Jak legalnie zatrudnić obywatela Ukrainy? Sprawdź w poradniku Lewiatana
31 stycznia 2023

Jak legalnie zatrudnić obywatela Ukrainy? Sprawdź w poradniku Lewiatana

fot. Shutterstock

Trwa Kongres „Praca 4.0. Przewidzieć jutro – rynek pracy w dobie niepewności” poświęcony wyzwaniom na rynku pracy i planowanym zmianom legislacyjnym.

Podczas pierwszego dnia konferencji podsumowany został pilotażowy program „Model aktywizacji zawodowej obywateli Ukrainy” realizowany przez Konfederację Lewiatan we współpracy z Jobs First sp. z o.o. i Urzędem Pracy m.st. Warszawy. Celem projektu była aktywizacja i przygotowanie do pracy w Polsce obywateli Ukrainy oraz wsparcie firm w zatrudnianiu Ukraińców.

Jednym z efektów jest praktyczny poradnik „Zatrudnienie obywateli Ukrainy przebywających w Polsce od 24 lutego 2022 roku w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy”. Można go pobrać bezpłatnie na naszej stronie.

Drugi dzień Kongresu Praca 4.0 o legalnym zatrudnianiu Ukraińców

Podczas drugiego dnia Kongresu Praca 4.0 odbywały się warsztaty online. Spotkanie „Legalne zatrudnienie obywateli Ukrainy” prowadził radca prawny Przemysław Ciszek, partner Zarządzający w C&C Chakowski & Ciszek. Na panelu „Praca zdalna po nowemu” problematykę regulaminu pracy zdalnej, przepisów BHP, kosztów pracy zdalnej i pracy zdalnej z zagranicy omówił uczestnikom radca prawny Robert Stępień, partner w PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień Kanclerz | Littler.

Prowadzący warsztat radca prawny Przemysław Ciszek podkreślił, że do 24 sierpnia 2023 roku został przedłużony okres pobytu na podstawie wiz oraz okres ważności tych wiz – jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy w Polsce na podstawie wizy krajowej przypada od 24 lutego 2022. To samo dotyczy zezwolenia na pobyt czasowy. Zaznaczył też, że w razie wątpliwości lepiej, żeby obywatel Ukrainy złożył wniosek na pobyt czasowy.

Nowe zasady zezwoleń na pobyt dla osób ze statusem UKR

Nowe zmiany w prawie dotyczą m.in. sytuacji, kiedy osoba ze statusem UKR (czyli mająca prawo do legalnego pobytu na terytorium Polski przez okres jednego roku, na który została wprowadzona ochrona czasowa osób uciekających przed wojną z Ukrainy) nie spełnia wymogów udzielenia zezwolenia na pobyt ze względu na deklarowany cel lub brak uzasadnienia pobytu. Od 24 sierpnia 2023 roku udzielać się będzie takiej osobie zezwolenia na pobyt czasowy na okres 1 roku, licząc od dnia wydania decyzji.

Uczestnicy warsztatu online dowiedzieli się też, że zgodnie z nową ustawą o zatrudnianiu cudzoziemców zezwolenia na pracę dla obywateli Ukrainy będą wydawane tylko elektronicznie.

Praktyczny poradnik dla firm zatrudniających Ukraińców

W poradniku Konfederacji Lewiatan zebrane zostały nie tylko przepisy dotyczące zatrudniania, ale też wskazane proste procedury, jak przejść drogę do skutecznego zatrudnienia pracownika z Ukrainy.

Wśród rad dla pracodawców jest m.in. przypomnienie, że mają oni obowiązek żądania od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski. Co więcej, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do przechowywania kopii dokumentu pobytowego przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca.

Autorami poradnika są eksperci z C&C Kancelaria prawna Ciszek sp.k: radca prawny Przemysław Ciszek, radca prawny dr Izabela Florczak i doradca podatkowy Wojciech Garczyński.

