Europejski plan walki z rakiem – prezentacja krajowych profili dotyczących raka
17 lutego 2023

Europejski plan walki z rakiem – prezentacja krajowych profili dotyczących raka

fot. European Union, 2023

W ramach prac w zakresie Europejskiego planu walki z rakiem Komisja Europejska wspólnie z OECD zaprezentowała krajowe profile dotyczące raka. Są to opracowania, które pokazują stan profilaktyki, diagnostyki i leczenia onkologicznego w poszczególnych państwach członkowskich.

Dodatkowo, profile te wskazują najważniejsze osiągnięcia, wyzwania i dysproporcje w poszczególnych krajach. Taka ich funkcja powinna być niezwykle pomocna dla poszczególnych rządów unijnych. Z profilami można zapoznać się bliżej tutaj.

Co wynika z profili?

Z opublikowanych profili wynika, że państwa członkowskie wydały 170 mld euro na opiekę onkologiczną. Rak płuc jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodu chorób nowotworowych. Po chorobach układu krążenia nowotwory są drugą przyczyną umieralności w UE i odpowiadają za 26 proc. wszystkich zgonów.

W ostatnich latach wzrosły wydatki na profilaktykę, jednak niestety nadal stanowią one tylko 3,4 proc. łącznych wydatków na zdrowie. Na bazie profilów można zaobserwować duże poziomy nierówności między państwami członkowskimi w zakresie umieralności – wskazuje to na zróżnicowaną zdolność systemów opieki zdrowotnej do zapewniania szybkiej diagnostyki i wysokiej jakości leczenia.

Z opublikowanego profilu Polski wynika, że śmiertelność raka w naszym kraju jest o 15 proc. wyższa niż średnia unijna. Obecnie w Polsce trwają prace legislacyjne nad reformą opieki onkologicznej. Informacje zawarte w profilach powinny być pomocne dla prawodawcy.

 


Kacper Olejniczak, ekspert Konfederacji Lewiatan

Artykuł ukazał się w lutowym wydaniu Brussels Headlines, newslettera europejskiego Lewiatana

Co przyniesie nowa dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy?
16 lutego 2023

Co przyniesie nowa dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy?

fot. European Union, 2023

Trochę w cieniu wielkich zmian regulacyjnych na unijnym rynku energii i paliw, trwają prace nad dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Ambient Air Quality Directive – AAQD).

Dyrektywa zastąpi mocno już przestarzałe regulacje, upraszczając i konsolidując przepisy w nich zawarte oraz wprowadzi nowe wymagania do obowiązującego systemu oceny i zarządzania jakością powietrza w państwach UE.

Propozycja Komisji wyznacza m.in. nowe, bardziej restrykcyjne, limity dla szeregu zanieczyszczeń powietrza, w tym pyłów zawieszonych (głównie z kominów) oraz tlenków azotu (głównie z rur wydechowych). Propozycja nie harmonizuje norm europejskich z nowymi wytycznymi WHO z września 2021 roku, ale niewątpliwie stanowi krok w tym kierunku.

A dlaczego pisze o tym Lewiatan? Jaki związek ma to z przedsiębiorcami?

Choć transpozycja AAQD nie wpłynie na przedsiębiorców bezpośrednio, to jednak przełoży się na politykę krajową, regionalną i lokalną, akty prawne i instrumenty wsparcia, a to pośrednio wpłynie też na działalność biznesu. Generalnie, AAQD będzie mocno wspierać zieloną agendę – rozwój niskoemisyjnego transportu, OZE, poprawę efektywności energetycznej i dekarbonizację ciepłownictwa/ogrzewnictwa.

  • Co zawiera, jakie zmiany i kiedy przyniesie nam AAQD?
  • Dla jakich sektorów będzie miała największe znaczenie?
  • Jakie niesie szanse, a jakie zagrożenia: dla biznesu, rządu, samorządów i społeczeństwa?

O taką analizę, odpowiedzi na ww. pytania i sesję Q&A poprosiliśmy dwoje świetnych prawników, analizujących od lat regulacje dot. jakości powietrza. Dlatego miło nam już dziś gorąco zaprosić Państwa na webinar o tym, co zmieni dyrektywa AAQD, który odbędzie się 15 marca w godz. 10:00 – 11:30.

Webinar będzie zorganizowany w ramach e-Akademii Lewiatana w partnerstwie z Radą ds. Czystego Powietrza Konfederacji Lewiatan. Będzie to wydarzenie otwarte, bezpłatne, na które zaprosimy, również spoza Lewiatana, przedstawicieli wszystkich ww. sektorów.

Bliższe informacje nt. agendy, prowadzących oraz link do formularza zgłoszeniowego będzie rozsyłany różnymi kanałami komunikacyjnymi Konfederacji Lewiatan pod koniec lutego, jednak już teraz warto zarezerwować tę datę w kalendarzu. Jeśli ktoś z Państwa chciałby już dziś zgłosić chęć uczestnictwa lub uzyskać bliższe informacje, prosimy o kontakt z Janem Ruszkowskim, Koordynatorem Rady ds. Czystego Powietrza Konfederacji Lewiatan: jruszkowski@lewiatan.org.

 


Jan Ruszkowski, ekspert Konfederacji Lewiatan

Artykuł ukazał się w lutowym wydaniu Brussels Headlines, newslettera europejskiego Lewiatana

Miliardy złotych na edukację cyfrową
10 lutego 2023

Miliardy złotych na edukację cyfrową

Polski rynek edukacji cyfrowej czeka w najbliższych latach sprzyjająca koniunktura. W tym roku zacznie się wdrażanie nowych programów, finansowanych z funduszy europejskich.

Szacuje się, że na rozwiązania i projekty technologiczne będące w zasięgu zainteresowań polskich firm z branży edtech w najbliższych latach może trafić ok. 11 mld zł – napisali eksperci Rady ds. EdTech Konfederacji Lewiatan w raporcie „EdTech w Polsce Trendbook 2023”.

Dla dostawców edtech, tworzących innowacyjne rozwiązania cyfrowe dla edukacji formalnej i pozaformalnej, może to oznaczać duże możliwości rozwoju.

