Wielkanoc napędza wydatki na żywność [+MP3]
28 marca 2024

Wielkanoc napędza wydatki na żywność [+MP3]

W tym roku przed Świętami Wielkanocnymi Polki i Polaków stać średnio na większe zakupy niż przed rokiem. Zapewne jak co roku znacznie wzrosną wydatki na żywność.

Wysłuchaj komentarza eksperta:

Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Lewiatana

W ostatnich kilku latach święta Wielkiej Nocy przypadają w kwietniu, co oznacza, że marzec zaraz za grudniem jest miesiącem, kiedy Polki i Polacy wydają najwięcej na zakupy. Niezależnie od tego jakie panują nastroje w społeczeństwie, jak wysoka jest inflacja i ile nam zostaje w kieszeniach, tradycja spędzania świąt przynosi średniomiesięczny wzrost wydatków na żywność o 13%. Nawet okres najgłębszej pandemii zaowocował miesięcznym wzrostem o ponad 12%. Wtedy w skali roku  również odnotowaliśmy dodatni wynik.

W gospodarce każde kolejne święta możemy spokojnie nazwać droższymi od poprzednich. I w tym przypadku nie będzie inaczej. Mimo, że inflacja zwolniła, to ceny nadal rosną. Luty, z wynikiem 2,8% r/r przyniósł chwilowy oddech. Ten oddech przyczynił się do poprawy nastrojów w gospodarce. Widzimy na horyzoncie większe możliwości wydawania i oszczędzania pieniędzy. To wprost przełoży się na zwiększone możliwości zakupów świątecznych. 

Ile zatem wydadzą Polacy na święta? Poza bezpośrednimi sondażami, nie ma dostępnych dokładnych danych. Pewne przybliżenie można wykonać na podstawie danych GUS. Średnio w 2022 r. wydatki na żywność stanowiły ok. 27% wszystkich naszych wydatków. Na jedną osobę w rodzinie wydawaliśmy średniomiesięcznie 1475 zł, czyli na żywność przeznaczyliśmy w zaokrągleniu 400 zł/os. Ceny żywności wzrosły przez cały 2023 r. blisko o 14,5%. Zatem można przyjąć, że w 2023 miesięcznie na osobę wydawaliśmy średnio 460 zł na produkty spożywcze. Biorąc pod uwagę, wzmożony skokowy wzrost wydatków świątecznych w marcu (2 pkt proc. odchylenia od średniego wzrostu w całym roku), wydatki na jedną osobę w rodzinie w związku ze świętami wzrosną o 64 zł. Zatem rodzina 2+2 wyda średnio na święta około 250 zł więcej niż średnie miesięczne wydatki.

Oczywiście te kwoty będą ulegały znaczącym zmianom w zależności od zamożności gospodarstwa domowego. Można jednak pokusić się o stwierdzenie, że w tym roku Polki i Polaków stać średnio na więcej niż przed rokiem, co znaczy, że będziemy albo bardziej rozrzutni albo mniej odczujemy w kieszeniach i na kontach zbliżające się święta.

Konfederacja Lewiatan

 

Od kwietnia żywność zdrożeje, inflacja wzrośnie
12 marca 2024

Od kwietnia żywność zdrożeje, inflacja wzrośnie

Ministerstwo Finansów podjęło decyzję o nieprzedłużeniu zerowej stawki VAT na artykuły spożywcze.

Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Lewiatana

Ministerstwo Finansów poinformowało dziś o zakończeniu obowiązywania obniżonej stawki VAT na żywność. Decyzja już była wcześniej zapowiadana przez premiera Donalda Tuska, teraz doczekaliśmy się jej potwierdzenia. Od 1 kwietnia, choć to nie będzie prima aprilis, VAT na większość produktów spożywczych powróci do stawki 5%.

Oznacza to, że marzec przyniesie nam zdecydowanie inflacyjne minimum w tym roku. Zarówno przez efekt bazy, jak i właśnie wygaszenie obniżonego VAT. Samo przywrócenie stawki od kwietnia będzie skutkowało skokowym wzrostem inflacji o około 0,9 pkt. proc. Biorąc pod uwagę, że żywność ma duże znaczenie w koszyku GUS, ale też w rzeczywistości stanowi znaczną część naszych wydatków (27%), zmiana będzie odczuwalna dla obywateli, szczególnie tych mniej zarabiających. Jednocześnie właśnie ceny żywności przyczyniały się w ostatnim czasie do wyhamowywania inflacji. Do tego dołóżmy umocnienie złotego, które osłabia efekt drożejących produktów spożywczych oraz, a może przede wszystkim zwiększenie wynagrodzeń realnych. Z tego przepisu wychodzi nam, że nie ma lepszego momentu na zdjęcie tarczy antyinflacyjnej z żywności, niż jest obecnie.