Poradnik można pobrać bezpłatnie TUTAJ

Pierwszy dzień Kongresu Praca 4.0 o projekcie i barierach w zatrudnianiu Ukraińców

Podczas pierwszego dnia Kongresu Praca 4.0 uczestnicy panelu „Cudzoziemcy na polskim rynku pracy” rozmawiali o tym, czy skutecznie zintegrowaliśmy uchodźców z Ukrainy na polskim rynku pracy i jakie wyzwania napotykamy w ich zatrudnieniu.

– Celem projektu, który realizowaliśmy na zlecenie Lewiatana było nie tylko doprowadzenie do zatrudnienia Ukraińców, ale spowodowanie żeby ono było trwałe. I to się udało. Wszystkie osoby, które rozpoczęły pracę dalej ją kontynuują – mówiła Anna Karaszewska, prezeska zarządu, Jobs First.

Jak wskazała, wśród barier, które pojawiły się przy zatrudnianiu Ukraińców był problem tymczasowości. Okazało się także, że pracodawcy nie są przygotowani do ich zatrudniania. Procesy rekrutacyjne firm nie są dostosowane do wyjątkowej sytuacji. – Nie było woli niesienia pomocy Ukraińcom, bo na przykład nie znają języka polskiego. Pokutował też stereotyp pracownika z Ukrainy niestabilnego, który porzuca miejsce pracy. Aktywizując pracowników z Ukrainy, zwracaliśmy szczególną  uwagę na wysoką jakość oferowanych miejsc pracy – podkreślała Anna Karaszewska.

Przeczytaj też wypowiedzi pracodawców, którzy w ramach projektu zatrudnili Ukraińców. Mówią o barierach, na jakie napotkali w procesie zatrudnienia oraz o tym, jak sobie z nimi praktycznie poradzić.

Dokumenty i procedury – to główne bariery dla firm zatrudniających Ukraińców

Projekt jest realizowany w ramach Inicjatywy Nr FWD-H-4 pt. “Model aktywizacji zawodowej obywateli Ukrainy” w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej “FWD” Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021. Inicjatywa jest finansowana przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy Norweskich i EOG.

Umowa o pracę jest ważna w aktywizacji Ukraińców w Polsce
16 grudnia 2022

Umowa o pracę jest ważna w aktywizacji Ukraińców w Polsce

Obywatele Ukrainy, którzy chcą pracować w Polsce, nie zawsze są świadomi, na jakie bariery mogą napotkać. Wskazanie im przeszkód i pomoc w ich pokonaniu są kluczowe, by mogli funkcjonować na naszym rynku pracy. Istotne jest też zapewnienie możliwości podjęcia zatrudnienia na umowę o pracę, która daje poczucie większej stabilności.  

Konfederacja Lewiatan wspiera przedsiębiorców zatrudniających oraz planujących zaangażować Ukraińców do pracy. Dobiega końca nasz pilotażowy program „Model aktywizacji zawodowej obywateli Ukrainy”, który ma na celu wypracowanie modelu aktywizacji obywateli Ukrainy. Szczegółowe wnioski i sam model zostaną przedstawione na początku przyszłego roku, podczas kongresu Praca 4.0.

Bariery przy zatrudnianiu Ukraińców w Polsce

Szukający pracy w Polsce obywatele Ukrainy stykają się z polskim systemem prawnym, odmiennym niż ukraiński. Nieznajomość zasad prawa polskiego znacznie utrudnia legalne zatrudnienie. Również długie i trudne procedury uniemożliwiają często Ukraińcom odnalezienie się na rynku pracy zgodnie z ich kompetencjami. Wiele osób o bardzo wysokich kwalifikacjach nie może z tego powodu podjąć pracy, mimo że w Polsce potrzebni są tacy pracownicy.

W ramach projektu zidentyfikowana została też przeszkoda, jaką jest niski poziom obustronnego zaufania. W efekcie wielu obywateli Ukrainy porzuca pracę. Pracodawcy często proponują umowę zlecenia jako formę zatrudnienia bardziej elastyczną oraz niewiążącą się z dodatkowymi kosztami, na wypadek gdyby wybór pracownika okazał się niewłaściwy.