Pieniądze na edukację cyfrową pochodzić będą z polityki spójności i Krajowego Planu Odbudowy. Tę pulę uzupełnią jeszcze środki przeznaczone na rozwój innowacyjnych rozwiązań B+R w samych firmach z tej branży. Od 2023 roku fundusze unijne będą m.in. wspierać rozwój nowoczesnych narzędzi edukacyjnych, wypracowanie i upowszechnienie e-materiałów, wzmocnienie wyposażenia szkół czy rozwój umiejętności cyfrowych. Tylko w ramach jednej inwestycji planowanej do wdrożenia w KPO w 2023 roku związanej ze zwiększeniem wykorzystania rozwiązań IT w edukacji, wyrównania poziomu wyposażenia szkół podstawowych i ponadpodstawowych zakupiony zostanie sprzęt komputerowy za prawie 2,5 mld zł. Z kolei na inwestycję dotyczącą Branżowych Centrów Umiejętności, w której dzięki staraniom Rady ds. EdTech Konfederacji Lewiatan ma się znaleźć obowiązkowy komponent cyfrowy, przeznaczono łącznie ponad 1,4 mld zł. Część tych środków zwiększy także wykorzystanie rozwiązań edtechowych w edukacji zawodowej i edukacji dorosłych.

– Efektywne wykorzystanie funduszy europejskich z nowej perspektywy unijnej 2021–2027 i przeznaczenie ich na te obszary, które są dla edukacji technologicznej kluczowe, to wielka szansa na dynamiczny rozwój branży edtech w Polsce. Dla firm MŚP z tego sektora może to oznaczać dobrą passę. Aby nie zmarnować tej szansy, ważne jest tworzenie odpowiednich warunków prawnych i instytucjonalnych do rozwoju nie tylko rynku edukacji cyfrowej w Polsce, ale również firm edtech – mówi Małgorzata Lelińska, dyrektorka departamentu funduszy unijnych i edukacji cyfrowej Konfederacji Lewiatan, koordynatorka Rady ds. EdTech.

Efektem inwestowania w rynek edukacji cyfrowej ma być:

  • zwiększenie automatyzacji i robotyzacji przedsiębiorstw
  • podniesienie zaawansowania cyfrowego firm
  • poprawa dostępności e-usług publicznych
  • podniesienie poziomu kompetencji cyfrowych oraz kompetencji w obszarach kluczowych dla gospodarki
  • zwiększenie dostępu do szerokopasmowego internetu
  • ograniczenie wykluczenia cyfrowego
  • zwiększenie wykorzystywania rozwiązań cyfrowych i technologii w procesie edukacji
  • rozbudowa sektora usług rozwojowych poprzez wykorzystanie w procesie kształcenia nowoczesnych technologii
  • nowoczesne szkolnictwo wyższe.

Konfederacja Lewiatan

 

 

 

Coraz bliżej przyjęcia dyrektywy unijnej o równości płac
28 stycznia 2023

Coraz bliżej przyjęcia dyrektywy unijnej o równości płac

fot. European Union

W związku z osiągniętym przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej porozumieniem w sprawie dyrektywy o równości i przejrzystości wynagrodzeń, możemy się spodziewać jej przyjęcia w 2023 roku.

Dyrektywa z jednej strony zobowiązuje pracodawców do większej transparentności w wynagrodzeniach, z drugiej natomiast przewiduje mechanizmy sprawozdawcze pozwalające na egzekwowanie zasady równych płac.

Pracodawcy zatrudniający co najmniej 100 pracowników będą zobowiązani do publicznego udostępniania m.in. danych o różnicach w wynagrodzeniach pracowników płci żeńskiej i męskiej. Ponadto, dyrektywa uwzględnia wymóg wskazywania początkowego poziomu wynagrodzenia lub widełek płacowych już na etapie rekrutacji.

Nie ulega wątpliwości, że należy podejmować dalsze działania na rzecz równouprawnienia stanowiącego jeden z filarów europejskiego porządku prawnego. W Polsce, mimo zagwarantowania w Kodeksie pracy równego traktowania w zakresie wynagradzania kobiet i mężczyzn, wciąż występuje luka płacowa. Według danych Eurostatu, różnica między średnimi zarobkami na godzinę brutto kobiet i mężczyzn wynosi 4,5%. Warto natomiast podkreślić, że jest to nieskorygowana luka płacowa, nieuwzględniająca wykształcenia, wieku, zakresu obowiązków pracowników. Skorygowana luka płacowa, która porównuje płace kobiet i mężczyzn na podobnych stanowiskach i o podobnych kompetencjach, jest znacznie wyższa. Zgodnie z danymi Instytutu Badań Strukturalnych, który dokonał takiego porównania, skorygowane szacunki luki płacowej w Polsce oscylują pomiędzy 14% a 24%. Taki poziom nierówności płac utrzymuje się na względnie stałym poziomie na przestrzeni ostatnich 20 lat, dodatkowo sytuacja kobiet na rynku pracy pogorszyła się podczas pandemii koronawirusa.

Konfederacja Lewiatan przygotowuje się do rozmów dotyczących wdrożenia dyrektywy na poziomie krajowym. Państwa członkowskie będą miały trzy lata na transpozycje przepisów do prawa krajowego. Warto również zwrócić uwagę na polską propozycję ustawy o luce płacowej, która ma na celu umożliwienie weryfikacji różnic płacowych w firmach oraz podjęcie działań naprawczych. Projekt ustawy, nad którym pracowaliśmy wspólnie ze Stowarzyszeniem Kongresu Kobiet, od dwóch lat jest w Sejmie.

Dyrektywa unijna stanowi pewną szansę w walce o równe płace pracowników wykonujących taką samą pracę. Jest to jednak temat bardzo złożony, którego analiza wymaga całościowego podejścia. Do zmiany potrzebne jest zrozumienie przyczyn i działania promujące model równościowy nie tylko w obrębie kultury organizacyjnej, ale również w społeczeństwie. Obok zmian legislacyjnych, konieczna jest zmiana w podejściu do obowiązków rodzinnych, gdyż luka płacowa może stanowić konsekwencję próby pogodzenia kariery z opieką nad dziećmi.

