przez Skypea były trudne. Lista wcześniej zaplanowanych opinii została znacznie skrócona, wydarzenia przełożone, a sprawozdawcy dostali dodatkowe zadanie, by w każdej przygotowywanej opinii odnosić się do wpływu pandemii na zgłaszane rekomendacje.

Odbyła się sesja plenarna online, która przyjęła 5 opinii:

• SOC/628 Wyzwania demograficzne w UE w świetle nierówności gospodarczych i rozwojowych
• SOC/629 Trwałe finansowanie uczenia się przez całe życie i rozwoju umiejętności
• SOC/646 Wytyczne dotyczące zatrudnienia COM (2020) 70 final
• NAT/780 Przepisy przejściowe dotyczące EFRROW i EFRG
• NAT/782 Wieloletni plan zarządzania zasobami tuńczyka błękitnopłetwego.

Posiedzenie online sekcji INT, podobnie jak spotkanie grupy pracodawców odbyło się na specjalnej platformie Interactio, i to jest standard, który pozwala wreszcie sprawnie prowadzić interaktywne obrady. To co ciągle widać, to beznadziejne zasięgi w różnych miastach, krajach. Europa ma nad czym pracować!

Jako członek grupy studyjnej pracuję nad trzema projektami opinii: CCMI/173 Przemysłowy wymiar unii bezpieczeństwa, INT/897 Nowa strategia przemysłowa i SOC/610 Kwestie związane z równością płci – działania następcze. Prace nad opinią dotyczącą zagrożeń dla wolności mediów zostały odłożone.

Opinia dotycząca przemysłowego wymiaru unii bezpieczeństwa, skupia się przede wszystkim na bezpieczeństwie technologicznym i technologiami związanymi z bezpieczeństwem przemysłu. Mimo wielu różnych działań i programów, w ocenie ekspertów, rozwój technologii zapewniających bezpieczeństwo przemysłu jest niewystarczający i rozproszony. Opinia pojawia się w dobrym momencie, gdy musimy inaczej spojrzeć nie tylko na bezpieczeństwo technologiczne przemysłu, ale w ogóle na niezależność i suwerenność UE.

Podobnie jest z opinią na temat nowej europejskiej strategii przemysłowej ogłoszonej przez KE. W grupie studyjnej przeważa pogląd, iż, podobnie jak wiele innych dokumentów strategicznych UE, nowa KE podchodzi do zagadnienia, jakby wcześniej nic się nie zdarzyło, nie rozlicza stopnia osiągnięcia celów poprzednich strategii przemysłowych. W dokumencie KE jest ponad 40 różnych programów, które mają realizować nowe/stare pomysły, ale wiele z nich dopiero ma powstać. To, co z pewnością jest wartością, to próba powiązania różnych obszarów i synergia działań. Pytanie jednak pozostaje: dlaczego z każdą nową Komisją i nowym Parlamentem Europejskim musimy zaczynać wszystko od początku? Teraz czekamy na komisyjny plan odbudowy europejskiej gospodarki po kryzysie, który będzie miał istotny wpływ na wcześniej ogłoszoną strategię. Mimo wszystko warto do niej zajrzeć, są tam zapowiedzi nowych strategii branżowych, m.in. przemysłu farmaceutycznego.

Konfederacja Lewiatan

Komisja Europejska opracowała europejski plan naprawy gospodarczej.

Prezydent BusinessEurope Pierre Gattaz powiedział:

Instrument naprawczy UE, ustanowiony dziś przez Komisję, daje nadzieję, że Europa odegra swoją rolę, zapewniając silną i odpowiednią reakcję finansową na obecny kryzys. Jeśli zostanie przyjęty przez państwa członkowskie, przyczyni się do zwiększenia inwestycji, ochrony miejsc pracy i ograniczenia zamykania przedsiębiorstw.

Wsparciu finansowemu musi towarzyszyć jednak odpowiednia polityka. Gospodarcka UE musi wykorzystać swój potencjał. Kryzys pokazał, że jednolity rynek musi zostać wzmocniony. Samo przywrócenie go do poziomu sprzed kryzysu nie wystarczy, by pobudzić ożywienie gospodarcze Europy i jej strategiczny sukces. Dlatego konieczne będą między innymi dalsze działania w zakresie digitalizacji i dalszego otwarcia rynków usług.

Dziś niezbędne jest, aby Rada uzgodniła nowe wieloletnie ramy finansowe UE i instrument naprawy jeszcze przed przerwą letnią, tak aby fundusze mogły mieć jak największy wpływ na walkę ze skutkami pandemii.