Oczywiście to jednocześnie woda na młyn dla partii opozycyjnych, ale tylko naiwni mogli uważać, że tarcze antyinflacyjne zostaną z nami na dłużej. Dzięki powrotowi do 5% stawki VAT budżet państwa zyska blisko 12 mld zł. Następna w kolejności zapewne zostanie zdjęta ochrona cen energii dla MŚP.

Konfederacja Lewiatan

 

 

Inflacja przekroczyła 12%. Szybko drożeje żywność [+MP3]
29 kwietnia 2022

Inflacja przekroczyła 12%. Szybko drożeje żywność [+MP3]

Inflacja w kwietniu pobiła kolejny rekord. Ceny w ciągu roku wzrosły o 12,3% - podał dzisiaj GUS w szybkim szacunku.

Wysłuchaj komentarza eksperta

Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Konfederacji Lewiatan

Inflacja w kwietniu jest blisko naszej prognozy (12,2%) i znacznie powyżej rynkowego konsensusu (11,5%). To co było już wiadomo, wraz z początkiem wojny w Ukrainie to, że do grona produktów, które dotychczas napędzały inflację – czyli paliw i energii, dołączy żywność. W ciągu miesiąca ceny produktów spożywczych wzrosły aż o 4,2% i wydaje się, że nieunikniony jest dalszy ich wzrost. W szczególności, że gospodarka Ukrainy jest obecnie w opłakanym stanie, a to właśnie ten kraj jest spichlerzem Europy.

Wydaje się, że to co się nie udało w marcu, ziści się w kwietniu. Gdyby się okazało, że nasza prognoza wzrostu wynagrodzeń w kwietniu, na poziomie 11,4%, stanie się faktem, będziemy doświadczać statystycznie realnego ubytku dochodów. Gdy dołożymy do tego wysokie stopy procentowe w naszych kieszeniach zostaje dużo mniej pieniędzy niż przed rokiem. Mimo, to wpływ na inflację tej mniejszej sumy  pieniędzy jest znikomy, co może wskazywać, że NBP nie jest w stanie skutecznie walczyć z inflacją.

Konfederacja Lewiatan

Inflację napędzają wysokie ceny żywności, gazu i benzyny
14 stycznia 2022

Inflację napędzają wysokie ceny żywności, gazu i benzyny

Inflacja w grudniu 2021 roku wyniosła 8,6% i jest zgodna ze wstępnym szacunkiem opublikowanym przez GUS na początku roku.

Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Konfederacji Lewiatan

Rok 2021 skończyliśmy rekordowo wysoką inflacją. Jest to jednocześnie wynik niewiele wyższy niż nasza prognoza (8,3%). Nie jest to także zaskoczenie, ponieważ historycznie grudniowy wzrost cen zawsze był wyższy niż w innych miesiącach.

Kolejny miesiąc z rzędu szybciej rosną ceny towarów niż usług – 9% vs 7,6%. Największe wzrosty w ciągu roku odnotowują nadal ceny gazu ziemnego (wzrost o 52,3%) oraz paliw, zarówno oleju napędowego jak i benzyny (powyżej 30%). W całym 2021 r. cena gazu ziemnego wzrosła o blisko 30%, a paliw prawie o 20%. W kontekście ostatnich działań rządu w ramach tarczy antyinflacyjnej kluczowe wydają się wzrosty cen żywności, która podrożała w grudniu o 8,7%, z czego największa podwyżka dotyczyła cen mięs (drobiowego – 30%, wołowego – 19%). Warto odnotować, że cena cukru, jednego z podstawowych produktów spożywczych, wzrosła w ciągu roku o 22%, a w skali miesiąca o blisko 3%.