Nie ma żadnych wątpliwości, co do celów dyrektywy oraz konieczności niwelowania luki płacowej.  Wśród pracodawców pojawiają się natomiast pewne obawy, co do proponowanych instrumentów, które nakładają na firmy kolejne obciążenia administracyjne. Nałożenie na firmy zbyt rozbudowanych dodatkowych obowiązków nie prowadzi do walki z negatywnymi zjawiskami stanowiącymi bariery, na które napotykają kobiety na swoich ścieżkach kariery jak m.in. stereotypy płciowe.

Z drugiej strony należy się liczyć z tym, że dyrektywa jest w stanie zapobiec powstawaniu luk płacowych w obrębie jednego podmiotu. Nie rozwiąże to natomiast problemu niskich zarobków w poszczególnych branżach, w których większość zatrudnionych stanowią kobiety – np. edukacja. Nadreprezentacja kobiet przede wszystkim w zawodach cechujących się niskimi płacami oraz ich mniejszy udział na stanowiskach kierowniczych przekłada się na niższe zarobki i co za tym idzie również świadczenia emerytalne w przyszłości. Zmiana mentalności i zwiększenie świadomości na temat nierówności płci są potrzebne również w innych obszarach wykraczających poza rynek pracy. Mówiąc natomiast o wdrożeniu dyrektywy na poziomie krajowym, prawdziwym wyzwaniem dla państw członkowskich będzie znalezienie adekwatnych rozwiązań odpowiadających realiom krajowego rynku pracy, które będą uwzględniać zarówno interesy pracowników, jak i pracodawców.


Nadia Kurtieva, ekspertka Lewiatana

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – europejskiego biuletynu Lewiatana

Jakie zmiany wprowadzi nowe unijne Rozporządzenie dot. Opakowań i Odpadów Opakowaniowych?  
28 stycznia 2023

Jakie zmiany wprowadzi nowe unijne Rozporządzenie dot. Opakowań i Odpadów Opakowaniowych?  

fot. European Union

Komisja Europejska 30 listopada 2022 roku opublikowała projekt regulacji dot. Opakowań i Odpadów Opakowaniowych (Packaging and Packaging Waste Regulation – PPWR).

PPWR dotyczy wszystkich opakowań i obejmuje cały cykl ich życia, kładąc obowiązki nie tylko na producencie, ale na każdym uczestniku łańcucha wartości. Obowiązki te dotyczą zrównoważonego rozwoju w zakresie wpływu na środowisko oraz oznakowania warunkującego wprowadzenie na rynek, a także zbiórki, uzdatniania oraz recyklingu odpadów opakowaniowych, a zatem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Projekt ma na celu wsparcie transformacji w kierunku Gospodarki w Obiegu Zamkniętym (GOZ) poprzez wprowadzenie wymogów zgodnych z hierarchią postępowania z odpadami.

Jednym z głównych założeń projektu, mocno osadzonych w idei gospodarki cyrkularnej, jest możliwość poddania opakowań recyklingowi. Od 1 stycznia 2030 r. każde opakowanie powinno być tak zaprojektowane, aby nadawało się do recyklingu, natomiast od 1 stycznia 2035 r. tak, aby mogło być poddane „recyklingowi na skalę”, oznaczającemu zbieranie, sortowanie i recykling za pomocą zainstalowanej najnowocześniejszej infrastruktury i procesów, obejmujących co najmniej 75 % ludności UE. Projekt wprowadza także klasy wydajności, klasyfikujące opakowania według możliwości recyklingu na jednostkę masy: klasa A – powyżej 95%, klasa E – poniżej 70%. Od 1 stycznia 2030 roku opakowanie klasy E nie będzie uznawane za nadające się do recyklingu.

Kolejnymi, bardzo istotnymi z punktu widzenia GOZ, są wymogi dotyczące minimalnej zawartości recyklatu w opakowaniach plastikowych. KE ma do 31.12.2026 r. przyjąć akty wykonawcze ustalające metodykę obliczania i weryfikacji zawartości materiału pochodzącego z recyklingu. Kwestią otwartą pozostaje uznanie recyklingu chemicznego, ponieważ w projekcie brak jest odniesienia
do określenia jego roli w osiąganiu zawartości materiałów pochodzących z recyklingu.

Wprowadzona została definicja opakowania kompostowalnego oraz katalog opakowań, które muszą być kompostowalne, np. torebki bardzo lekkie, opakowania zawierające jedną porcję – np. kapsułki z kawą, etykiety w formie naklejek dołączone do owoców i warzyw oraz bardzo lekkie plastikowe torby.

Projekt odnosi się także mocno do kwestii minimalizacji opakowań zarówno jednostkowych,
jak i zbiorczych. Opakowanie powinno być zaprojektowane w taki sposób, aby jego waga i objętość była ograniczona do minimum niezbędnego do zapewnienia jego funkcjonalności, biorąc pod uwagę materiał, z którego wykonane jest opakowanie, natomiast puste przestrzenie w opakowaniach powinny zostać zmniejszone do minimum – przestrzenie wypełnione materiałami wypełniającymi jak np. ścinki papieru, folia bąbelkowa, wypełniacze gąbkowe, wypełniacze piankowe, styropian uznaje się za pustą przestrzeń.

Wydłużeniu cyklu życia opakowań oraz zapobieganiu powstawania odpadów, które zgodnie
z hierarchią postępowania z odpadami jest najbardziej pożądane, mają pomóc zapisy dotyczące opakowań wielokrotnego użytku, zbiorczych i jednostkowych, w tym ponownego napełniania opakowań. Opakowania transportowe używane przez przedsiębiorcę będą musiały nadawać się do ponownego użycia, jeżeli są używane do transportu produktów między różnymi lokalizacjami jednego operatora lub między dowolnymi miejscami, w których operator prowadzi swoją działalność,
a lokalizacjami każdego innego przedsiębiorstwa powiązanego lub przedsiębiorstwa partnerskiego.

Bardzo istotnym zagadnieniem poruszonym w projekcie jest również ujednolicenie oznakowania pojemników na odpady opakowaniowe, mające dać konsumentom jednoznaczny sygnał, do którego pojemnika odpad powinien trafić, aby mógł zostać odpowiednio zagospodarowany. Do 1 stycznia 2028 r. na wszystkich pojemnikach na odpady opakowaniowe mają zostać umieszczone, wydrukowane lub wygrawerowane w sposób widoczny, czytelny i trwały etykiety umożliwiające selektywną zbiórkę.