Konfederacja Lewiatan

• Wysokość zaproponowanych dzisiaj przez Komisję Europejską (KE) nowych Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) na lata 2021-2027 to 1,1 bln euro.

Komisja zaproponowała także reformę zasobów własnych, m. in. podatek cyfrowy oraz graniczny podatek węglowy, co jest wyjściem naprzeciw oczekiwaniom Parlamentu Europejskiego. Dyskusje na temat zasobów własnych pomiędzy państwami członkowskimi są jednak zawsze bardzo trudne i na ostateczną listę zatwierdzonych nowych zasobów własnych przyjdzie nam jeszcze poczekać.

Wysokość zaproponowanego planu naprawczego KE nazwanego „Next Generation EU” to 750 mld euro, dzięki pożyczkom na rynkach finansowych, przy niskich stopach procentowych, zabezpieczonych gwarancjami państw członkowskich. Warto przypomnieć, że razem z pakietem środków zatwierdzonym 23 kwietnia przez Radę UE, który wyniósł 540 mld euro, łączna pomoc UE dla unijnej gospodarki wyniesie 1,29 bln euro.

„Next Generation EU” opiera się na trzech filarach:
Filar 1: Wsparcie państw inwestycjami i reformami
Stworzony nowy fundusz warty 560 mld euro w celu sfinansowania kluczowych inwestycji publicznych i reform związanych z realizacją europejskich priorytetów, czyli europejskiego Zielonego Ładu oraz Agendy Cyfrowej. Ponadto, Komisja proponuje dodać do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji 40 mld euro. Znajduje się tutaj także warte 55 mld euro „uzupełnienie polityki spójności” na lata 2020-2022, a wysokość wsparcia będzie zależała od skutków gospodarczych i społecznych obecnego kryzysu odczuwanych przez dane państwo. Otrzymanie pomocy z tego filaru będzie powiązane z wypełnianiem przez państwa zaleceń w ramach Semestru Europejskiego wymagających podjęcia reform o charakterze gospodarczym.

Filar 2: Pobudzenie gospodarki i pomoc w ponownym uruchomieniu inwestycji prywatnych

Działania w drugim filarze to zaproponowany nowy Instrument Wsparcia Wypłacalności, który może działać od 2020 r. i będzie dysponował budżetem o wysokości 31 mld EUR. Ma on na celu odblokowanie 300 mld EUR na wsparcie wypłacalności dla przedsiębiorstw ze wszystkich sektorów gospodarki i przygotowanie ich na „czystszą” i „cyfrową” przyszłość. Ponadto, dzięki instrumentowi „Strategic Investment Facility” (kontynuacja programu Junckera, wbudowana w InvestEU), 15 mld euro z tego programu powinno wygenerować inwestycje warte 150 mld euro w łańcuchy wartości o kluczowym znaczeniu dla bezpieczeństwa i strategicznej autonomii UE, jak np. sektor farmaceutyczny. Dotychczasowo działający InvestEU też zostanie zasilony dodatkowym 15,3 mld euro.

Filar 3: Wyciąganie bezpośrednich wniosków z kryzysu
Poprzez wzmocnienie programów, które dowiodły swojej wartości w czasie kryzysu, takich jak RescEU lub Horyzont Europa, ale także utworzenie nowego programu związanego ze zdrowiem publicznym, wzmocnienie europejskiej polityki sąsiedztwa, współpracy międzynarodowej i pomocy przedakcesyjnej.

Przedstawiona dziś propozycja rozporządzenia Komisji Europejskiej w sprawie Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027 oraz towarzyszącego mu funduszu naprawczego, stanie się teraz przedmiotem negocjacji państw członkowskich. Dla przypomnienia, porozumienie w zakresie WRF wymaga jednomyślności w Radzie UE, a do zakończenia procesu potrzebna jest zgoda Parlamentu Europejskiego. Komisja ma nadzieję, że państwa zatwierdzą nowe WRF do lipca br.