Umowa o pracę dla Ukraińców mało popularna, ale możliwa

Działania aktywizacyjne prowadzone w ramach projektu przez Jobs First sp. z o.o. na zlecenie Konfederacji Lewiatan miały doprowadzić do zatrudnienia obywateli Ukrainy na podstawie umowy o pracę. Jak podkreśla Łukasz Arendt, koordynator projektu w Konfederacji Lewiatan, okazało się jednak, że na polskim rynku pracy w tej grupie dominuje zatrudnianie na podstawie umów cywilno-prawnych, a sami Ukraińcy akceptują tę formę kontraktu.

Równocześnie w większości przypadków zatrudnienie to jest poniżej posiadanych przez Ukraińców kompetencji – jedynie dla 14 proc. osób, które podjęły zatrudnienie, była to praca zgodna z wyuczonym zawodem i kwalifikacjami – co wynika przede wszystkim ze słabej znajomości języka polskiego, czy odmienności regulacji prawnych w Polsce i w Ukrainie.

– Pokonanie tych barier wymaga czasu, ale otwiera drogę do lepszej pracy. Właśnie dlatego dla skutecznej aktywizacji obywateli Ukrainy kluczowe znaczenie ma, po pierwsze uświadomienie im tych obiektywnych przeszkód i wskazanie ścieżki rozwoju na polskim rynku pracy, a po drugie podjęcie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, która daje poczucie większej stabilności – podkreśla Łukasz Arendt.

Stabilność zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce

Jak pokazują doświadczenia z pilotażu, takie podejście przynosi efekty – Ukraińcy, którzy podjęli zatrudnienie, utrzymują je w kolejnych miesiącach od rozpoczęcia pracy. Dłuższy okres pozostawiania w zatrudnieniu powoduje większe zaufanie, pewność i komfort pracodawcy i przełamuje stereotyp Ukraińca jako osoby niestabilnej zatrudnieniowo.

Od rozpoczęcia procesu aktywizacji w projekcie 44 osoby ze 140 uczestników objętych programem podjęły zatrudnienie na umowę o pracę. Obecnie dla 36 z nich uzyskano potwierdzenie pozostawania w stosunku zatrudnienia przez okres miesiąca, a dla 19 osób przez dwa miesiące – czekamy na kolejne potwierdzenia.  – Ze względu na czas trwania pilotażu jest to na razie maksymalny okres obserwacji. Wynika z nich, że niewielki odsetek uczestników programu nie utrzymuje zatrudnienia, co wskazuje, że podjęte w ramach programu działania skutkują wysoką stabilnością zatrudnienia – dodaje Łukasz Arendt. Obywatele Ukrainy znajdują pracę przede wszystkim w małych i średnich przedsiębiorstwach.

Projekt jest realizowany w ramach Inicjatywy Nr FWD-H-4 pt. “Model aktywizacji zawodowej obywateli Ukrainy” w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej “FWD” Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021. Inicjatywa jest finansowana przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy Norweskich i EOG.

Czytaj też: Jak wojna w Ukrainie wpływa na rynki pracy – wiemy, jakie są bariery

Wiemy, jak wzmocnić dialog społeczny w Polsce – podsumowujemy projekt
21 października 2022

Wiemy, jak wzmocnić dialog społeczny w Polsce – podsumowujemy projekt

fot. Sebastian Herrmann/unsplash

Opracowujemy projekty zmian w prawie podnoszące znaczenie organizacji pracodawców w procesie legislacyjnym, edukujemy o prawach tych organizacji. Korzystamy też z dobrych praktyk wypracowanych przez inne kraje, w tym norweskiego partnera. To niektóre z działań, dzięki którym wzmacniamy dialog społeczny i tworzymy wzorce jego prowadzenia.

Właściwy dialog społeczny to zrównoważona i prowadzona z wzajemnym poszanowaniem współpraca reprezentantów  pracowników, pracodawców i rządu. Współpraca, która gwarantuje włączanie partnerów społecznych w procesy decyzyjne, zwłaszcza w obszarach związanych z polityką społeczną. Tak prowadzony dialog pozwala ograniczać konflikty społeczne, szczególnie w trudnych czasach, kiedy szczególnie potrzebne jest zawieranie mądrych kompromisów.