Przemysł widzi w projekcie regulacji wiele pozytywnych rozwiązań, wspomagających przejście na gospodarkę cyrkularną, jednakże istnieje także sporo obaw dotyczących praktycznego zastosowania projektowanych przepisów oraz imponującej mnogości aktów delegowanych i wykonawczych przewidzianych w projekcie rozporządzenia. Konfederacja  Lewiatan wysłała już w październiku 2022 roku swoje stanowisko do Komisji Europejskiej, a opublikowany dnia 30.11.2022 r. projekt częściowo uwzględnia zgłoszone przez nas uwagi. Ponadto, monitorujmy na bieżąco status prac nad regulacją.

Polska wersja językowa projektu nie została jeszcze opublikowana (na dzień 25.01.2023), w związku z czym oficjalne konsultacje krajowe nie zostały rozpoczęte.


Marta Całka, ekspertka Lewiatana

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – europejskiego biuletynu Lewiatana

Początki unijnej dyskusji o prawie dotyczącym genetyki?
28 stycznia 2023

Początki unijnej dyskusji o prawie dotyczącym genetyki?

fot. European Union

Panel STOA (Science and Technology Options Assessment) jest oficjalnym organem Parlamentu Europejskiego, który odpowiada za ocenę technologii. 23 stycznia 2023 r. panel ten zaprezentował dokumenty dotyczące polityki publicznej w zakresie genetyki.

Panel STOA (Science and Technology Options Assessment) jest oficjalnym organem Parlamentu Europejskiego, który odpowiada za ocenę technologii. 23 stycznia 2023 r. panel ten zaprezentował dokumenty dotyczące polityki publicznej w zakresie genetyki. Jeden z nich dotyczył sekwencjonowania genomu ludzkiego, czyli inaczej mówiąc odczytaniu ludzkiego DNA.

Dynamiczny wzrost ilości genetycznych baz danych, w połączeniu z szybko malejącymi kosztami i dynamicznym tempem zmian technologicznych, zwiększył w ostatnich latach możliwość analizy każdego ludzkiego genomu. Dziś praktycznie każdy może wykupić badanie, które przeprowadzi analizę jego DNA. Rodzi to etyczne i prawne pytania dotyczące prywatności oraz własności danych osobowych, jakimi są ludzkie dane genetyczne. Chociaż globalna baza danych genetycznych zrewolucjonizowałaby medycynę prewencyjną i badania naukowe, mogłyby pojawić się jednak nowe formy nadzoru i dyskryminacji.

Konsekwencje analizy DNA na szeroką skalę

Pierwszym skutkiem rozwoju technologii analizy DNA będzie generowanie ogromnych ilości danych, wymagających ulepszonego przetwarzania i przechowywania.

Medycyny prawdopodobnie zostanie zrewolucjonizowana, dzięki postępom w badaniach i leczeniu zarówno powszechnych, jak i rzadkich chorób. Badania przesiewowe w kierunku genów BRCA1/2 trafiły na pierwsze strony gazet w 2015 r., kiedy to Angelina Jolie upubliczniła swoją decyzję o poddaniu się podwójnej mastektomii, aby zmniejszyć swoje szanse na zachorowanie na raka piersi.

Analiza DNA może stać się standardem w wykrywaniu nowotworów i choroby Alzheimera. Jednak predyspozycje genetyczne nie zawsze powodują rozwój schorzenia, ponieważ środowisko, zdrowie osobiste i styl życia również odgrywają znaczącą rolę w rozwoju choroby.

Już teraz rynek bezpośrednich komercyjnych badań genetycznych wykonywanych bez udziału pracownika ochrony zdrowia jest bardzo rozwinięty. Praktycznie każdy może zamówić zestaw do pobrania wymazu i próbkę wysłać do firmy analizującej DNA danej osoby. W ten sposób rozwija się np. rynek testów badających pochodzenie osób. Firmy zajmujące się tym biznesem przetwarzają ogromne ilości danych genetycznych.

W sytuacji powszechnego sekwencjonowania genomów, jasne ramy prawne będą miały kluczowe znaczenie dla określenia tego, kto ma dostęp do danych i kto jest ich właścicielem (państwo, firmy prywatne lub osoby fizyczne). Szeroki dostęp danych genetycznych mógłby powodować dyskryminacje w miejscu pracy (rekrutacja na podstawie ryzyka chorób genetycznych), w edukacji (selekcja na podstawie cech genetycznych), przez firmy ubezpieczeniowe (droższe stawki dla osób z niekorzystnymi cechami).

Możliwe rozwiązania prawne

W przyszłości, gdy wszystkie ludzkie genomy będą sekwencjonowane, prawodawcy będą musieli zająć się kwestiami etycznymi i prywatności informacji genetycznej.

Jako że dane genetyczne stały się źródłem zysków dla firm ubezpieczeniowych i tych oferujących komercyjne testy genetyczne, w przyszłym prawodawstwie trzeba będzie dokonać rozróżnienia między interesami komercyjnymi a interesami zdrowia publicznego.

Przepisy regulujące ochronę i dostęp do danych genetycznych mogą zapewnić ochronę przed dyskryminacją, jednocześnie zdecydowanie ograniczając rozwój badań naukowych w zakresie nowych terapii.  W dziedzinie prywatności informacji genetycznej i dostępności danych dla badań naukowych kluczowe mogą okazać się poniższe akty prawne.

Analizowany obecnie przez Parlament Europejski projekt rozporządzenia sprawie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia ma na celu zapewnienie jasnych ram prawnych, przy jednoczesnym wzmocnieniu kontroli osób fizycznych nad ich danymi dotyczącymi zdrowia.

Projekt aktu o sztucznej inteligencji będzie odgrywać kluczową rolę w zarządzaniu danymi genetycznymi, ponieważ prawa cyfrowe obejmują także dane genetyczne. W kwestii prywatności danych genetycznych ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) stanowi podstawy dla skutecznego regulowania tej materii.