– Dzisiejsza propozycja Komisji wprowadza nową jakość w zakresie funkcjonowania Unii Europejskiej. KE podtrzymuje propozycję powiązania funduszy z praworządnością, a w filarze 1 instrumentu „Next Generation EU” uzależnia wsparcie od wypełnienia przez państwa członkowskie zaleceń w ramach Semestru Europejskiego. Dla nas niezwykle ważny jest filar 2 – liczymy, że sektor MŚP z państw takich jak Polska, będzie korzystał z tej pomocy w jak największym stopniu. Liczymy także, że ważne dla naszego bezpieczeństwa branże będą się rozwijały i uniezależniały od dostawców spoza UE – zauważa Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

– To co powinno cieszyć nasze firmy to uniknięcie cięć w programie Horyzont Europa wspierającym badania i innowacje, a także dodatkowe wsparcie w Funduszu Naprawczym dla sprawiedliwej transformacji oraz polityki spójności. To dobrze, że Komisja stawia na innowacyjność gospodarki i rewolucję cyfrową, pamiętając jednocześnie o tym, by obecny kryzys nie zaburzył osiągnieć polityki spójności, dbając o równomierne rozłożenie kosztów obecnego kryzysu pomiędzy państwami członkowskimi” – podkreśla ekspert ds. UE w biurze Konfederacji Lewiatan w Brukseli, Adam Dorywalski

Konfederacja Lewiatan

Panie Premierze, doceniamy środki uruchomione na pomoc dla biznesu. Jednak jest jeszcze wiele prostych sposobów, aby podać rękę przedsiębiorcom. Mówimy o nich od początku pandemii, a dziś jest ostatni moment, aby stały się faktem. Można tego dokonać na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Poniżej przedstawiamy 8 rozwiązań, które bardzo pomogą firmom przetrwać kryzys – napisała Konfederacja Lewiatan w apelu skierowanym do premiera Mateusza Morawieckiego.

8 zmian, które pomogą wzmocnić Tarczę Antykryzysową, możliwych do wprowadzenia natychmiast, bez kosztów, jutro w Sejmie.

1. Zawieszenie zakazu handlu w niedziele.

2. Przekazanie do swobodnego dysponowania przez przedsiębiorcę środków zablokowanych na kontach VAT.

3. Odstąpienie od pobierania zaliczek uproszczonych w podatkach dochodowych.

4. Zawieszenie poboru tzw. podatku minimalnego z tytułu własności środka trwałego.

5. Skrócenie terminu wydawania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego.

6. Ograniczenie obowiązków administracyjnych, które nie są niezbędne.

7. Wprowadzenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zaliczek i zadatków utraconych w związku z COVID-19.

8. Wprowadzenie formy elektronicznej (dokumentowej) w sytuacji, w której przepisy ustaw lub zapisy umów zastrzegają formę pisemną pod rygorem nieważności.

Za kilka dni skończy się działanie części instrumentów wsparcia. Przedsiębiorcy zostaną sami z narastającymi problemami, walcząc o każdy dzień utrzymania pracowników i swoich firm. Nikogo nie trzeba przekonywać, że sytuacja jest wyjątkowa. W kolejnych ustawach rząd wprowadza nowe obowiązki biurokratyczne, pomijając wdrożenie proponowanych przez nasze środowisko prostych, bezkosztowych rozwiązań, które – choć czasem wydają się porządkowe – okażą się zbawienne dla firm.

Poniżej przedstawiamy 8 rozwiązań, które bardzo pomogą firmom przetrwać kryzys. Każdy z nich można wprowadzić niemal od ręki i bez uruchamiania dodatkowych subwencji. Potrzebna jest tylko dobra wola. Nasze propozycje eksperci Lewiatana wypracowali w konsultacji z wiodącymi pracodawcami z Polski.

Postulaty Lewiatana:

1. Zawieszenie zakazu handlu w niedziele.

Zawieszenia zakazu handlu w niedziele spowoduje ochronę większej liczby miejsc pracy w handlu i branżach ściśle współpracujących z handlem, zwiększy sprzedaż oraz poprawi bezpieczeństwo sanitarne w czasie zakupów – rozłożą się one na 7 dni w tygodniu. Apelujemy o otwarcie handlu w niedzielę w czasie stanu zagrożenia epidemicznego oraz przez 180 dni po jego odwołaniu.

2. Przekazanie do swobodnego dysponowania przez przedsiębiorcę środków zablokowanych na kontach VAT.

Przedsiębiorcy, którzy nie mają możliwości wykorzystania środków zgromadzonych na koncie VAT, mogą wystąpić do US o zgodę na ich przekazanie na rachunek rozliczeniowy. Naczelnik US wydaje takie postanowienie w terminie 60 dni. Postulujemy skrócić ten termin do 3 dni. Pozwoli to szybko uwolnić pieniądze przedsiębiorców i poprawi ich płynność finansową. Jednocześnie – na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego i 6 miesięcy po jego zakończeniu – należy ograniczyć możliwości US do odmowy wydania zgody na zwolnienie środków z konta VAT.