To oznacza, że rządowa tarcza antyinflacyjna może nie przynieść oczekiwanych efektów. Obniżka VAT, od lutego, do 0% na żywość i gaz oraz zmniejszenie podatku na paliwa do 8% może oznaczać, że ceny w sklepach w lutym i marcu będą na poziomie i tak wysokich cen z listopada  2021 r., ponieważ dynamika wzrostu cen żywności w ujęciu miesięcznym przekracza już 2%. Dodatkowo ceny paliw na stacjach tym razem nie będą wspierane przez taniejącą ropę naftową na świecie, która obecnie przekracza już 80 USD za baryłkę. Dane za luty będą również uwzględniać rozwiązania Polskiego Ładu, tj. wyższe koszty prowadzenia działalności gospodarczej, a co za tym, w wielu branżach wymuszony działaniami rządu wzrost cen usług i produktów.

Gdyby jednak na rynku wystąpiły sprzyjające warunki do obniżki cen w gospodarce (spadek cen surowców, zwiększenie zapasów gazu, studzenie gospodarki przez wyższe stopy) to kluczowe pozostaje ciągle pytanie o moment zakończenia działania tarcz antyinflacyjnych, a tak naprawdę o skutki tego zakończenia. Może się bowiem okazać, że koszty budżetowe tych rozwiązań będą na tyle wysokie, że rząd rękami Narodowego Banku Polskiego będzie ponownie zmuszony do dodruku pustego pieniądza, jednocześnie realne ujemne stopy procentowe będą ciągle wspierały konsumpcję, a co z tym idzie ponownie będziemy obserwować wzrost cen usług i towarów.

Mimo wszystko efekt działania tarcz będzie widoczny we wskaźniku inflacji w styczniu. Według naszych prognoz w styczniu inflacja w ujęciu rocznym będzie wynosić 8,1%.

Konfederacja Lewiatan

Gdy tarcza przestanie działać inflacja może przekroczyć 10 proc.
11 stycznia 2022

Gdy tarcza przestanie działać inflacja może przekroczyć 10 proc.

Fot. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Rząd przyjął założenia tzw. tarczy antyinflacyjnej 2.0. Zakłada ona m.in. obniżenie VAT-u na paliwa i autogaz oraz wprowadzenie zerowego VAT-u na żywność.

Komentarz Mariusza Zielonki, eksperta ekonomicznego Konfederacji Lewiatan

Tarcza antyinflacyjna 2.0 dziedziczy w pełni wszystkie słabości swojej poprzedniczki, a największą niewiadomą będzie moment zakończenia jej działania. Gdy to nastąpi inflacja może przekroczyć 10%, chyba że rząd liczy na odwrócenie trendów na rynkach światowych – chodzi o rosnące ceny paliw, nawozów, produktów spożywczych, a także nagłą zmianę polityk innych państw stymulujących popyt na rynku międzynarodowym.

Zapowiedziane obniżki VAT przyniosą chwilową ulgę konsumentom. Otwarte pozostaje pytanie jak bardzo ceny spadną. Obniżka cen żywności to oszczędność około 40-50 zł na podstawowych produktach w skali miesiąca dla gospodarstwa domowego. Biorąc jednak pod uwagę dynamikę wzrostu cen żywności, choćby z ostatniego szybkiego szacunku inflacji (2,1% w skali miesiąca) to w lutym możemy się spodziewać, że podstawowe produkty będą kosztowały tyle co w połowie listopada 2021 r.

Obniżka VAT może przynieść według naszych szacunków spadek ceny paliwa o około 40 gr na litrze. W przypadku cen na stacjach benzynowych większe znaczenie niż interwencja rządu będzie miała cena ropy na rynkach światowych, a ta ponownie przekroczyła 80 USD za baryłkę i zbliża się do maksimów z 2021 r. Tym razem rządzący nie będą mieć tyle szczęścia, jak w przypadku obniżki akcyzy na paliwa, kiedy to spadek cen był odczuwalny jeszcze przed rozpoczęciem działania pierwszej tarczy. Tym samym nie mamy co liczyć na zapowiadane 70-80 gr obniżki na litrze.

Obniżka VAT na produkty żywnościowe do 0% to również poważny problem dla przedsiębiorców, którzy muszą w ciągu dwóch tygodni zmienić systemy sprzedażowe, przeprogramować kasy fiskalne, a za pół roku  prawdopodobnie odwracać ten proces.

Niezrozumiałe jest też, że kolejny raz rząd w swoich działaniach pomija przedsiębiorców. Wystarczy wspomnieć, że inflacja producencka sięgnęła w listopadzie 13,2%, a obecne ceny paliw spowodują kolejne wzrosty tego wskaźnika.

Konfederacja Lewiatan