Prawodawca z pewnością będzie musiał zająć się kwestią zapewnienia odpowiedniego poziomu jakości testów oferowanych bezpośrednio konsumentom, a także dostępu do danych genetycznych przez firmy ubezpieczeniowe.

Potencjalnych kwestii podlegających regulacji jest dużo, ale widać, że debata dotycząca prawa regulującego postępy w genetyce się rozpoczyna. Konfederacja Lewiatan będzie śledzić rozwój prawa w tym zakresie.


 

Kacper Olejniczak, ekspert ds. branży life sciences

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – europejskiego biuletynu Lewiatana

Unijne priorytety na najbliższe półrocze – szwedzka prezydencja w Radzie UE
28 stycznia 2023

Unijne priorytety na najbliższe półrocze – szwedzka prezydencja w Radzie UE

fot. European Union

Z początkiem stycznia, Szwecja objęła prezydencję w Radzie UE, która potrwa do końca czerwca. Warto przypomnieć jakie są główne zadania każdej prezydencji.

Po pierwsze, planowanie oraz przewodniczenie posiedzeniom Rady i jej organów przygotowawczych: stałych komitetów (Komitet Stałych Przedstawicieli – Coreper) oraz grup roboczych i komitetów. Prezydencja organizuje formalne i nieformalne posiedzenia zarówno w Brukseli, jak i w kraju ją sprawującym. Reprezentuje Radę UE w stosunkach z innymi unijnymi instytucjami, zwłaszcza z Komisją i Parlamentem Europejskim. Działa na rzecz wypracowania porozumienia pomiędzy instytucjami w sprawie aktów ustawodawczych, podczas rozmów trójstronnych (tzw. trilogów), nieformalnych negocjacji oraz posiedzeń komitetu pojednawczego. Oczywiście, wszystkie te prace dotyczą unijnego prawodawstwa i przebiegają w ramach ustalonego porządku procedur legislacyjnych, jednak projekty uznane za kluczowe przez kraj sprawujący prezydencję, mogą być procedowane w szybszym tempie niż pozostałe.

Biorąc pod uwagę powyższe, warto przyjrzeć się tematom, które prezydencja szwedzka uznała za priorytetowe dla swojego przewodnictwa – zwłaszcza tym istotnym dla biznesu. Szwedzki premier Ulf Kristersson zaprezentował je oficjalnie w połowie grudnia 2022 r., ale my poznaliśmy je już wcześniej – podczas Konferencji Prezydentów BusinessEurope w Sztokholmie.

Bezpieczeństwo – jedność

Pomoc Ukrainie to temat numer jeden. W interesie UE leży przeciwdziałanie agresji Rosji. Ukraina potrzebuję wsparcia gospodarczego i wojskowego, jak również pomocy w realizacji jej europejskich aspiracji i zadaniem Unii musi być udzielenie takiego wsparcia. Rosyjska inwazja oznacza zatem, że jednym z głównych priorytetów na kolejne sześć miesięcy będzie realizacja Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.

Jest to czas bezprecedensowych wyzwań dla Europy, który wymaga bezprecedensowych odpowiedzi. Dlatego w centrum zainteresowania prezydencji znajdą się działania na rzecz wzmacniania europejskiej konkurencyjności, ograniczanie ryzyka zmienności cen energii oraz reforma rynku energii, zielona transformacja, jak również ochrona praworządności. Aby osiągnąć te cele, Unia potrzebuje jedności i gotowości do współpracy.

Dla naszego wspólnego bezpieczeństwa w obecnej sytuacji geopolitycznej, konieczne jest wzmacnianie roli UE globalnie. Obejmuje to trwający proces rozszerzenia oraz współpracę z kluczowymi partnerami, takimi jak Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, jak również zwiększanie zdolności UE do zarządzania kryzysowego.

Konkurencyjność UE – jednolity rynek UE – zatrudnienie

Ambicja wzmocnienia europejskiej konkurencyjności musi stać się naczelną zasadą naszego funkcjonowania w ramach Wspólnoty. Rosyjska inwazja na Ukrainę, kryzys energetyczny i rosnąca inflacja to poważne wyzwania dla europejskich przedsiębiorstw. Aby nasze firmy mogły dalej skutecznie funkcjonować, potrzebne są tymczasowe środki nadzwyczajne, które nie staną się „nową normą”, ale wytyczą kurs,  w jaki UE będzie sobie radzić z przyszłymi wyzwaniami i kryzysami.

Dodatkowo, środki te muszą być spójne z naszymi fundamentalnymi zasadami, czyli czterema wolnościami jednolitego rynku, muszą sprzyjać wzrostowi oraz innowacyjności. Podczas tej prezydencji będziemy obchodzić 30. rocznicę unijnego rynku wewnętrznego, który jest niezbędny dla długoterminowego wzmocnienia konkurencyjności UE.

Pandemia COVID-19, inwazja Rosji na Ukrainę, rosnąca inflacja i kryzys energetyczny – wszystkie te zjawiska mają istotny wpływ na zatrudnienie i politykę zdrowotną. Działania na poziomie UE zmierzające do rozwiązania problemów związanych z niedoborem kompetencji i kwalifikacji pracowników znajdą się wśród priorytetów prezydencji. Edukacja oraz kształcenie ustawiczne odgrywają ważną rolę w przygotowaniu Europejczyków do transformacji cyfrowej i ekologicznej oraz są ważnymi narzędziami dla wzmacniania unijnej konkurencyjności.

Wolność artystyczna i kulturalna musi być stale wzmacniana i chroniona, zwłaszcza w okolicznościach trwającej na wschodzie wojny.

Zielona transformacja i transformacja energetyczna

Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. to cel, który pozostaje aktualny. Kryzys klimatyczny i utrata różnorodności biologicznej to problemy egzystencjalne, które możemy rozwiązać działając wspólnie. Jednak, jak zauważył szwedzki premier, zielona transformacja musi być realizowana w sposób, który umożliwi równolegle wzrost konkurencyjności, zatrudnienia, produkcji żywności, jak również zapewni zdrowie i dobrobyt dla Europejczyków. Dlatego wdrażanie Europejskiego Zielonego Ładu będzie jednym z priorytetów tej prezydencji. Ważny jest w tym kontekście wkład zielonego i niebieskiego przemysłu w osiąganie celów klimatycznych.

