W nocy z 28 na 29 czerwca br. Rada UE wypracowała ogólne podejście do redukcji emisji i ich skutków społecznych, przyjmując stanowiska negocjacyjne w sprawie wybranych elementów Pakietu FIT for 55 (przedstawionego przez Komisję Europejską w lipcu i grudniu 2021 r. ambitnego pakietu reform legislacyjnych, który ma umożliwić osiągniecie celu jakim jest redukcja emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. do 2030 r., angażując wszystkie sektory gospodarki. Pakiet ten stanowi zestaw narzędzi prawodawczych, które mają służyć realizacji celów zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie i Europejskim prawie o klimacie).

Stanowiska negocjacyjne dotyczą:

• unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS),
• podziału wysiłków między państwa członkowskie w sektorach nieobjętych systemem ETS,
• utworzenia społecznego funduszu klimatycznego (SCF – Social Climate Fund)
• emisji i pochłaniania w ramach użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF),
• nowych norm emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych.

W wyniku negocjacji Rada uzgodniła, że utrzyma ogólny i bardzo ambitny cel, zaproponowany przez Komisję, redukcji emisji na poziomie 61% do 2030 roku.  Co więcej, Rada zgodziła się również na jednorazowe obniżenie ogólnego pułapu emisji o 117 mln uprawnień („re-basing”) oraz na zwiększenie rocznego wskaźnika redukcji limitu o 4,2% rocznie („liniowy współczynnik redukcji”).

Ponadto, Rada zatwierdziła propozycję stopniowego znoszenia bezpłatnych uprawnień dla sektorów objętych CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli mechanizmem granicznego podatku węglowego, w ciągu 10 lat, w okresie od 2026 do 2035 roku. Wsparcie dla dekarbonizacji tych sektorów będzie możliwe za pośrednictwem Funduszu Innowacji.

Na wniosek Rady, Komisja będzie monitorować skutki CBAMu, w szczególności w zakresie ucieczki emisji przy eksporcie.

Rada ustaliła, że projekty dotyczące gazu ziemnego co do zasady nie będą się kwalifikować do korzystania z Funduszu Modernizacyjnego. Rada wprowadziła jednak środek przejściowy umożliwiający beneficjentom Funduszu dalsze finansowanie projektów związanych z gazem ziemnym (pod pewnymi warunkami).

Rada uzgodniła utworzenie nowego, odrębnego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla sektorów budownictwa i transportu drogowego. Nowy system będzie miał zastosowanie do dystrybutorów, którzy dostarczają paliwa do zużycia w sektorach budynków i transportu drogowego.

Rada uzgodniła także utworzenie Społecznego Funduszu Klimatycznego, który ma wspierać gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorstwa i użytkowników transportu znajdujących się w trudnej sytuacji, aby wesprzeć tworzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji w sektorach budownictwa i transportu drogowego. Fundusz będzie częścią budżetu UE i będzie zasilany zewnętrznymi dochodami przeznaczonymi na określony cel do maksymalnej kwoty 59 mld euro (na lata 2027-2032).

Komentarz środowiska biznesu: „Za pozytyw należy przyjąć zastosowanie oddzielnego systemu EU ETS dla budynków. Obecne wysokie ceny uprawnień do emisji byłyby znaczmy obciążeniem dla gospodarstw domowych. Natomiast najważniejszy jest sposób wdrażania systemu w taki sposób aby przyniósł on oczekiwane rezultaty. Obowiązek ponoszenia opłat został przesunięty na dostawców energii i paliw. Powstaje pytanie czy będą oni w stanie zachęcić gospodarstwa domowe do oszczędzania energii i podejmowania działań termomodernizacyjnych. W jaki sposób środki z planowanych funduszy wsparcia będą dystrybuowane i kto będzie ich beneficjentem. Bardzo ważne będzie odpowiednie komunikowanie działań UE w taki sposób aby wytłumaczyć ich cel a nie tylko przedstawić je jako kolejną przyczynę wzrostu cen energii. W takiej sytuacji akceptacja dla planowanych działań będzie bardzo mała. Warto zwrócić uwagę na fakt że w Polsce duża ilość gospodarstw domowych nie korzysta z źródeł energii, które nie są dystrybuowane, np. węgiel, biomasa.” – Szymon Firląg Prezes Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa

Rada uzgodniła, że w sektorach nieobjętych systemem handlu uprawnieniami do emisji, czyli w krajowym transporcie morskim, rolnictwie, gospodarce odpadami i drobnym przemyśle, docelowa redukcja emisji gazów cieplarnianych na poziomie UE wyniesie 40% w porównaniu z rokiem 2005. Sektory budownictwa i transportu drogowego zostaną objęte zarówno nowym specjalnym systemem handlu uprawnieniami do emisji, jak i rozporządzeniem dotyczącym wspólnego wysiłku redukcyjnego.

W sektorze użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) obejmującym użytkowanie gleb, drzew, roślin, biomasy i drewna, Rada potwierdziła ogólny cel w postaci pochłaniania netto 310 Mt ekwiwalentu w 2030 r. na poziomie UE. Stanowi to wzrost pochłaniania o około 15% w porównaniu z dniem dzisiejszym.

Rada zgodziła się na podniesienie do 2030 roku docelowych poziomów redukcji emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i nowych furgonetek do 55% w przypadku samochodów osobowych i do 50% w przypadku furgonetek. Rada zgodziła się także na wprowadzenie do roku 2035 celu 100% redukcji emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i dostawczych.

W związku z tym, od roku 2030 przestanie obowiązywać mechanizm zachęt regulacyjnych dla pojazdów o zerowej i niskiej emisji (ZLEV).

Kolejnym krokiem będą negocjacje z Parlamentem Europejskim w celu osiągnięcia porozumienia co do ostatecznej wersji tekstów prawnych.

Roksana Kozłowska, ekspertka Departamentu Energii i Zmian Klimatu

Artykuł dla BrusselsHeadlines, newslettera europejskiego Konfederacji Lewiatan