W krajach Unii Europejskiej świadomość kluczowej roli dialogu społecznego w zarządzaniu publicznym systematycznie rośnie, dialog zyskał ramy instytucjonalne i gwarancje prawne. Stale rozbudowywane są formy współpracy i mechanizmy osiągania porozumień w sprawach fundamentalnych dla państw i obywateli.  W Polsce gwarantem dialogu społecznego jest ustawa zasadnicza, której art. 20 stanowi:

Dialog społeczny w Polsce

Ważną próbą zinstytucjonalizowania dialogu społecznego była Trójstronna Komisja ds. Społeczno-Gospodarczych, powołana w 1994 roku. 21 lat później zastąpiła ją Rada Dialogu Społecznego, która zgodnie z ustawą prowadzi dialog w celu zapewnienia warunków rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej.

Mimo umocowania dialogu społecznego w polskim systemie prawnym wciąż istnieje wiele problemów związanych z brakiem wymiany informacji, trudnościami w prowadzeniu konsultacji i negocjacji, niechęcią do wspólnego podejmowania decyzji.

 

Wsparcie od Norwegów w programie „Dialog Społeczny – Godna Praca”

Uczestnicy dialogu społecznego wspierani są przez Norwegów w ramach programu „Dialog Społeczny – Godna Praca”, finansowanego poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021. Konfederacja Lewiatan, jako reprezentant pracodawców, promuje ideę dialogu na szczeblu krajowym i regionalnym, inicjuje dyskusje i wystąpienia partnerów społecznych w ważnych kwestiach, reaguje na bieżąco na wyzwania współczesnego rynku pracy.

W projekcie „Wzmocnienie dialogu społecznego w Polsce – model inicjowania dialogu społecznego przez stronę pracodawców”, realizowanym w latach 2020-2022 w ramach ww. programu, podjęła działania na rzecz wypracowania nowych wzorców prowadzenia dialogu społecznego przez stronę pracodawców.

Efekty działań w ramach projektu:

– wzmocnienie uczestników dialogu przez podniesienie poziomu ich wiedzy o prawach organizacji pracodawców i doskonalenie umiejętności budowania sojuszy
– opracowanie projektów zmian w aktach prawnych wzmacniających znaczenie organizacji pracodawców w procesie legislacyjnym
– w ramach opracowywania modelu inicjowania dialogu społecznego przez stronę pracodawców na poziomie krajowym i regionalnym przeprowadzono diagnozę sytuacji w punkcie wyjścia i przeprowadzono konsultacje zaproponowanego modelu
korzystanie z dobrych praktyk wypracowanych przez inne kraje, w tym z doświadczeń norweskiego partnera.

Legalizacja zatrudnienia cudzoziemców

W działaniach w ramach programu duży nacisk położono na sprawy związane z legalizacją zatrudnienia i pobytu pracowników zagranicznych, przeprowadzono wnikliwą analizę stanu faktycznego, wypracowano diagnozę dostępnych instrumentów prawnych oraz dobrych praktyk.

Odbył się też panel dyskusyjny „Jak wojna w Ukrainie wpływa na rynki pracy?” w ramach Europejskiego Forum Nowych Idei. Poświęcony był szczególnej sytuacji związanej z obecnością w Polsce pracowników spoza UE, ale jak w soczewce skupiły się w nim aktualne problemy rynku pracy, w wielu aspektach nieelastycznego i pozbawionego refleksji. Zobacz relację z panelu.

Grupy pracowników w trudnej sytuacji 

W ramach projektu wiele uwagi poświęcono tym grupom pracowniczym, które mają utrudniony dostęp do rynku pracy lub nie są traktowane po partnersku. W raportach powstających w związku z działaniami projektowymi znalazły się nie tylko diagnozy społeczne i gospodarcze, lecz także konkretne propozycje pokonywania trudności w różnych obszarach.