Rosyjska inwazja na Ukrainę jeszcze bardziej uwydatniła potrzebę ograniczenia emisji i dokończenia transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym oraz uniezależnienia Unii od energii z paliw kopalnych. Jednocześnie należy szanować prawo państw członkowskich do ustalenia własnego koszyka energetycznego. Przyspieszając przejście na zrównoważony system transportowy, UE będzie przewodzić w zielonej transformacji. Jednocześnie infrastruktura i transport muszą być konkurencyjne, wydajne i dostępne na terenie całej UE.

Wartości demokratyczne i praworządność – nasze fundamenty

Ochrona podstawowych wartości UE to fundament naszej Wspólnoty oraz warunek zaufania, na którym opiera się unijna współpraca prawna i gospodarcza. Bez praworządności jednolity rynek UE nie będzie mógł funkcjonować. Dlatego musimy przestrzegać tych wartości w ramach Unii oraz promować je globalnie, m. in. w ramach podpisywanych umów o wolnym handlu, stojąc na straży porządku międzynarodowego opartego na zasadach oraz chroniąc prawo międzynarodowe, demokrację, prawa człowieka.


Kinga Grafa, dyrektorka Przedstawicielstwa Konfederacji Lewiatan w Brukseli

Artykuł dla styczniowego wydania Brussels Headlines – europejskiego biuletynu Lewiatana

Sprawozdawczość ESG – obowiązki, terminy, wyzwania
23 stycznia 2023

Sprawozdawczość ESG – obowiązki, terminy, wyzwania

Kwestia odpowiedzi na globalne wyzwania zrównoważonego rozwoju poprzez odpowiednie zarządzanie czynnikami środowiskowymi, społecznymi oraz dotyczącymi ładu korporacyjnego (w skrócie ESG, z ang. environmental, social and governance) coraz bardziej zyskuje na znaczeniu, a regulacje europejskie już przyjęte przez Polskę nakładają na firmy nowe obowiązki w zakresie tzw. informacji niefinansowych - podkreśla prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego.

Te nowe zobowiązania wymusza rosnąca presja otoczenia, w tym zmieniające się oczekiwania inwestorów i sektora finansowego, zmiany legislacyjne, rosnąca świadomość społeczna i idąca za tym obawa o pogorszenie wizerunku firmy. Silnymi motywatorami są także nowe możliwości biznesowe, takie jak rosnący popyt na zrównoważone produkty i usługi, chęć poprawy swojej atrakcyjności na rynku pracy oraz odpowiedź na zmieniające się zachowania konsumentów.

Zrównoważona gospodarka

W ostatnich latach Unia Europejska przyjęła szereg regulacji mających wesprzeć działania na rzecz zrównoważonej gospodarki UE i ograniczenia skutków zmiany klimatu. Wśród zaproponowanych nowych instrumentów legislacyjnych znalazły się rewizja dyrektywy dotyczącej ujawniania informacji niefinansowych (NFRD), przyjęcie rozporządzenia w sprawie Taksonomii UE (Rozporządzenie 2020/8529) oraz rozporządzenia SFDR w sprawie ujawniania informacji dotyczących zrównoważonych inwestycji (Rozporządzenie 2019/208810). Podczas gdy pierwsze dwa będą mieć bezpośredni wpływ na obowiązki sprawozdawcze firm, rozporządzenie SFDR dotyczy jedynie uczestników rynku finansowego. Niemniej jednak jego skutkiem będzie większe zapotrzebowanie inwestorów na informacje niefinansowe.

Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości

10.11.2022 Parlament Europejski przyjął dyrektywę w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (Corporate Sustainability Reporting Directive CSRD), której zapisy nakładają na firmy obowiązek regularnego ujawniania informacji na temat ich wpływu na społeczeństwo i środowisko. Zastąpi ona mniej szczegółową i obejmującą mniejszą ilość przedsiębiorstw dyrektywę w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD). ESG (environment, social responsibility, corporate governance) stanowi zbiór istotnych biznesowo wskaźników, dający pełen obraz danej firmy. Wśród zidentyfikowanych wskaźników objętych obowiązkiem sprawozdawczości znalazły się w sferze ochrony środowiska takie wskaźniki jak  zmiana klimatu, susza i niedobór wody, bioróżnorodność, użytkowanie gruntów,  zarządzanie surowcami, zanieczyszczenia i odpady. Z kolei w obszarze wpływu na społeczeństwo wymienione zostały następujące kategorie: kwestie pracownicze,  bezpieczeństwo i higiena pracy, prawa człowieka, relacje z otoczeniem,  bezpieczeństwo produktów. Ostatnim obszarem sprawozdawczości są wskaźniki związane z ładem korporacyjnym tj.: ład korporacyjny, standardy etyki,  przeciwdziałanie korupcji i łapownictwu, ochrona prywatności i bezpieczeństwo danych.

Jednolite ramy raportowania niefinansowego mające stworzyć standardy ESRS (European Sustainability Reporting Standards). ESRS są przewidziane w dyrektywie CSRD jako obowiązkowe i wspólne standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Ostateczna wersja projektów 12 standardów została przekazana do Komisji Europejskiej 22.11.2022 r. przez EFRAG (Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej). Projekt ESRS obejmuje obowiązek ujawniania istotnych informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju i zbudowany jest według zasady 3 (rule of 3): 3 warstwy (niezależne od sektora, specyficzne dla sektora, specyficzne dla danego podmiotu), 3 obszary raportowania (strategia, wdrożenie, pomiar efektów) i 3 tematy (środowisko, społeczeństwo, ład korporacyjny).