3. Odstąpienie od pobierania zaliczek uproszczonych w podatkach dochodowych.

Firmy, których przychody w 2019 r. przekroczyły kwotę 2 mln euro nie mogą zrezygnować w trakcie roku podatkowego z wpłacania zaliczek uproszczonych na podatek dochodowy. Konieczność stałych płatności podatku w okresie epidemii i przez wiele miesięcy po jej ustaniu, ustalonych na podstawie historycznych, często rekordowych dochodów (np. w branży handlowej, hotelarskiej, wynajmu powierzchni komercyjnych), jest obciążeniem, które spowolni proces odbudowywania się firm po kryzysie. Apelujemy o odstąpienie od tego obowiązku.

4. Zwieszenie poboru tzw. podatku minimalnego z tytułu własności środka trwałego.

Podatek minimalny z tytułu własności budynku, będącego środkiem trwałym, powoduje, że jeżeli wynajmujący powierzchnie handlowe nie płaci podatku CIT, to zobowiązany jest zapłacić tzw. podatek minimalny. Naliczany jest on nie od dochodu uzyskanego z najmu, a od wartości nieruchomości. Z powodu wadliwej interpretacji MF podatkiem minimalnym objęci zostali także hotelarze. Muszą oni zapłacić podatek minimalny naliczany od wartości hotelu, jeżeli nie uzyskują przychodów z tytułu usług hotelarskich. Firmy te zostały szczególnie dotknięte skutkami epidemii. W 2020 r. roku na pewno nie osiągną dochodów. Pomimo ponoszenia strat, muszą zapłacić podatek minimalny. Podobnie ogromne spadki dotykają właścicieli powierzchni komercyjnych na wynajem (obiekty handlowe i biurowe). Należy więc zawiesić stosowanie przepisów o tzw. podatku minimalnym.

5. Skrócenie terminu wydawania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego.

W związku z pandemią przedłużono o 3 miesiące termin na wydawanie interpretacji indywidualnych. Jednocześnie Minister Finansów może przedłużyć termin ich wydawania o kolejne 3 miesiące. W praktyce oznacza to, że w tym bardzo trudnym dla przedsiębiorców okresie, ale także przez kilka miesięcy po epidemii, nie będą oni w stanie uzyskać interpretacji indywidualnej. A często jest kluczowa dla dalszego funkcjonowania firmy. Apelujemy, aby uchylić tę zmianę.

6. Ograniczenie obowiązków administracyjnych, które nie są niezbędne.

W okresie trwania epidemii podjęto słuszną decyzję o odsunięciu w czasie nowych, często kosztownych dla firm obowiązków sprawozdawczych i administracyjnych. Apelujemy, aby w okresie zaraz po ustaniu epidemii, nie wprowadzać nowych obciążeń. Da to firmom możliwość „nadrobienia zaległości”. Przykładem może być zbliżający się termin wprowadzenia obligatoryjnych plików JPK z deklaracją i rejestrem VAT (1 lipca 2020 r.). Przy obecnych brakach kadrowych, pracy zdalnej, a nawet przy całkowitym zamknięciu firm, przygotowanie tego procesu pracy jest często niemożliwe. Postulujemy przesunięcie tego terminu do 1 stycznia 2021 r.

7. Wprowadzenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zaliczek i zadatków utraconych w związku z COVID-19.

Zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych (CIT i PIT), kosztów uzyskania przychodów nie stanowią straty (koszty) powstałe w wyniku utraty dokonanych przedpłat (zaliczek, zadatków), w związku z niewykonaniem umowy. Pandemia spowodowała, że wiele umów zawartych przez przedsiębiorców nie została zrealizowana, a płatności poniesione na ich realizację, zatrzymali kontrahenci. Zapłacone zaliczki zostały utracone, a w dodatku nie są one dla poszkodowanego kosztem uzyskania przychodu. Apelujemy, aby zaliczki z tytułu umów niewykonanych w związku z obowiązywaniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii stanowiły koszt uzyskania przychodu.

8. Wprowadzenie formy elektronicznej (dokumentowej) w sytuacji, w której przepisy ustaw lub zapisy umów zastrzegają formę pisemną pod rygorem nieważności.

Apelujemy o wprowadzenie przepisu generalnego, który na czas stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii pozwalałaby w szeregu ustaw, w których zastrzeżono formę pisemną pod rygorem nieważności na alternatywne stosowanie formy elektronicznej. Analogicznie przepis generalny powinien umożliwiać na ten czas, aby we wszystkich przypadkach, gdy umowy zastrzegają formę pisemną również można było stosować formę elektroniczną.

Konfederacja Lewiatan