Autorzy raportów „Poprawa sytuacji kobiet w zatrudnieniu” oraz „Źródła nierównej pozycji zawodowej kobiet” szukają dróg wyjścia z impasu, z jakim mamy do czynienia w Polsce, gdzie sytuacja kobiet pracujących jest znacząco gorsza niż w innych krajach europejskich.

Aktywność zawodową kobiet można zwiększyć poprzez szerszy dostęp do dobrej jakości opieki i edukacji dla dzieci, przebudowę dominującego modelu rodziny, modyfikację systemu wsparcia rodziny oraz poprawę dostępności do opieki zdrowotnej dla osób starszych – uważa Mariusz Zielonka, ekspert Lewiatana.

Do sytuacji kobiet na rynku pracy odnoszą się też autorzy raportu „Zdrowie psychiczne pracowników”, którzy podkreślają, że kobiety są ponad dwukrotnie bardziej narażone na ryzyko zaburzeń natury psychologicznej. Obciążenia związane z obowiązkami domowymi i opieką nad bliskimi odciskają piętno na zdrowiu psychicznym Polek, powodując stopniowe wycofywanie społeczne.

O godzeniu życia zawodowego z długoterminowymi obowiązkami opiekuńczymi wobec członków rodziny jest również mowa w raporcie „Praca zawodowa opiekunów rodzinnych. Zjawisko bierności zawodowej wśród osób świadczących opiekę nad zależnymi członkami rodziny”.

Dialog to nie tylko metoda wypracowania stopniowych reform i zmian ustawodawstwa społecznego, ale także możliwość szybkiego zastosowania niektórych rozwiązań zachęcających do większej aktywności zawodowej opiekunów dzięki rozwiązaniom przyjmowanym na poziomie zakładu pracy – podkreśla prof. Jacek Męcina, ekspert Lewiatana.

Pracodawcy mają też wiele do zrobienia w zakresie dopuszczania pracowników do współkształtowania czasu i organizacji pracy, a także motywowania do kształcenia ustawicznego. W omawiających te zagadnienia raportach – „Współkształtowanie czasu pracy i organizacji pracy” oraz „Skills Utilisation i podnoszenie kompetencji zawodowych w czasie pracy” – przewija się problem odpowiedzialności pracodawców za dobrostan i rozwój pracowniczy.

Dialog społeczny w Polsce

Dialog społeczny rozwija się w Polsce od pierwszych lat transformacji po 1989 roku, kiedy zaczęły się rozwijać wolne związki zawodowe i organizacje pracodawców, stając się częścią demokratycznego systemu państwa prawa. Od tamtej pory ewoluowało rozumienie dialogu, w zakresie jego oddziaływania znalazły się już nie tylko tradycyjne zagadnienie społeczne, lecz także polityka migracyjna, energetyczna czy ochrona konsumentów. Niezbędne jest też przyjrzenie się dialogowi instytucjonalnego, któremu grozi poważna zapaść.

O działaniach w ramach programu „Wzmocnienie dialogu społecznego w Polsce – model inicjowania dialogu społecznego przez stronę pracodawców”, finansowanego przez Norwegię poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021 w ramach Programu „Dialog Społeczny – Godna Praca”, pisaliśmy wiele razy. Poniżej linki do wybranych publikacji:

  1. Mamy 10 sposobów, jak zachęcić Polaków do podnoszenia kwalifikacji
  2. Polski pracownik jest w złej kondycji psychicznej
  3. 6 metod na poprawę pozycji kobiet na rynku pracy
  4. Jak zwiększyć poczucie satysfakcji z pracy
  5. Polki mało aktywne zawodowo
  6. Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet

Raporty opublikowane na stronie Konfederacji Lewiatan:

  1. „Skills utilisation i podnoszenie kompetencji zawodowych w czasie pracy”
  2. „Zdrowie psychiczne pracowników”
  3. „Źródła nierównej pozycji zawodowej kobiet”
  4. „Współkształtowanie czasu i organizacji pracy a poczucie satysfakcji z pracy”