Zasada podwójnej istotności

W zakresie analizy istotności ESRS wprowadzają zasadę podwójnej istotności, która pomaga określić, czy dany temat lub informacja powinny zostać włączone do raportu zrównoważonego rozwoju. Zasada ta jest połączeniem istotności finansowej i istotności wpływów. Oznacza to, że aby temat/informacja były uznane za istotne, mogą być istotne tylko ze względu na wpływ firmy na otoczenie lub tylko na finansowe konsekwencje tego zagadnienia dla firmy lub mogą spełniać oba te kryteria. We wszystkich trzech przypadkach zagadnienia są traktowane jako równie istotne. Od 2024 roku będzie obowiązywała dyrektywa dot. należytej staranności w obszarze zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (Corporate Sustainability Due Diligence Directive – CSDDD). Określa ona obowiązki firm w zakresie identyfikowania aktualnego i potencjalnego wywierania szkodliwego wpływu na prawa człowieka i środowisko oraz określa odpowiedzialność za naruszenie tych zobowiązań. Zakres dyrektywy CSDDD obejmuje własną działalność firm, działalność jednostek zależnych, podmioty w ramach łańcucha wartości, z którymi firma posiada „uregulowane relacje biznesowe” – pośrednie lub bezpośrednie.

Konfederacja Lewiatan identyfikuje następujące działania wymagające wdrożenia wg CSDDD:

  • włączenie zasad należytej staranności do swojej polityki
  • zidentyfikowanie rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych wpływów, zapobieganie im i ich łagodzenie
  • stworzenie planów działań prewencyjnych i kodeksów postępowań uzgadnianych z partnerami biznesowymi dla ograniczenia negatywnego oddziaływania organizacji
  • spełnienie wymogów należytej staranności jako element umów w ramach łańcucha dostaw
  • włączanie celów ESG do kryteriów wynagradzania na stanowiskach zarządczych

CSRD wprowadza obowiązek raportowania za rok 2024 dla firm z UE powyżej 500 pracowników, za rok 2025 dla firm z UE powyżej 250 pracowników, za rok 2026 dla MSP i innych przedsiębiorstw z UE notowanych na giełdzie, zatrudniające powyżej 10 pracowników, za rok 2028 dla firm spoza UE o obrotach powyżej 150 mln euro w UE.

Wyzwania związane ze sprawozdawczością

Główne wyzwania związane ze sprawozdawczością ESG – proponowane działania przygotowawcze:

  • przeprowadzenie oceny gotowości organizacji pod względem regulacyjnym
  • zrewidowanie/stworzenie strategii ESG
  • analiza podwójnej istotności
  • zdefiniowanie luk w politykach, procesach, kompetencjach oraz ich uzupełnienie
  • analiza łańcucha wartości pod względem ryzyk ESG
  • zaprojektowanie/aktualizacja systemu zbierania danych, zapewnienie jakości danych
  • zmapowanie procesów i zmierzenie śladu węglowego (zakres 1, 2, 3)
  • wyliczenie innych brakujących wskaźników

Kilka sposobów raportowania

Firmy mogą wybrać sposób raportowania najlepiej odpowiadający ich potrzebom pod warunkiem, że spełnia on wymogi prawne. Jak podkreśla prof. Jacek Męcina firma ma do wyboru kilka sposobów raportowania.

Pierwszym sposobem jest przygotowywanie Sprawozdania z działalności z dodanymi danymi ESG. Jak podkreśla ekspert coraz częściej kluczowe kwestie ESG omawiane są w rocznych sprawozdaniach z działalności. Jednak zwykle tego typu informacje ograniczone są do kilku najważniejszych tematów i wskaźników, aby dopasować je do stylu i formatu sprawozdań finansowych. Dodatkowe informacje mogą zostać ujawnione za pośrednictwem strony internetowej lub raportu zrównoważonego rozwoju/ESG. W takim przypadku dobrą praktyką jest odesłanie czytelnika do odpowiednich dokumentów.

Druga metoda to przygotowanie Raportu zrównoważonego rozwoju, co pozwala  w formie osobnego raportu  zebrać wszystkie informacje na temat kwestii środowiskowych, społecznych oraz ładu korporacyjnego w jednym dokumencie. Wybór takiej formy raportu daje firmom większą swobodę przedstawienia podejmowanych działań ESG i ich rezultatów w sposób najbardziej odpowiadający ich potrzebom. Firmy objęte dyrektywą NFRD mogą opublikować sprawozdanie na temat informacji niefinansowych, które treścią obejmie jedynie tematy wymagane przez dyrektywę lub pełnoprawny raport zrównoważonego rozwoju.

Ostatnią najbardziej zaawansowaną formą jest przygotowanie przez firmę Raportu zintegrowanego. Taki raport  łączy w jednym dokumencie zarówno elementy raportu finansowego, jak i kwestie zrównoważonego rozwoju, pokazując strategię i model budowania wartości firmy.

24 lutego br., tematyce ESG będzie poświęcone plenarne posiedzenie Rady Dialogu Społecznego

Konfederacja Lewiatan

 

Trzeba przyjąć nowe umowy o wolnym handlu w 2023 roku – apel do UE
11 stycznia 2023

Trzeba przyjąć nowe umowy o wolnym handlu w 2023 roku – apel do UE

fot. thanasis_p / Unsplash

BusinessEurope wzywa unijnych przywódców do zakończenia negocjacji kolejnych umów o wolnym handlu z państwami trzecimi w 2023 r. Nowe porozumienia przyczynią się do dywersyfikacji handlu i zwiększenia odporności gospodarczej Unii Europejskiej.

BusinessEurope wezwał przewodniczących Komisji Europejskiej i Rady Europejskiej do zakończenia negocjacji nowych umów o wolnym handlu z państwami trzecimi, które pomogą przetrwać europejskim przedsiębiorstwom w czasach kryzysu. Rosnące ceny energii, wysoka inflacja, przerwane łańcuchy dostaw i malejący popyt konsumentów – to tylko część z wyzwań, którym europejski biznes musi obecnie stawić czoła.

W liście do przewodniczących podkreślono istotę dotychczasowych wysiłków instytucji unijnych na rzecz sprostania powyższym wyzwaniom oraz wdrożenia narzędzi wspierających konkurencyjność gospodarki UE i utrzymujących inwestycje w Europie. BusinessEurope zauważa jednak, że zwiększenie dywersyfikacji handlowej UE poprzez nowe umowy o wolnym handlu byłoby jednym z kluczowych działań na rzecz poprawy sytuacji i rozwiązania wielu problemów europejskiego biznesu.

Przedsiębiorstwa próbują radzić sobie obecnie z licznymi wyzwaniami, dążąc do zwiększenia swojej wydajności przy zachowaniu jednocześnie konkurencyjności i zwiększania odporności na kryzysy. W tym kontekście zapewnienie przez UE dywersyfikacji handlowej jest niezwykle ważne. Nowe umowy handlowe ułatwią import krytycznych surowców, a także rozszerzą możliwości unijnego eksportu o nowe rynki, które dynamicznie się rozwijają i na których popyt wciąż rośnie.

Dywersyfikacja jest również konieczna ze względu na rosnącą niepewność co do największych partnerów handlowych UE, w tym Chin i Wielkiej Brytanii, a także skutków wojny na Ukrainie. BusinessEurope zaznacza, że nawet w przypadku relacji handlowych ze Stanami Zjednoczonymi, pomimo bardzo pozytywnych relacji w ostatnich latach, mogą pojawić się nowe wyzwania – zwłaszcza w kontekście przyjętej przez USA ustawy o zmniejszeniu inflacji (IRA).

Tym samym BusinessEurope apeluje do UE i jej państw członkowskich o to, aby jak najszybciej skoncentrowały się na tworzeniu nowych możliwości handlowych i inwestycyjnych dla europejskich przedsiębiorstw umożliwiając im odpowiednie dostosowanie się do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości geopolitycznej i gospodarczej. W związku z tym, rok 2023 musi być rokiem, w którym dojdzie w końcu do ratyfikacji umów handlowych z Meksykiem, Chile, Nową Zelandią oraz Mercosurem.

UE musi przyjąć pragmatyczne podejście do handlu, czyli dążyć do jak największej dywersyfikacji partnerów handlowych, co zapewni zwiększenie odporności łańcuchów dostaw. Nowoczesne umowy handlowe uwzględniające zasady zrównoważonego rozwoju są niezbędnym narzędziem tworzenia współpracy gospodarczej z państwami trzecimi na równych zasadach, napędzania inwestycji, które mają kluczowe znaczenie dla transformacji ekologicznej i cyfrowej, a także generowania korzyści skali, które zachęcają do innowacji i pomagają w walce ze zmianami klimatu.

Zwłaszcza w czasach nadzwyczajnego kryzysu gospodarczego i energetycznego Unia Europejska musi stworzyć więcej możliwości rynkowych, aby zapobiec utracie konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw i przyciągnąć inwestycje do Europy.

 

źródło: BusinessEurope
Sankcje na Rosję – kolejne wytyczne KE w odpowiedzi na wątpliwości przedsiębiorców
05 stycznia 2023

Sankcje na Rosję – kolejne wytyczne KE w odpowiedzi na wątpliwości przedsiębiorców

fot. European Union, 2022

W związku z pojawiającymi się wątpliwościami ze strony przedsiębiorców dotyczącymi praktycznych skutków sankcji przyjętych przez Unię Europejską w odpowiedzi na agresję Rosji wobec Ukrainy, Komisja Europejska opublikowała nowe wytyczne oraz odpowiedziała na pytania BusinessEurope.

W październiku i listopadzie 2022 roku BusinessEurope, której członkiem jest Konfederacja Lewiatan, skierowała do Komisji Europejskiej pytania doprecyzowujące implementację sankcji przyjętych w odpowiedzi na agresję Rosji wobec Ukrainy. Pytania zostały opracowane w oparciu o wciąż pojawiające się wątpliwości europejskiego biznesu dotyczące praktycznego stosowania przyjętych środków unijnych.

W opinii BusinessEurope wyjaśnień wymagają zapisy dotyczące usług świadczenia pomocy technicznej, usług pośrednictwa lub innych usług związanych z towarami i technologią objętymi sankcjami. Postulowane jest również doprecyzowanie zapisów dotyczących zakresu świadczenia usług doradztwa prawnego, finansowego, informatycznego oraz innych usług biznesowych. Problematyczna pozostaje również zbyt szeroka i niejednoznaczna definicja usług, których świadczenie jest objęte sankcjami, a także podmiotów gospodarczych, na rzecz których usługi takie nie mogą być realizowane.

Istotną kwestią dla europejskiego biznesu jest również unijny pułap cenowy dla rosyjskiej ropy. BusinessEurope podkreśliło potrzebę harmonizacji tego mechanizmu wśród krajów G7 – w zakresie tekstów prawnych, wytycznych, a także jego jednoznacznego stosowania. Pozwoli to uniknąć różnych interpretacji oraz niepewności (prawnej) wśród podmiotów gospodarczych i organów. Kwestia zapewnienia równych warunków działania i uniknięcia obchodzenia środków jest tutaj kluczowa.

Odpowiadając na potrzeby europejskich przedsiębiorców, Komisja Europejska opublikowała już wytyczne dotyczące interpretacji i wdrażania przyjętego pułapu cenowego dla rosyjskiej ropy. Z dokumentem tym można zapoznać się tutaj: https://finance.ec.europa.eu/system/files/2022-12/guidance-russian-oil-price-cap_en_0.pdf.

Dodatkowo, w grudniu 2022 roku Komisja Europejska zaprezentowała nowe dodatkowe wytyczne, w formie najczęściej zadawanych pytań (FAQ), dotyczące kwestii związanych m.in. z importem, zakupem i przewozem towarów objętych sankcjami, działalnością ubezpieczeniową i reasekuracyjną, a także świadczeniem usług. Część z nich odpowiada na wątpliwości przedstawione przez BusinessEurope.

Obecnie BusinessEurope przygotowuje kolejne pytania doprecyzowujące, które zostaną skierowane do Komisji Europejskiej w styczniu, m.in. dotyczące 9. pakietu sankcji przyjętego przez Unię Europejską w odpowiedzi na inwazję Rosji na Ukrainę.

Wszystkie dokumenty zawierające najczęściej zadawane pytania, opublikowane po przyjęciu środków unijnych w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainie, można znaleźć tutaj: https://finance.ec.europa.eu/eu-and-world/sanctions-restrictive-measures/sanctions-adopted-following-russias-military-aggression-against-ukraine/frequently-asked-questions-sanctions-against-russia_en.

źródło: BusinessEurope